ODMŁADZANIE SKÓRY W GABINECIE KOSMETYKI LEKARSKIEJ

Wiele kobiet niezadowolonych z tradycyjnych metod pielęg­nacji szuka innych bardziej radykalnych możliwości odmło­dzenia skóry. Zastanawia się wtedy od czego zacząć i gdzie pójść po poradę, czy wystarczy „kolagen" i „złuszczanie", czy też jedyną nadzieję należy pokładać w chirurgu plastyku? Odmładzające zabiegi kosmetyki lekarskiej wypełniają lukę między tradycyjną kosmetyką a chirurgią plastyczną. Są mniej inwazyjne i mniej obciążające dla pacjenta niż chirur­gia, ale w wielu przypadkach nie dają aż tak spektakularnych efektów. Są rozwiązaniem dla wielu pacjentek, których nie zadowala już tradycyjna kosmetyka, natomiast chirurgia plastyczna wydaje się zbyt radykalnym posunięciem.

.Korekcja pierwszych zmarszczek i bruzd na skórze twarzy — bez wyraźnej zmiany wyglądu

Pierwsze zmarszczki na skórze twarzy uwidaczniają się, zanim jeszcze pojawi się wyraźne obniżenie elastyczności skóry. Najszybciej tworzą się w miejscach najbardziej mimicznych, na skórze czoła, wokół oczu i ust. Następnie rysują się na skórze policzków, czasem brody i szyi. Równolegle do tego procesu u różnych osób z różną intensyw­nością zaczynają pogłębiać się fizjologiczne bruzdy w okolicy fałdów nosowo-wargowych, czasem na czole oraz na szyi. Jedną ze stosowanych metod likwidowania tego typu zmarszczek jest ich wypełnianie różnymi materiałami.

Wypełnianie zmarszczek

Pojedyncze zmarszczki i bruzdy na twarzy, którym nie towarzyszą wyraźne zwiotczenia skóry, można doskonale korygować wstrzyknięciem do nich wypełnienia ze specjalnego materiału medycznego. Tymi metodami ze względów technicznych nie usuwa się na ogół zmarszczek na szyi. Wypełniające materiały nie poprawiają napięcia skóry i dlatego zwykle nie wykonuje się tych zabiegów przy dużych zwiotczeniach, zmianie rysów i owalu twarzy.

Które zmarszczki mogę zlikwidować przez wstrzyknięcie do nich materiału wypełniającego?

Zmarszczki, które najlepiej poddają się metodom wypełniania to:

• Poziome zmarszczki na skórze czoła i pionowa bruzda „marsowa" pomiędzy brwiami.

• Zmarszczki wokół oczu (kurze stopki).

• Zmarszczki okrężne wokół ust, a także pionowe nad i pod czerwienią warg.

• Pionowe zmarszczki i bruzdy smutku w kącikach ust.

• Zmarszczki i bruzdy w fałdach nosowo-wargowych i w ich okolicy.

• Zmarszczki na skórze policzków i brody.

Nietrwałe (wchłaniające się) materiały uzupełniające zmarszczki

Wchłanianie się wstrzykiwanego materiału polega na jego powolnym przyswajaniu przez organizm. Nie oznacza to jego gorszej jakości, wręcz przeciwnie w wielu wypadkach uznawane jest za metodę bardziej naturalną i bezpieczną. Materiały wchłaniające się są stosowane w wypełnianiu zmarszczek mimicznych i tych, które z czasem mogą zmie­niać swój przebieg, „łamać się" i krzyżować się z innymi.

Kolagen

Kolagen wołowy był jednym z pierwszych materiałów zastosowanych do wypełniania zmarszczek, ze względu na stosunkowo niewielką immunogenność dla człowie­ka i duże bezpieczeństwo zabiegów. Obecnie w Polsce wstrzyknięcia kolagenu to najczęściej wykonywane zabiegi tego typu, uznane jednocześnie za najbezpieczniejsze.

Wstrzykiwany do skóry kolagen przygotowuje się metodami różnymi od tych, które wykorzystywane są w produkcji kolagenu stosowanego w kosmetykach, stąd też materiał i zabiegi są dość kosztowne.

Pacjent powinien upewnić się, jakim materiałem ma być wykonany zabieg. Najczęściej zabiegi wykonuje się kolagenem amerykańskim lub japońskim. Tylko niektóre pre­paraty zostały starannie przebadane i uznane za bezpieczne dla organizmu.

Obecnie w Stanach Zjednoczonych coraz więcej zabiegów wykonuje się preparatem kolagenowym o nazwie Dermalogen. Jest to specjalnie przygotowany kolagen otrzymywany z ludzkiej skóry. Z dość krótkiej perspektywy czasowej (preparat pojawił się na rynku przed kilku laty) wydaje się, iż zabiegi wykonywane z jego użyciem są jeszcze bezpieczniejsze niż te z wykorzystaniem kolagenu wołowego. Dodatkową zaletę Dermalogenu stanowi czas utrzymywania się go w skórze — dłuższy niż w przypadku stosowanych dotąd kolagenów. Ta dość nowa metoda jest na razie mało popularna, lecz z pewnością wkrótce trafi także do gabinetów kosmetyki lekarskiej.

Na jak długo znikają ostrzyknięte kolagenem zmarszczki?

