ZALOZENIA, szkoła


ZAŁOŘENIA POLITYKI PIENI ŘNEJ

NA 2002 ROK

Warszawa, wrzesieŇ 2001

Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji RP, Narodowy Bank Polski odpowiada

za wartoúĘ polskiego pieniądza. Inflacja jest czynnikiem zmniejszającym

siłÍ nabywczą złotego. Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku

Polskim w art. 3 okreúla, ře podstawowym celem działalnoúci NBP jest utrzymanie

stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej

Rządu, o ile nie ogranicza to realizacji podstawowego celu NBP.

Celem polityki pieniÍřnej NBP jest trwałe obniřenie stopy inflacji, tworzące

podstawÍ stabilnego, długotrwałego wzrostu gospodarczego. Stabilizacja cen

umořliwia rŰwnieř w przyszłoúci uczestnictwo w europejskiej Unii Gospodarczej

i Walutowej.

3

I CEL INFLACYJNY W 2002 R.

We wrzeúniu 1998 r. Rada Polityki PieniÍřnej przyjÍła ĺredniookresową

strategiÍ polityki pieniÍřnej na lata 1999-2003. Okreúliła w niej, ře strategicznym

celem polityki pieniÍřnej jest obniřenie stopy inflacji, mierzonej indeksem

cen towarŰw i usług konsumpcyjnych, poniřej 4% do koŇca 2003 r. Rada

podtrzymuje wolÍ realizacji tak okreúlonego celu strategicznego. Etapami jego

osiągania są roczne cele inflacyjne, ustalane dotychczas w formie przedziałŰw.

W realizacji celŰw inflacyjnych bank centralny podejmuje decyzje z uwzglÍdnieniem

wszelkich informacji, mogących w istotny sposŰb wpłynąĘ na dynamikÍ

cen, i posługuje siÍ wszystkimi dostÍpnymi mu instrumentami.

Realizując strategiczny cel polityki pieniÍřnej, RPP bÍdzie zmierzaĘ do

osiągniÍcia na koniec 2002 r. celu inflacyjnego w wysokoúci 5% wzrostu cen

towarŰw i usług konsumpcyjnych w porŰwnaniu z koŇcem 2001 r. Granice tolerancji

dla odchylenia inflacji od wyznaczonego przez RadÍ celu wynoszą

+/- 1 pkt proc.

Zmiana sposobu okreúlenia przedziału wynika z przekonania, ře wraz

z obniřaniem siÍ tempa wzrostu cen roúnie waga jednoznacznego wskazania

poziomu inflacji, ktŰry RPP zamierza osiągnąĘ. Wskazanie granic tolerancji,

z jaką ustalono cel punktowy, wynika natomiast z istniejącej, nieuchronnej niepewnoúci,

dotyczącej niezaleřnych od polityki pieniÍřnej warunkŰw realizacji

4

celu inflacyjnego, w tym w szczegŰlnoúci wielkoúci deficytu finansŰw publicznych,

ewentualnych zmian kursu złotego czy teř wystąpienia wstrząsŰw podařowych

na rynku řywnoúci i/lub paliw. Wzrost deficytu finansŰw publicznych,

znaczące osłabienie kursu złotego czy teř wywołany wstrząsami podařowymi

wzrost cen řywnoúci i/lub paliw mogłyby bowiem spowodowaĘ odchylenie inflacji

powyřej 5%, a przeciwne zmiany ń jej spadek poniřej tego poziomu.

Dotychczasowe doúwiadczenia w realizacji ĺredniookresowej strategii

wskazują, ře w krŰtkim okresie silny wpływ na poziom inflacji mogą mieĘ nieoczekiwane,

przejúciowe wstrząsy podařowe. Jednoczeúnie zmiany parametrŰw

polityki pieniÍřnej, w odpowiedzi na nieoczekiwane impulsy inflacyjne,

oddziałują na ceny z opŰünieniem. Z tych wzglÍdŰw Rada podkreúla, ře realizacja

strategicznego celu polityki pieniÍřnej jest nadrzÍdna w stosunku do

osiągniÍcia celu na 2002 r.

Jednoczeúnie Rada zwraca uwagÍ, ře realizacja celu inflacyjnego na poziomie

5% bÍdzie oznaczała stosunkowo niewielkie obniřenie siÍ tempa wzrostu

cen do koŇca 2002 r. W tym okresie powinna dokonaĘ siÍ stabilizacja inflacji

i bardziej trwałe dostosowanie siÍ oczekiwaŇ inflacyjnych do tego poziomu.

