Inwolucja macicy. Macica uzyskuje swoje przed ciążowe rozmiary w ciągu 5-6 tygodni. Jej masa zmniejsza się w tym czasie z 1000 g bezpośrednio po porodzie do 100 g. Ta nagła atrofia jest spowodowana raczej zmniejszaniem się rozmiarów komórek mięśniowych niż zmniejszeniem się ich ogólnej liczby. Karmienie piersią przyśpiesza inwolucję macicy, ponieważ stymulacja brodawek sutkowych uwalnia oksytocynę z przysadki mózgowej i wskutek tego dochodzi do skracania włókien mięśniowych macicy oraz do łatwiejszej jej inwolucji-powrotu do stanu wyjściowego
Bóle poporodowe. Macica kurczy się w okresie inwolucji, wyzwalając reakcję bólową, szczególnie u wieloródek i kobiet karmiących. U pierworódek macica ma skłonność do pozostawania w skurczu tonicznym, u wieloródek zaś kurczy się silnie cyklicznie.
Odchody są wydzieliną maciczną, występują po porodzie przez 3-4 tygodnie. Zapach gnilny odchodów może świadczyć o infekcji.
Odchody krwiste występują pod postacią płynnych, krwistych plamień, trwających przez kilka pierwszych dni.
Odchody surowicze pojawiają się w trzeciej lub czwartej dobie po porodzie; są bledsze niż odchody krwiste, ponieważ zawierają domieszkę surowicy.
Odchody białe. Po 10 dniach z powodu domieszki leukocytów odchody przybierają kolor biały lub żółto-biały.
Aspekty kliniczne-problemy w połogu:
Mocz
Pęcherz moczowy kobiety po porodzie ma zwiększoną pojemność i odpowiednio zwiększone ciśnienie wewnątrzpęcherzowe.
Niepełne opróżnianie pęcherza moczowego, czego skutkiem jest zwiększenie ilości zalegającego moczu i nadmierne jego rozszerzenie, predysponuje do wystąpienia poporodowych infekcji dróg moczowych.
Diureza normalizuje się zazwyczaj między drugim a piątym dniem po porodzie.
Krew
Znamienna leukocytoza występuje podczas porodu i po porodzie. Leukocytoza (na ogół granulocytoza) może sięgać wartości 30000/mm3.
W pierwszym tygodniu po porodzie objętość krwi powraca do stanu sprzed ciąży.
Zmiany ilościowe czynników krzepnięcia krwi indukowane przez ciążę są zróżnicowane w różnych okresach po porodzie. Podwyższone stężenie fibrynogenu w osoczu utrzymuje się przynajmniej przez pierwszy tydzień po porodzie. Stopniowy spadek podwyższonych czynników krzepnięcia krwi tłumaczy częstsze występowanie zapalenia żył kończyn dolnych po porodzie niż w czasie ciąży.
Miesiączki
Kobiety nie karmiące. Pierwsza miesiączka po porodzie powraca zazwyczaj w 6-8 tygodniu, a owulacja już w 2-4 tygodniu po porodzie.
Kobiety karmiące. Owulacja występuje w 10 tygodniu po porodzie;
Kobiety karmiące powinny więc pamiętać, że działanie antykoncepcyjne laktacji trwa nie dłużej niż 8-9 tygodni. Po tym okresie może wystąpić zarówno owulacja, jak i ciąża.
Jako krwotok poporodowy określa się utratę krwi w ilości co najmniej 500 ml w cią-gu 24 godzin po porodzie.
Zakażenie połogowe
to infekcja dróg rodnych w czasie połogu z towarzyszącym podwyższeniem temperatury ciała do 38,0°C lub powyżej, trwającym przynajmniej przez dwa z pierwszych 10 dni po porodzie (z wyłączeniem pierwszych 24 godzin). Przedłużające się sączenie wód płodowych oraz duża liczba badań przez pochwę podczas porodu predysponują w głównej mierze do wystąpienia zakażenia połogowego.
Infekcje w obrębie miednicy
Zapalenie błony śluzowej macicy (gorączka połogowa) jest najczęstszą formą infekcji po porodzie; dotyczy głównie błony śluzowej macicy i przyległej mięśniówki macicy.
Zapalenia przymacicz, infekcja z okolicznych, pozaotrzewnowych tkanek łącznych mogą się szerzyć:
drogą naczyń chłonnych,
poprzez pęknięcia szyjki macicy, rozszerzające się na tkankę łączną,
w wyniku procesu zakrzepowego zapalenia żył miednicy.