Czas utrzymywania się kolagenu w skórze (i zadowalający efekt) jest sprawą bardzo indywidualną, na ogół wynosi od pół roku do roku. W trakcie wchłaniania się kolagenu i po całkowitym zniknięciu korzystnego efektu kolagen można dowolnie dostrzykiwać. Po kolejnych zabiegach u niektórych osób obserwuje się wydłużanie okresu wchłaniania się, dzięki czemu efekty utrzymują się dłużej. Zjawisko to spowodowane jest prawdopodobnie nieznacznym drażnieniem komórek przez wstrzyknięty materiał, co powoduje lepszą regenerację i szybszą produkcję włókien podporowych skóry.

Wizyta u lekarza

Do bezwzględnych przeciwwskazań wykluczających zabieg u pacjenta, a nawet przepro­wadzenie testu, należą stwierdzone alergie na kolagen i środki znieczulające, np. lignokainę, poważne uczulenia lub wstrząs anafilaktyczny w przeszłości, ciąża i okres karmienia, leczenie immunosupresyjne pacjenta, choroby autoimmunologiczne, tj. toczeń układowy, sklerodermia, zapalenie skórno-mięśniowe, choroby tarczycy — choroba Hashimoto (struma lymphomatosa)\ reumatoidalne zapalenie stawów. Do względnych przeciwwskazań, pozwalających myśleć o terapii w przyszłości, należą inne przejściowe niedyspozycje i choroby, stany infekcyjne oraz gorączka.

Jak przygotować się do zabiegu?

Bezpośrednio przed zabiegiem pacjent nie powinien przyjmować aspiryny i innych leków zmniejszających krzepliwość krwi. Na skórze nie powinno być żadnych stanów zapalnych i infekcyjnych. Przy cerach bardzo łojotokowych, z poszerzonymi porami, czasem pomocne jest kosmetyczne przygotowanie skóry (np. zabieg oczyszczający).

Kilka szczegółów o zabiegu

Sam zabieg nie należy do najprzyjemniejszych, ale nie jest też bardzo bolesny. Bolesność zależy od miejsca ostrzyki­wanej zmarszczki (najbardziej bolą okolice ust i nosa). Znieczulenie wstrzykiwane jest jednocześnie z materiałem wypełniającym. Czasem lekarz znieczula pacjenta przy uży­ciu specjalnych preparatów w kremach.

W jaki sposób przeprowadza się zabieg?

Zabieg trwa około godziny. Pacjent siedzi w fotelu lub lekarz prosi go o położenie się na kozetce. Bardzo cienką igłą wstrzykuje kolagen do zmarszczek. Czasem wystarczy jedno ukłucie do wypełnienia długiej zmarszczki, czasem musi nakłuwać kilkakrotnie, miejsce przy miejscu.

Co Cię czeka?

Skóra po zabiegu błyskawicznie się goi. Na ogół już tego samego dnia lub w dzień następny nie ma żadnych wyraź­nych śladów na skórze, które utrudniałyby powrót do normalnych obowiązków. Ewentualne ślady po nakłuciach, zaczerwienienia lub drobne wybroczynki, które u niektórych osób tworzą się szczególnie łatwo, można następnego dnia zatuszować makijażem. Niewielkie obrzęki (tylko u nielicz­nych pacjentów) w miejscach nakłuwanych utrzymują się na ogół jeden dzień.

Czy są jakieś specjalne zalecenia po zabiegu?

W dniu zabiegu nie powinno się bardzo dużo mówić, długo śmiać się i intensywnie ruszać mięśniami twarzy, ponieważ materiał powinien dobrze „ułożyć się". Nie należy także pić alkoholu, opalać się (kilka dni) i przesiadywać w saunie.

Ryzyko i możliwość powikłań

Po zabiegu u niektórych pacjentów na skórze pojawiają się wybroczynki, może być też widoczne zaczerwienienie i obrzęk. Objawy te po kilku dniach całkowicie ustępują. W miejscach ostrzykiwanych może pojawić się opryszczka, choć są to bardzo rzadkie przypadki. Zdarza się, że wstrzyknięty kolagen w niektórych miejscach prześwituje przez skórę i jest widoczny w postaci białej plamki lub niewielkiej grudki. Po paru tygodniach cał­kowicie znika.

Do poważniejszych komplikacji należą nie wykryte alergie na kolagen, które zdarzają się pomimo prawidłowo prze­prowadzonego testu i braku reakcji u pacjenta. Są to przy­padki bardzo rzadkie — mogą dotyczyć mniej niż 0,3% osób (po podwójnym teście kolagenowym).

Nie wykryta alergia może objawiać się dłuższym (kilku­tygodniowym) zaczerwienieniem i pieczeniem ostrzykniętej skóry. W miejscach wstrzyknięć mogą pojawić się liczniej­sze grudki i wyraźny (trudny do zatuszowania) stan zapalny.

Do najrzadszych przypadków (jeden na kilka tysięcy zabie­gów) należy pojawienie się na skórze tzw. ropnia jałowego (duży, czerwony, bolący guzek) lub miejscowej martwicy. Martwica usuwana chirurgicznie może pozostawiać trwałe ślady na skórze w postaci blizny. Ropień znika samoistnie, lecz opisywane są przypadki utrzymywania się tej zmiany nawet ponad półtora roku.

Kwas hialuronowy jest podobnie jak kolagen nietrwałym materiałem do ostrzykiwania zmarszczek. Obecnie w Polsce zabiegi z jego zastosowaniem są coraz bardziej popularne. Stosuje się dwa rodzaje kwasu hialuronowego: Jeden — pochodzenia naturalnego, otrzymuje się z grzebienia koguta, drugi —jest materiałem syntetycznym.

