Jakie pomoce dydaktyczne wykorzystuje się w nauczaniu dzieci dyslektycznych?

I Pomoce usprawniające funkcje wzrokowe na materiale nieliterowym:

- łamigłówki, układanki, rozsypanki, puzzle,

- domina i gry dydaktyczne,

- dobieranki obrazkowe, loteryjki geometryczne.

II Pomoce usprawniające funkcje wzrokowe na materiale literowym, sylabowym i wyrazowym:

- tablice alfabetyczne, układanki literowo-cyfrowe, alfabet ruchomy, klocki literowe, alfabet wytłoczony na powierzchni

perforowanej,

- rozsypanki literowe, sylabowe i wyrazowe,

- loteryjki graficzne, loteryjki wyrazowe, wyrazowo-zdaniowe i sylabowe,

- plansze z wyrazami podobnymi graficznie,

- suwaki sylabowe,

- zestawy liter podobnych graficznie.

III Pomoce usprawniające percepcję słuchową:

- przestrzenne schematy struktur czasowo-rytmicznych,

- graficzne schematy dźwiękowej struktury wyrazu, zdania,

- loteryjki obrazkowe (nazwy obrazków zaczynających się i kończących na samogłoski i spółgłoski),

- domina obrazkowe do klasyfikowania w kolejności alfabetycznej nazw obrazków,

- plansze obrazkowe, zagadki obrazkowe, loteryjki obrazkowo-sylabowe, loteryjki obrazkowe do różnicowania par

głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych.

IV Pomoce kształcące koordynację wzrokowo-słuchową:

- alfabet obrazkowy, albumy obrazkowe dla poszczególnych liter,

- rebusy.

V Pomoce kształcące sprawność manualną i koordynację wzrokowo-ruchową:

- szablony figur geometrycznych, szablony liter,

- stemple figur geometrycznych,

- materiały do ćwiczeń graficznych,

- wzory liter do ćwiczeń w pisaniu.

VI Pomoce służące doskonaleniu techniki czytania:

- rozsypanki sylabowe,

- suwaki do utrwalania czytania sylaby otwartej (zakończonej samogłoską) i zamkniętej (zakończonej spółgłoską),

- loteryjki do tworzenia wyrazów dwusylabowych, harmonijki sylabowe,

- domina obrazkowo-wyrazowe,

- zestawy wyrazów jednosylabowych,

- loteryjki z wyrazami podobnymi graficznie,

- suwaki i zegary do łączenia sylaby otwartej z sylabą zamkniętą,

- rozsypanki zdaniowe,

- rozsypanki wyrazowo-sylabowe z trudnościami ortograficznymi,

- tablice literowe i liczbowe,

- piramidki wyrazowe.

VII Pomoce do ćwiczeń ortograficznych:

- rozsypanki wyrazowe i literowe,

- pary wyrazów z głoskami dźwięcznymi i bezdźwięcznymi,

- zestawy obrazków z podpisami zawierającymi ortogramy,

- loteryjki ortograficzne,

- domina obrazkowo-wyrazowe,

- tablice ortograficzne,

- bingo ortograficzne,

- pamięciowo-wzrokowy słownik ortograficzny.

VIII Programy komputerowe:

- Dyslektyk 2, http://www.bpp.com.pl

- Sposób na dysleksję. http://www.bpp.com.pl

- Ortofrajda (program rekomendowany przez MENiS) http://www.ortofrajda.pl/

- Królik Bystrzak (program rekomendowany przez MENiS) http://www.cdprojekt.info

- Sposób na ortografię http://dysortografia.republika.pl/index.html

- KLIK uczy ortografii poziomd0100-grupuj=1&i=1034203&opcja

Zeszyty ćwiczeń i pomoce dydaktyczne dla dzieci ryzyka dysleksji

i uczniów dyslektycznych

Baran J., Zestaw ćwiczeń dla dzieci z trudnościami w nauce czytania, Warszawa 1993

Barańska M., Jakacka E., Wiem, jak to napisać. Ćwiczenia ortograficzne dla klas I-III, Kartuzy 1999

Bogdanowicz M., Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichowej, Gdańsk 2003

