Monografia liczby 7

Cel ogólny:

- kształtowanie pojęcia liczby naturalnej;

- rozwijanie myślenia matematycznego poprzez rozwiązywanie zadań tekstowych.

Cele operacyjne - uczeń:

• wie, jak wygląda liczba 7,

• rozumie pojęcie liczby siedem we wszystkich jej aspektach (kardynalnym, porządkowym, miarowym, geometrycznym oraz algebraicznym);

• potrafi utworzyć zbiór siedmioelementowy.

• pisze cyfrę 7;

• zna dni tygodni i ich kolejność;

• porównuje liczby w zakresie 7;

• potrafi dodawać i odejmować w zakresie 7;

• potrafi rozwiązywać zadania tekstowe na dodawanie i odejmowanie w zakresie 7;

Metody:

pokaz, rozmowa, praktyczne działanie, ćwiczenia

Formy:

indywidualna, zbiorowa jednolita.

Środki dydaktyczne:

szablony siedmiu jabłek, kolorowa kreda, kartoniki z cyframi od 1 do 7, znakami: mniejszości, większości i równości. oraz z nazwami dni tygodnia, tekst wiersza „Tydzień”, klocki Cuisenaire`a.

Przebieg zajęć:

1. Powstanie liczby 7.

Nauczyciel przypina na tablicy szablony sześciu jabłek.

- Policzcie, ile jabłek zostało przypiętych na tablicy? Przypnijcie obok kartonik
z odpowiednią cyfrą.

- Przypnijcie jeszcze jeden szablon jabłka. Ile jabłek jest teraz? Przypnijcie kartonik
z odpowiednią cyfrą. Jak to się stało, że mamy teraz 7 jabłek?

2. Aspekt kardynalny liczby 7.

Nauczyciel ryzuje na tablicy koła symbolizującymi korale. Następnie zadaje pytanie: Ile korali ma królowa Karolina? Uczniowie liczą głośno, a nauczyciel wpisuje kolejno cyfry wewnątrz korali.

3. Aspekt porządkowy liczby 7 oraz utrwalenie nazw i kolejności dni tygodnia.

Nauczyciel czyta wiersz pt. ,,Tydzień'' (Załącznik nr 1). Następnie dzieci wymieniają dni tygodnia i czynności, jakie te dni wykonywały. Nauczyciel układa na tablicy kartoniki
z cyframi od 1 do 7

1.-------------------------

2.-------------------------

3.-------------------------

4.-------------------------

5.-------------------------

6.-------------------------

7.-------------------------

Uczniowie wymieniają dni tygodnia i umieszczają kartoniki z nazwą we właściwych miejscach.

Nauczyciel pyta:

- Jak nazywa się drugi dzień tygodnia, jak czwarty, jak piąty itd.

- Którym dniem tygodnia jest niedziela, środa, poniedziałek itd.

4. Aspekt miarowy liczby 7.

Nauczyciel rozdaje uczniom klocki z zestawu Cuisenaire`a.

Prosi uczniów o wyjęcie z pudełka klocków, który oznaczamy liczbą 1, oraz ułożenie przed sobą siedmiu takich klocków, ściśle, jeden tuż przy drugim w jednym, równym rzędzie. Uczniowie sprawdzają, który klocek ma taką samą długość jak te siedem klocków razem. Nauczyciel pyta:

- Jaki kolor ma ten klocek?

- Jaką liczbą możemy go określić?

5. Ćwiczenia w pisaniu cyfry 7.

Nauczyciel demonstruje sposób pisania cyfry 7 w dużym i małym formacie (kolorową kredą można zaznaczyć strzałkami kierunek pisania cyfry). Dzieci kreślą cyfrę 7
w powietrzu, a następnie na plecach kolegi z ławki. Następnie uczniowie piszą samodzielnie cyfrę 7 w zeszytach.

6. Rozkład liczby 7 na składniki.

Nauczyciel przypina na tablicy 7 szablonów jabłek, oraz rysuje kredą dwie „pętelki”.

- Rozłóżcie te siedem jabłek do tych pętelek na różne sposoby. Za każdym razem zapisujcie pod każdą z pętelek cyfrę, która oznacza liczbę jabłek w tej pętelce.

Uczniowie przypinają wewnątrz pętelek szablony jabłek a następnie piszą pod pętelkami odpowiednie cyfry, które mogą łączyć przy pomocy litery „i”. Powstają więc pary liczb, np.

