PKB - Obrazuje końcowy rezultat działalności wszystkich podmiotów gospodarki narodowej.

Obliczanie wartości rocznego PKB polega na oszacowaniu trzech równych, co do wartości kategorii makroekonomicznych określających PKB poprzez:

1) rozmiary działalności produkcyjnej; PKB równa się sumie wartości dodanej wszystkich sektorów instytucjonalnych lub wszystkich sekcji, działów Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) krajowych jednostek produkcyjnych powiększonej o podatki od produktów i pomniejszonej o dotacje do produktów,

2) końcowy rezultat działalności produkcyjnej; PKB obliczany jest, jako suma popytu krajowego, tj. spożycia i akumulacji oraz salda wymiany produktów z zagranicą,

3) sumę dochodów pierwotnych; PKB obliczany jest, jako suma dochodów pierwotnych jednostek krajowych uzyskiwanych przez sektory instytucjonalne działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz dochodów pierwotnych netto sektora zagranica.

Obliczanie PKB: szacunki eksperckie + dane statystyczne zbierane od jednostek sprawozdawczych. Szacunki kwartalne mają większy margines błędu. Oceny ekspertów są różne, ale można sądzić, że co najmniej około jednej trzeciej wartości PKB jest wynikiem, jak się to określa, ryzykownych szacunków. Szacunki te - co warto podkreślić - w większości przypadków nie są prowadzone na podstawie standardowych procedur, ale opinii ekspertów, którzy biorą pod uwagę różne rozproszone informacje oraz doświadczenia z lat ubiegłych.

Niepewne szacunki PKB:

- rozmiarów działalności w tzw. szarej gospodarce, która obejmuje wartość działalności niezarejestrowanej oraz nieujawnione przychody w jednostkach zarejestrowanych (w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw oraz w sektorze gospodarstw domowych) - około 15-20 proc. PKB;

- rozmiarów dochodów pochodzących z tzw. samozatrudnienia oraz z pracy za granicą - oddziałują na szacunki spożycia, które może być znacznie wyższe w porównaniu z szacowanym oficjalnie;

- eksportu i importu (zwłaszcza po zmianie metodologii związanej z wejściem Polski do Unii Europejskiej);

- nakładów inwestycyjnych w sektorze przedsiębiorstw poniżej 50 pracujących (obecnie zjawisko to badane jest dwa razy w roku) oraz w sektorze gospodarstw domowych. Dodatkowo nie zawsze można jednoznacznie określić, czy dane nakłady stanowią inwestycję czy też bieżące zużycie, stąd też przedsiębiorstwa mogą to kwalifikować na różne sposoby, w zależności od tego, co wyda im się korzystniejsze ze względów podatkowych;

Ponadto niepewne i niejasne są procedury tzw. bilansowania (zarówno w cenach bieżących, jak i stałych) wyników szacunków wartości dodanej brutto z sumą elementów rozdysponowania PKB (spożycie, akumulacja, eksport netto). Szacunki PKB prowadzone są niezależnie poprzez sumowanie elementów jego rozdysponowania oraz poprzez sumowanie wartości produkcji wytwarzanej w poszczególnych działach gospodarki. W praktyce wyniki są zawsze różne i powstają tzw. sumy niezbilansowane. Zgodnie z zaleceniami Eurostatu wszelkie sumy niezbilansowane, jeśli powstają, muszą być eliminowane.

Metody liczenia produktu narodowego brutto - PNB może być liczony trzema sposobami:

• metodą wydatkową: suma wydatków przeznaczonych na zakup dóbr i usług fiskalnych dokonywanych przez wszystkie gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo (rząd) i sektor międzynarodowy.

• metodą produktową: suma produkcji dóbr i usług wytworzonych przez wszystkie sektory i gałęzie gospodarki ( przemysł, handel, budownictwo, rolnictwo itd.).

• metodą dochodową: suma dochodów osiągniętych w produkcji dóbr i usług.

System finansowy - instytucje pośredniczące pomiędzy tymi, którzy mają oszczędności (zwłaszcza gospodarstwami domowymi) - a tymi, którzy potrzebują kapitału na inwestycje (zwłaszcza przedsiębiorstwami).

System finansowy: banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe. Jego częścią są także rynki finansowe: rynek pieniężny, rynek akcji, rynki obligacji. System ten pełni istotną rolę w funkcjonowaniu gospodarki.

