Socjologia organizacji

Literatura:

1. M. Kołczyński, J. Sztumski „Zarys socjologii organizacji”

2. E. Mastyk- Musiał „ Społeczeństwo i organizacje”

3. S. Pilipiec, P. Szreniawski „Socjologia administracji”

Uproszczony schemat historii myśli socjologicznej:

I rewolucja- wyodrębnienie porządku ludzkiego z porządku przyrody (V a III w.p.n.e)- dzieła starożytnych filozofów greckich

II rewolucja- odróżnienie społeczeństwa od państwa (XVII i XVIII)

III rewolucja- uczynienie społeczeństwa podmiotem systematycznej refleksji i stworzenie pojęcia nauki o społeczeństwie jako nauki wykrywającej prawa (XIX)- powstanie socjologii

IV rewolucja- unaukowienie refleksji o społeczeństwie

Podstawy socjologii:

- rewolucja przemysłowa I połowa XVIII w

- rewolucja francuska 1789

* obie były podstawą do zmian w społeczeństwie (przejście od pierwotnej organizacji społeczeństwa -> pokrewieństwo, więzi krwi; do organizacji społecznej celowo zorganizowanej-> podział funkcji, specjalizacja)

Person ficta- osoba fikcyjna, osoba korporacyjna (próbowano stworzyć nowy typ organizacji) XIII w

Społeczeństwo przemysłowe na początku XX w nazywano „ społeczeństwem organizacyjnym” a ukształtowany przez organizacje typ osobowości- „człowiek organizacji”

Trzy etapy rozwoju struktur organizacji:

- społeczeństwo pierwotne (role społeczne. Brak pracy, typowa wspólnotowość, istnieją pewne związki ról, ale nie na zasadzie typowej organizacji)

- społeczeństwo rolnicze (niewolnicze i feudalne)-> role zawodowe, skoncentrowane na pewne celek, regulowane przez tradycje i zwyczaje

- społeczeństwo przemysłowe (podział pracy, powstaje dużo organizacji, działających na pewnych normach prawnych)

Przyczyny wzrostu zorganizowania? -> obejmuje wszystkie funkcje społeczeństwa, np. ochronę zdrowia, oświata… itd. - ludzie żeby żyć muszą się zorganizować

Skutki wzrostu zorganizowania:

- organizacje wyznaczają drogi awansu społecznego i zawodowego

-organizacje stwarzaja zapotrzebowanie na liczne zawody

- w organizacjach istnieje wiele stanowisk-> zróżnicowanie władzy

- organizacje kształtują osobowość jednostki i są ważnym elementem społeczeństwa

- totalitaryzacja społeczeństwa i ograniczenie jednostki tzw. zmora totalności

- depersonalizacja i fragmentaryczność stosunków międzyludzkich

Za ojca socjologii uważa się Augusta Comte'a , który w 1838 roku w „Zasadach socjologii” uznał socjologie za naukę.

Socjologia- (socius- zbiorowość, logos- mądrość) nauka badająca w sposób systematyczny funkcjonowanie i zmianę społeczeństwa

PREKURSORZY NAUKI SOCJOLOGICZNEJ

Auguste Comte (1798-1857) ojciec socjologii

- francuski filozof i pozytywista

- twierdził, że społeczeństwo polega na niezmiennym prawom tak samo jak świat fizyczny, a także należy badać społeczeństwo w sposób naukowy -badać fakty społeczne jak rzeczy

- uważał socjologię na naukę pozytywną czyli że nauka ta wymaga takich samych rygorystycznych praw naukowych jakie obowiązują w fizyce czy chemii

-stwierdzał że należy równocześnie badać stosunki i związki międzyludzkie razem z faktami spolecznymi

- stworzyła prawo trzech etapów, które to mówi o trzech stadiach ludzkiego pojmowania świata : teologiczny(świat boski, paranormalny), metafizyczny ( zastanowienie się nad prawami i porządkiem) i pozytywny ( ludzi pochłania wiedza, badanie świata przyrody i świata społecznego)

Herbert Spencer (1820-1903)

- angielski filozof i socjolog

- przedstawiciel organicyzmu i ewolucjonizmu w naukach społecznych

- próbował opisać organizacje społeczeństw oraz organizację instytucję, które wchodzą w skład społeczeństwa-> jako pierwszy