Bogdanowicz M., Ruch i piosenka dla najmłodszych, Gdańsk 2001

Bogdanowicz M., Trudne litery, Gdańsk 2003

Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E., Od piosenki do literki, Gdańsk 1997-1998

Bogdanowicz M., Szlagowska D., Piosenki do rysowania, Gdańsk 1996

Brejnak W., Będę pierwszoklasistą, Warszawa 1997

Czabaj R., Wprawki ortograficzne dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i gimnazjum (zestaw), Gdańsk 2000

Dembińska-Wola M., Chrzanowska-Boruszewska M., Ortografia w treningu pamięci, Warszawa 2000

Dembińska-Wola M., Chrzanowska-Boruszewska M., Popatrz, dotknij, powiedz, Warszawa 1999

Frostig M., Horne D., Wzory i obrazki, Warszawa 1986

Furmaga L., Ortofrajda. Pamięciowo-wzrokowy słownik ortograficzny dla dzieci, Sopot 1999

Gawdzik W., Gramatyka i ortografia na wesoło, Warszawa 1990

Handzel Z., Dyktanda graficzne, Gdańsk 2001

Jurek A., Nie - razem czy osobno? Zeszyt ćwiczeń do nauki ortografii dla uczniów gimnazjum i liceum, Opole 2001

Jurek A., Skoncentruj się. Zestaw ćwiczeń dla uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych ze wskazówkami Jak uczyć się skutecznie,

Gdańsk 2005

Kolasińska M., Układamy tangramy, Gdańsk 1999

Kujawa E., Kurzyna M., Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18 struktur wyrazowych, Warszawa 1998

Mickiewicz J., Wojak M., Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych, Toruń 1997 (zestaw)

Omiecińska A., Saduś Z., Ortografia kl. I-IV (zestaw) Opole 1995

Saduś Z., Zeszyty ćwiczeń do nauki ortografii (zestaw), Opole 1995

Studnicka J., Ortograffiti (zestaw), Gdynia 2003

Zakrzewska B., Czytanie- to radość, Warszawa 1998

Zakrzewska B., I ty będziesz dobrze czytać, Warszawa 2000

Zakrzewska B., I ty będziesz dobrze pisać, Warszawa 2001

Zakrzewska B., Litery trudne-nietrudne, Warszawa 1997

Zakrzewska B., Ortografia - twój sukces, Warszawa 1998

Jakie ćwiczenia są szczególnie ważne w nauczaniu uczniów dyslektycznych?

Problemy uczniów dyslektycznych w głównej mierze są spowodowane deficytami językowymi zarówno na poziomie fonologiczno-ortograficznym, syntaktycznym, jak i semantycznym. W językach fleksyjnych ważną rolę odgrywa także moduł morfologiczny. Jeśli zaburzony jest pierwszy poziom, czyli występują trudności z przetworzeniem dźwięków na litery, to na kolejnych poziomach również pojawią się problemy, np. uczeń z powodu trudności w dekodowaniu wyrazu nie może dotrzeć do jego znaczenia. W nauczaniu uczniów z dysleksją stosuje się przede wszystkim ćwiczenia usprawniające funkcje językowe. Ćwiczenia takie są dla nich bardzo wskazane, ponieważ rozwijają one:

} świadomość fonologiczną,

} słuch fonematyczny,

} płynność słowną,

} zdolności słowno-skojarzeniowe,

} zdolności tworzenia konstrukcji składniowych,

} umiejętności szybkich transformacji składniowych,

} zdolności semantyczne, poszerzające zasób słownictwa,

} umiejętności poprawności językowej,

} umiejętności stosowania wyrazu najtrafniejszego,

} umiejętności szybkiego wyszukiwania synonimów, antonimów, homonimów, paronimów,

} umiejętności sprawnego operowania słownictwem.

Na czym polegają ćwiczenia usprawniające funkcje językowe uczniów dyslektycznych?