Stworzy to korzystne warunki do dalszego obniřania inflacji i realizacji celu inflacyjnego

w 2003 r. Nie mořna jednak wykluczyĘ, ře w trakcie 2002 r. moře

dojúĘ do przejúciowego wzrostu rocznego wskaünika inflacji.

5

II WARUNKI REALIZACJI CELU POLITYKI PIENI ŘNEJ

Czynniki zewnÍtrzne

Prognozy gospodarki úwiatowej na rok 2002 wykazują duřą rozpiÍtoúĘ: od

scenariusza globalnej recesji do powrotu na úcieřkÍ umiarkowanego wzrostu

gospodarczego. Atak terrorystyczny na USA i mořliwoúĘ długotrwałej akcji

odwetowej zwiÍkszyły stopieŇ niepewnoúci co do dynamiki gospodarki úwiatowej

oraz kształtowania siÍ úwiatowych cen surowcŰw, w tym cen ropy naftowej.

Sytuacja w gospodarce úwiatowej bÍdzie wpływała na rozwŰj polskiej gospodarki

oraz na warunki realizacji celu inflacyjnego ń poprzez dynamikÍ popytu

zewnÍtrznego, dynamikÍ cen podstawowych surowcŰw i ropy naftowej,

inflacjÍ w krajach bÍdących głŰwnymi partnerami handlowymi Polski oraz

wzajemny kurs dolara USA i euro.

ZewnÍtrzne uwarunkowania realizacji celu inflacyjnego w 2002 r. nie rŰřnią

siÍ generalnie od uznanych przez RPP za najbardziej prawdopodobne w momencie

ogłaszania celu inflacyjnego na rok 2002. Naleřy natomiast zaznaczyĘ, ře

ewentualne zrealizowanie siÍ scenariusza recesji úwiatowej, mimo zbliřonych efektŰw

w zakresie presji inflacyjnej, byłoby powařnym zagrořeniem dla wzrostu gospodarczego,

dostarczając zarazem jeszcze silniejszych argumentŰw za podjÍciem

reform strukturalnych, zwiÍkszających konkurencyjnoúĘ polskiej gospodarki.

6

Ceny řywnoúci, podatki poúrednie

Rada załořyła, ře przynajmniej w I pŰłroczu 2002 r. utrzymają siÍ korzystne

tendencje na rynku řywnoúci. Według ocen ekspertŰw, bilans zbŰř bÍdzie

w tym okresie bardziej zrŰwnowařony niř w sezonie 2000-2001, na rynku miÍsa

utrzymują siÍ tendencje zmniejszające presjÍ na wzrost cen, a tegoroczne zbiory

warzyw i owocŰw nie powinny przyczyniĘ siÍ do wzrostu najbardziej zmiennych

cen řywnoúci. črŰdłem niepewnoúci co do przyszłego tempa wzrostu cen

pozostają jednak przyszłoroczne zbiory i sytuacja na rynku řywnoúci w II połowie

2002 r. W przypadku zrealizowania siÍ scenariusza úwiatowej recesji wzrost

cen řywnoúci byłby ograniczony zmniejszonym popytem konsumpcyjnym.

W obliczu trudnej sytuacji sektora finansŰw publicznych trzeba liczyĘ siÍ

z podwyřką stawek podatkŰw poúrednich w przyszłym roku, co moře przyczyniĘ

siÍ do zwiÍkszenia tempa wzrostu cen towarŰw i usług konsumpcyjnych.

Zakres i skala tej podwyřki nie są jednak dotąd ostatecznie przesądzone, co

jest dodatkowym ürŰdłem niepewnoúci.

Uwarunkowania systemowe, wzajemna relacja polityki pieniÍřnej i fiskalnej,

rozwŰj gospodarczy, nierŰwnowaga zewnÍtrzna

Stabilny pieniądz jest jedną z podstaw trwałego rozwoju gospodarki. RozwŰj

taki wymaga rŰwnieř stabilnego, zrŰwnowařonego systemu finansŰw publicznych

oraz strukturalnie konkurencyjnej gospodarki, od ktŰrej w duřej

mierze zaleřy stan finansŰw paŇstwa. W Polsce ukształtował siÍ nieoptymalny

7

układ polityki pieniÍřnej i fiskalnej (restrykcyjna polityka pieniÍřna w reakcji

na zbyt luüną politykÍ fiskalną), ktŰry powoduje niezaleřny od polityki pieniÍřnej

wzrost kosztu redukcji inflacji w postaci niřszego ń w porŰwnaniu

z układem optymalnym ń wzrostu PKB. MořliwoúĘ wejúcia gospodarki úwiatowej

w fazÍ recesji jeszcze silniej niř w latach ubiegłych uzaleřnia przyszły

wzrost gospodarczy w Polsce od stabilizacji makroekonomicznej i poprawy

konkurencyjnoúci gospodarki.

