Geneza pedagogiki

Pedagogika to należąca do nauk społecznych nauka o wychowaniu. Jej polska nazwa pochodzi od greckiego paidagogos -niewolnik towarzyszący dziecku w szkole; dosł.” prowadzący dziecko ”.

Powstała ona w XIX wieku za sprawą J.F. Herbarta nazywanego ojcem pedagogiki .To on jako pierwszy zdobył stopień naukowy z zakresu tej dziedziny. Herbart oderwał pedagogikę od filozofii ,ustanawiając ją autonomiczną dziedziną którą oparł na dwóch naukach: etyce filozoficznej i psychologii; etyka wyznaczać miała cele wychowania ,natomiast psychologia- środki dla realizacji tych celów. Pedagogika ,będąc nauką o rozwoju dziecka ,musiała zawierać niezbędny element nauki, czyli kształcenie. Dlatego też nauka ta powiększyła swój obszar o andragogikę, zajmującą się wychowaniem i kształceniem dorosłego człowieka. A więc ,pedagogika bada zjawiska i procesy zachodzące między ludźmi ,które chce poznać. Przedmiotem badań pedagogiki jest wszechstronny rozwój człowieka w ciągu jego całego życia oraz wpływ jednych osób na drugie ,a także wpływ środowiska. Pedagogika jest więc nauką o wychowaniu, kształceniu oraz samokształceniu człowieka w ciągu całego życia.

Funkcje pedagogiki

• prognostyczna -na podstawie poznanych prawidłowości przebiegu zjawisk, określa przyszłe zmiany i rozwój obiektywnej rzeczywistości

• diagnostyczna- określa, opisuje dany stan rzeczy

• instrumentalno-techniczna -dotyczy konkretnych działań

• humanistyczna-umożliwia zaspakajanie potrzeb człowieka związanych z poznaniem obiektywnej rzeczywistości

Działy współczesnej pedagogiki

• Pedagogika społeczna

• Pedagogika opiekuńcza

• Pedagogika kultury

• Pedagogika przedszkolna

• Nowe wychowanie

Pedagogika społeczna

Zajmuje się środowiskowymi uwarunkowaniami, procesami oraz wpływem człowieka na zmianę i przeobrażanie tych procesów.

Zakłada, że człowiek jest istotą aktywną zmieniającą swoje środowisko. Pedagogika społeczna wyrosła z socjologii wychowania. Bada człowieka we wszystkich fazach jego życia, wpływ instytucji oraz środowiska socjalizacyjnego i wychowawczego.

Przedstawiciele: Aleksander Kamiński, Ryszard Wroczyński, Tadeusz Pilch, Stanisław Kawula, Edmund Trępała.

Pedagogika opiekuńcza

Zajmuje się opieką i wychowaniem osób, które nie są z stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb. Bada sytuacje, które wymagają udzielenia pomocy dzieciom pozostających w niekorzystnych warunkach bytowych, dotkniętych zdarzeniami losowymi, nie mogących własnymi siłami sobie dać rady w życiu. Bada także działalność instytucji opieki całkowitej i częściowej, a także organizacji społecznych organizujących różne formy pomocy dzieciom i młodzieży.

Wyrosła z pedagogiki i medycyny.

Twórca: Czesław Babicki, Albin Kelm, Janusz Korczak.

Pedagogika kultury

Zajmuje się wpływem wartości i norm kulturowych na zachowanie jednostki ludzkiej. Analizuje treści przekazu i jego wpływu na osobowość ludzką. Przygotowuje wychowawców, by mogli nauczyć młodzież mądrego korzystania z kultury, kształci osobowość przez dobra kultury oraz bada zjawiska i nurty kultury.

Wyrosła z filozofii Hegla, koncepcji Dicleia.

Przedstawiciele: Bogusław Nawroczyński, Bogusław Suchodolski.

Pedagogika przedszkolna

Jedna z elementarnych zasad wychowania, uznaje stymulowanie spontanicznej aktywności własnej dziecka, rozumianej jako warunek jego rozwoju. Podkreśla konieczność przestrzegania zasad indywidualności, opierającej się na szacunku wobec nieszkodliwości i różnorodności jednostek. Powinna umożliwiać odkrywanie, pobudzenie i wzmocnienie potencjału, który drzemie w człowieku.

