Logopeda

Kod klasyfikacji: 223904

Rozdział klasyfikacji: Ochrona zdrowia

Klasa klasyfikacji: Inni pracownicy ochrony zdrowia

Zadania i czynności

Głównym celem pracy logopedy jest pomoc osobom, które z różnych przyczyn mają zaburzenia mowy utrudniające im komunikowanie się z innymi ludźmi. Według najnowszej klasyfikacji w zawodzie tym można wyodrębnić następujące specjalności: logopeda ogólny - specjalista w zakresie ogólnej diagnozy i ogólnej terapii zaburzeń mowy, surdologopeda - specjalista w zakresie diagnozy i terapii logopedycznej osób z uszkodzonym słuchem, neurologopeda - specjalista w zakresie diagnozy i terapii mowy osób, u których zaburzenia mowy są wynikiem uszkodzenia układu nerwowego, (np. z porażeniem mózgowym); balbutologopeda - specjalista w zakresie diagnozy i terapii osób jąkających się i z innymi zaburzeniami płynności mówienia; oligofrenologopeda - specjalista w zakresie diagnozy i terapii mowy osób upośledzonych umysłowo i psychicznie chorych; ortoepik - specjalista w zakresie kultury słowa, techniki mówienia; glottodydaktyk - specjalista zajmujący się wychowaniem językowym tych dzieci, które mają trudności w pisaniu (dysgrafia, dysortografia) i czytaniu (dysleksja). Do jego zadań należy: wykonanie badań specjalistycznych (np. audiometrycznego badania słuchu), analiza wyników badań wykonanych przez innych specjalistów (foniatrę, laryngologa, psychologa, neurologa, ortodontę itp.), dokładne zaznajomienie się z sytuacją rodzinną pacjenta, zwłaszcza jeśli jest nim dziecko - jego problemami emocjonalnymi i wychowawczymi, postawienie diagnozy, czyli rozpoznanie choroby i stanu zaburzeń mowy oraz ustalenie programu terapii, a więc ćwiczeń z pacjentem w celu usuwania stwierdzonych wad. Ćwiczenia polegają na usprawnianiu narządów mowy, ćwiczeniach oddechowych, artykulacyjnych, słuchowych, odczytywania mowy z ust i wielu innych, dostosowanych do konkretnych potrzeb pacjenta.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Miejscem pracy logopedy w zależności od tego, w jakiej specjalności chce się doskonalić są poradnie psychologiczno-pedagogiczne, poradnie logopedyczne, poradnie foniatryczne i rehabilitacyjne, szpitale, sanatoria, przedszkola, szkoły i ośrodki dla dzieci z wadami słuchu, upośledzonych umysłowo oraz inne placówki, w których leczą się, uczą i przebywają dzieci, młodzież i dorośli wymagający terapii mowy. Logopeda pracuje w gabinecie wyposażonym w potrzebne urządzenia i lustro konieczne do obserwowania twarzy podczas ćwiczeń. Gabinet powinien być dobrze oświetlony, posiadać odpowiednio dużo miejsca do ćwiczeń wymagających ruchu.

warunki społeczne

Jego praca wiąże się z częstymi kontaktami z ludźmi, są nimi przede wszystkim pacjenci ale nie tylko, także rodziny, a zwłaszcza rodzice dzieci, którzy często są obecni podczas ćwiczeń i uczą się pracy z dzieckiem w domu. Logopeda współpracuje, w zależności od potrzeb także z psychologiem, neurologiem, psychiatrą, a w przypadku uczniów - z nauczycielem, wychowawcą, pedagogiem szkolnym, a także ortodontą, laryngologiem, foniatrą, audiologiem i innymi specjalistami, którzy opiekują się danym pacjentem.

warunki organizacyjne

Praca logopedy odbywa się podczas dnia, w stałych godzinach i trwa - w szkole 20 godzin tygodniowo a w placówkach służby zdrowia 40 godzin tygodniowo. Logopeda sam planuje swoją pracę i odpowiada za jej wyniki. Musi więc wykazywać wiele inicjatywy i pomysłów w organizowaniu zajęć logopedycznych, tak aby były one atrakcyjne dla pacjentów, bowiem praca nad rozwojem mowy, to proces długotrwały i żmudny a przełożeni nadzorują tylko główne cele jego pracy. Logopeda sam dba o to, aby zgromadzić w gabinecie niezbędne pomoce do ćwiczeń. Musi stale wzbogacać swój warsztat pracy, ponieważ zainteresowania pacjentów, a zwłaszcza dzieci zmieniają się i jest bardzo ważne aby proponowana tematyka ćwiczeń pobudzała i zachęcała je do pracy nad rozwojem mowy. Będąc logopedą nie kieruje pracą innych specjalistów ale sam organizuje sobie z nimi współpracę.