Ustalając załořenia polityki pieniÍřnej na 2002 r., RPP zwraca uwagÍ, ře

przyczyny ukształtowania siÍ takiego niewłaúciwego, hamującego wzrost gospodarczy

układu polityki pieniÍřnej i fiskalnej tkwią w zaniechaniu okreúlonych

zmian systemowych, czego przejawem są przede wszystkim:

1. Deformacje rynku pracy (m.in. zbyt wysokie narzuty na wynagrodzenia,

nieefektywnie funkcjonujący system ubezpieczeŇ społecznych, wysoka

i niezrŰřnicowana regionalnie płaca minimalna, blokująca mořliwoúĘ zatrudniania

młodzieřy i pracownikŰw o niřszych kwalifikacjach, wysokie koszty

odpraw) powodują, ře zatrudnienie jest mniejsze, a bezrobocie wiÍksze niř

w przypadku funkcjonowania elastycznego rynku pracy. Nieelastyczny rynek

pracy w Polsce jest dla gospodarki wysoce niekorzystny. Pozostawanie co

piątej osoby czynnej zawodowo bez pracy to ogromne szkody społeczne

i ürŰdło narastania deficytu budřetowego. Wynika to z jednej strony z rosną-

cych wydatkŰw budřetowych związanych z bezrobociem, ktŰre uniemořliwiaj

ą obniřanie podatkŰw, a z drugiej strony ń z utraconych wpływŰw do budřetu

z tytułu niřszego zatrudnienia i niewykorzystania potencjału produkcyjnego.

Przeprowadzenie reformy rynku pracy, usuwającej bariery wzrostu za-

8

trudnienia, jest podstawowym krokiem w kierunku naprawy finansŰw publicznych.

2. Ograniczone funkcjonowanie mechanizmu rynkowego w dziedzinie niektŰrych

produktŰw, zwłaszcza řywnoúci, blokuje elastyczne dostosowania po

stronie podařy (zwiÍkszenie importu w przypadku nieurodzaju) i wywołuje

wstrząsy cenowe, pobudzające inflacjÍ. Przy niezbÍdnym dla obniřenia inflacji

ograniczeniu monetarnym prowadzi to do osłabienia dynamiki gospodarczej.

3. Utrzymywanie siÍ monopoli w wielu wařnych gałÍziach gospodarki, np.

w transporcie kolejowym, energetyce, wydobywaniu i dystrybucji gazu, łącznoúci,

usługach komunalnych, prowadzi do niskiej dynamiki produktywnoúci

w tych branřach i stanowi ürŰdło trwałej presji inflacyjnej. Niřszy wzrost produktywnoúci

ogranicza teř wzrost PKB.

4. Do niskiego wzrostu produktywnoúci przyczynia siÍ rŰwnieř znaczny zakres

własnoúci paŇstwa, dominujący przede wszystkim w dziedzinach, w ktŰrych

jednoczeúnie utrzymują siÍ monopole. Płacone z budřetu dotacje do nierentownej

produkcji obciąřają podatnikŰw i utrudniają osiągniÍcie rŰwnowagi

budřetowej.

5. Wysokie wydatki bieřące, zwłaszcza socjalne, znacznie przekraczające

mořliwoúci ich finansowania z dochodŰw podatkowych, są kolejnym czynnikiem

destabilizującym budřet. Wydatki te, w wiÍkszoúci indeksowane, wzrastaj

ą niezaleřnie od dynamiki gospodarczej, od ktŰrej zaleřą dochody podatkowe.