Nowe wychowanie

Nowe wychowanie było przede wszystkim spontaniczną czasem skrajną krytyką tzw. szkoły tradycyjnej powstałej na podłożu pedagogiki J.F. Herbarta. Na poziomie przedmiotowym była to żywiołowa krytyka oderwanej od życia tradycji, na poziomie metodologicznym - niespotykany dotąd rozwój psychologii i metod eksperymentalnych, na poziomie pojęciowym - próba przedefiniowania wszystkich pojęć.

Zaczęły powstawać szkoły eksperymentalne: J. Dewey - szkoła pracy, Wiliam Heard Kilpatrick - metoda projektów, Celestyn Freinet - swobodna ekspresja dziecka, Edouard Claparède -szkoła na miarę dziecka, Owidiusz Decroly - szkoła życia przez życie, Helena Parkhurst - plan daltoński, Henryk Rowid - szkoła twórcza, Georg Kerschensteiner - szkoła pracy i inne.

Główne zasady:

• wychowanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju dziecka

• dziecko powinno uczyć się wtedy gdy poczuje potrzebę zdobywania wiedzy

• nauczyciel ma stwarzać warunki do rozwoju potrzeb poznawczych i moralnych dzieci

• szkoła ma pobudzać aktywność dziecka

• ocena prac indywidualnych i zbiorowych oraz testy pomiaru uzdolnień dzieci zamiast egzaminów

• udział uczniów w planowaniu programu

• nie przywiązywanie znaczenia do nagród i kar z zewnątrz, poleganie na wewnętrznej motywacji dziecka

• położenie nacisku na kooperację i pracę zespołową.

Kierunki pedagogiki

• Pedagogika pozytywistyczna

• Pedagogika emancypacyjna

• Pedagogika personalistyczna

• Pedagogika krytyczna

• Pedagogika waldorfska

• Pedagogika egzystencjalna

• Pedagogika pragmatyzmu

• Pedagogika negatywna

• Pedagogika kultury

Pedagogika pozytywistyczna

Rzeczywistym twórcą kierunku stał się August Comte, otwierający w dziejach filozofii, kultury i nauce o społeczeństwie "epokę pozytywizmu". Dąży do tego co może się wydarzyć. Odrzuca metafizykę i spekulację. Zadaniem p edagogiki jest: hierarchizowanie różnych typów wiedzy, badania ilościowe a marginalizowanie badań jakościowych, wiedza o faktach umożliwia poznawanie i przewidywanie zjawisk, propagowanie wykorzystywania w badaniach różnych dyscyplin naukowych, głoszenie praktyczności pedagogiki.

Pedagogika emancypacyjna

W pedagogice emancypacyjnej centralną rolę odgrywa pojęcie emancypacji, czyli wyzwolenia jednostek od społecznej przemocy przez aktywny udział w kreowaniu antydepresyjnych form wychowania i współżycia, ale i autonomię, wyzwolenie i uzyskanie przez młodego człowieka wewnętrznej niezależności od autorytetów. Pedagogika emancypacyjna nie zgadzała się na to, aby osobowość człowieka była kształtowana z zewnątrz , by była przystosowywana do normatywnych, ideologicznych i politycznych żądań swoich władz państwowych. postulowała by człowiek stawał się takim, jakim chciałby być, zalecała podjęcie walki ze strukturami władzy by ją znieść, zniszczyć i nie reformować. Emancypacja oznaczała wyzwolenie się spod społecznej dominacji i zależności, ku swobodnemu wyrażaniu własnych, autentycznych potrzeb, równości szans, prawu do samostanowienia, samoregulacji, do wychowania wolnego od przemocy i wzmacniającego się JA. Można wyróżnić dwa nurty: polityczny i indywidualistyczno-anarchiczny. Pierwszy nurt poprzez nadanie mu politycznie instrumentalnego charakteru sprawił, że pedagogika emancypacyjna stała się ruchem protestu przeciwko nowoczesnemu społeczeństwu przemysłowemu, przeciwko ideologii oraz przeciwko szeroko rozumianym zagrożeniom ekologicznym. Drugi nurt jest źródłem romantycznej czy utopijnej wiary w ukształtowanie nowego człowieka w doskonałym, wolnym od władzy i przemocy społeczeństwie. Ukazuje jako naczelny cel wychowania umożliwienie człowiekowi bycia wolną osobowością, wolną od przymusów, jakie niosą za sobą państwo, religia, prawo i normy moralne. Nurt ten kładzie nacisk na wolność jednostki, zdolność do samostanowienia i autonomii.