Jakie są zalety ostrzykiwania zmarszczek kwasem hialuronowym?

Po wstrzyknięciu do zmarszczki lub bruzdy materiał utrzy­muje się w skórze średnio około roku, czyli nieco dłużej niż kolagen. Metoda wstrzyknięć i efekty są podobne jak w przypadku kolagenu.

Materiały własne, czyli tłuszcz Zabiegi przeszczepiania tłuszczu wykonują chirurdzy plas­tycy. Podstawowym wskazaniem do przeszczepiania włas­nego tłuszczu są bardzo głębokie bruzdy i zmarszczki, a także chęć znacznego powiększenia warg. W wargi można również wstrzykiwać kolagen, ale dla uzyskania bardzo wyraźnego efektu nie wystarcza jedna porcja materiału, co bardzo podrażałoby zabieg.

Własny tłuszcz przeszczepia się z miejsc, w których jest go za dużo (np. z brzucha lub ud).

Co należy wziąć pod uwagę?

Dla pacjenta jest to metoda bardziej obciążająca, gdyż zabiegi wykonywane są w znieczuleniu nadoponowym („dolędźwiowym").

Jak szybko wchłania się przeszczepiony tłuszcz?

Przeszczepiony tłuszcz niestety wchłania się, podobnie jak wyżej opisane tworzywa. Szybkość znikania wstrzykniętego materiału jest bardzo indywidualna — od dwu miesięcy do pół roku. Chirurdzy polecają na ogół powtórzenie zabiegu, ponieważ za drugim razem tłuszcz wchłania się znacznie wolniej.

Jak szybko po zabiegu będę zupełnie sprawna?

Po zabiegu pacjent dłużej dochodzi do siebie, ponieważ nie każdy dobrze reaguje na zastosowane znieczulenie. Nieco bolesna jest także okolica, z której pobrano tłuszcz. Poza tym ślady na twarzy utrzymują się dłużej. Na skórze mogą pojawić się sińce i wyraźne wybroczyny. Nawet do kilku tygodni może utrzymywać się obrzęk. Ze względu na większe obciążenia towarzyszące tej meto­dzie, zabiegi dość często wykonuje się „przy okazji" innych operacji, np. razem z liftingiem.

Materiały nie wchłaniające się Niektóre zmarszczki można wypełniać materiałami, które na zawsze pozostają w skórze. Do tego typu zabiegów wykorzystuje się na ogół nici złota, Artecoll lub inne ma­teriały syntetyczne. Najnowsze, bardzo obiecujące two­rzywo wypełniające zmarszczki nazywa się Softform (od­miana teflonu). Zaletą tego materiału jest jego wbudo­wywanie się i „obrastanie" w naturalne włókna skóry, dzię­ki czemu wszczepiony implant jest dobrze umocowany i przyswojony przez skórę. Prawdopodobnie dopiero po zarejestrowaniu Softformu zabiegi wypełniania zmarsz­czek trwałymi materiałami staną się w Polsce bardziej popularne.

W które zmarszczki można wstrzyknąć materiał nie wchłaniający się?

Do wypełnienia trwałym materiałem najlepiej nadają się bruzdy nosowo-wargowe, zmarszczki pomiędzy brwia­mi i „zmarszczki smutku" poniżej ust. Jest to również dobra metoda dla osób chcących trwale powiększyć wargi.

Co należy wziąć pod uwagę?

Pewną wadą zabiegów tego typu jest fakt, że większość materiałów ma postać nici, o stałych i równych wymiarach. Jeżeli zmarszczki są niesymetryczne (czasem jedna z bruzd nosowo-wargowych jest głębsza niż druga), to niestety nie udaje się ich tą metodą całkowicie wyrównać. Ponieważ wszczepiony materiał na zawsze pozostaje w skó­rze, przed zabiegiem trzeba się dobrze zastanowić, czy rzeczywiście potrzebna jest nam trwała korekcja. Należy wybrać specjalistę, który ma duże doświadczenie w tej dziedzinie i dowiedzieć się, jaki materiał będzie zastosowa­ny jako implant. W Polsce zabiegi wypełniania zmarszczek trwałymi materiałami wykonują lekarze chirurdzy plastycy i niektórzy dermatolodzy.

Trwałe tworzywa nie uczulają i nie trzeba przed zabiegami wykonywać próby, ale niestety może się zdarzyć, że materiał prześwituje przez skórę, tworzy wypukłości lub jest wy­czuwalny w dotyku. Jedyna możliwość „uratowania sytua­cji" to chirurgiczne usunięcie implantu ze skóry. Niestety po tego typu ingerencji na skórze pozostanie pewien ślad.

Wygładzanie zmarszczek mimicznych — botox

Zmarszczki mimiczne powstają na skutek powtarzającego się lub stałego napięcia pewnej grupy mięśni twarzy. Najczęściej i najszybciej tworzą się na czole i wokół oczu. Szczególnie wyraźnie może zaznaczać się, nadająca twarzy wyraz złości „zmarszczka lwia" pomiędzy brwiami. Ona również tworzy się w wyniku ciągłego i niekontrolowanego napięcia mięśni czoła.

Do korekcji tego typu zmarszczek wymyślono metodę wygładzania, polegającą na czasowym porażaniu wybra­nych mięśni twarzy i zlikwidowaniu tym samym ich stale utrzymującego się napięcia.