Wszystkie wymienione strukturalne słaboúci gospodarki pociągają za

sobą okreúlone bezpoúrednie i poúrednie koszty budřetowe oraz są przy-

9

czyną pogłÍbiania siÍ deficytu finansŰw publicznych. To z kolei absorbuje

oszczÍdnoúci prywatne i przyczynia siÍ do wzrostu deficytu na rachunku

obrotŰw bieřących z zagranicą. Narastające wydatki zmuszają do zwiÍkszania

obciąřeŇ podatkowych, pod wpływem ktŰrych czÍúĘ firm ogranicza

działalnoúĘ, powiÍkszając bezrobocie, lub przechodzi do szarej strefy,

zmniejszając dochody podatkowe. Rosnący deficyt finansŰw publicznych

stanowi trwałe ürŰdło nierŰwnowagi w gospodarce, rodząc presjÍ inflacyjną

i wysokie stopy procentowe. Finansowanie deficytu przyrostem zadłuřenia

pogłÍbia nierŰwnowagÍ, gdyř rosnące koszty obsługi długu zwiÍkszają deficyt

budřetu.

RPP analizuje propozycje rozwiązaŇ dotyczących budřetu na rok 2002

w dłuřszym horyzoncie, pod kątem ich skutecznoúci w rŰwnowařeniu finansŰw

publicznych. Warunkiem trwałoúci rozwiązaŇ usprawniających finanse publiczne

jest to, by wynikały one z odpowiednich reform strukturalnych i systemowych.

Decyzje w tej sprawie nie bÍdą jednak w pełni znane do czasu uformowania

siÍ nowego rządu. W związku z tym, przygotowując załořenia polityki

pieniÍřnej, Rada rozwařała konsekwencje zarŰwno podjÍcia, jak i niepodjÍcia

reform usuwających wymienione strukturalne słaboúci.

Realizacja scenariusza reform oznaczałaby, ře rząd podejmuje trud eliminacji

słaboúci strukturalnych gospodarki i finansŰw publicznych, tworząc tym samym

podstawy trwałego zrŰwnowařenia finansŰw publicznych, wzrostu zatrudnienia,

rozwoju gospodarczego oraz niřszych kosztŰw obniřenia inflacji. Prowadzi

łoby to jednoczeúnie do zwiÍkszenia konkurencyjnoúci gospodarki, co nabiera

szczegŰlnej wagi w przypadku zagrořenia w postaci scenariusza úwiatowej recesji.

10

Im bardziej przyszła polityka gospodarcza byłaby odległa od scenariusza

reform, tym wiÍksze oznaczałoby to zagrořenie związane ze wzrostem deficytu

budřetowego, a ń w połączeniu z ewentualną recesją úwiatową ń takře z nasileniem

siÍ zjawisk recesyjnych w gospodarce i wzrostem stopy bezrobocia w kolejnych

latach.

Pole manewru w polityce monetarnej, a takře ń co siÍ z tym czÍúciowo

wiąře ń długofalowy wzrost gospodarczy oraz poziom zatrudnienia i bezrobocia

bÍdą zaleřeĘ od tego, w jakim zakresie bÍdzie realizowany scenariusz

reform.

StopieŇ restrykcyjnoúci polityki fiskalnej Rada Polityki PieniÍřnej ocenia

głŰwnie poprzez wysokoúĘ deficytu ekonomicznego finansŰw publicznych.

Zdaniem Rady, relacja tego deficytu do PKB w 2002 r. powinna zostaĘ istotnie

obniřona. Szybkie ograniczenie popytu sektora finansŰw publicznych umořliwi

łoby zwiÍkszenie wydatkŰw inwestycyjnych sektora prywatnego, a dziÍki temu

przyspieszenie wzrostu gospodarczego. RPP uwařa, ře zredukowanie deficytu

finansŰw publicznych powinno nastąpiĘ głŰwnie poprzez obniřenie wydatkŰw,

a nie podwyřki podatkŰw.

PodjÍcie reform jest niezbÍdne dla utrzymania stabilnoúci makroekonomicznej

w 2002 r. i w latach nastÍpnych. Ponadto, stworzy ono przesłanki istotnego

zwiÍkszenia aktywnoúci gospodarczej w kolejnych latach. W 2002 r. natomiast

na wzrost PKB i poziom rŰwnowagi gospodarki bÍdą wpływaĘ przede

wszystkim czynniki zewnÍtrzne.