Polega ona na kierowaniu nadwyżek środków finansowych od podmiotów, które wydają mniej niż wynoszą ich bieżące dochody do dyspozycji, (czyli oszczędności) do podmiotów, które odczuwają niedobór środków finansowych, a jednocześnie chciałyby wydać więcej niż wynoszą ich aktualne dochody.

Można wyróżnić cztery podstawowe grupy pożyczkodawców (oszczędzających) i pożyczkobiorców (wydających): gospodarstwa domowe, krajowe przedsiębiorstwa, rząd i podmioty z zagranicy. Gospodarstwa domowe są na ogół podstawową grupą oszczędzających w gospodarce, natomiast przedsiębiorstwa i rząd najczęściej należą do pożyczkobiorców. System finansowy pośredniczy w lokowaniu wolnych środków finansowych, starając się przekazać je tam, gdzie przyniosą najwyższą stopę zwrotu przy danym ryzyku finansowym inwestycji.

W gospodarce rzadko zdarza się, że podmioty, które oszczędzają, są zarazem podmiotami, które dostrzegają i mają możliwości dokonania zyskownych inwestycji. Jeśli nie powstałyby rynki finansowe, te dwie grupy podmiotów miałyby znacznie większe problemy, aby spotkać się ze sobą, a zatem wiele projektów mogłoby nie zostać zrealizowanych i produkt całej gospodarki byłby niższy. System finansowy promuje, zatem efektywność ekonomiczną i umożliwia wyższy poziom produkcji. Istnienie rynków finansowych pozwala także konsumentom na lepsze rozłożenie zakupów w czasie, czyli na zakupy na kredyt potrzebnych dóbr bez zmuszania do czekania z ich użytkowaniem aż odłoży odpowiednią sumę środków finansowych. Na przykład, okres trwania kredytu hipotecznego może wynosić nawet 30 lat; bez istnienia systemu finansowego młody człowiek mógłby, więc nabyć mieszkanie albo dom w wieku już mocno dojrzałym. Podsumowując, efektywny system finansowy poprawia dobrobyt w gospodarce dzięki usprawnieniu obiegu wolnych środków finansowych.

Ogniwa systemu finansowego:

- System budżetowy - ogół norm prawnych oraz struktur organizacyjnych regulujących funkcjonowanie budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego.

- System bankowy- ogół norm prawnych regulujących zasady działania banków, którego podstawowym celem jest wprowadzenie i nadzór pieniądza w obiegu.

- System finansowo-ubezpieczeniowy - reguluje tworzenie, podział i organizację funduszu ubezpieczeniowego.

- System finansowy podmiotów gospodarczych - reguluje gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych w dyspozycji podmiotów gospodarczych.

- System finansowy ludności - określa źródło pochodzenia środków pieniężnych osób indywidualnych.

POWIĄZANIE POMIĘDZY OGNIWAMI:

- Świadczenie ekwiwalentne (osobowe i rzeczowe)

- Świadczenia nieekwiwalentne - transfery

Rynek finansowy - rynek, gdzie podmiotem wymiany jest kapitał w formie finansowej. Na tym rynku podmioty gospodarcze(osoby fizyczne, grupa osób lub osoba prawna, prowadzą działalność gospodarczą), które mają wolne środki pieniężne (inwestorzy finansowi) udostępniają je innym podmiotom gosp. W zamian za papiery wartościowe(dokument, który przysługuje posiadaczowi prawa majątkowe np. akcji, obligacje), które mają zapewnić dochód.

Podmioty gospodarcze, które potrzebują kapitału w formie pieniężnej (inwestorzy rzeczowi lub pośrednicy finansowi), uzyskują go na rynku finansowym, emitując papiery wartościowe mogące stać się przedmiotem dalszej wymiany na tym rynku. Na rynku finansowym dokonuje się zatem wymiana kapitału w formie pieniężnej na kapitał w postaci papierów wartościowych.

Uczestnikami rynku finansowego są: reprezentujący podaż kapitału w formie pieniężnej inwestorzy finansowi, reprezentujący popyt na ten kapitał inwestorzy rzeczowi (np. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i instytucje samorządowe) oraz pośrednicy finansowi - banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, biura maklerskie.

Bank - instytucja finansowa zajmująca się gromadzeniem, przechowywaniem i pożyczaniem środków pieniężnych w zamiarze wypracowania zysku oraz funkcjonowania, jako instytucja zaufania publicznego.

