Zbiory i zbiorowości społeczne.

1. Pojęcia podstawowe: zbiór społeczny, kategoria społeczna, zbiorowości społeczne.

2. Rodzje zbiorowości :

1. Para (dwójka)

2. Krąg społeczny

3. Grupa społeczna

4. Wspólnota

5. Zbiorowości o podobnym zachowaniu:

- zbiegowisko

- tłum

- audytorium

- publicznośc

3. Socjologiczny portret grupy społecznej:

a. właściwości grupy

b. struktura grupy

c. struktura społeczna grupy

d. rodzaje grup społecznych

4. Małżeństwo i rodzina - wybrane klasyfikacje.

PRZYKŁADY:

1.Polacy są narodem tolerancyjnym (ZBIOROWOŚC SPOŁECZNA)

2. Dziewczyny z Polski są najładniejsze w Europie (ZBIÓR SPOŁECZNY)

3.Mieszkańcy wsi chorują częściej niż mieszkańcy miast (KATEGORIA SPOŁECZNA)

4.Nowo wybrany sejm wznowił obrady (GRUPA SPOŁECZNA< ZBIOROWOŚC)

5. Na stadionie doszlo do starc między kibicami grających drużyn (ZBIOROWOŚC SPOŁECZNA)

6.Zebrani w kinie widzowie oglądali film (ZBIOROWOŚ SPOŁECZNA)

7. Osoby z wyższym wykształceniem szybciej znajdą pracę niż Ci z wykształceniem niższym (KATEGORIA SPOŁCZENA)

8.Wysocy mężczyzni częściej niż niscy uprawiają koszykówkę. (ZBIORY SPOŁECZNE)

9. Mieszkańcy Wąchocka stanowią dokładne odbicie polskiego społeczeństwa dlatego tu odbywają się prawybory

Ad 1 ZBIÓR SPOŁECZNY - to ogół ludzi posiadających pewną wspólną ceche; wyodrębniony zbiór jest przez obserwatora zewnętrznego bez względu na to czy członkowie tego zbioru uświadamiają sobie posiadanie tej cechy

KATEGORIA SPOŁECZNA - to specyficzny rodzaj zbioru , a ta jej wyjątkowośc polega na tym że cecha, która jest podstawą wyodrębniania kategorii społecznych jest cechą społecznie ważną , doniosłą.

Cechy społecznie ważne - płec, wiek, dzietnośc, pochodzenie, postawy religijne, wykształcenie, stan cywilny.

ZBIOROWOŚC SPOŁECZNA - to dowolne skupienie się osób między którymi wytworzyła się i utrzymuje choc przez krótki czas wiez społeczna

Ad 2 RODZAJE ZBIOROWOŚCI:

a. PARA - parę tworzą dwie osoby połączone stosunkiem społecznym

b. KRĄG SPOŁECZNY- to niewielka zbiorowośc oparta na stycznościach o słabej

więzi instytucjonalnej , nie posiadająca wyraźnej zasady odrębności .

Cechy charakterystyczne:

- ma płynny skład członkowski

- wywiera mnijszy wpływ na swoich członków niż grupa, ponieważ krąg nie

tworzy stałej organizacji, ani środków kontrolii społecznej

Funkcje kręgów społecznych:

- f. towarzysk a

- f. opiniotwórcza, opiniodawcza

c. GRUPA SPOŁECZNA - tworzy ją pewna ilośc osób (minimum 3) powiązana jest systemem stosunków społecznych uregulowanych przez instytucje , posiadającą wspólny system wartości i oddzielona od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności.

d. WSPÓLNOTA - to zbiorowośc terytorialna w ramach której członkowie mogą zaspokoic swoje podstawowe potrzeby, czyli jest to taka struktura społeczna która określa miejsce zamieszkania i działania ludzi w przestrzeni fizycznej. (zwana społecznością lokalną.)

e. Zbiorowości o podobnym zachowaniu:

1. ZBIEGOWISKO - przelotne skupienie się osób zainteresowanych tym samym bodzcem .Tworzą je przypadkowi ludzie

2. TŁUM - przelotne zgromadzenie się większej liczby osón na przestrzeni umożliwiającej bezpośredni kontakt każdego z każdym. Ludzie w tłumie reagują identycznie, spontanicznie na te same bodzce. Więź w tłumie składa się głównie z komponentów emocjonalnych. Mamy tu doczynienia silnej identyfikacji jednostki, z tłumem. Dezindywidualizacja osobowości. Tłum nie tworzy rzadnej organizacji , ani środków kontroli społecznej.

RODZAJE TŁUMU:

• Agresywny (walczący, linczujący i terroryzujący)

• Uciekający

• Rabujący (nabywający)

• Demonstrujący (ekspresywny)

• AUDYTORIUM - (bezpośrednia publicznośc) to publicznośc zebrana w jednym miejscu. Powstaje ona na bazie wspólnych zainteresowań, Audytorium charakteryzuje gotowośc do reagowania w podobny sposób, może łatwo przekształcic się w tłum, występują tu styczności przestrzenne psychiczne i społeczne, oraz wzajemne oddziaływania.