RPP szacuje, ře w przypadku scenariusza powolnego ořywienia gospodarki

úwiatowej i stabilizacji cen ropy naftowej tempo wzrostu gospodarczego

11

w 2002 r. moře ukształtowaĘ siÍ w Polsce na poziomie około 2,5% PKB, a deficyt

na rachunku obrotŰw bieřących wyniesie około 4,5% PKB. Natomiast

zrealizowanie siÍ scenariusza úwiatowej recesji moře doprowadziĘ do niřszego

tempa wzrostu PKB. Szacunki te są przeprowadzone przy załořeniu, ře zostan

ą podjÍte niezbÍdne działania zmierzające do uzdrowienia finansŰw publicznych.

Skutki ewentualnego nałořenia siÍ scenariusza úwiatowej recesji i braku

reform mogłyby doprowadziĘ do dalszego obniřenia tempa wzrostu PKB i pog

łÍbienia deficytu na rachunku obrotŰw bieřących.

12

III INSTRUMENTY POLITYKI PIENI ŘNEJ

W 2002 r. polityka pieniÍřna bÍdzie realizowana w ramach strategii bezpoúredniego

celu inflacyjnego, przy płynnym kursie walutowym. Oznacza to, ře

bank centralny nie dąřy do osiągniÍcia okreúlonego poziomu kursu złotego w stosunku

do innych walut, jak rŰwnieř nie ma řadnych formalnych zobowiązaŇ dotycz

ących interwencji na rynku walutowym. NBP zastrzega sobie jednak prawo do

takich interwencji, jeúli uzna, ře jest to niezbÍdne do realizacji celu inflacyjnego.

Stopa procentowa

Jest to głŰwny instrument, za pomocą ktŰrego RPP realizuje cel inflacyjny.

Stopami, ktŰre wyznaczają kierunek polityki pieniÍřnej, są: stopa referencyjna

i stopa lombardowa. Wpływają one na poziom stŰp rynku pieniÍřnego,

ktŰre mają decydujące znaczenie dla kształtowania oprocentowania kredytŰw

i depozytŰw osŰb prywatnych i podmiotŰw gospodarczych.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku są podstawowym instrumentem, umořliwiają-

cym bankowi centralnemu utrzymywanie stŰp procentowych rynku pieniÍřne-

13

go na poziomie pořądanym z punktu widzenia realizacji załořonego celu polityki

pieniÍřnej. Operacje otwartego rynku dzieli siÍ na trzy głŰwne kategorie:

podstawowe, dostrajające i strukturalne.

Podstawowe operacje otwartego rynku wytyczają kierunek prowadzonej

polityki pieniÍřnej. RolÍ tÍ pełniĘ bÍdzie emisja bonŰw pieniÍřnych NBP z 28-

dniowym terminem zapadalnoúci. Stopą referencyjną, informującą o bieřącym

kierunku polityki pieniÍřnej, pozostanie stopa okreúlająca minimalne oprocentowanie

podstawowego typu operacji otwartego rynku. BÍdzie ona wyznaczaĘ

poziom stŰp oferowanych na miÍdzybankowym rynku depozytŰw o okreúlonym

terminie zapadalnoúci.

Operacje dostrajające o krŰtszych niř podstawowe terminach zapadalnoúci

mogą byĘ prowadzone w sytuacjach krŰtkotrwałych zaburzeŇ płynnoúci.

Stopa tych operacji bÍdzie uwzglÍdniała poziom stopy referencyjnej.

W ramach operacji o charakterze strukturalnym NBP moře sprzedawaĘ

w trybie bezwarunkowym obligacje skarbowe. Intencją RPP jest rynkowe

kształtowanie siÍ długoterminowych stŰp procentowych. W związku z tym

sprzedař prowadzona bÍdzie stopniowo, tak by jej wpływ na kształtowanie siÍ

krzywej dochodowoúci był mořliwie ograniczony. W sytuacji dodatkowej, znacz

ącej kreacji nadpłynnoúci NBP nie wyklucza rŰwnieř emisji długoterminowych

papierŰw wartoúciowych.

Kierunek operacji otwartego rynku prowadzonych przez NBP bÍdzie zaleřa

ł od kształtowania siÍ płynnoúci w sektorze bankowym. W razie wystąpienia

operacyjnego niedoboru płynnoúci NBP odpowiednio dostosuje system

operacji otwartego rynku. Oprocentowanie podstawowych operacji zasilają-

14

cych system bankowy w płynnoúĘ wyznaczane bÍdzie przez stopÍ referencyjną,

ktŰra nadal bÍdzie informowaĘ o bieřącym kierunku polityki pieniÍřnej. Kierunek

operacji strukturalnych uzaleřniony bÍdzie od kształtowania siÍ płynnoúci

sektora bankŰw komercyjnych w dłuřszym okresie. Oprocentowanie tych

operacji nadal bÍdzie wyznaczane w trybie przetargowym.