Do ćwiczeń usprawniających funkcje językowe, zarówno w aspekcie fonologicznym, morfologicznym i syntaktycznym oraz rozwijających aspekt semantyczny i komunikację językową należy:

} określanie nagłosu, wygłosu i śródgłosu w wyrazach,

} ćwiczenie analizy (słowo = s-ł-o-w-o) i syntezy słuchowej (s-ł-o-w-o = słowo),

} wyklaskiwanie, wytupywanie, wystukiwanie ołówkiem na blacie ławki (z jednoczesnym

wymawianiem) sylab w podanych wyrazach,

} określanie głoski, która różni dwa wyrazy,

} tworzenie nowego wyrazu przez zmianę głoski,

} tworzenie wyrazów zaczynających się daną głoską,

} różnicowanie takich samych sylab w szeregu innych,

} wyodrębnianie wyrazu ukrytego w innym wyrazie,

} tworzenie nowego wyrazu poprzez zamianę kolejności liter,

} tworzenie nowego wyrazu poprzez zamianę kolejności sylab,

} tworzenie nowego wyrazu przez dodanie głoski na początku, w środku, na końcu wyrazu,

} różnicowanie wyrazów identycznych i podobnie brzmiących,

} tworzenie wyrazu z głoską opozycyjną np. pod względem dźwięczności,

} utrwalanie ciągów słownych, ćwiczenie pamięci słuchowej (np. dni tygodnia, nazwy miesięcy, kolejność liter alfabetu),

} wymyślanie słów różnej długości (np. dwu-, trzy-, czterosylabowych),

} kończenie słów,

} przekształcanie słów,

} tworzenie łańcuszka wyrazów, należących do tych samych części mowy,

} odgadywanie, który wyraz zniknął z szeregu eksponowanych uprzednio słów,

} odnajdywanie w szeregu wyrazów takiego, który nie rymuje się z pozostałymi,

} odgadywanie zaszyfrowanych wyrazów,

} tworzenie słów mających to samo zakończenie,

} tworzenie określeń do podanych wyrazów,

} tworzenie z podanego słowa innych wyrazów,

} wymienianie rzeczy i pojęć, które mają wspólną cechę (np. można o nich powiedzieć, że są proste),

} tworzenie par słów (dobieranie słowa kojarzącego się z danym pojęciem),

} układanie scrabble (na stronie http://www.kurnik.pl/ znajduje się interaktywna odmiana tej gry pod nazwą literaki w wersji polskiej i angielskiej z opisem zasad w obu tych językach),

} rozwiązywanie zagadek, rebusów, krzyżówek,

} tworzenie wyliczanek i układów literowych (anagramów),

} tworzenie ciągów logicznych łączących się słów,

} wyszukiwanie słowa, które nie pasuje do szeregu pozostałych, np. pod względem

przynależności do części mowy,

} dobieranie wyrazów należących do tych samych części mowy,

} wymyślanie słów o przeciwstawnym znaczeniu (tworzenie antonimów),

} wyszukiwanie słów, które brzmią tak samo, a oznaczają coś innego (tworzenie homonimów),

} porównywanie paronimów (par wyrazów podobnych, np. różniących się jedną głoską),

} poszukiwanie jednakowych liter w szeregu eksponowanych wyrazów,

} zakreślanie jednakowych cząstek w wyrazach,

} tworzenie rodziny wyrazów,

} grupowanie wyrazów należących do tej samej rodziny,

} porównywanie par wyrazów i określanie, czy należą one do tej samej rodziny,

} kończenie zdań,

} zmienianie kolejności słów w zdaniu,

} uzupełnianie zdań brakującymi słowami,

} określanie cech rzeczy, zwierząt i ludzi,

} wymyślanie porównań,

} układanie zdań, w których każde słowo zaczyna się daną głoską,

} układanie pytań i zdań przeczących,

} uzupełnianie podanych sekwencji poprzez dopisanie brakującego elementu (ćwiczenia

w tworzeniu analogii),

} określanie, czy wypowiedź jest prawdziwa, czy nie.

Jakie ćwiczenia w czytaniu stosuje się dla uczniów z dysleksją?