Pedagogika personalistyczna

Głównym założycielem jest Emanuel Mounier. Upowszechnił Sterm. Polscy przedstawiciele :Kunowski, Wojtyła, Kowalczyk, Adamski.Człowiek w wychowaniu personalistycznym, od narodzin do śmierci, jest więc wędrowcem w poszukiwaniu - samego siebie. W młodości pomaga mu w tych poszukiwaniach wychowawca, z wiekiem zostaje z tym problemem sam. Wychowanie w personalizmie jest zawsze propozycją, nie czymś narzuconym, jest możliwością a nie koniecznością, jest zatem także ryzykiem, ponieważ intencja wychowawcy nie wystarcza i projekt nie zawsze ma sposobność zrealizowania się. Celem wychowania personalistycznego jest OSOBA. Wychowanie zmierza do jej rozwoju, kształtowania, pogłębiania i poszerzania jej osobowości.

Pedagogika krytyczna

Wyrasta z niezgody istniejącego świata - świat nie jest taki jaki powinien być. Dąży do konstruowania wyjaśnień, które są różne od myślenia potocznego. Zadania pedagogiki krytycznej to: odsłanianie mechanizmu dominacji badania nad ukrytym programem, wychowanie ludzi tak, by byli zdolni do zmiany świata, kształtowania krytycznej postawy wobec rzeczywistości. Pedagogika ta zakłada że społeczeństwo powinno być otwarte na dialog, oraz że człowieka trzeba przygotować do odpowiedniego życia i tego co przed nim stawia świat. Główni myśliciele to: Paulo Friere, Henry Giroux, Peter Mc Loren.

Pedagogika waldorfska

Nazwa pedagogika waldorfska wywodzi się od wsi Waldorf, w której właściciel fabryki papierosów "Waldorf-Astoria" postanowił założyć w 1915 roku szkołę dla dzieci pracowników. Miała na celu wspieranie rozwoju dziecka, wprowadzanie w świat , pielęgnowanie człowieka. Założenia : odpowiedni program nauczania dla rozwoju dzieci, rozwój człowieka przebiega w sposób skokowy, dbanie o zdrowie organizmu fizycznego dziecka. Do 7 lat lekcje przebiegają w sposób obrazowy, opanowanie ciała i umiejętności fizycznych. W tym wieku dzieciom dawano bogate i różnorodne wzorce oraz wzmacniano i dawano im poczucie bezpieczeństwa.

Do 12 lat należy uczyć dzieci w postaci rytmiki, dba ona o zrównoważony rozwój oraz wspiera zaufanie dziecka we własne siły i umiejętności.

Pedagogika egzystencjalna

Egzystencjalizm to kierunek, formowany zarówno w wersji teistycznej, jak i ateistycznej. Jego ideą jest przekonanie, że człowiek, jako jedyny z wszystkich bytów sam, ustawicznie tworzy się tym, czym jest, dokonując własnych wewnętrznych wyborów, w których wyraża swoją wolność. Jesteśmy wręcz na ta wolność skazani, jest ona atrybutem naszego człowieczeństwa.

Osobę w ujęciu egzystencjalnym cechują:

• autentyczność

• zaangażowanie

• dialogiczność

Egzystencjalne kategorie pedagogiczne:

• dialog - ( zachodzi wtedy, gdy zostaje uwzględniona, chociaż jedna ze stref psychiki ludzkiej: poznawcza, emocjonalna, lub prakseologiczna) powinien przebiegać pomiędzy nauczycielem i uczniem

• autentyczność - być sobą, żyć świadomie i decydować o swoich czynach, nie ulegać urzeczowieniu, żyć aktywnie.

Przedstawiciele nurtu agnostyczno-ateistycznego to Heidegger, Sartre, Camus.

Pedagogika pragmatyzmu

Pragmatyzm, kierunek filozofii, wywodzący się z angielskiego empiryzmu. Teorię pragmatyzmu rozwinęli: W. James- główny jego propagator, J. Dewey - twórca filozoficznego systemu pragmatyzmu, głosił tezę o współzależności ludzkiej działalności poznawczej i praktycznej.

Nauczyciele powinni być nośnikami doświadczenia ale nie powinni narzucać się swoim uczniom.

-pragmatyzm głosił, że prawdziwość nie może być rozumiana jako zgodność z rzeczywistością, i że prawdziwe są tylko te myśli, które się sprawdzają przez swe skutki praktyczne.