Zanim się zdecydujesz

Wykorzystywanym środkiem jest botulina (czyli toksy­na tężca). Preparat wstrzykuje się w okolice zmarszczek kilkoma ukłuciami cieniutką igłą. Lokalne porażenie ner­wów powoduje rozluźnienie mięśni i całkowite wygła­dzenie się zmarszczek. Czasem po zabiegu na skórze przez parę dni mogą być widoczne drobne wybroczynki. W okresie od kilku miesięcy do roku efekt zanika i zabieg trzeba powtórzyć. Metoda daje dobre efekty, jest bardzo skuteczna, ale u niektórych osób, ze względu na mechanizm działania, budzi pewne kontrowersje. W wielu krajach zabiegi z wykorzystaniem botuliny są nadal niedozwolone.

Ryzyko i możliwość powikłań

W bardzo rzadkich przypadkach odnerwione mięśnie nigdy nie wracają do swoich normalnych funkcji, co jest szczegól­nie poważne i przykre, jeżeli przy okazji zabiegu przypad­kowo porazi się nieodpowiednie nerwy. Może także dojść do przejściowego opadania powieki, zmiany symetrii twa­rzy, a także ciężkiego porażenia (bardzo rzadkie przypadki).

Mezoterapia, czyli pojędrnianie skóry nazywa się metodę leczenia polegającą na ostrzykiwaniu skóry aktywnie działającym preparatem. Z założenia metoda ta pozwala na lepsze przyswajanie wykorzystywanego środka przez skórę, ponieważ pozwala ominąć najbardziej nieprzepuszczalne warstwy naskórka. Wcieranie leku lub innej substancji nie zawsze przynosi korzystny efekt ze względu na silne bariery skóry uniemoż­liwiające wchłanianie. W mezoterapii aktywny preparat można wstrzyknąć dokładnie tam, gdzie powinien się zna­leźć i zadziałać.

Mezoterapia, podobnie jak inne rozwiązania oferowane przez kosmetykę lekarską, jest szczególnie przydatna we wczesnym okresie pojawiania się objawów starzenia się skóry. Pozwala zmniejszyć widoczne zmiany i ograniczyć szybkość pojawiania się nowych. Jest więc polecana szcze­gólnie dla tych pacjentek, dla których nie bez znaczenia są przyszłość i metody prewencyjne.

Rodzaje stosowanych środków

Metody mezoterapii można wykorzystywać w leczeniu różnych dolegliwości skóry, tkanki podskórnej, np. przy cellulicie i nadmiernym wypadaniu włosów. Przy obja­wach starzenia się skóry stosowane są preparaty od­żywcze, pobudzające metabolizm komórek skóry i na­skórka, a także poprawiające syntezę włókien kola­genowych. Do najczęściej stosowanych należą różne wyciągi komórkowe, zawierające witaminy, enzymy, mikroelementy, czynniki wzrostowe oraz DNA komór­kowe.

Kilka szczegółów o zabiegu

Preparaty do wstrzykiwania są tak przygotowane, aby wykluczyć możliwość uczulenia i na ogół nie wykonuje się testów. Znieczulenie nie jest potrzebne lub stosuje się specjalne kremy znieczulające. Zabiegi wykonywane są najczęściej przez lekarzy dermatologów. Lekarz bardzo cienką igłą ostrzykuje skórę w miejscach oczekiwanego efektu, czyli całą twarz (w tym powie­ki dolne, gdzie nie można przeprowadzać interwencji kolagenem), a także szyję i dekolt. Igłę wprowadza się niezwykle płytko tuż pod naskórek, ale za to potrzeba czasem bardzo dużo ukłuć. Następnego dnia można wyko­nać makijaż, aby zatuszować ewentualne wybroczynki na skórze.

Zależnie od zastosowanego preparatu lekarz poleca różny rytm kuracji. Na ogół wykonuje się około 5-7 zabiegów, początkowo co dwa, trzy tygodnie, następnie przerwa trwa około miesiąca. Dla podtrzymania efektu zaleca się 3-5 zabiegów, co parę miesięcy.

Ryzyko i możliwość powikłań

Mezoterapia jest jedną z tych metod odmładzania, w których hołduje się zasadzie „primum non nocere". Nie uczula i nie szkodzi. Zabiegi powinno się jednak przeprowadzać u osób ogólnie zdrowych i — co nie jest bez znaczenia — nie w wieku podeszłym, ponieważ im starsza pacjentka, tym gorsze są efekty terapii.

Do objawów niepożądanych należą drobne wybroczynki tworzące się po nakłuciach, najczęściej na skórze wokół oczu. Skóra może być trochę opuchnięta i zaczerwieniona. Objawy te ustępują samoistnie po paru dniach.

Mowy wygląd

Mezoterapia nie likwiduje całkowicie zmarszczek. Płytkie zmarszczki trochę wygładza, poprawia elastyczność skóry i jest doskonałą terapią opóźniającą jej starzenie się. Pierw­sza zauważalna reakcja to odświeżenie koloru cery i po­prawa karnacji. Po 3-5 zabiegach obserwuje się także poprawę napięcia skóry.