Do ćwiczeń doskonalących techniki czytania przez uczniów z dysleksją rozwojową należą:

ćwiczenia w rozpoznawaniu relacji: głoska-litera,

ćwiczenia czytania metodą sylabową, wykorzystującą zróżnicowanie kolorystyczne sylab lub poprzez zaznaczanie łuków pod sylabami,

ćwiczenia fonetyczne na wyizolowanych wyrazach,

ćwiczenia poszerzające pole widzenia z wykorzystaniem tablic literowych i piramid wyrazowych - trening widzenia peryferyjnego,

ćwiczenia eliminujące fonetyzację,

ćwiczenia antyregresyjne z wykorzystaniem zestawów wyrazów podobnych do siebie, służących do ich szybkiego różnicowania,

ćwiczenia utrzymujące właściwy rytm czytania,

ćwiczenia imitacyjne z wykorzystaniem zapisu magnetofonowego lub CD,

ćwiczenia w czytaniu chóralnym.

Jakie ćwiczenia w rozumieniu czytanego tekstu stosuje się w nauczaniu uczniów

z dysleksją rozwojową?

Do ćwiczeń doskonalących rozumienie czytanego tekstu należą:

ćwiczenia doskonalące koncentrację uwagi,

ćwiczenia doskonalące selekcję i grupowanie informacji,

ćwiczenia doskonalące szybkość przetwarzania informacji,

ćwiczenia rozszerzające zasób słownictwa w sposób kontekstowy, jak i bezkontekstowy:

tworzenie synonimów,

sporządzanie list wyrazów na podstawie obrazka,

sporządzanie słowniczków tematycznych,

ćwiczenia morfologiczne - tworzenie wyrazów pokrewnych słowotwórczo;

ćwiczenia w czytaniu syntetycznym:

ćwiczenia rozwijające umiejętność wyszukiwania w tekście słów kluczowych,

ćwiczenia rozwijające umiejętność wyszukiwania w tekście zdań, zawierających podstawowe myśli,

czytanie fragmentaryczne z odszukaniem informacji, zrelacjonowanej przez nauczyciela,

czytanie z podziałem na role,

czytanie tekstu podzielonego logicznie na akapity i referowanie treści po przeczytaniu każdego akapitu,

odczytywanie fragmentu tekstu stanowiącego odpowiedź na sformułowane przez nauczyciela pytania,

redagowanie tytułów do ustalonych fragmentów tekstu,

redagowanie planu czytanego tekstu,

określanie na podstawie treści tekstu, czy podana informacja jest prawdziwa,

uzupełnianie dialogów,

czytanie specjalnie opracowanych tekstów - w pełnej wersji i z lukami,

ukierunkowanie procesu czytania poprzez wcześniejsze zasygnalizowanie przez nauczyciela pytań, zagadnień, problemów, na które należy zwrócić uwagę,

czytanie tekstu i udzielanie odpowiedzi na pytania (zamknięte, a następnie otwarte) testu służącego do sprawdzenia stopnia rozumienia czytanych treści,

porządkowanie fragmentów tekstu zgodnie z chronologią zdarzeń,

wyrażanie własnej oceny na temat przeczytanego tekstu,

układanie dialogu z rozsypanki replik na podstawie schematu.

Wskazówki dla nauczycieli do pracy z uczniem dyslektycznym z zaburzeniami uwagi

Nauczyciel może otworzyć drzwi,

ale uczeń wejść musi sam.

Przysłowie chińskie

} Nie traktuj ucznia z zaburzeniami uwagi jako zło konieczne, ale jak wyzwanie dla siebie.

} Swoje działania ukierunkuj na zapewnienie pomocy uczniowi, a nie na zwalnianie go z obowiązków. Jeśli dasz mu do zrozumienia, że nie oczekujesz od niego zbyt wiele, istnieje duże prawdopodobieństwo, że chętnie z tego skorzysta i nie będzie mógł w pełni rozwinąć swoich możliwości. Istnieje też inne niebezpieczeństwo: uczeń może nabrać przekonania, że nie potrafi podołać obowiązkom, a to zazwyczaj prowadzi do powstania syndromu wyuczonej bezradności. Nie zapominaj jednak, że twoje wymagania w stosunku do dziecka powinny być realne.