Zakrzepowe zapalenie żył jest wynikiem szerzenia się infekcji wzdłuż naczyń żylnych miednicy.
Infekcje dróg moczowych, dość powszechne w połogu, są rezultatem:
obrażeń pęcherza moczowego podczas porodu drogą pochwową,
hipotonii pęcherza moczowego w wyniku znieczulenia,
cewnikowania
Fit for 2 - ruch, zdrowie, radość oczekiwania
Okres oczekiwania na dziecko wcale nie musi oznaczać rezygnacji z aktywności ruchowej. Jeśli tylko nie ma przeciwwskazań lekarskich, z powodzeniem można uprawiać gimnastykę czy inny rodzaj sportu. Wybór jest duży!
Zdrowa kobieta, u której ciąża przebiega prawidłowo, nie może uprawiać tylko sportów ekstremalnych np. wspinaczki wysokogórskiej czy skoków spadochronowych. Ale odpowiednio dobrane ćwiczenia gimnastyczne, pływanie, taniec są dozwolone, wskazane i zalecane przez lekarzy.
Badania medyczne przeprowadzane w ostatnim dziesięcioleciu obaliły wiele mitów na temat zagrożeń dla przebiegu ciąży i prawidłowego rozwoju dziecka, które miały być spowodowane aktywnością ruchową. Wiadomo już, że w czasie ćwiczeń fizycznych o niskiej intensywności zwiększa się przepływ krwi przez macicę i łożysko, co pozytywnie wpływa na rozwój płodu i przebieg ciąży (wcześniej uważano, że gimnastyka powoduje odpływ krwi do części ciała będących w stanie wysiłku, co może powodować niedokrwienie płodu). Lepsze ukrwienie zmniejsza też dolegliwości spowodowane burzą hormonalną w organizmie. Lekarze podkreślają, że hormony wytwarzane w dużych ilościach w organizmie ciężarnej kobiety powodują zwiotczenie mięśni gładkich znajdujących się m.in. w ścianach naczyń krwionośnych i przewodzie pokarmowym. Prowadzi do wiotkości tych ścian co z kolei spowalnia krążenie krwi, a to może stać się przyczyną żylaków, a także puchnięcia kostek i nóg oraz dokuczliwych zaparć i wzdęć. Kobiety, które nie mają przeciwwskazań lekarskich nie powinny się też obawiać wzrostu temperatury ciała. Dziś wiadomo, że w okresie ciąży organizm kobiety dobrze radzi sobie ze skokami temperatury. W początkowym okresie ciąży zmniejsza się możliwość przegrzania organizmu o 30%, a w późniejszym aż o 70%. Okazało się też, że noworodki, których matki uprawiały w ciąży sport, mają mniejszą ilość tkanki tłuszczowej, co jest korzystne dla dziecka. Nie ma też powodów, by przy ciąży niskiego ryzyka obawiać przedwczesnego porodu. Dawniej uważano, iż naturalne uwalnianie się pewnych hormonów w czasie wysiłku fizycznego może przyspieszyć poród.
W czym pomogą regularne ćwiczenia? Przede wszystkim:
- poprawiają witalność organizmu i zdrowie emocjonalne. Wyraźnie obniżają poziom stresu. Przyszłe mamy czują się lepiej psychicznie, łagodniej znoszą trudy i niedogodności związane z ciążą
- zmniejszają lęk przed porodem i często pozwalają zrezygnować z farmakologicznego znieczulenia.
- redukują takie dolegliwości fizyczne jak: bóle głowy i pleców oraz ogólne zmęczenie.
-wzmacniają mięśnie grzbietu, zmniejszają przyrost tkanki tłuszczowej (pomagają kontrolować przyrost wagi w odpowiednich granicach)
- ułatwiają szybszy powrót do wagi sprzed ciąży.
- obniżają ryzyko wcześniejszego porodu. Badania dowodzą, iż ćwiczenia fizyczne w czasie ciąży redukują to ryzyko o 50%.
- wspomagają utrzymywanie w dobrej formie dziecka. Wieloletnie obserwacje wskazują, że noworodki, których matki ćwiczyły w okresie ciąży, osiągają wyższą punktację wg. skali Apgar. Zaobserwowano również znacznie niższe wskaźniki zachorowalności i umieralności okołoporodowej.
Dlaczego jeszcze warto ćwiczyć?
