GERONTOLOGIA JAKO NAUKA
Nauka zajmująca się procesem starzenia się żywych organizmów, profilaktyka, diagnostyka i leczenie chorób wieku podeszłego i sędziwego oraz społecznym aspektem problemu starzenia się społeczeństw.
GERIATRA dział medycyny wieku starszego. Nauka ta zajmuje się głównie chorobami ludzi starzejących się i starych oraz zapobieganiem choroby i niedołęstw wieku starczego.
STARZENIE SIĘ to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, który pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu, naturalne, nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samo naprawy.
OBJAWY: utrata masy mięśniowej i kości; zmniejszenie elastyczności skóry; pogorszenie ostrości wzroku i słuchu; wydłużony czas reakcji.
TEORIE STARZENIA SIĘ
STOCHASTYCZNE komulowanie się przypadkowo powstających uszkodzeń DNA, białkach. Osłabienie funkcji życiowych komórek, tkanek, narządów.
ROZWOJOWA mówi o tym, że starzenie organizmu jest następnym etapem procesu rozwoju oraz dojrzewania organizmu człowieka. Mówi się, że proces ten związany jest ze zmianami, do których dochodzi wraz z wiekiem w nerwowym, odpornościowym oraz hormonalnym układzie.
GENOWA mówi o tym, że w genach istnieją zakodowane wiadomości, które są odpowiedzialne za płynne zmniejszanie aktywności życiowej w komórkach, w konsekwencji śmierci. Za teorią przewijają się genetyczne uwarunkowania choroby, które przebiegają z przyspieszonym starzeniem: tak zwana progeria czyli zespół Hutchinsona-Guillforda oraz zespół Wernera.
WOLNORODNIKOWA mówi, że indukują one w organizmie przeobrażenia w makrocząsteczkach komórek. Wolne rodniki to cząsteczki lub atomy posiadające jeden elektron na powłoce zewnętrznej elektronowej. Powoduje on bardzo dużą aktywność cząsteczek, które pragną oddać ów elektron, i łączą się wraz z cząsteczkami DNA, lipidów, białek czy też węglowodanów. W wyniku czego dochodzi do zmiany w makrocząsteczkach komórek, co w konsekwencji prowadzi do nieprawidłowości w działaniu komórek i występowaniu starczych zmian, a ostatecznie do śmierci.
PRZYCZYNY I CECHY STARZENIA SIĘ
BIOLOGICZNE zmniejszona aktywność, przeciążenia układu nerwowego, nie właściwe odżywianie, lekomania.
SPOŁECZNE utrata radości życia, izolacja społeczna, pogorszenie sytuacji materialnej.
PSYCHOLOGICZNE wrażliwość zmysłów ulega redukcji, słabnie wrażliwość słuchowa, słabnie adaptacja do ciemności, słabnie pamięć, konserwatyzm myślowy.
ZJAWISKA PRZEMIJANIA ŻYCIA długowieczność - czas osobnik ma szanse przeżyć w optymalnych warunkach; starzenie się podczas którego dochodzi do nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu.
WIELOWYMIAROWY MODEL CHORÓB W WIEKU STARCZYM
CHOROBA stan, który aktualnie albo potencjalnie przeszkadza w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Choroba to też swego rodzaju nieporządek funkcjonalny, anatomiczny czy morfologiczny, zakłócenie równowagi witalnej, uszkodzenie ciała lub psychiki.
CHOROBA (biologia) - ogół odbiegający od normy zjawisk, cechujących pewną grupę żywych organizmów, w powiązaniu z pewną określona wspólną cechą lub zbiorem cech, ze względu na które różnią się.
KULTUROWY MODEL CHOROBY subiektywne odczucia związane z urazami nie podlegają leczeniu medycznemu. Przyczyny chorób poszukujemy w kulturowo uwarunkowanych formach naszych związków ze środowiskiem biofizycznych i psychospołecznym. Chorobą społeczną jest niesprawiedliwość, wzmaganie cierpień, przesadne bogacenie się, postawa nierówności, niezgodności życia z rytmem biologicznym i przyrodniczym, krzywdzenie innych i celebrowanie stereotypów i konfliktów.