-neopragmatyzm ideałem byłby taki system szkolny którego niższe szczeble kształtowałyby „piśmiennych obywateli” a wyższe „samorozwijające się jednostki”.

Pedagogika negatywna

Za prekursora antypedagogiki uznaje się zachodnioniemieckiego publicystę z Wiesbaden E. von Braunmühla.

Mówiąc o koncepcji antypedagogiki, należy wskazać takie wartości pozytywne, jak radykalna zmiana w postrzeganiu dobrze znanych spraw, zwiększenie progu wrażliwości ludzi na różne problemy i poszerzenie horyzontów umysłowych człowieka.

Antypedagogika zwraca uwagę, że Np. w konwencjonalnej, wychowawczej relacji dziecko cierpi i nie ma dokąd uciec Rolą rodziców - i innych dorosłych ważnych w życiu dziecka - jest je wspierać, jednocześnie szanując jego suwerenność jako pełnowartościowej istoty ludzkiej. Służyć mu doświadczeniem i pomocą - a nie odmawiać mu prawa do podejmowania własnych decyzji i tworzenia własnego poglądu na świat.

Pedagogika kultury

Ogólny jej kierunek wyznaczył Wilhelm Dilthey, a pośrednio także Hegl, Humboldt. Pedagogika kultury postrzega człowieka jako istotę kulturotwórczą, złożoną i wielowarstwową uczestniczącą w procesie przyswajania sobie, rozumienia i używania gotowych dóbr kultury oraz wytwarzania nowych. Pedagogika kultury opiera się na przekonaniu, że kultura zaspokaja odpowiednie potrzeby człowieka.

Pedagogika kultury ma w dużej mierze charakter filozoficzny, przedmiotem analiz jest praktyka edukacji postrzegana całościowo.

Podstawowe pojęcia pedagogiki

• Edukacja

• Wychowania

• Kształcenie

• Nauczanie

• Osobowość

• Środowisko

• Czas wolny

• Kultura

• Świadomość

• Nauczyciel, Wychowawca

• Socjologia

• Opieka

EDUKACJA- pojęcie związane z rozwojem umysłowym i wiedzą człowieka, stosowane w następujących znaczeniach:

a) Wychowanie

b) Kształcenie

WYCHOWANIE- to zbiór działań, których celem jest wspieranie wszechstronnego rozwoju człowieka i przygotowanie go do funkcjonowania w społeczeństwie. Wychowanie to zbiór takich oddziaływań, które zmierzają do osiągnięcia określonych efektów wychowawczych, czego rezultatem staje się ukształtowanie cech osobowościowych.

Wychowanie może być organizowane celowo i świadomie przez odpowiedzialne za nie osoby i instytucje ( np. rodziców, placówki oświatowe, organizacje społeczno - kulturalne). Wychowanie może być także procesem naturalnym, dokonującym się poprzez uczestnictwo dzieci i młodzieży w codziennym życiu dorosłych. Najbardziej optymalny jest system wychowania równoległego, który łączy w sobie wychowanie podjęte przez rodzinę, instytucje, organizacje społeczne, środowisko i środki masowej komunikacji.

Rodzaje wychowania:

• umysłowe (intelektualne) - kształtowanie aktywności intelektualnej, kształtowanie kompetencji, uzdolnień i zainteresowań

• estetyczne - kształtowanie aktywności twórczej, umożliwianie wychowankom kontakt z różnymi dziedzinami sztuki

• fizyczne - kształtowanie sprawności fizycznej

• moralne - wykształcenie takich cech w wychowankach, które będą warunkować zachowania moralne jednostki zgodne z obowiązującymi normami społecznymi

KSZTAŁCENIE- Ogół działań i procesów dających człowiekowi możliwość poznania otaczającej go rzeczywistości, a także możliwość uczestniczenia w jej tworzeniu i przekształcaniu. . Kształcenie to także rozwój zainteresowań, zdolności, pasji oraz przekonań, postaw i wartości. Kształcenie umożliwia także zdobycie kwalifikacji zawodowych. Efektem kształcenia jest wykształcenie.