1 i 6

2 i 5

3 i 4

4 i 3 ( Należy tu wskazać na podobieństwo trzech ostatnich przypadków

5 i 2 z trzema pierwszymi)

6 i 1

Uczniowie mogą zaproponować również przypadek, gdy któraś pętla pozostanie pusta,
a wszystkie 7 jabłek znajdzie się w jednej pętli, co będzie można opisać: 6 i 0 lub 0 i 6.

Algebraiczny aspekt rozkładu liczby 7 na jej składniki dokonuje się następująco:

- Zapiszcie teraz te liczby, natomiast literę „i” zastąpcie znakiem „dodać” (lub „plus”). Przed każdą parą liczb zapiszcie liczbę 7.

- Jaki inny matematyczny znak należy napisać między cyfrą 7 a zapisanymi parami liczb?

Uczniowie ustalają, że chodzi o znak równości.

Na tablicy powstanie więc zapis:

7 = 1 + 6

7 = 2 + 5

7 = 3 + 4 itd.

Warto następnie zamiast dwóch pętelek narysować uczniom trzy, cztery, pięć oraz sześć pętelek a następnie do każdej z przedstawionych sytuacji zapisać odpowiednią formułę matematyczną, np.

7 = 2 + 2 + 2 + 1

Warto również odwrócić poprzednią sytuację i przedstawić uczniom napisaną najpierw formułę, np.

7 = 1 + 2 + 1 + 2 + 1

- Narysujcie odpowiednią ilość pętelek a następnie przypnijcie do nich jabłka, tak, aby rysunek ten można było opisać takim działaniem. Ile pętelek należy najpierw narysować? Dlaczego? Jak rozmieścić w tych pętlach jabłka?

7. Porównywanie liczby 6 z innymi liczbami wcześniej poznanymi.

- Ułóżcie kartoniki z cyframi w jednym rzędzie, w szeregu rosnącym. Pomiędzy nimi wstawcie odpowiednie znaki: mniejszości, większości lub równości.

Uczniowie układają cyfry i znaki w następujący sposób:

1 < 2 < 3 < 4 < 5 < 6 < 7

- Która liczba jest najmniejsza a która największa?

- Jaka liczba poprzedza liczbę 7?

- Jakie liczby sąsiadują z liczbą 5?

- O ile wzrastają kolejne liczby?

- O ile liczba 7 jest większa od liczby 6? (następnie od liczby 5, 4, 3, 2, 1?)

Podobne ćwiczenia można wykonać, jeśli cyfry będą ułożone w szeregu malejącym:

7 > 6 > 5 > 4 > 3 > 2 > 1

Następnie uczniowie porównują pary liczb, wstawiając między dwie dane cyfry właściwy znak: <, >, =, np. 4 ... 7, 7 ... 1, 7 ... 3, 7 ... 7.

8. Zastosowanie liczby 7 w rozwiązywaniu różnych zadań.

a) Karolina miała 2 korale czerwone, 3 żółte, 1 niebieski a ostatni był zielony. Ile wszystkich korali ma Królowa Karolina?

b) Rycerz herbu Czarny Niedźwiedź miał 2 giermków. Rycerz herbu Zielone Pióro też miał 2 giermków. A rycerz herbu Stalowa Tarcza również miał 2 giermków. 1 giermek nie miał jeszcze swojego rycerza. Ilu giermków mieszkało na zamku?

Załącznik nr 1.

Wiersz Juliana Tuwima „Tydzień”

Tydzień dzieci miał siedmioro:
“Niech się tutaj wszystkie zbiorą!”

Ale przecież nie tak łatwo
Radzić sobie z liczną dziatwą:

Poniedziałek już od wtorku
Poszukuje kota w worku,

Wtorek środę wziął pod brodę:
“Chodźmy sitkiem czerpać wodę.”

Czwartek w górze igłą grzebie
I zaszywa dziury w niebie.

Chcieli pracę skończyć w piątek,
A to ledwie był początek.

Zamyśliła się sobota:
“Toż dopiero jest robota!”

Poszli razem do niedzieli,
Tam porządnie odpoczęli.

Tydzień drapie się w przedziałek:
“No a gdzie jest poniedziałek?”

Poniedziałek już od wtorku
Poszukuje kota w worku -
I tak dalej…

1

---