MORALNY MODEL CHOROBY nie jest zdrowy człowiek, który:
sam cierpiąc, świadomie wyzwala cierpienia u innych
sam syty, obojętnie patrzy, jak inni przymierają głodem
karci innych za kłamstwa i czyny, które sam popełnia
za akty doznanej życzliwości nie potrafi być wdzięczny lecz czuje się upokorzony zamiast wdzięcznością odpłaca niechęcią
nienawidzi innego człowieka z przyczyn irracjonalnych jak uprzedzenia narodowe, rasowe, religijne i nie potrafi się z tej nienawiści wyzwolić
nie potrafi odnajdywać radosnych i pięknych stron życia swojego, innych, a jedynie smutek bezsens istnienia
boi się zarówno wroga rzeczywistego jak i urojonego, nie potrafi się od tego lęku wyzwolić
świadom jak szkodliwe dla zdrowia jest zakłóceń równowagi środowiska naturalnego, nie przeciwdziała mu w miarę swych możliwości
nie ma wyobraźni i nie potrafi nakreślić wizji lepszego jutra
PSYCHOLOGICZNY MODEL CHOROBY symptomy określające schizofrenię chronicznego: zaburzenia afektywne; autyzm; ambiwalencja; zaburzenia kojarzenia. Drugorzędne symptomy: halucynacje; złudzenia; zmieszanie; płynność nastroju; otępienie; katoniczne zesztywnienie. Zespół lękowy uciążliwe napięcie emocjonalne, niepokoju, bezsenności wobec przeczucia grożącego niebezpieczeństwa. U osób z nerwicą, depresją, otępieniem albo zaburzeniami świadomości leczenie choroby podstawowej nieraz zmniejsza lęk albo całkowicie od niego uwalnia, nie zawsze nasilenie niepokoju pozwala poczekać na efekt. Zaburzenia świadomości ostra halucynacja - majaczenie. Zamroczenie, przymglenie. Depresja obraz kliniczny - obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, zmniejszenie aktywności życiowe, brak odczuwania przyjemności, upośledzenie funkcji poznawczych, dolegliwości somatyczne.
WYBRANE CHOROBY W OKRESIE STARZENIA SIĘ
Układ krążenia: serce ( u kobiet wzrasta cholesterol LDL, obniża się cholesterol HDL. Sprzyja rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych. Po menopauzie ryzyko choroby niedokrwiennej serca); nadciśnienie tętnicze (predysponuje otyłość, nieprawidłowe odżywienie się, nadmierne spożywanie soli kuchennej. Współistnieją z cukrzycą, zaburzeniami lipidowymi); miażdżyca.
Choroby reumatyczne: RZS (Cechami charakterystycznymi są: symetryczne zapalenie wielu stawów doprowadzające do niszczenia chrząstki stawowej i nasad kostnych, a w konsekwencji do upośledzenia czynności stawów. Ponadto obserwuje się występowanie zmian pozastawowych i powikłań układowych. Wśród objawów ogólnych dominuje osłabienie, brak łaknienia i spadek masy ciała, okresowo - stany podgorączkowe.
Pojawia się ból i obrzęki stawów, bóle mięśni, parestezje (uczucie drętwienia) rąk i stóp, często o zmiennym nasileniu lub nawet okresowe.); choroby zwyrodnieniowe (powstające w wyniku uszkodzenia strukturalnego tkanek lub narządów.); reumatyzm tkanek miękkich (Rozpowszechnioną przyczyną nawracających dolegliwości barku, łokcia, nadgarstka czy ręki jest tak zwany reumatyzm tkanek miękkich. Reumatyzm, czyli gościec to określenie nieropnych zmian zapalnych obejmujących rozmaite struktury układu ruchu, w tym także mięśnie, ścięgna, tkankę łączną.); fibromialgia (zespół chorobowy, charakteryzujący się uogólnionym bólem w układzie kostno-stawowym z występowaniem charakterystycznych punktów, rozmieszczonych symetrycznie (tzw. punktów spustowych), wrażliwych na ucisk, którym towarzyszy uczucie przewlekłego zmęczenia, uczucie sztywności oraz sen nie powodujący poczucia odpoczynku.); objawy fizyczne z zakresu układu ruchu.