Liczne relacje lekarzy i położnych wskazują, że kobiety ćwiczące przechodzą szybciej przez poszczególne etapy porodu. Czas hospitalizacji poporodowej jest krótszy, a wskaźnik umieralności okołoporodowej matek jest trzykrotnie niższy. Również w okresie połogu widoczny jest pozytywny wpływ wysiłku fizycznego. Kobiety, które ćwiczyły w tym okresie, szybciej odzyskują sprawność fizyczną i równowagę psychiczną. Ponadto w następstwie lepszego ukrwienia gruczołów piersiowych laktacja występuje u nich wcześniej i dłużej się utrzymuje.
Zdrowa moda na gimnastkę w ciąży kilkanaście lat temu zapanowała na Zachodzie. Od kilku lat również i Polsce sukcesywnie zdobywa zwolenników, zarówno wśród pań w ciąży jak i lekarzy ginekologów i położników.
Ćwiczyć, więc warto i trzeba! Przede wszystkim należy wsłuchać się w swój organizm i poważnie traktować wszystkie sygnały, które wysyła. Jeśli wszystko jest w porządku to nic nie stoi na przeszkodzie by ćwiczyć aerobik w wodzie, chodzić na spacery, pływać, uprawiać jogę, pilates, taniec czy pedałować na rowerze stacjonarnym. Idealnie, jeśli można skorzystać z porad instruktora lub ćwiczyć pod jego kierunkiem. Starannie dobrane ćwiczenia na poszczególne partie mięśni, relaksacyjna muzyka i kontakt z innymi kobietami oczekującymi dziecka to elementy mobilizujące do aktywnego relaksu. Katarzyna Szymańska (absolwentka warszawskiej AWF, wielokrotnie nagradzana na konkursach instruktorka fitness, propagatorka ćwiczeń w programie TV „Kawa czy Herbata”) od roku specjalizuje się wyłącznie w zajęciach dla kobiet w ciąży.
„Fitfor2” to jej autorski zestaw ćwiczeń przygotowywany specjalnie dla pań oczekujących dziecka oraz młodych mam ćwiczących razem z nowo narodzonym dzieckiem. O rosnącej popularności gimnastyki dla ciężarnych świadczy frekwencja. Zajęcia przez nią prowadzone cieszą się ogromną popularnością.
- Panie, które dobrze znoszą stan odmienny przychodzą regularnie. Świadczy to m.in o tym, że kobiety oczekujące na dziecko świadomie traktują swój organizm i dbają o swoje ciało - mówi Katarzyna Szymańska. Zestaw ćwiczeń przygotowuję w taki sposób, że poszczególne elementy rzadko powtarzją się. Wciągu kilku miesięcy ( kobiety w ciąży najczęściej rozpoczynają gimnastykę w 4-5 miesiącu, a kończą na początku 9.) uczestniczki tylko 2 - 3 razy mogą zetknąć się z tym samym zestawem ćwiczeń! Nie ma więc mowy o rutynie, nudzie i zmęczeniu (każda z pań ćwiczy we własnym tempie). - dodaje instruktorka.
Oólne zalecenia do ćwiczeń to:
- maksymalnie cztery sesje w tygodniu (średnio ok.1 godziny), przed ćwiczeniami koniecznie zrób 10 minutową rozgrzewkę
- ćwicz na miękkim podłożu (dywan, materac). W zaawansowanej ciąży możesz skorzystać z poduszek, które ułatwią Ci wygodne ułożenie się na boku.
- rób przerwy, powoli i ostrożnie zmieniaj pozycję, po zajęciach odpoczywaj ok. 10 minut, pamiętaj o nawadnianiu organizmu!
-zachowaj średnią intensywność ćwiczeń, tętno nie powinno przekraczać 140 uderzeń na minutę (przy ćwiczeniach w wodzie 125 uderzeń na minutę).
Jakie ćwiczenia wykonywać?
Ćwiczenia, które większają sprawność fizyczną ciężarnej, redukują bóle i zmęczenie oraz przygotowują do opieki nad dzieckiem powinny obejmować przede wszystkim:
mięśnie dna miednicy ( zmykają od dołu jamę brzuszną),mięśnie miednicy, mięśnie nóg, stopy i kostki, biodra i tułów.
Mięśnie dna miednicy - ich gimnastykę należy powtarzać kilka razy dziennie, zwłaszcza w trzecim trymestrze ciąży. Do ćwiczeń dobrze jest powrócić jak najszybciej po porodzie.