} W miarę możliwości ogranicz wszelkie bodźce, mogące odwracać uwagę ucznia: zapewnij mu odpowiednie miejsce w klasie, dopilnuj, aby na ławce miał tylko przybory potrzebne na danej lekcji. Wdrażaj go do utrzymywania porządku w swoim miejscu pracy.

} Na tablicy umieszczaj informacje napisane w sposób przejrzysty i uporządkowany.

} Wymagaj, aby uczeń wykonywał wszystkie twoje polecenia.

} Zachęć dziecko do wysłuchania polecenia, mówiąc np.: „Posłuchaj teraz uważnie”.

} Wydawaj polecenia w formie krótkich zdań: każde polecenie powinno zawierać tylko jedną myśl i każde musi być wypowiedziane oddzielnie.

} Poproś ucznia, aby powtórzył, co należy zrobić.

} W razie potrzeby udzielaj dodatkowych wyjaśnień.

} Początkowo dziel pracę na krótkie odcinki, a następnie stopniowo je wydłużaj.

} Stosuj metody odwołujące się do wielu zmysłów: np. dziecko znacznie lepiej zrozumie treść opowiadania, kiedy będzie mogło jednocześnie słuchać nauczyciela i śledzić tekst w książce albo słuchać i notować najważniejsze fakty. Możesz też wcześniej przygotować tekst z lukami (wyciętymi słowami kluczowymi), aby dziecko w czasie słuchania opowiadania (lub po jego wysłuchaniu) uzupełniło brakujące wyrazy. Podpowiedz mu, aby w trakcie śledzenia treści spróbowało wyobrazić sobie opisywaną sytuację lub wczuło się w rolę bohatera. (Już w XVIII wieku wybitny szwajcarski pedagog J. H. Pestalozzi pisał o włączeniu w proces nauczania „ręki, głowy i serca”).

} Jeśli zauważysz, że uczeń się wyłączył, tak zorganizuj jego pracę, aby skłonić go do aktywności.

} Staraj się jak najczęściej nawiązywać z dzieckiem interakcje i kontakt wzrokowy.

} Wyszukaj u dziecka jego mocne strony i pokaż mu, jak może je wykorzystać w uczeniu się.

} Uprzedź dziecko przed przeczytaniem opowiadania, na co powinno zwrócić uwagę.

} Jeśli uczeń ładnie się wypowiada, ale nie potrafi sformułować swoich myśli w formie pisemnej, zasugeruj mu używanie dyktafonu do nagrania swojej wypowiedzi, aby później mógł ją odtworzyć i zapisać.

} Wymagaj od dziecka, aby zawsze ukończyło rozpoczętą pracę.

} Dopilnuj, aby uczeń zapisał, co należy wykonać w domu.

} Wyznaczaj dziecku rozsądny limit czasowy na wykonanie określonego zadania.

} Nie wyrywaj ucznia do natychmiastowej odpowiedzi. Pozwól mu ją przemyśleć i przygotować. Jeśli dziecko nie odpowiedziało na twoje pytanie, nie okazuj zniecierpliwienia, ale powtórz polecenie lub je przeformułuj. W razie potrzeby zadaj pytania pomocnicze.

} Stawiaj takie pytania, które skłonią ucznia do aktywnego zajęcia się materiałem nauczania, do poddania go myślowej obróbce, do rozważenia jego znaczenia. Kieruj myśleniem ucznia w taki sposób, aby pomóc mu w uchwyceniu istoty danego zagadnienia.

} Pomagaj dziecku w rozwijaniu własnych strategii radzenia sobie z trudnościami spowodowanymi dekoncentracją. Naucz je planowania pracy, ustanawiania celów, dokonywania wyborów, analizowania wykonanych czynności, kontrolowania postępów.

} Przygotuj dziecko do aktywnego uczenia się: skupienia na zadaniu, rozpoznania, na czym ono polega, jaki jest jego cel i przemyślenia, jakie działania należy podjąć, aby je wykonać.

} Wybierz odpowiednie dla wieku i możliwości dziecka ćwiczenia koncentracji uwagi i wymagaj, aby je systematycznie wykonywało. Sprawdzaj je i omawiaj z uczniem ich rezultaty.