- zwrócił uwagę na specjalizacje społeczeństwa i poprzez integracje stworzenie organizacji

-społeczności ludzkie istnieja dlatego żeby realizować swoje potrzeby

-związki międzyludzkie, kontakty, wzajemne zależności(wymiana, reprodukcja, komunikacja), się wzajemnie zazębiają i wpływają na tworzenie się organizacji

- proces różnicowania się społecznego

- tworzenie organizacji na zasadzie integracji z pewna celowością

- jako pierwszy próbował opisać organizację społeczeństw i instytucje, które wchodzą w skład społeczeństwa

Cechy socjologii jako nauki:

- dążenie do posługiwania się pojęciami ogólnymi (abstrakcyjnymi)

- unikanie wartościowania (brak sądów teologicznych, wszelkie prawa, teorie, pojęcia podlegają sprawdzeniu)

Socjologię ukształtowali klasycy ale jako nauka powstała w XX w momencie pierwszych badań empirycznych(badanie spadku sprzedaży kawy Neski - socjologia empiryczna)

Składniki wiedzy socjologicznej:

- fakty

- hipotezy

- teorie

Współczesne perspektywy socjologiczne:

- funkcjonalizm-polega na zrozumieniu jak zjawiska społeczne zaspokajają potrzeby większych struktur społecznych

- teoria konfliktu (konfliktorodne skutki nierówności społecznej)

- teoria działania społecznego

Przykłady subdyscyplin socjologii:

- socjotechnika- nauka praktyczna, formułuje dyrektywy oddziaływania społecznego, jak zmanipulować człowieka

- ontologia - nauka o bycie

- nominalizm-mówi o rzeczywistości która jest wyobraźnią, świat jest fikcją

- realizm socjologiczny

- antropologia

- fitosocjologia

Działy socjologii:

- socjologia teoretyczna

- socjologia empiryczna

- socjologia stosowana (socjotechnika)

- metodologia badań socjologicznych

Życie społeczne i jego czynniki:

Życie społeczne- to ogół zjawisk, które wynikają ze wzajemnego oddziaływania jednostek i zbiorowości znajdujących się na pewnej przestrzeni

Czynniki:

1. działanie świadome i celowe (współżycie w rodzinie, wszelkie stosunki społeczne itd.)

2. przystosowanie nieświadome i podświadome (warunki przyrodnicze, czynniki geograficzne, procesy demograficzne, kultura)

Wykład II 15.03.2009

Organizacja i jej atrybuty

Socjologia organizacji- jest to socjologia struktur i procesów i ról organizacyjnych(socjologia org-rozwinęła się w XX w , ale dostrzec ja można już było pod koniec XIXw)

Socjologia org. - interpretuje nurt humanistyczny

Obszar badawczy

Głównym obszarem badawczym są przedsiębiorstwa oraz instytucje publiczne

-zajmuje się ona problemami makrostruktur społecznych i ich wpływem na funkcjonowanie organizacji

-bądź zachowania ludzi realizujących z założenia zadań społecznych

Socjologia org. - pomaga zrozumieć złożoność życia organizacyjnego i ustanowić porządek orientujący energię ludzką na realizację zaplanowanych zadań społecznych

Atrybuty socjologii organizacji

- celowy i planowy charakter instytucji zwanej organizacją

-wewnętrzny układ,ład, porządek organizacyjny zwany strukturą organizacji, którego podstawowymi elementami są pozycje i role grup społecznych

-wartości, normy , zasady , kodeksy regulujące zachowania członków organizacji

Początki socjologii organizacji

Podstawowe szkoły i powstanie tych szkół poczatek XX w:

1. szkoła ,,klasyczna”

*organ traktowano jako wyłącznie formalny stworzony przez specjalistów system zachowań

*jednostkę traktowano jako odizolowaną od innych istotę ekonomiczną

*organizację uważano za system zamknięty, bez powiązań ze światem zewnętrznym

*ignorowano psychospołeczne motywy działania ludzi w procesie produkcji

B),Human relations”

*E. Mayo, F.J.Roetlicberger, D.T. McGregor

* szkoła ta uwzględniała psychospołeczne motywy zachowań ludzkich w procesie produkcji ,,kontekst grupowy”, problem ,,konfliktu”, ,,współpracy”, ,,bariery komunikacyjne” , organizacje nieformalne