Udział w społecznym podziale pracy:

W gospodarce o rozwiniętym podziale pracy banki przejmują wiele czynności w zakresie gospodarki finansowej od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych . Zastępują podmioty w handlu papierami wartościowymi, dokonują emisji tych papierów, udzielają porad klientom , prowadzą ROR-y(Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy).

Dokonywanie alokacji i transformacji środków

Transformacja informacji to zapewnienie informacji o kliencie, solidności partnera

Transformacja wielkości sumy pieniądza wiąże się z funkcja pośredniczącą banku, - posiadam wolne środki na lokatę ,a bank znajduje kredytobiorcę na moje środki.

Transformacja terminu umożliwia rozwiązanie problemu między posiadaczem wolnych środków, który je lokuje na krótkie terminy a poszukującym pieniądza, który jest zainteresowany pożyczyć go na dłuższy okres.

- pośrednika - (rozróżnia ona trzy podstawowe grupy klientów)

- klienci, którym pieniądze w danym momencie są mniej potrzebne, mają ich za dużo;

- klienci, którzy przychodzą po pieniądze;

- bank jako pośrednik prowadzi do rozliczenia

gwaranta polega na tym, że bank jest postrzegany, jako instytucja zaufania społecznego

- płatnika- polega między innymi na tym, że bank udzielając kredytu opłaca faktury od kredytobiorcy

- agenta rządowego - jako fundusz powierniczy (może być depozytariuszem).

- polityczna (BGŻ, PKO BP, BGK)

Pieniądz jest prawnie określonym, powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać, przechowywać, przekazywać wartość dóbr i usług

i którego wartość powinna być ściśle związana z wartością produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju.

(wg. Gustawa Schmöllera)

Funkcje pieniądza:

- miernik wartości,

- środek wymiany w procesie kupna-sprzedaży,

- środek tezauryzacji (gromadzenia pieniędzy)

Środek wymiany. W gospodarce pieniężnej ludzie mogą sprzedawać komukolwiek to, co chcą, a następnie za pieniądze, które otrzymają, mogą kupić pożądane dobro lub usługę. Tak więc pieniądz, będąc środkiem wymiany, znacznie ułatwia i przyspiesza proces wymiany dóbr i usług w stosunku do stosowanego dawniej handlu wymiennego.

Miernik wartości. Pieniądz umożliwia określenie ceny danej rzeczy w sposób zrozumiały dla wszystkich.

Środek przechowywania wartości. Pieniądz umożliwia łatwe przechowywanie wartości, aby dokonać zakupu dóbr lub usług w przyszłości.

Wartość pieniądza - realna wartość pieniądza zależy nie od jego nominału, lecz od siły nabywczej, czyli ilości i jakości dóbr, które można za określoną sumę pieniędzy nabyć. Rosnące ceny powodują, że za tą samą sumę pieniędzy możemy coraz mniej kupić.

Stopa procentowa - ustalana przez Rada Polityki Pieniężnej(bank centralny), miernik przychodu jaki przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udzielenia np.kredytu, odnosi się to też do lokat itp. Przy wyliczaniu oprocentowania kredytów i depozytów (ich stóp procentowych) banki posługują się stopą podstawową (lub bazową), której wartość ustalana jest indywidualnie w banku - na ogół w oparciu o stopy rynkowe.

Wysokość stóp procentowych w Polsce ustala Rada Polityki Pieniężnej (RPP), powstała w 1998 roku przy Narodowym Banku Polskim (NBP). Istnieją cztery główne stopy procentowe ustalane przez Radę: stopa referencyjna, lombardowa depozytowa oraz redyskontowa.

- stopa referencyjna - jest minimalną rentownością 7-dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez NBP;

- stopa lombardowa- koszt uzyskania pieniądza w NBP

- stopa depozytowa- jest stopą procentową po jakiej banki komercyjne składają w banku centralnym depozyty jednodniowe

- stopa redyskontowa- jest stopą procentową po jakiej bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym.

Stopy procentowe - są niezwykle istotne dla funkcjonowania gospodarki, ponieważ ich poziom wpływa na wiele podejmowanych decyzji. Wysokie stopy procentowe zniechęcają do robienia zakupów na kredyt (np. do zakupu mieszkania lub samochodu) - w obawie, że konsument nie będzie w stanie spłacić raty kredytu lub koszty spłaty będą bardzo wysokie, jak również utrudniają przedsiębiorstwom finansowanie bieżących kosztów działalności (kredyt obrotowy - kredyt udzielany przedsiębiorstwom na finansowanie bieżącej działalności, na przykład na zakup surowców niezbędnych do rozpoczęcia lub kontynuowania produkcji.)