• PUBLICZNOŚC - to zbiorowośc charakteryzująca się rozproszeniem przestrzennym. Ma charakter pośredni. Wśród publiczności nie ma bezpośredniego zbliżenia. Publicznośc pojawiła się wraz z powstaniem kultury masowej. Jest zbiorowością bardziej zróżnicowaną niż audytorium, czyli jest heterogeniczna. Publicznośc jest bazą tworzenia się kultu gwiazdy.

Ad 3 SOCJOLOGICZNY PORTRET GRUPY SPOŁECZNEJ:

a. Właściwości grupy społecznej:

• Między członkami grupy wystepuje względnie trwała łączność przestrzenna, która umożliwia powstanie trwałych stosunków społecznych. Grupa musi posiadac zatem tak zwane OŚRODKI SKUPIENIA - czyli pewną przestrzeń i bazę, która umożliwia funkcjonowanie tej grupy.

• W grupie występuje poczucie więzi, rodzi się świadomośc „my” i świadomośc „oni”.

• W grupie tworzą się struktury wewnątrz grupowe (struktury władzy, komunikacji, awansu, socjometryczne)

• Członkowie grupy uznają ten sam system wartości

• W grupie występuje przymus strukturalny (grupa decyduje o tym kogo przyjmie)

• Cele grupowe wzmacniają więź i solidarnośc grupową.

b. Struktura grupy - to inaczej budowa grup, to układ wszystkich elementów nie tylko członków, zasada ich wzajemnego przyporządkowania.

ZASADA ODRĘBNOŚCI - wyznaczona granica przestrzeni w grupie, gwarantuje ciągłośc grupy.

STRUKTURA SPOŁECZNA GRUPY - to układ hierarchiczny, powiązany ze sobą , uzależnionych pozycji społecznych i odpowiadających im ról społecznych.

KATEGORIE STRUKTUR SPOŁECZNYCH :

1. pozycja społeczna - to miejsce jakie zajmuje jednostka w grupie, określone przez ważnośc tego miejsca dla realizacji zadań grupowych.

2. rola społeczna - to sposób zachowania jednostki wynikający z zajmowanej pozycji w grupie

3. prestiż społeczny - to zakres społecznego uznania, poważania. Estyna jaką darzą członków grupy , o prestiżu decydują cechy takie, jak: wykształcenie, osiągany dochód, zakres władzy

4. status społeczny - to miejsce jakie zajmuje jednostka w strukturze społecznej grupy , wyznaczona przez zakres prestiżu społecznego

5. funkcja społeczna - to sposób w jaki członek grupy realizuje swoją rolę społeczną

6. władza społeczna - to możnośc kierowania innymi ludzmi.. Możnośc podejmowania decyzji niezależnej od woli osob których dotyczy.

RODZAJE GRUP SPOŁECZNYCH (kryteria podziału) :

1. STRUKTURA SPOŁECZNA GRUPY :

• Grupy małe - prosta struktura społeczna, umożliwia kontakt każdego członka ze sobą , nie ma żadnych szczebli , hierarchii (np. klasa szkolna)

• Grupy duże - złożona struktura spoleczna , wystarczy podział na podgrupy, co uniemożliwia bezpośredniego kontaktu członków (np. gang)

(w obu nie decyduje liczebośc!!!!!)

2. CHARAKTER WIĘZI SPOŁECZNYCH :

• Grupy pierwotne (to grupy małe, w których dominuje więź osobowa i bezpośrednia o dużych ładunkach emocji (np. rodzina, grupa rówieśnicza, sąsiedzka, naród)

• Grupy wtórne (to grupy duże, charakteryzujące się więzią pośrednią powstającą na bazie stosunków do rzeczy; czynnikiem spajającym jest więź organizacyjna wystepująca pomiędzy pozycjami społecznymi ( np. państwo, więzienie, policja,wojsko, zakład pracy)

3. STOPIEŃ SFORMALIZOWANIA INSTYTUCJI WEWN. I ŚRODKÓW KONTROLI SPOŁ :

• Grupy formalne (powstałe na mocy zapisanych wzorów działania; mają zapisane cele i stałą strukturę organizacyjną)

• Grupy nieformalne (powstałe spontanicznie, a głównym czynnikiem spajającym jest bezpośrednia i emocjonalna więź; a stosunki wewnętrzno-grupowe są efektem wzajemnych oddziaływań między członkami)

4. STOPIEŃ TRUDNOŚCI WEJŚCIA DO GRUPY :

• Grupy ekskluzywne - elitarne (to grupy zamknięte , takie , do których przyjęcie jest uzależnione od rygorystycznych warunków , których nie każdy może spełnic (np. rada adwokacja, polskie towarzystwo stomatologiczne)