*źródłem podstawowych pobudek zachowania pracowników są potrzeby społeczne każdego z członków org (potrzeba przynależności głównie do grupy)

C) empiryczny kierunek zarządzania

*R.C. Davis , P.F. Drucker

* jego przedstawiciele określali zarządzanie jako badanie doświadczeń w celu ich uogólnienia , aby przekazać je praktykom i studentom

* łączyli badania teoretyczne z działalnością praktyczną w charakterze konsultantów zarządzania oraz kierowników firm

* stworzono nowe stanowisko konsultanta poszczególnych organizacji

D) szkoła ,,systemów społecznych”

*C.J. Barmand, H. A. Simon

*przedstawiciele tej szkoły traktowali oragnizację jako ,, współpracującą ze sobą koalicję”, która będzie istnieć pod warunkiem zapewnienia wszystkim uczestnikom zaspokojenia ich potrzeb w wystarczającym stopniu dla kontynuowania ich wkładu w procesy organizacyjne

E) nowa szkoła naukowego zarządzania\

*jej zwolennicy uważali za najważniejszy cel badanie procesów podejmowania decyzji z zastosowaniem najnowszych matematycznych metod i środków, włączając w to elektroniczną technikę obliczeniową. Dążyli oni do zastosowania cybernetyki do praktycznych działań org i zarządzania.

Praktyczne funkcje socjologii organizacji

-nastąpiła tendencja do intensyfikacji praktycznych diagnostyczno-interwencyjnych funkcji nauk społecznych

- funkcja socjotechniczna eksperta otworzyła konieczność konieczność weryfikacji metod diagnostycznych lepszego ,,oprzyrządowania” interwencyjnego

- dążenie do wypracowania metod usprawniających działanie org . nawiązuje do badań w zakresie zmiany postaw zachowań

Więź społeczna i jej przemiany

W rzeczywistości społecznej więź społeczna objawia się na dwóch płaszczyznach:

-jedną stanowią wspólności i związki między ludźmi, Są to wspólności i więzy krwi, wspólnota pochodzenia, wspólnota terytorium i języka

- na drugą płaszczyznę składają się swoiste stany i akty świadomości, takie jak poczucie szczególnej łączności z innymi ludźmi, czy wzajemnej z nimi zależności

3 zasadnicze rodzaje więzi społecznej !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!(może być na egz)

- więź naturalna - dana człowiekowi przez społeczne warunki urodzenia. Klasyczną postacię jest więź rodzinna, rodowa czy etniczna, która nigdy nie wygasa.

- więź stanowiona- czyli więź wynikająca bezpośrednio lub pośrednio ze stanowienia społecznego, występuje w tych zbiorowościach ludzkich w których występują podziały społeczne

-więź zrzeszeniowa - więź powstająca w wyniku dobrowolnego zrzeszania się ludzi
Inne kryterium klasyfikacji więzi społecznej

- więź społeczna małego zasięgu - np. rodzinna - bezpośrednie kontakty między jej członkami

-więź społeczna średniego zasięgu (społeczności lokalne i mniejsze społeczności terytorialne, organizacje, zrzeszenia), występuje tu styczność społeczna pośrednia, występują również wew. Struktury społeczne

- więź społeczna wielkiego zasięgu (państwo, naród)- tradycja, wspólnota dziejów, wspólnota języka, obyczaju, kultury

Więzi społeczne ze względu na zakres praw i zainteresowań

Kryterium tej typologii stanowi zakres życia grupowego tj. zakres tego co jest wspólne w aktywnym nastawieniu grupy czy społeczności. Ten rodzaj więzi społecznej ma charakter ogólny, czyli inny niż w zrzeszeniach, gdzie więź jest wyznaczana przez szczególny rodzaj zainteresowań i szczególny kierunek działalności

ZMIANA ORGANIZACJI ŻYCIA SPOŁECZNEGO

Od typu wspólnotowego ---------------do typu zrzeszeniowego

We współczesnym świecie lepiej uświadamiane są więzi o charakterze mieszanym za którymi kryje się cały kompleks różnych wartości.