W gabinetach kosmetyki lekarskiej, w celu korekcji zmarsz­czek często wykonuje się także zabiegi złuszczania naskór­ka. Metody te zostały omówione w rozdziale „Dermabrazja oraz chemiczne i laserowe złuszczanie naskórka". Na po­czątku drugiej części książki, zatytułowanej „Chirurgia estetyczna" omówiono także dalszy ciąg metod pozwalają­cych odmłodzić skórę. Przeczytać tam można o chirurgicz­nych sposobach likwidowania zmarszczek, o „odmładzaniu spojrzenia" oraz poprawianiu zmienionego z wiekiem owa­lu twarzy i rysów. Większość pacjentów zna swoje oczeki­wania i zgłasza się bezpośrednio do chirurga plastyka, w celu omówienia planowanego zabiegu. Pacjenci niepe­wni i nie zorientowani, które metody odmładzania byłyby dla nich lepsze, mogą zgłosić się do gabinetu kosmetyki lekarskiej lub do gabinetu chirurgicznego, aby z lekarzem przedyskutować swoje wątpliwości. Podział książki na dwie części wyraźnie różnicuje rodzaje stosowanych technik. Pozwoli to Państwu lepiej ocenić swoje oczekiwania i zde­cydować do lekarza jakiej specjalności udać się najpierw.

Złuszczanie naskórka

Część zmian na twarzy, do których dochodzi wraz z wiekiem może być usuwana przy zastosowaniu różnych metod złuszczania powierzchownych warstw skóry. Są to metody chemiczne i mechaniczne (dermabrazja) oraz ostatnio wprowadzone laserowe złuszczanie naskórka. Odnawiająca się skóra zachowuje przez pewien czas delikatność, nada­jącą jej młodszy i „świeży" wygląd. Metody te działają powierzchownie i w przeciwieństwie do chirurgicznych sposobów korekcji zmarszczek nie napinają powłok, które utraciły elastyczność. Nie są zatem jednakowo skuteczne w przypadku wszystkich zmian towarzyszących starzeniu. Wybór odpowiedniego sposobu zależy od celu, jaki ma zostać osiągnięty. Liczne płytkie i drobne zmarszczki oraz przebarwienia na skórze sprawiającej wrażenie suchości są zwykle właściwym wskazaniem do wyboru jednego z nich. Dobór najbardziej odpowiedniej doradza chirurg plastyczny lub dermatolog prowadzący leczenie. W rozdziale dokona­no krótkiego przeglądu bardziej popularnych metod, co może służyć przygotowaniu się do rozmowy z lekarzem.

W jakim wieku można poddać się złuszczaniu powierzchni skóry?

Niektóre przebarwienia i nierówności powierzchni, a także blizny nadające się do poprawienia tymi metodami mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Powstają po trądzi­ku oraz na skutek zmian hormonalnych w czasie ciąży lub stosowania pigułek antykoncepcyjnych. Dochodzi do nich u ludzi młodych. Młody wiek nie jest zatem przeciwwskazaniem do leczenia tymi metodami.

Jakie zmiany na skórze mogą być leczone złuszczaniem powierzchni?

Różne metody omawianego leczenia mają podobne za­stosowanie. Nadają się do usuwania i poprawiania powierz­chownych nierówności, efektów starzenia i przebarwień; najważniejsze z nich to:

• Powierzchowne, cienkie i drobne zmarszczki na powie­kach górnych, poziome zmarszczki z boku oczu i pionowe drobne zmarszczki nad wargą górną.

• Skóra sucha, pokryta licznymi drobnymi zmarszczkami na czole, policzkach i bródce, określana jako uszkodzo­na nasłonecznianiem (rys. 13).

• Brązowe przebarwienia i miejsca z łuszczącym się na­skórkiem, stanowiące często punkty wyjściowe dla nie­których nowotworów skóry.

• Drobne i powierzchowne blizny po trądziku i skalecze­niach (rys. 14).

Złuszczanie powierzchni skóry umożliwia jedynie wygła­dzanie nierówności i zmian. Efektem leczenia jest młodziej wyglądająca twarz. Blizny i zmarszczki stają się mniej widoczne, jednak nie znikają całkowicie.

Czy złuszczanie powierzchni skóry jest zabiegiem mniej poważnym niż operacja?

Poszczególne metody złuszczania skóry charakteryzują się różnym nasileniem działania. Każdą metodę zastosować można również z różną mocą i na różnej głębokości. Im silniej działa czynnik złuszczający, tym bardziej radykalne i długotrwałe są jego efekty, z tym, że jednocześnie wydłuża się okres dochodzenia do zdrowia i powiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Najsilniej działające metody chemi­czne wymagają często kilkumiesięcznej rekonwalescencji. Dochodzenie do zdrowia trwa więc tyle czasu co po poważnej operacji. Metody najdelikatniejsze nie zmuszają do zmiany codziennego trybu życia. Widoczny efekt uzyskuje się jednak dopiero po kilkakrotnym powtórzeniu za­biegu.

Jak wykonuje się złuszczanie powierzchni skóry?

Leczenie można prowadzić kilkoma metodami dającymi podobny skutek. Różnice między nimi polegają na mechani­zmie i sile działania. W dermabrazji do złuszczania powierz­chownych warstw skóry używa się narzędzi chirurgicznych. Złuszczanie laserowe polega na wykorzystaniu światła lasera C0₂, niszczącego naskórek ciepłem (lub lasera typu Erb - Yag). W metodach chemicznych czynnikiem usuwa­jącym powierzchowne warstwy skóry są substancje che­miczne.

W miarę gojenia na miejsce usuniętych powierzchownych warstw skóry narastają nowe warstwy. Skóra nabiera młod­szego, „odświeżonego" wyglądu.