ĆWICZENIE: napnij mięśnie okolicy odbytu, pochwy i cewki moczowej i pośladków tak, jakbyś chciała powstrzymać wypływ moczu. Zaciśnij mięśnie i policz do dziesięciu. Odpocznij chwilę zanim powtórzysz napinanie. Wykonaj je 10 razy. Staraj się robić to jak najszybciej.
Wzmacnianie mięśni miednicy - ćwiczenia wzmocniają mięśnie dolnej części pleców i brzucha, zapobiegając złej postawie i nadmiernemu wygięciu kręgosłupa w okolicy krzyżowej.
ĆWICZENIE: usiądź na podłodze, zwracając uwagę na to, by stopy spoczywały płasko na podłodze. Podeprzyj się z tyłu rękami. Wysuń miednicę do przodu, unosząc pośladki w górę i mocno napinając ich mięśnie, po chwili wciągnij brzuch i opuść biodra. Powtarzaj układ 10 do 15 razy, kilkakrotnie w ciągu dnia.
Wzmacnianie mięśni nóg
Podczas ciąży nogi są bardzo obciążone. Ćwiczenia są niezbędne, bo poprawiają krążenie krwi w nogach, dzięki czemu można uniknąć lub znacznie zmniejszyć obrzęki , na które tak bardzo narzekają kobiety w zaawansowanej ciąży. Sprawne i elastyczne mięśnie nóg mają również ogromne znaczenie w drugim okresie porodu, zmniejszają również ryzyko poporodowej zakrzepicy w żyłach nóg i miednicy małej.
ĆWICZENIE: w pozycji stojącej rozstaw stopy i oprzyj się plecami o ścianę. Powoli zginaj nogi w stawach kolanowych, aż poczujesz mocne napinanie mięśni ud. Pozostań w pozycji, w której nie będzie ci jeszcze niewygodnie. Wytrzymaj licząc do 20 i wyprostuj się. Powtórz ćwiczenie 5 - 10 razy.
Biodra, tułów i plecy
Ruchomość bioder zwiększają skręty i krążenia, które rozluźniają i wzmacniają mięśnie tułowia. Zapobiegają wystąpieniu bólów pleców i kręgosłupa. Sprawność mięśni bioder i tułowia jest również bardzo przydatna w pierwszym okresie porodu.
ĆWICZENIE
Usiądź na krześle z rozstawionymi kolanami na około 30 stopni, trzymając stopy płasko na podłodze. Unieś ręce na wysokość klatki piersiowej i wykonaj maksymalny skręt tułowia w prawo, a następnie w lewo. Powtórz ćwiczenie 5 -10 razy w każdą stronę.
Rozciąganie dolnej części pleców: połóż się płasko na podłodze z jedną nogą wyprostowaną. Drugą nogę zegnij i przyciągnij do klatki piersiowej. Wytrzymaj chwilę w takiej pozycji, rozluźnij się i wykonaj to samo ćwiczenie zmieniając nogę.
Stopy i kostki
Wady w budowie stóp np. płaskostopie czy haluksy będą szczególnie dawały o sobie znać w okresie ciąży. Ale i prawidłowo zbudowane stopy są w tym okresie tak bardzo obciążone, że bolesne obrzęki to w zasadzie powszechna dolegliwosć kobiet.
ĆWICZENIE I: usiądź na podłodze i wyprostuj nogi przed siebie. Poruszaj stopą z góry na dół, nie prostując przy tym palców. Powtórz to samo drugą stopą. Ćwicz 2 razy dziennie, 10 do 20 powtórzeń każdą stopą.
ĆWICZENIE II:usiądź lub połóż się na podłodze i wyprostuj nogi przed siebie, jeżeli możesz unieś je 10 cm. nad podłogą Wykonuj krążenia stopami 10 razy w jedną stronę i tyle samo w drugą. ( dowolność w wykonywaniu ćwiczenia podyktowana twoją własną oceną swojej kondycji fizycznej )
Ćwiczenia warto kontynuować również po porodzie. Jeśli tylko pozwoli Ci na to organizm, postaraj się wygospodarować na nie kilkadziesiąt minut dziennie. Możesz wykonywać je razem ze swoim maleństwem! W klubach fitness ćwiczenia są przygotowane tak, że łączą w sobie elementy zabawy i wysiłku. Młode mamy wykonując ćwiczenia jednocześnie bawią się ze swoim dzieckiem. Warto spróbować!