Rezerwa obowiązkowa

Podstawową rolą rezerwy obowiązkowej jest łagodzenie wpływu bieřących

zmian płynnoúci w sektorze bankowym na stopy procentowe rynku miÍdzybankowego

i stymulacja popytu na pieniądz rezerwowy. Ułatwia to bankowi centralnemu

utrzymanie wybranej stopy rynkowej na pořądanym poziomie. Ewentualna

zmiana stopy rezerwy obowiązkowej bÍdzie zaleřała od kształtowania

siÍ warunkŰw realizacji polityki pieniÍřnej. NBP nie wyklucza zniesienia mořliwoúci

zaliczania gotŰwki w kasach bankŰw na poczet utrzymywanej rezerwy.

W takiej sytuacji NBP odpowiednio obniřy stopÍ rezerwy obowiązkowej. Zmiana

ta byłaby neutralna dla płynnoúci sektora bankowego i wyniku finansowego

NBP. Jednoczeúnie byłby to krok w kierunku dalszych dostosowaŇ systemu rezerwy

obowiązkowej do standardu Europejskiego Banku Centralnego.

Operacje kredytowo-depozytowe

W sytuacji prowadzenia przez NBP podstawowych operacji otwartego

rynku z 28-dniowym terminem zapadalnoúci moře dochodziĘ do znacznych

15

wahaŇ krŰtszych, zwłaszcza jednodniowych, stŰp rynku miÍdzybankowego. Łagodzeniu

tych wahaŇ bÍdą słuřyĘ operacje kredytowo-depozytowe, prowadzone

z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt lombardowy i depozyt na

koniec dnia. Stopy wykorzystywane w operacjach kredytowo-depozytowych

wyznaczaĘ bÍdą przedział wahaŇ jednodniowych stŰp rynku pieniÍřnego.

Stopa kredytu lombardowego z reguły nadal bÍdzie pełniĘ funkcjÍ stopy

maksymalnej, okreúlającej kraŇcowy koszt pozyskania pieniądza na najkrŰtszy

termin na rynku miÍdzybankowym.

Stopa depozytowa bÍdzie ograniczaĘ od dołu wahania krŰtkoterminowych

stŰp procentowych rynku miÍdzybankowego. Stopa ta bÍdzie wyznaczała cenÍ,

jaką NBP zaoferuje bankom za mořliwoúĘ złořenia przez nie jednodniowego

depozytu w banku centralnym.

* * *

NBP bÍdzie dąřył do modyfikacji instrumentŰw polityki pieniÍřnej, tak

aby dostosowaĘ je do systemu instrumentŰw funkcjonujących w EBC. Modyfikacje

te bÍdą rŰwnieř zmierzaĘ do poprawy efektywnoúci rynkŰw finansowych,

co powinno usprawniaĘ proces transmisji polityki pieniÍřnej. Tempo dostosowaŇ

bÍdzie zaleřało od zmian uwarunkowaŇ prawnych i sytuacji rynkowej.

NBP bÍdzie siÍ starał ograniczaĘ mořliwoúci dodatkowej kreacji nadpłynnoúci

sektora bankŰw komercyjnych.

16



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Założenie Rzymu, Szkoła -Sciągi
Założenia pracy socjalnej, Szkoła, Wprowadzenie do pracy socjalnej
Ogolne zalozenia ERG, SZKOŁA, ERGONOMIA I FIZJOLOGIA PRACY
epidemiologia, czynniki ryzyka rola pielegniarki rak piersi szkola, nauczyciel
Epidemiologia jako nauka podstawowe założenia
Gnieźnieńska Wyższa Szkoła
szkola promujaca zdrowie
Metodologia SPSS Zastosowanie komputerów Golański Anowa założenia
Szkoła pisania
Struktura treningu sportowego (makrocykl) szkoła PZPN
Szkoła pleców 2
sytuacje kryzysowe szkoła
Projekt 1 Szkoła rodzenia
20dor zaw w szkołach UE
Szkoła i jej program
2004 07 Szkoła konstruktorów klasa II
Mehran Mansha Sobotnia Szkoła Piękności
BHP szkoła sala biologiczna

więcej podobnych podstron