Złuszczanie chemiczne powierzchni skóry na ogół nie wymaga znieczulenia. Na umytą twarz lekarz nakłada gąbką preparat (rys. 16). Zabieg może trwać od kilku minut do dwóch godzin, w zależności od rodzaju stosowanego związku i leczonej powierzchni. Po zabiegu pacjent może udać się do domu.

W dermabrazji wykorzystuje się urządzenie podobne do dentystycznego wiertła (rys. 17). Wirująca głowica aparatu pokryta jest drobnymi, ostrymi elementami ścierającymi powierzchnię skóry, działającymi na tej samej zasadzie co papier ścierny. Chirurg decyduje do jakiej głębokości usuwa warstwy powierzchowne.

Lasery wykorzystywane w laserowym złuszczaniu naskórka pozwalają jeszcze precyzyjniej dobrać głębokość usuwanej warstwy. Pulsujące światło podgrzewa komórki „odparowując" je przy każdym impulsie. Głowicę lasera chirurg trzyma w ręku, kierując ją w dowolnie wybraną okolicę twarzy (rys. 18).

Na czym polegają różnice między różnymi metodami leczenia?

Chemiczne złuszczanie naskórka

Wykorzystuje się tu trzy grupy związków chemicznych działających z różnym nasileniem. Lekarz może dosto­sować sposób leczenia do Twoich potrzeb, zmieniając skład lub stężenie preparatu. Najdelikatniejszym działa­niem charakteryzują się kwasy owocowe — a-hydroksy-kwasy (AHAs), takie jak kwas glikolowy czy mlekowy. Nadają się one do leczenia delikatnych zmarszczek i przebarwień na skórze twarzy. Są wygodne zwłaszcza dla osób, które nie mogą sobie pozwolić na pozostanie w domu w okresie rekonwalescencji. Następnego dnia po zabiegu pacjentka może zrobić makijaż i powrócić do pracy. Uzyskanie pożądanego efektu wymaga jednak kilkakrotnych wizyt w gabinecie oraz dodatkowo co­dziennego stosowania w domu preparatu o niskim stę­żeniu. Program leczenia ustala lekarz. Gabinet dostarcza preparat do stosowania w domu. Kwasy owocowe, poza działaniem złuszczającym, poprawiają strukturę skóry. Używane do zabiegów bodźcowych (w gabine­cie) stymulują tworzenie się włókien podporowych skóry, dzięki czemu można mówić również o działaniu regenera­cyjnym.

Nieco silniej działającym związkiem jest kwas trichloro-octowy (TCA). Działa głębiej niż kwasy owocowe. Nada­je się podobnie jak one do korekcji powierzchownych zmarszczek oraz przebarwień na skórze (rys. 16). Może być stosowany na twarzy oraz szyi i w innych miejscach ciała. Uzyskanie oczekiwanego efektu wymaga często kilkakrotnych zabiegów (rys. 15). Stężenie preparatu można zmieniać, co pozwala ustalić najlepszy dla pacjenta sposób działania. Przez kilka kolejnych miesięcy skóra wymaga ochrony przed słońcem. Mimo delikatności działa­nia kwas trichlorooctowy może spowodować trwałe prze­barwienia.

Fenol jest związkiem działającym najsilniej. Nadaje się do głębokiego złuszczania powierzchni skóry. Bywa stosowa­ny do korekcji zmarszczek i nierówności powierzchni na szczególnie zniszczonej skórze. Usuwa również przebar­wienia i rozsiane zmiany przednowotworowe. Może być stosowany tylko na twarzy. Zalecany bywa na całej jej powierzchni lub rzadziej na określonej przestrzeni, na przykład nad wargą górną dla korekcji pionowych zmarsz­czek nad ustami. Leczone miejsce ulega odbarwieniu, co zmusza później do stosowania makijażu w celu ukrycia różnicy kolorów między skórą leczoną i nie leczoną. Po­prawa jest zwykle większa, niż można oczekiwać, a wyniki długotrwałe.

Dermabrazja

Stosowana jest w celu poprawy wyglądu blizn po ope­racjach lub wypadkach i korekcji zmarszczek na twarzy. Nadaje się do stosowania w przypadku głębszych zmian, trudnych do usunięcia metodami chemicznymi (rys. 14). Ponieważ efekt odbarwienia skóry po jej stosowaniu jest nieznaczny, dermabrazję można stosować na określonej przestrzeni, na przykład na policzkach lub nad ustami. Nadaje się również do stosowania na całej powierzchni twarzy (rys. 19).

Laserowe złuszczanie naskórka

Jest to najnowsza z metod złuszczania powierzchni skóry. Nadaje się do leczenia powierzchownych zmarszczek, kore­kcji blizn pourazowych i usuwania przebarwień. Podobnie jak dermabrazję laser można stosować na określonej po­wierzchni twarzy, na przykład czole lub powiekach (rys. 19). Zaletą tej metody, poza dużą precyzyjnością, jest pewien efekt „obkurczania", jaki wywiera na leczoną skórę. Po zagojeniu skóra nie tylko jest gładsza, ale i bardziej napięta. Ta dodatkowa korzyść przydaje się choćby w przypadku powiek dolnych. Poza laserami C0₂ oraz Erb - Yag, wyko­rzystywanymi w celu „odmładzania", w chirurgii estetycz­nej stosuje się również inne rodzaje laserów. Laser Nd: YAG używany jest na przykład do korekcji tatuaży, a laser barwnikowy do zamykania malformacji i zmian naczynio­wych, w tym pajączków żylnych.