} Jeśli dziecko się starało, a mimo to w ćwiczeniu na 40 przykładów popełniło 10 błędów, powiedz mu, że 30 przykładów zrobiło dobrze. Wymagaj poprawy błędów - uświadom mu, że błędy są po to, aby się na nich uczyć. Zachęcaj ucznia do cierpliwości i wytrwałości: powiedz mu, że musi wiele ćwiczyć, aby w pełni opanować daną umiejętność.

} Naucz dziecko sposobów radzenia sobie w sytuacji, gdy się pogubi lub popełni błąd: powinno wrócić do miejsca, które spowodowało pojawienie się problemu, powtórnie przeczytać, sprawdzić, co było przyczyną dezorientacji, przeanalizować swoje działania krok po kroku, aby stwierdzić, dlaczego zastosowana strategia okazała się nieskuteczna i co zrobić, aby zadanie wykonać poprawnie.

} Staraj się jak najrzadziej krytykować pracę dziecka (nigdy nie krytykuj dziecka!). Jeśli uczeń nieustannie spotyka się z negatywną oceną swoich dokonań, może powstać u niego syndrom porażki: jeszcze przed podjęciem pracy nastawi się na niepowodzenie, przy pierwszych sygnałach trudności zrezygnuje z rozwiązywania zadania, będzie unikać wykonywania trudniejszych prac, aby zminimalizować ryzyko porażki.

} Stwarzaj sytuacje wywołujące u dziecka wiarę we własne możliwości. Jeśli sam nie będziesz wierzył w sukces ucznia, on przejmie oczekiwanie porażki od ciebie. Kiedy dziecko nie radzi sobie z jakimś zadaniem, nie wyręczaj go gotową odpowiedzią, ale powiedz mu, że jesteś przekonany, że sobie poradzi i naprowadź je pytaniami na właściwy trop lub podsuń mu pomysł zastosowania innej strategii w rozwiązaniu problemu.

} Wyćwicz u ucznia nawyk kontrolowania własnych prac przed oddaniem ich do sprawdzenia. Pokaż mu, że może uniknąć wielu pomyłek, jeśli wnikliwie przeczyta to, co napisał. Udowodnij mu, że od niego samego zależy końcowy efekt pracy.

} Okazuj cierpliwość i zrozumienie dla trudności ucznia, zapewnij go, że może liczyć na twoją pomoc, ale stanowczo egzekwuj swoje wymagania.

Ý do góry

Dodatkowe wskazówki dla nauczycieli do pracy z całą klasą

} Nie porównuj swoich uczniów między sobą, ale indywidualne osiągnięcia każdego z nich z oczekiwanymi. Mobilizuj ich do nauki, wymagaj pracy i postępów od każdego ucznia na miarę jego możliwości. (J. H. Pestalozzi wskazywał: Nie porównujmy dziecka z innymi dziećmi, ale z nim samym).

} Zawsze informuj uczniów, o czym będzie lekcja i jakie są jej cele. Takie organizujące zapowiedzi pozwalają dzieciom zorientować się, czego mają oczekiwać i ułatwiają im wytworzenie ukierunkowanego nastawienia na uczenie się.

} Stwarzaj uczniom jak najwięcej okazji do aktywnego zaangażowania i reagowania: zaplanuj dyskusje, debaty, „konferencje prasowe”, wymianę opinii o zależnościach przyczynowo-skutkowych, wyrażanie i uzasadnianie poglądów, analizowanie, uogólnianie, ocenianie, odkrywanie pojęć, twórcze rozpatrywanie problemów, symulacje, rekonstruowanie zdarzeń na podstawie zbioru danych, projekty badawcze, szukanie związków i zastosowań oraz różne inne działania wymagające pomysłowości i oryginalności.

} Dawaj uczniom okazje do zastosowania tego, czego się nauczyli.

} W nauczaniu i organizowaniu materiału programowego przestrzegaj zasady różnorodności, tak by uczniowie reprezentujący odmienne style uczenia się mieli równe szanse.

} Zadając lekturę do przeczytania w domu, przygotuj wcześniej dla uczniów zagadnienia lub pytania dotyczące tekstu. Taki sposób postępowania wdraża dzieci do aktywnego czytania i ułatwia analizę lektury.