Układ moczowo - płciowy: zmiany w narządach płciowych; nietrzymanie moczu.
RACJONALNA TERAPIA ZACHOWANIA SIĘ RTZ W OKRESIE STARZENIA SIĘ
Racjonalna Terapia Zachowania (RTZ) jest elementem Programu Simontona, Szkolenie w RTZ jest zarówno doskonałym uzupełnieniem umiejętności terapeutycznych dla osób zajmujących się pomocą chorym na raka, ale przede wszystkim stanowi skuteczny system terapii poznawczo-behawioralnej polegającej na nauczaniu metod samodzielnego rozwiązywania problemów emocjonalnych i stosowanej w wielu zaburzeniach psychiatrycznych (od uzależnień i zaburzeń osobowości, po depresje, natręctwa i lęki).
1. Strefa behawioralna:
a. Relaks
b. Wizualizacja
c. Kształtowanie zdrowych nawyków
d. Stosowanie się do leczenia
e. Aktywne uczestnictwo w terapii
f. Rekreacja
g. Zachowania prozdrowotne (asertywność, dieta, ruch, ltd)
2. Strefa poznawcza (RTZ):
a. Kształtowanie zdrowych myśli, przekonania i postawy - ich wpływ na emocje i zdrowienie
b. Stawianie celów
c. Rozwiązywanie problemu
d. Obraz samego siebie
3. Strefa emocjonalna:
a. Rozwijanie i utrzymywanie nadziei
b. Skuteczne radzenie sobie z lękiem, przygnębieniem. złości poczuciem beznadziei i bezradności.
c. Przystosowanie i radzenie sobie z codziennymi stresami
d. Rozwój "kompetencji emocjonalnej"
e. Skuteczne radzenie sobie w stanie kryzysu emocjonalnego
f. Radzenie sobie z poczuciem winy
4. Strefa duchowa:
a. Rozwój zdrowych przekonań duchowych filozoficznych religijnych
b. Odkrywanie znaczenia, głębokiego spełnienia i sensu życia
c. Radość życia
d. Przekonania i emocje związane ze śmiercią
5. Strefa społeczna i rodzinna:
a. Rozwój systemu wsparcia
b. Stosowanie dostępnych źródeł wsparcia
c. Rozwój umiejętności komunikowania się z bliskimi
d. Wsparcie dla osób wspierających
6. Strefa fizyczna:
a. Dieta
b. Aktywność fizyczna
c. Zabawa i rekreacja
d. Jakość życia i umierania
DIETA W OKRESIE STARZENIA SIĘ I CHAREKTERYSTYKA MODELU ZDROWEGO STARZENIA
Tradycyjna polska dieta obfituje w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i cholesterol, których związek z miażdżycą jest znany. Obecnie żywność jest przetwarzana, w efekcie następuje jej zubożenie w błonniki, węglowodany złożone, witaminy i składniki mineralne. W miarę starzenia zapotrzebowanie organizmu na białko, tłuszcze i węglowodany stopniowo maleje, natomiast zapotrzebowanie na witaminy i minerały pozostaje na tym samym poziomie lub wzrasta. Upośleniedziu ulega funkcja przewodu pokarmowego. Podstawą terapii dr Gersona jest oczyszczanie umysłu, pobudzanie pozytywnych bodźców, wraz z równoczesnym stosowanego żywienia bogatego w soki warzywno-owocowe. Ponieważ współczesne rolnictwo poprzez sztuczne nawozy sprawia, iż warzywa i owocowe są dość ubogie w sole mineralne i inne składniki, sprawia to, iż pozostałe 50% sukcesu opiera się na suplementach.