Pojęcia więzi społecznej nie można sprowadzać jedynie do aspektów świadomościowych

Łączność między ludźmi:

- opiera się również na ,,wspólności” ich położenia i podobieństwa stylu życiao

Oraz

-podobieństwo zachowań i działań

Dwa elementy treściowe więzi społecznej:

1. wspólność potrzeb i zainteresowań

2. wynika z różnic między ludźmi , które wyrażają się z różnorodności dyspozycji indywidualnych i położeń społecznych

!!!!!!!!!!! Więź społeczna tworzy się i utrzymuje się dzięki temu co ludzi łączy i co ludzi dzieli w zbiorowym współżyciu , nie zaś tylko przez jedno lub prze drugie , jak to postulowały niektóre teorie. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Wykład III 29.03.2009

Grupy i zbiorowości społeczne:

- życie społeczne przebiega jako proces ciągle podejmowanych interakcji, zaś sposób postrzegania innych ludzi obrazuje doświadczenia społeczeństwa jego reguł i norm

- dzięki ustawicznej wymianie z innymi ludźmi poprzez niekończący się proces interakcji, możliwe staje się tworzenie i odtwarzanie porządku społecznego

Interakcje- dynamiczna zmiana, sekwencja wzajemnie zorientowanych działań partnera, który modyfikuje swoje działania w zależności od tego co robi (lub mówi) ten drugi

-) jedność osób -> ci sami partnerzy

-) akcji -> o to samo chodzi

-) miejsca -> partnerzy są współobecni

-) czasu -> akcja toczy się bez przerwy

Dwa rodzaje uwarunkowań zachowań społecznych:

1. dyspozycyjne- stwierdzam, ze ktoś zachowuje się tak dlatego że wynika to z jego osobowości; przypisujemy to działanie czynnikom wewnętrznym

2. sytuacyjne- stwierdzam, że ktoś zachowuje się w pewien sposób na skutek okoliczności zewnętrznych

Komunikowanie się z innymi ludźmi, co oznacza proces przekazywania informacji, idei, postaw i stanów psychicznych

- komunikacja może przybierać postać werbalną i niewerbalną

- do najważniejszych systemów komunikacji werbalnej zaliczane są: prajęzyk (ton głosu), język ciała, dystans w przestrzeni fizycznej, dotyk, artefakty(przedmioty które informują innych o naszym statusie społecznym)

Przestrzeń osobista:

1. strefa intymna- bezpośredni kontakt fizyczny, odległość od 15-45 cm, obowiązuje w kontaktach prywatnych

2. strefa osobista- 45-120 cm zwykle odległość zachowana w czasie konwersacji, umożliwia mówienie ściszonym głosem

3. strefa społeczna- 120-360 cm dystans stosowany we wszelkich kontaktach bezosobowych, urzędowych, formalnych, np. klient- sprzedawca

4. strefa publiczna- od 750 cm mówcy na zebraniu, na wiecu, ważne osobistości na wystąpieniach publicznych

Rola - (Park, Burgess) jest zbiorem zachowań, postaw, zobowiązań i przywilejów jakich inni ludzie oczekują od człowieka zajmującego określony status społeczny

- status i rola informują o tym, jak zorganizowane są struktury społeczne, w jaki sposób ich członkowie są ze sobą powiązani

Ogól stosunków z innymi ludźmi można podziali na 3 sfery:

1. sfera współżycia- obejmuje kontakty, w obrębie których partnerzy występują anonimowo (powiązanie najogólniejszymi normami typu grzeczności)

2. sfera ekspansji- obejmuje wszelkie kontakty zawiązywane za pośrednictwem instytucji społecznej. Partnerzy są społecznie zidentyfikowani- występują w określonych rolach społecznych

3. sfera dyskursu- oznacza kontakty o charakterze osobowym. Podłożem interakcji jest osiągnięcie porozumienia. Interakcja przybiera postać wymiany przekonań, informacji, uzgodnienia wartości itp.

Działania ludzi w organizacjach:

Przedmiot nauki o działaniach ludzi w organizacjach:

- systematyczne badanie

* działań i postaw (wydajność, nieobecność w pracy= fluktuacja zatrudnienia)

* zadowolenia ludzi w obrębie organizacji

- dąży się do zastąpienia intuicyjnych wyjaśnień systematycznymi badaniami tzn. wykorzystuje się wyniki badań zebrane w kontrolowanych warunkach

Organizacja (def.)- jest to formalna, planowo koordynowana struktura obejmująca 3 osoby lub więcej, zmierzająca do osiągnięcia wspólnego celu. Charakteryzuje się układem władzy i określonym stopniem podziału władzy.