Rodzaje kształcenia:

• ogólne - nabycie wiadomości i umiejętności przydatnym wszystkim jednostkom niezależnie od kompetencji zawodowych

• specjalne (zawodowe) - nabycie określonych kompetencji zawodowych

NAUCZANIE- Systematyczna i zaplanowana działalność nauczyciela, której celem ma być wykształcenie w uczniach określonych zmian w ich osobowości, a także zachowaniu i postępowaniu. Uczeń w wyniku procesu nauczania nabywa wiedzę o otaczającym go świecie, a także zdobywa możliwości podejmowania określonych decyzji. W całym procesie nauczania uczeń poznaje wartości moralne, estetyczne i społeczne, a tym samym tworzy własny system norm. Proces nauczania umożliwia człowiekowi nabycie niezbędnej wiedzy, umiejętności i kompetencji, rozwinięcie zainteresowań, a także wykształcenie wartości i postaw oraz trwałych nawyków do poszerzania swojej wiedzy.

Uczenie się:

-zdobycie informacji

-zapamiętywanie

-wykorzystanie wiedzy w praktyce

-zdobycie umiejętności kompetencji

OSOBOWOŚĆ- to całokształt pewnych cech i procesów psychofizycznych, które różnicują daną jednostkę od innych ludzi, te charakterystyczne właściwości mają wpływ na jej działanie, zachowanie, nabywanie umiejętności, kompetencji, doświadczeń, wpływają na reakcje emocjonalne, stosunki z innymi ludźmi, a także wybór norm i celów. Wykształcenie się osobowości jest efektem rozwoju, zwłaszcza w początkowych latach życia. Nabyte w dzieciństwie określone wzory zachowań mają duży wpływ na całe dalsze życie.

ŚRODOWISKO- Na środowisko składa się ogół procesów społecznych, gospodarczych, oświatowych, kulturalnych oraz zachodzące między nimi różnego rodzaju związki i zależności. dane społeczeństwo - poprzez różne formy działalności - stwarza własne warunki bytowe, umożliwiające zaspokojenie potrzeb materialnych, intelektualnych i duchowych.

CZAS WOLNY- Jest to czas przeznaczony do całkowitej dyspozycji jednostki, kiedy wykona zajęcia obowiązkowe - praca, nauka, obowiązki domowe.

Czas wolny można wykorzystać w sposób bardzo zróżnicowany:

• wypoczynek (w celu odbudowy sił fizycznych i psychicznych)

• przyjemności związane z rozrywką (np. kino, teatr, muzeum, spotkania z przyjaciółmi)

• działalność charytatywna bądź społeczna (np. wolontariat)

• działania związane z rozwijaniem zainteresowań (np. hobby, udział w kółkach zainteresowań

KULTURA- Całokształt stworzonych przez społeczeństwa dóbr naukowych, artystycznych, technicznych i społecznych. W czasach współczesnych kultura jest definiowana bardzo szeroko - obejmuje nie tylko same dobra kulturalne i procesy tworzenia tych dóbr, ale także wzory zachowań, wartości moralne i normy etyczne.

Rodzaje kultury:

elitarna i masowa.

• Kultura elitarna (wysoka) opiera się na kulturze narodowej, tradycji, dorobku społeczeństwa i jest przekazywana przez szkoły, teatr, galerie, sale koncertowe itp.

• kultura masowa (popularna) dociera do rozproszonej publiczności poprzez środki masowego przekazu i nie wymaga zbyt dużego wysiłku intelektualnego.

Świadomość- to stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe, oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie.

Nauczyciel, wychowawca - jest to odpowiednio przygotowany specjalista w danej dziedzinie nauki, obowiązkowo posiadający przygotowanie pedagogiczne umiejącym przekazać wiedzę, nauczyć w sposób zrozumiały i przystępny człowiekowi zgodnie z jego możliwościami. Powinien mieć specjalne predyspozycje, oprócz wykształcenia, które ustawicznie musi być uzupełniane, powinien mieć umiejętność dobrego kontaktu z ludźmi, tak potrzebnego do pracy z dziećmi i młodzieżą.

Zadania nauczycieli w obecnych czasach są bardzo trudne. Przyszły wychowawca powinien kształtować nowe pokolenie ludzi wszechstronnie rozwiniętych, którzy będą łączyć inteligencję racjonalną z inteligencja emocjonalną. Dobry nauczyciel to ten, który zmierza do zapewnienia harmonijnego rozwoju młodzieży we wszystkich dziedzinach łącząc wg. założeń reformy edukacyjnej w Polsce: ciało i duch, emocję i intelekt, rozum i wiarę.

