Komunikacja interpersonalna Wykłady

Temat: Komunikacja interpersonalna i jej relacje, podstawowe pojęcia (komunikowanie, akt komunikacyjny, jego modelowe składniki i konteksty)

Komunikacja interpersonalna ma charakter interdyscyplinarny łączy bowiem różne elementy dyscyplin szczegółowych.

Teorie komunikacji, teorie katów mowy, zachowań niewerbalnych (pozajęzykowych), teorię tekstu.

Pragmatyczne. Elementy socjolingwistyki, psycholingwistyki, pragmaliwistyki, elementy retoryki, erystyki (skutecznego prowadzenia sporów) a także kultury języka.

Mimo owej interdyscyplinarności podstawy trzon przedmiotowy dotyczy porozumienia się osób za pośrednictwem znanych im znaków. Komunikowanie w literaturze przedmiotu definiowane jest różnorodnie.

1. Komunikowanie jako transmisja czyli komunikowanie to przekazywanie informacji
w bardzo szerokim znaczeniu (informacje, idee, emocje, umiejętności).

2. Komunikowanie jako rozumienie - a wiec jest to proces dzięki któremu rozumiemy innych i sami staramy się być zrozumiani.

3. Komunikowanie jako oddziaływanie - czyli sposoby które oddziałują na siebie
za pośrednictwem znaków.

4. Komunikowi jako łączenie, tworzenie społecznej całości z jednostek przy użyciu języka czy innych znaków.

5. Komunikacja jako interakcja czyli społeczne interakcje za pomocą znaków.

6. Komunikacja jako wymiana miedzy ludźmi możliwa w stopniu w jakim jednostki mają wspólne spostrzeżenia, pragnienia, postawy.

7. Komunikacja jako określony składnik procesu społecznego, akt komunikacyjny jest środkiem przez który są wyrażane normy grupowe, sprawowana jest kontrola społeczna, przydzielane są role czy rozwinięta jest koordynacja wysiłków realizowanych w określonym celu.

Współcześnie w odniesieniu do nauki o komunikacji dominują wśród wielu znanych tradycji 2 szkoły.

Pierwsza szkołą (tradycyjna) postrzega komunikację jako przekaz wiadomości -z zajmuje się więc sposobem w jaki nadawca koduje i dekoduje wiadomości (jako proces dzięki któremu jedna osoba wpływa na zachowanie i stan umysłu drugiej osoby).

Druga szkołą (współczesna) uważa komunikację za swoistą produkcję znaczeń. Przedmiotem zainteresowania jest gównie sposób w jaki informacje i teksty wchodzą w interakcje z ludźmi, wskutek czego powstają odpowiednie znaczenia (ta szkoła zajmuje się rolą tekstu w kulturze) główną metoda badań jest semiotyka czyli nauka o znakach i znaczeniach.

Komunikacja i jej rodzaje

W obrębie komunikacji w podstawowym ujęciu są 2 główne typy.

Komunikacja werbalna (językowa)

Komunikacja pozawerbalna (pozajęzykowa)

Komunikacja pozajęzykowa realizowana jest za pomocą takich środków jak: mimika, gestykulacja, przestrzeń między nadawcą a odbiorcą. Środki te układają się w specyficzny system znakowania i występują w nich 2 zasadnicze kody:

a) kod kinetyczny 9znaków przekazywanych za pomocą wyrazu twarzy, gestykulacji, ułożenia ciała)

b) kod proksemiczny - sygnały wpisane zachowanie kształtujące przestrzeń i odległość między mówiącym a słuchaczem.

Komunikacja werbalna (językowa, której czystą formą jest tekst pisany) to wszelka forma wymiany informacji miedzy ludźmi za pomocą środków językowych. Często proces komunikacji językowej jest wspomagany przez środki pozajęzykowe.

Język jest najdoskonalszym środkiem komunikowania się wszelkich społeczeństw. Podstawowym środkiem w procesie międzyludzkiego komunikowania się jest interakcja czyli wzajemne oddziaływanie na siebie. Owo oddziaływanie to proces komunikacyjny dwóch lub więcej jednostek (oddziaływanie grup i jednostek), polegający na obustronnym wpływaniu na swoje zachowania za pośrednictwem odpowiednich środków kodowania językowego lub pozajęzykowego. Każdy z uczestników aktu komunikacji równocześnie bowiem jest tym, który koduje i dekoduje znaczenia, słucha i odpowiada (nie zawsze słownie) tworzy więź międzyludzką.

Tak więc nadawca podejmując dialog powinien brać pod uwagę zarówno kompetencje komunikacyjne odbiorcy jak i jego właściwości mentalne.

Temat: Rzeczywistość językowa i jej komponenty a efekty procesu komunikacji

Rzeczywistość językowa komponowana jest z wielu elementów według niektórych ujęć podstawowym komponentem jest świadomość językowa o której decydują następujące elementy składowe.