Organizacja z punktu widzenia ekonomicznego:

- jest strukturalizowanym w pewien sposób systemem społeczno- techniczny

* elementy techniczne- to technologia, wyposażenie, maszyny, urządzenia, budynki

* elementy społeczne- to ludzie i relacje między nimi oraz ich symboliczne wytwory takie jak cele, wartości, formalne reguły i struktury

Podstawowe podsystemy organizacji:

1. podsystem celów i wartości określających misje

2. psychospołeczny (motywacje, postawy, wartości)

3. struktury społecznej (formalne zasady podziału zadań, uprawnień, informacji oraz władzy i odpowiedzialności)

4. techniczny (technologie, umiejętności techniczne, know-now, urządzenia, budynki i ich wyposażenie)

5. zarządzania (mechanizmy koordynacji i wewnętrznej spójności)

Wykład nr 4 17.05.2009

Pojęcie roli społecznej ( organizacyjnej)

Rola organizacyjna

- oczekiwany przez organizację sposób zachowywania się uczestnika w organizacji na zajmowanym stanowisku

-role są określone : formalnie (przepisami i regulaminem) i nieformalnie ( obyczajami i tradycją)

Proces realizowania roli zależy od czynników:

-bio i psychogennych jednostki ( np. budowa anatomiczna , zdolności, inteligencja)

-od wzoru osobowego określającego zespół cech idealnych np. honor i godność

-od definicji roli przyjętej w grupie, w której lub przed którą dana rola jest wykonywana

Skład kontroli społecznej

-wzory zachowań (role)

-w proces przekazywania i uczenia się (socjalizacja i wychowanie)

-wartości i normy

Instytucje utrwalające system normatywny

-moralność

-prawo

-religia

Jakim typem grupy społecznej jest organizacja??????????????????????? Jest to grupa wtórna

Rodzaje definiowania organizacji

1. Organizacje są typem zbiorowości ludzi mającym charakter zrzeszenia a nie wspólnoty

2. Definiowanie polega na wyliczeniu społecznych mechanizmów i środków przy pomocy , których organizacja utrzymuje wewnętrzną równowagę, jest zdolna do osiągania celów

Organizacje- wspólne cele-załoga zawodowe

Wspólnota - więzi , uczucia, emocje, więzi osobowe, grupy młodzieżowe

Definicja organizacji wg. I.Kulpińskiej

Jest to zbiorowość zorganizowana na podstawie reguł formalnych. Jest to grupa wtórna, o więzi częściowej raczej duża, wewnętrznie zróżnicowana, utworzona dla realizacji jakiegoś celu.

Cele a funkcje organizacji. Pojęcie misji organizacji.

- cele organizacji są kategorią subiektywną, odzwierciedlającą ich zamiary i wyobrażenia

-funkcje organizacji - są kategorią obiektywną , można je poznać tylko w relacji do potrzeb otoczenia

- misja - zamiary organizacji zwane zasadą naczelną

Cechy i elementy organizacji formalnej i nieformalnej:

Org formalna - jest zapisana w określonym zbiorze znaków np. w regulaminie, w schemacie organizacyjnym lub w mowie

Cechy:

*sztuczność

*racjonalność

*modelowość

*bezosobowość

Elementy organizacji formalnej:

-struktura organizacyjna

- hierarchia władzy

-system łączności

-system bodźców

Pojęcie , elementy i przyczyny rozwoju organizacji nieformalnej

Przykładem organizacji nieformalnej są kliki, kręgi koleżeńskie- tworzą one więzi nieformalne , własne wzory i normy, realizują silną kontrolę społeczną, nawet kosztem narażenia się na sankcję za strony organizacji oficjalnej

Na treść pojęcia ,,organizacja nieformalna” składają się wszystkie te elementy występujące w organizacji które nie zostały zapisane w jakimkolwiek języku znaków.

Elementami są takie zjawiska społeczne jak np.:

*nieformalne systemy łączności

*nieformalne normy zachowania się społecznego

*postawy

*wzory osobowe

*autorytet subiektywny

Elementy organizacji nieformalnej:

*nieformalne grupy społeczne

* przywództwo nieformalne

* nieformalny system łączności

* nieformalne cele grupowe

* nieformalna kontrola społeczna

---