Laser zbudowany jest z trzech podstawowych elementów: źródła energii, rdzenia zawierającego cząsteczki lub atomy gromadzące i uwalniające energię oraz luster odbijających podróżujące w rdzeniu fotony do momentu ich uwolnienia w postaci spójnej wiązki światła. Długość fali, czyli kolor światła lasera zależy od budowy rdzenia. Wśród licznych substancji zdolnych do emisji światła i wykorzystywanych do budowy rdzenia lasera znajdują się dwutlenek węgla, argon, neodym, hel, neon i krypton. Stąd różne nazwy laserów oznaczają różnice w kolorze światła. Od koloru emitowanego światła zależy z kolei przydatność lasera w różnych dziedzinach medycyny.

Lasery wykorzystywane są w medycynie estetycznej do różnych celów. Mają nie tylko różne działanie, ale i rozmaite ceny. Tanie lasery stosowane w kosmetyce nie znajdują zastosowania w chirurgii estetycznej. Między urządzeniami wykorzystywanymi w chirurgii estetycznej także bywają ogromne różnice. Jak wspomniano, do złuszczania naskór­ka stosuje się najczęściej lasery z wykorzystaniem dwutlen­ku węgla (C0₂) i lasery Erb - Yag. Ich starsze odmiany charakteryzują się emisją światła ciągłego. Chirurg ręcznie lub za pomocą automatu reguluje czas naświetlania. Lasery o niskiej energii podgrzewają jedynie wodę znajdującą się w komórkach i w przestrzeni międzykomórkowej, ciepło jednak przewodzone jest szybko na okoliczne tkanki. Taki laser nie jest niczym więcej jak „podgrzewaczem" skóry, w chirurgii więc pożytku nie przynosi. Przy wykorzystaniu lasera o wyższej energii może dochodzić do oparzenia w miejscu naświetlanym, martwicy skóry i w konsekwencji powstania blizn. Ciepło nie jest rozprowadzane odpowied­nio szybko działając, zgodnie z zamierzeniem, w jednym punkcie. Większość wykorzystywanych w chirurgii estety­cznej laserów działa na takiej zasadzie. Odpowiedni dobór energii i długości fali pozwala zminimalizować uraz związa­ny z oparzeniem, gwarantując dobre wyniki po odpowied­nio długiej rekonwalescencji. W bardziej nowoczesnych urządzeniach, aby uniknąć oparzenia, światło dostarczane jest w przerwach. Im krótsza jest chwila, w jakiej komórki są naświetlane, tym mniej ciepła przenika na okolicę i mniejsze jest oparzenie. W rzeczywistości, by uniknąć oparzenia, impuls światła musi trwać mikrosekundy lub nanosekundy (miliardowe części sekundy). Energia konieczna do od­parowania komórki działa wówczas tak krótko, że ciepło nie jest przewodzone na okolicę, uwalniając się raczej w parze wodnej. Lasery emitujące takie światło określa się jako „ultrapulsacyjne". Są to urządzenia niezwykle drogie, toteż na ich zakup mogą sobie pozwolić głównie gabinety wyspe­cjalizowane w tej metodzie złuszczania naskórka. Decydu­jąc się na operację z użyciem lasera, możesz więc spytać o rodzaj technologii stosowanej w wybranej lecznicy.

kwasy owocowe, można stosować w różnych stęże­niach. Przy większych oczekiwany efekt uzyskuje się już po pierwszym lub drugim zabiegu. Jednak rekonwalescen­cja może wówczas wymagać pozostania w domu przez ponad 2 tygodnie. Na leczonej powierzchni może wy­tworzyć się strup, który wkrótce sam odpada. Początkowo twarz jest obrzęknięta, później, gdy odpadnie strup, zaczer­wieniona i wrażliwa. Ból, który może się pojawić w pierw­szych dniach po zabiegu, łatwo zwalczyć lekami przeciw­bólowymi.

Okres powrotu do zdrowia po zabiegu z użyciem fenolu jest najdłuższy. Zależnie od sposobu leczenia po operacji może, lecz nie musi utworzyć się strup. Zwykle w tym okresie nosi się opatrunki. Strup odpada samoistnie w ciągu dziesięciu dni. Twarz pozostaje jednak zaczerwieniona przez kilka miesięcy. Obrzęki, które mogą być dość duże, powodują dyskomfort, jednak ustępują zwykle już w kilka dni po zabiegu. Po całkowitym zagojeniu skóra twarzy ulega trwałemu wybieleniu, co może powodować kontrast z nie odbarwioną szyją.

Po dermabrazji okres rekonwalescencji jest najczęściej krót­szy. Strup, jeśli się wytworzy, odpada po dziesięciu dniach. Początkowo zaczerwieniona twarz zmienia kolor na różowy. Zwykły kolor odzyskuje po kilku tygodniach. Swędzenie, odczuwane w początkowym okresie, po odpadnięciu strupa jest oznaką gojenia.

Okres dochodzenia do zdrowia po zabiegu z użyciem lasera może dostarczać najmniej przykrych przeżyć. Jednak obrzę­ki, strup i zaczerwienienie są i tu stałymi objawami. Po­wstania strupa można uniknąć stosując natłuszczanie leczo­nej okolicy od pierwszych chwil po zabiegu. Metoda postępowania jest jednak zależna od wyboru i doświadczeń chirurga. Zaczerwienienie utrzymuje się przez kilka tygodni po leczeniu. Ból i obrzęki są stosunkowo niewielkie i krótko­trwałe.