} Jeśli musisz wyjaśnić uczniom jakiś skomplikowany problem, przedstaw go jako szczególnie interesujące zagadnienie (nigdy jako trudne!). Większość uczniów słysząc, że coś jest trudne, nie zamierza zaprzątać sobie tym głowy z obawy przed frustracją, że i tak tego nie zrozumie.

} Zanim przejdziesz do omawiania kolejnego zagadnienia, poproś uczniów o podsumowanie poprzedniego. Zmobilizujesz klasę do aktywnego uczestnictwa w lekcji, a sam będziesz miał okazję przekonać się, w jakim stopniu uczniowie zrozumieli dany problem.

} W objaśnianiu nowego materiału, tam gdzie to możliwe, posługuj się analogiami, aby uczynić zrozumiałym to, co uczniom wydaje się obce.

} Im dzieci są młodsze, tym częściej zmieniaj na lekcjach rodzaj aktywności: zadania wymagające skupienia uwagi przeplataj z ćwiczeniami relaksacyjnymi, powodującymi odprężenie. Stopniowo jednak wydłużaj zadania, na których dzieci muszą się skoncentrować.

} Staraj się jak najczęściej przekazywać uczniom informacje zwrotne na temat ich pracy i osiągnięć. Jeśli tylko to możliwe, dostarczaj takich informacji natychmiast po ukończeniu przez nich pracy.

} Włącz uczniów do oceniania swoich postępów, aby czuli się za nie odpowiedzialni.

Ý do góry

Jak się uczyć, żeby się nauczyć

Wskazówki dla uczniów z trudnościami w koncentracji uwagi

Dobra pamięć wymaga

uwagi i uporządkowania.

Alan Baddeley

} Poświęć codziennie kilkanaście minut na ćwiczenia koncentracji uwagi. Systematyczne wykonywanie ćwiczeń pomoże ci w wyeliminowaniu bądź zmniejszeniu problemów z koncentracją.

} Stosuj takie praktyczne pomoce, jak: system planowania, zapisywanie zadań do wykonania, segregatory, terminarze, tablice do przypinania informacji, różnokolorowe zakładki porządkujące. Jeśli twój harmonogram zajęć jest bardzo napięty, postaraj się o to, aby obowiązki szkolne znalazły się na czele listy.

} Zadbaj o porządek w swoim miejscu pracy.

} Zaobserwuj, w jakich warunkach pracuje ci się najefektywniej (często dla innych warunki te wydają się dosyć niezwykłe) i przed przystąpieniem do nauki ogranicz wszelkie bodźce, które mogą rozpraszać twoją uwagę.

} Zanim rozpoczniesz pracę, przygotuj sobie wszystkie materiały, które będą ci potrzebne.

} W trakcie nauki nie szukaj sobie pretekstu do zajmowania się innymi sprawami.

} Jeśli zabierasz się do nauki, naucz się. Postaraj się zrobić to tak, jak umiesz najlepiej, abyś nie miał poczucia zmarnowanego czasu.

} Jeśli praca, którą musisz wykonać, wydaje ci się nieciekawa, znajdź sobie sposób, który sprawi, że stanie się ona interesująca i przyjemna. Pozytywne nastawienie to połowa sukcesu. Zwróć uwagę na to, co zamierzasz osiągnąć, a nie na trudności, jakich się spodziewasz. Narzekanie to tylko niepotrzebna strata energii. Nie stwarzaj sobie sam problemów.

} Pamiętaj, że silna motywacja do wykonania jakiegoś zadania automatycznie wzmocni twoją uwagę, a dobra koncentracja zapewni efektywność działań.

} Jeśli cię przeraża ogrom jakiejś pracy, którą musisz wykonać, podziel ją na etapy. Zobaczysz, że to, co wydawało się trudne, staje się w ten sposób nie tylko możliwe, ale nawet łatwe do wykonania.

} Odrabiaj lekcje tego samego dnia, kiedy zostały zadane - system ten gwarantuje oszczędność czasu i skuteczniejsze zapamiętanie.