• Grupy inkluzywne (to grupy otwarte, takie, które przyjmują wszystkich ; nie tworzą żadnych warunków, które kandydat musi spełnic( np. Towarzystwo Miłośników Wrocławia, Organizacje Charytatywne)

5. SPOSÓB REKRUTACJI CZŁONKÓW GRUPY :

• Grupy dobrowolne (te, do których wstępujemy , bo taka jest nasza wola( np. studia)

• Grupy przymusowe (te, do których wstępujemy bez wyraźnego aktu woli poprzez przymus lub urodzenie, (np. rodzina, szpital, więzienie)

6. SPOSÓB POWSTANIA GRUPY :

• Grupy spontaniczne (powstałe z inicjatywy członków)

• Grupy stanowione (powstałe na mocy zapisanych wzorców działania)

7. INTENSYWNOŚC NASZEGO FUNKCJONOWANIA W GRUPIE :

• Grupy jednofunkcyjne (grupy w których funkcjonowanie ograniczone jest do jednego typu aktywności (np. szkoła, kluby hobbystyczne)

• Grupy wielofunkcyjne (grupy w których przejawiamy wiele różnych form aktywności ( np. wojsko, rodzina, zakon)

• Grupy żarłoczne (grupy całkowicie dominujące nad jednostkami (np. wojsko, zakon, klasztor, korporacje prawne)

RODZINA:

- I grupa mała - V grupa przymusowa

- II grupa pierwotna - VI grupa spontaniczna

- III grupa nieformalna - VII grupa wielofunkcyjna

- IV grupa ekskluzywna

Ad. 4

RODZINA :

• Grupa złożona z osobowych połączeń stosunkiem małżeńskim bądź rodzicielskim

• To podstawowa jednostka budująca społeczeństwo

MAŁŻEŃSTWO :

• Społeczny, legalny, seksualny związek rozpoczynający się publicznym obwieszczeniem i zobowiązaniami ; podejmowany z myślą o jego trwaniu.

KLASYFIKACJA MAŁŻEŃSTWA :

1. Ze względu na sklad małżeństwa:

• Małżeństwo monogamiczne (1K + 1M)

• Małżeństwo poligamiczne :

poligynia (1M + nK)

poliandria (1K + nM)

2. Władza :

• M. matriarchalne (K ma władzę)

• M. patriarchalne (M ma władzę)

• M. egalitarne (równouprawnienie)

1. Kierunek dziedziczenia ważnych cech społecznych (nazwisko, status społ, majątek):

• M. matrylinearne (po matce)

• M. matrylinearne (po ojcu)

• M. omnilinearne (dowolnie)

W Polsce , w Europie występuje patrylinearnośc. Na wschodzie , na Ukrainie kiedyś dominowała omnilinearnośc.

4. Miejsce zamieszkania Młodej Pary po ślubie :

• M. matryldralne (u żony)

• M. patryldralne (u męża)

• M. neoldralne (samodzielne mieszkanie)

Małżeństwa matyldralne dominowały kiedys w Polsce, teraz głównie zawiera się m. neoldralne

KLASYFIKACJA RODZIN:

1. Ze względu na rolę jaką rodzina odgrywa

• R. pochodzenia (ta, w której się rodzimy)

• R. prokreacji (ta, którą sami zakładamy)

1. Skład:

• R. małe / nuklearne (dwupokoleniowe - r. pełna - rodzice i dzieci; r. niepełna-brak dzieci)

• R. duże (trzy lub więcej pokoleniowe)

3. Miejsce zamieszkania:

• R. wiejskie

• R. miejskie (małomiasteczkowe i wielkomiejskie)

4. Zawód głowy rodziny:

• R. górnicze (robotnicze)

• R. nauczycielskie (inteligentne)

• R. lekarskie

NOWE FORMY MAŁŻEŃSKO -RODZINNE :

• Związki nieformalne (kohabitacyjne):

- partnerzy pozostają bez formalnego związku

- konkubinat, „na kocią łapę”

• Związki LAT (ang. Living, apart, together):

- żyją oddzielnie, lecz są małżeństwem formalnym lub nieformalnym

• Związki typu DRINK (ang. Double, no kids):

- podwójny dochód, bez dzieci

• Związki odtworzone „patchwork”:

- małżeństwa lub związki nieformalne po raz kolejny tworzące nowy związek

- np. dzieci ze starego malżeństwa , z naszego , z małżeństwa męża.

• Samotne rodzicielstwo

• Rodzina, w której następuje zamiana tradycyjnych ról - mężczyzna w domu, kobieta w pracy

• Związek homoseksualny :

- mieszkają razem lub oddzielnie, formalnie lub nieformalnie z dziecmi lub bez z poprzednich zwiazków

---