Socjologia - nauka badająca funkcjonowanie i zmiany społeczeństwa polega na wyjaśnieniu pozornie oczywistych rzeczy, np. jak funkcjonuje społeczeństwo, stara się zrozumieć dlaczego społeczeństwo funkcjonuje i dlaczego ludzie przystosowują się do panujących reguł. Socjologia koncentruje uwagę na zdarzeniach, które rozgrywają się w naszym społeczeństwie.

.

Opieka - dawanie oparcia, wsparcia, zaspokajanie potrzeb (właściwości ludzkich, będących potrzebą), których jednostka nie umie, nie może lub nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić, żeby zachować równowagę biologiczną i psychiczną, przeżyć, zachować zdrowie, jakość życia, zapewnić prawidłowy rozwój (doprowadzić jednostkę dojrzałości ) i ciągłość gatunku.

Pedagogika, a inne nauki

Pedagogika nie może opierać się wyłącznie na własnych obserwacjach i analizach, musi uwzględniać wyniki badań innych dyscyplin. Pedagogika stanowi odrębną dyscyplinę naukową, ale jednocześnie jest dziedziną z dziedzin nauk społecznych, ponieważ w centrum zainteresowania leży człowiek, jego interesy i zależności, a jest to przedmiot badań wszystkich nauk społecznych. Każda nauka pedagogiczna jest nauką o rozwoju i wychowaniu, a jednocześnie są nauki niepedagogiczne o rozwoju i wychowaniu człowieka między innymi: filozofia, psychologia, socjologia ,nauki ekonomiczne i biomedyczne.

1. Pedagogika, a Socjologia

• badacze pedagodzy często korzystają zarówno z kategorii pojęciowych socjologii, jak i teorii socjologicznych w celu uzyskania wyjaśnień zaobserwowanych faktów

• znajomość socjologii małych grup społecznych pomaga wyjaśniać (zmiany) dynamikę zjawisk zachodzących w klasie szkolnej

• praktyki edukacyjne stanowią odbicie praktyki społecznej uruchamianych przez państwo

-analizy socjologiczne pomagają w:

-diagnozowaniu w dostępie do oświaty ujawniają praktyki

-ujawniają praktyki marginonizowania przez szkoły uczniów ze względu na: pochodzenie, miejsce zamieszkania, płeć, narodowość

Krytyczna praktyka socjologii, pozwala pedagogom:

• opisywać i wyjaśniać zjawiska będące skutkiem reform edukacyjnych

• zamykać perspektywy emancypacyjne społeczeństwa

• odkrywać obszary analfabetyzmu

• zapobiec blokowania rozwoju moralnego ludzi

Pedagogika ma opisywać i wyjaśniać praktykę edukacyjna. Socjologia i psychologia opisuje i wyjaśnia odpowiednie zjawiska społeczne i psychiczne.

2. Pedagogika, a Filozofia

• podstawowa dziedzina dla pedagogiki

• dostarcza ogólnej i abstrakcyjnej refleksji nad (światem) pojęciami potrzebnymi do wyjaśniania faktów edukacyjnych. Można wyjaśniać dzięki niej pytania o istotę edukacji.

Różnice :

• filozofia wychowania podejmuje studia nad systemami i poglądami filozoficznymi o rozważaniu, wychowaniu

• pedagogika poszukuje w filozofii inspiracji i kategorii pojęciowych, które z jednej strony stanowią podstawę poznawania rzeczywistości edukacyjnej, a z drugiej pozwalają tą rzeczywistość oglądać w zróżnicowanym świetle, odróżnić myślenie o edukacji od faktów.

3. Pedagogika, a Medycyna

Pedagodzy chcą wpływać na rozwój dziecka, musi wiec czerpać informacje z nauk biomedycznych, pedagodzy musza stworzyć warunki do właściwego rozwoju dziecka (Np. nie słyszące dziecko powinno być w innej klasie, szkole) pedagogika specjalna.

4. Pedagogika, a nauki ekonomiczne

• od zawsze szkolnictwo wpływa w duży sposób na zasoby różnych zawodów, kształtując pracownicze nawyki, umiejętności

• korzysta z nauk ekonomicznych, pedagogika społeczna i ogólna.

5. Pedagogika, a Prawo

Pedagogika resocjalizacyjna-nauczanie i wychowanie osób z zaburzonym zachowaniem, niedostosowanymi społecznie, osoby takie poddaje się resocjalizacji; znajomość prawa w takim przypadku jest niezbędna.

---