} Nie dopuszczaj do zaległości - ucz się systematycznie.

} Ustalaj terminy, których nie możesz przekroczyć. Dotrzymuj ich!

} Przeplataj naukę kontrastującymi ze sobą przedmiotami (ścisłe / humanistyczne).

} Sporządzaj wykresy, diagramy, listy, grafy, schematy, rysunki ilustrujące to, czego się uczysz.

} Pisz streszczenia - staraj się zamykać najważniejsze treści w niewielkiej liczbie słów.

} Dbaj o przejrzystość notatek, a usprawnisz powtórki.

} Dokonuj selekcji materiału, którego się uczysz i porządkuj go (np. grupuj go w kategorie lub twórz łańcuchy).

} W swoich książkach podkreślaj najważniejsze fragmenty, pisz uwagi na marginesach.

} Spójrz na naukę jak na cenną okazję do zdobycia wiedzy i umiejętności, a nie jak na przykry przymus.

} Zainteresuj się tym, czego się uczysz, a nauka stanie się przyjemnością.

} Postaraj się gruntownie zrozumieć wiadomości, których się uczysz, a zapamiętasz je bez trudu.

} Ucz się aktywnie: myśl, stawiaj sobie pytania i szukaj na nie odpowiedzi. Zakładaj własne hipotezy i weryfikuj je.

} Analizuj i syntetyzuj materiał, którego się uczysz.

} Kontroluj tok rozumowania nauczyciela / autora.

} W trakcie wykładu / czytania tekstu notuj sobie najważniejsze fakty.

} Odkrywaj analogie - uświadamiaj sobie podobieństwa i różnice między informacjami nowymi i wcześniej zapamiętanymi.

} Szukaj związków logicznych: przyczyna - skutek, całość - część, pojęcia szersze - węższe.

} Ujmuj poszczególne informacje w ogólną zasadę i odwrotnie - wyciągaj wnioski z ogólnych zasad.

} Rozwiązuj problemy, patrząc na nie z różnych perspektyw.

} Skojarz nową informację z tym, co już wiesz, wykorzystując jak najwięcej punktów stycznych, z którymi możesz ją połączyć - łatwiej ją wydobędziesz z pamięci.

} Wykorzystuj różne możliwości w uczeniu się: patrz, słuchaj, mów, zapisuj, prezentuj, wykonuj.

} Zaangażuj wyobraźnię: stwarzaj obrazy interaktywne, ożywiając je, nadając im barwy, wczuwając się w postacie, przeżywając opisywane sytuacje - przekładaj treść tekstu na film akcji.

} Rozwijaj zasób słownictwa - bogaty zasób słów pozwala czytać szybciej, wiedzieć więcej, rozumieć lepiej, zapamiętywać skuteczniej.

} Powtarzaj i utrwalaj to, czego się uczysz.

} Odtwarzaj informacje własnymi słowami.

} Korzystaj z różnych dodatkowych źródeł.

} Wytłumacz koledze lekcję, której się nauczyłeś, a sam skutecznie ją utrwalisz.

} Naukę rozkładaj w czasie - lepsze rezultaty uzyskasz, kiedy obszernego materiału będziesz uczyć się przez sześć dni po godzinie, niż jednego dnia - sześć godzin.

} W trakcie nauki rób sobie przerwy - zmęczenie osłabia zainteresowanie i zmniejsza efektywność pracy. Nie zapomnij jednak o rozsądnych proporcjach.

} Wyeliminuj „złodziei czasu” - przejmij kontrolę nad własnym rozkładem dnia, planuj swoje zajęcia, ustalaj krótko- i długoterminowe cele. Niczego nie odkładaj na ostatnią chwilę.

} Kontroluj i sprawdzaj swoje działania, aby zapobiec powstawaniu błędów.

} Wyciągaj wnioski z popełnionych błędów. Przywiązuj wagę do każdego szczegółu. Pamiętaj, że najmniejszy element może mieć wpływ na końcowy wynik całego zadania.

} Stawiaj sobie wysokie, ale realne wymagania.

} Wypracuj własne strategie uczenia się przydatne w wykonywaniu różnych zadań.

---