Czy po operacji muszę jakoś szczególnie uważać?

W pierwszych dniach po zabiegu złuszczania powierzchow­nych warstw skóry należy unikać wysiłków, schylania, podnoszenia ciężkich przedmiotów. Powrót do pracy moż­liwy jest zwykle już po 2 tygodniach. Przez kilka kolejnych

Jakie znieczulenie stosuje się do złuszczania powierzchownych warstw skóry?

Do chemicznego złuszczania powierzchni skóry na ogół nie stosuje się znieczulenia. Kwasy owocowe mogą wywoły­wać uczucie pieczenia lub szczypania, jednak nie bólu. Kwas trichlorooctowy sam działa jak środek miejscowo znieczulający. Dodatkowo podaje się czasem leki uspokaja­jące lub stosuje się krótkie znieczulenie dożylne, gdy pacjent odczuwa większy dyskomfort. Zabiegi z wykorzystaniem fenolu mogą być nieznacznie bolesne i wymagać znie­czulenia.

Do dermabrazji i laserowego złuszczania powierzchni skóry stosuje się znieczulenie miejscowe, uzupełniane dożylnymi lekami uspokajającymi. Operacja na powierzchni całej twa­rzy może wymagać znieczulenia ogólnego.

Co Cię czeka?

Czy do operacji mam się jakoś przygotować?

Do złuszczania powierzchownych warstw skóry lekarz zale­ca najczęściej specjalny sposób przygotowania twarzy. Tego rodzaju program leczenia przed operacją dotyczy zwykle zarówno metod chemicznych, jak i metody lasero­wej, a czasem dermabrazji. Mogą to być kremy lub płyny do przemywania skóry albo leki doustne. Przed leczeniem kwasami owocowymi stosuje się często przez kilka tygodni Retin - A i 12% roztwór kwasu glikolowego. Pozostałe zalecenia nie różnią się od podawanych przed innymi operacjami. Można o nich przeczytać we wprowa­dzeniu do „Chirurgii estetycznej".

Jak będę wyglądać po operacji?

Leczenie kwasami owocowymi działa na skórę najdelikat­niej. Po zabiegu można przeważnie od razu stosować makijaż i powrócić do codziennych czynności. Pożądany efekt wymaga jednak kilku lub kilkunastu wizyt w gabinecie. W początkowym okresie leczenia skóra może reagować podrażnieniem i zaczerwienieniem, jednak z czasem zabiegi znoszone są lepiej. Kwas trichlorooctowy, podobnie jak tygodni zaleca się jednak oszczędzający tryb życia. Bardzo istotne jest unikanie światła słonecznego, zwłaszcza gdy skóra jest różowa i nie całkiem zagojona. Lekarz może zalecić codzienne stosowanie kremów z silnymi filtrami przeciwsłonecznymi. Po zabiegu z wykorzystaniem fenolu opalanie przestaje być w ogóle możliwe. Leczenie może powodować trwałe odbarwienie, a skóra traci na zawsze odporność na nasłonecznianie. Poza stosowaniem filtrów dobrze jest nosić dodatkowo kapelusze o szerokich rondach i okulary dla ochrony powiek.

Jakie powikłania grożą po złuszczaniu powierzchni skóry?

Leczenie nie jest pozbawione obciążeń. Przed decyzją o podjęciu terapii istniejące ryzyko należy szczegółowo omówić z lekarzem. Poważniejsze i bardziej charakterys­tyczne dla złuszczania powierzchni skóry powikłania to:

• Powstanie trwałych przebarwień na skórze. Różowe zabarwienie miejsc leczonych jest zjawiskiem normalnym do chwili całkowitego zagojenia, często jednak złusz­czanie powierzchni skóry wiąże się z powstaniem trwa­łych odbarwionych plam, różniących się znacznie kolo­rem od otoczenia. Dotyczy to głównie leczenia z wyko­rzystaniem fenolu. Może być jednak związane ze wszyst­kimi pozostałymi metodami, zwłaszcza u osób o ciemnej karnacji. Skóra długo po leczeniu jest bardzo wrażliwa na działanie promieni słonecznych. Opalenie gojących się miejsc może pozostawić trwały efekt w postaci ciemnych plam. Odbarwienia pozostałe po fenolu nie opalają się w ogóle, co z kolei nie jest obojętne dla zdrowia. Skóra traci w tych miejscach swe właściwości ochronne.

• Powstanie blizn przerostowych — u niektórych osób skłonność do gojenia z powstawaniem takich blizn jest wrodzona. Jest to powikłanie bardzo rzadkie, jednocześ­nie trudne do leczenia.

• Zakażenie — duże gojące się powierzchnie mogą ulegać zakażeniom. Może to upośledzać gojenie. Osoby ze skłonnością do opryszczki powinny być przygotowane na możliwość dość intensywnego nawrotu zmian.

Fenol jest toksyczny dla organizmu. Należy pamiętać, że jego stosowanie stwarza pewne ryzyko dla osób chorych na serce, toteż przed zabiegiem trzeba uzyskać akceptację kardiologa.

Nowy wygląd

Jak długo widoczne będą efekty leczenia?

Zwykle głębsze złuszczanie powierzchni skóry pozostawia efekty widoczne przez wiele lat (rys. 15). Jednak starzenie skóry postępuje nadal, toteż z czasem zmarszczki zaczynają się odnawiać. Przede wszystkim dotyczy to zmarszczek spowodowanych działaniem mięśni mimicznych, np. w okolicy kątów oczu.

---