Oprócz wpływu na decyzje gospodarstw domowych, stopy procentowe oddziałują także na decyzje firm w sprawie inwestycji. Wysoki koszt kredytu może np. powstrzymać firmę przed zbudowaniem nowej fabryki, dzięki której powstałyby nowe miejsca pracy. Poziom stóp procentowych oddziałuje, więc na kondycję gospodarki. Generalnie rzecz biorąc, im wyższe stopy procentowe na rynku, tym niższy popyt w gospodarce.

Z drugiej strony, wysokie stopy procentowe zachęcają do oszczędzania. Można powiedzieć, że stopa procentowa jest wynagrodzeniem za cierpliwość - oszczędzając pieniądze człowiek rezygnuje z obecnej konsumpcji na rzecz konsumpcji w przyszłości. Im wyższe jest to wynagrodzenie, tym chętniej podejmuje się decyzję o oszczędzaniu, bowiem dzięki niemu przyszła konsumpcja staje się większa od tej, którą moglibyśmy zrealizować obecnie.

Stopa procentowa kształtuje się na rynku, jako cena, która równoważy dostępne oszczędności z popytem na kredyty. Jeśli popyt na kredyt jest większy od dostępnych oszczędności, to stopa procentowa rośnie. Na poziom rynkowych stóp procentowych może również wpływać bank centralny poprzez politykę pieniężną: wzrost podaży pieniądza obniża stopy procentowe na rynku, a spadek - zwiększa.

Ekonomiści często mówią o „stopie procentowej”, choć w gospodarce występuje wiele różnych stóp procentowych - inna jest stopa oprocentowania depozytów, inna kredytów (w obu przypadkach zależy ona od okresu, na który składamy depozyt lub zaciągamy kredyt), inna jest też stopa oprocentowania obligacji. Większość stóp procentowych zmienia się jednak w tym samym kierunku - zazwyczaj jeśli rośnie jedna, rosną i pozostałe. Można więc stwierdzić, że są one wzajemnie powiązane.

Ekonomiści rozróżniają nominalną i realną stopę procentową. Ta pierwsza odnosi się do nominalnej kwoty pożyczanych środków, druga jest skorygowana o przewidywaną inflację.

Polska - stopy procentowe:

NBP	Wartość [%]
Stopa referencyjna	4.00
Stopa depozytowa	2.50
Redyskonto weksli	4.25
Kredyt lombardowy	5.50

Rentowność bonów skarbowych (średnio)	Wartość [%]
13-tygodniowych	0.00
26-tygodniowych	0.00
52-tygodniowych	4.06

Kredyty gospodarcze (średnio)	Wartość [%]
12-miesięczne	9.29

Kredyty dla ludności (średnio)	Wartość [%]
w ROR	14.05
3-miesięczne	0.00
12-miesięczne	13.16
24-miesięczne	13.51

Lokaty złotowe (średnio)	Wartość [%]
1-miesięczne	3.26
3-miesięczne	3.94
6-miesięczne	4.20
12-miesięczne	4.60
24-miesięczne	4.81
36-miesięczne	0.00

Polityka monetarna(pieniężna) - systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.

Cel finalny (główny i nadrzędny) - jest to odpowiednio zdefiniowany cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki ekonomicznej danego kraju. Przykładowo w Polsce celem finalnym NBP jest „utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji tego celu” (Ustawa o NBP z 1997 r.).

Cel pośredni - wyznaczenie określonej kategorii ekonomicznej, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym. Przykładowo w Polsce NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, choć dopiero w 2004 r. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła wysokość owego celu inflacyjnego na 2,5 proc. z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.[1].

Cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni:

1.Kontrola stóp procentowych

2.Kontrola przyrostu podaży pieniądza

3.Stabilizowanie poziomu kursu walutowego

4.Kształtowanie masy pieniądza rezerwowego

5.Kształtowanie poziomu stóp procentowych

Działania banku centralnego w ramach celów operacyjnych można podzielić na:

Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku, podwyższanie stóp procentowych, zmiany poziomu rezerw obowiązkowych - jest to polityka antyinflacyjna.

Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżanie stóp procentowych, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych.

---