I. Składnik to świadomość językowa.

1. Kompetencje językowe rozumiane jako znajomość środków językowych (znajomość sytemu językowego) oraz podsystemów.

2. Kompetencje komunikacyjne w odniesieniu do znajomości reguł użycia języka
w odpowiedniej sytuacji komunikacyjnej.

3. Poczucie językowe - rozumiane jako ostateczny poziom zindywidualizowania środków językowych.

II. Składnik to teksty

Czyli konkretne komunikaty językowe przez nas formułowane lub do nas adresowane wewnętrznie zróżnicowane wielorako ze względu na tzw. cechy gatunkowe, reprezentujące różne typy wypowiedzi konstruowanej w formie konstatacji, twierdzeń, wnioskowań, dyrektyw, nakazów czy pytań.

Teksy o określonej spójności formalnej, treściowej podporządkowane z jednej strony intencjom komunikatywnym a z drugiej celom komunikacyjnym.

III. Składnik to konkretne zachowania komunikacji językowych

Konkretne zachowania komunikacyjno językowej. Sygnalizowane komponenty rzeczywistości językowej ujawniają się też w obrębie teorii komunikacji w ramach której definiowano wprowadzenie pojęcia aktu komunikacyjnego uwarunkowanego pod względem kontekstowo dwojako.

Po pierwsze uzależnionego od kontekstu treściowego po drugie od kontekstu społecznego
po trzecie od kontekstu fizyczno - psychologicznego.

Rozwinięciem tej teorii jest teorii aktów mowy. W tej teorii wypowiedź rozumiana jest jako fakt wypowiadania czegoś (z określoną intencją komunikacyjną i związaną z nią funkcją)
ma następujące cechy.

Po pierwsze

Jest ona budowana sytuacją aktu mowy, tło sytuacyjne

Po drugie

Składa się na nią

a) tak zwana wartość illokucyjna odnosząca się do intencji komunikatywnej

b) wartość lokucyjna - związaną z samym tekstem i wypowiedzeniem tego tekstu oraz jego utrwaleniem.

c) wartość perlokucyjna - odnosząca się do skutków wypowiedzi.

Każdą wypowiedź można oceniać pod względem owych wartości: lokacyjnej, illokucyjnej, perlokucyjnej.

Modelowe ujęcie aktu komunikacji językowej

rama formalno - fizyczna

miejsce funkcja lokatywna czas

przedmiot rozmowy

o czym?

co?

Komunikat

jak?

Kod językowy

Nadawca, twórca odbiorca

kto? z kim?

dlaczego? w jakim celu?

intencje, strategie skutki

rama psychologiczna

Kontakt dokonuje się na 3 płaszczyznach: ogólna, , regionalna -lokalna, indywidualna.

2 kryteria różnicowania kontaktu

sfera oficjalności kontaktu

półoficjalności

nieoficjalności

3 kryteria różnicowania kontaktu

- bezpośredni

- pośredni

Konieczność uwzględnienia w określonym akcie komunikatywnym wszystkich jego elementów (składników) kontekstowych prowadzi w konsekwencji m.in. do różnicowania, trój podziału wszelkich wypowiedzi na:

1. wypowiedzi stosowane i nie stosowane

2. wypowiedzi fortunne i niefortunne

3. wypowiedzi skuteczne i nieskuteczne

Temat: Zróżnicowanie komunikatów językowych a funkcje języka

Zróżnicowanie komunikatów językowych uzależnione jest do wielu czynników m.in. takich jak:

1. Od intencji komunikatywną nadawcy i związaną z nią funkcją wypowiedzi - która
to w podstawowym podziale dzieli się na:

a) nacechowane modalnie (czyli z jednej strony rozkazująca z drugiej zaś pytająca)

b) nie nacechowanie modalnie - czyli orzekające - oznajmiające

2. Gatunkowe sposoby utekstowienia intencji komunikacyjnej.

Po czym wg z jednej strony propozycji w obrębie teorii aktów mowy mamy m.in. następujące typy wypowiedzi (utekstowienie)

Po pierwsze tzw. werdykty z wiązane z wydawaniem orzeczeń, wyroków rozstrzygnięć.

Po drugie dyrektywy, polecenia, nakazy, zalecenia, ostrzeżenia, ponaglenia i tym podobne.

Po trzecie komisywy - zobowiązania (przyrzeczenia, obiecywanie)

Po czwarte tzw. autoekspresje związane z wyrażaniem określonej postawy wobec ludzi, wydarzeń, pozdrowienia, podziękowania, gratulacje.

Po piąte deklaratywny (deklaracje) tworzące nowy stan rzeczy, nadawanie imion, wystawianie oceny.

Po szóste - ekspozytywy związane z cytowaniem, w wyjaśnianiem, definiowaniem.

3. Formy kontaktu: bezpośrednia, pośrednia

Funkcje języka i funkcje wypowiedzi

Funkcjonowanie właściwości komunikatów językowych należy rozpatrywać
w uwzględnieniem funkcji języka czyli konkretnie określonego sytemu językowego z jednej strony i funkcji wypowiedzi.

Funkcje języka funkcje wypowiedzi

generatywna poznawcza symboliczna ogół działań językowych społeczności

socjalizująca kulturotwórcza

poszczególnych wypowiedzi

Funkcje wypowiedzi

(system językowy)

poszczególne wypowiedzi funkcje ogółu działań

językowych społeczności

wspólnoty językowej

socjalizująca kulturotwórcza

Funkcje języka

f. generatywna f. poznawcza

dla

podsystemów danego języka funkcja symboliczna

(śr. leksykalne, gramatyczne)

---