Wymagania psychologiczne

Częste kontakty z ludźmi, których wymaga praca logopedy powodują, że cechą niezbędną tego specjalisty jest umiejętność ich nawiązywania. Umiejętność ta musi być wszechstronna ponieważ w swojej pracy może spotkać osoby w różnym wieku; począwszy od bardzo małych dzieci - nawet noworodków - poprzez uczniów szkół podstawowych, młodzież, wreszcie osoby dorosłe i starsze. Od dobrego kontaktu zależy, czy uda mu się dotrzeć do pacjenta i zachęcić go do żmudnej pracy nad korygowaniem wad i rozwojem mowy. Logopeda powinien mieć łatwość wypowiadania się w mowie, bowiem mowa - wzorcowa pod względem artykulacyjnym i językowym jest główną czynnością, którą wykonuje. Istotną cechą jest jego odporność emocjonalna niezbędna w pracy, zwłaszcza z dziećmi, które poza zaburzeniami mowy przejawiają zaburzenia zachowania, z osobami zdeformowanymi na skutek wypadków, urazów, zabiegów chirurgicznych itp. Osoba, która decyduje się na wybór tego zawodu powinna przejawiać chęć niesienia pomocy, posiadać umiejętność wczuwania się w sytuację osoby takiej pomocy potrzebującej. Zawód logopedy wymaga wielodyscyplinarnej wiedzy, którą trzeba uaktualniać i dlatego w tym zawodzie trzeba mieć zainteresowania naukowe, głównie psychologią, pedagogiką i naukami medycznymi. trzeba interesować się nowymi metodami diagnozowania i terapii oraz wynikami badań i nowinkami technicznymi w dziedzinie aparatów ortodontycznych, aparatów słuchowych i innych urządzeń wspomagających rozwój mowy.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Podstawowym warunkiem wymaganym od osoby, która pragnie być logopedą jest prawidłowa budowa narządów mowy i nienaganna artykulacja. Logopeda nie może mieć także wyraźnych oszpeceń twarzy, ponieważ mogłoby to dekoncentrować pacjenta w czasie ćwiczeń logopedycznych, który zamiast skupiać uwagę na ustach terapeuty przyglądałby się innym fragmentom jego twarzy lub w ogóle niechętnie uczestniczyłby w zajęciach. Zawód ten wymaga także nienagannego słuchu. Niewielki wydatek energetyczny kwalifikuje tę pracę do bardzo lekkich, bowiem w tym zawodzie dominuje praca siedząca. Od kandydata nie wymaga się wysokiej ogólnej wydolność fizycznej i dużej sprawności w zakresie wszystkich układów i narządów. Mogą w tym zawodzie pracować osoby niepełnosprawne, np. z dysfunkcją narządu ruchu. Te osoby nie powinny jednak decydować się na pracę z małymi dziećmi, które podczas zajęć bywają bardzo ruchliwe i dlatego zapewnienie dyscypliny oraz bezpieczeństwa wymaga od prowadzącego panowania nad tą sytuacją. W tym zawodzie istnieje ryzyko zapadania na przewlekłe choroby narządu głosu i z tego względu od kandydatów wymaga się zaświadczenia wydanego przez lekarza foniatrę o braku przeciwwskazań do takiej pracy.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Aby podjąć pracę w zawodzie logopedy trzeba mieć minimum wyższe wykształcenie. Jednym słowem trzeba ukończyć Wyższą Szkołę Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie przy ul. Szczęśliwickiej 40 i uzyskać tytuł: pedagog specjalny - specjalność logopedia lub logopedię na kierunku - filologia polska na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, pl. Marii Curie Skłodowskiej 5 w Lublinie. Można także ukończyć studia pedagogiczne, psychologiczne, polonistyczne a także medyczne lub teatralne a następnie zaoczne podyplomowe studia logopedyczne prowadzone przez niektóre uniwersytety i wyższe szkoły pedagogiczne, uzyskując dodatkową specjalność - logopedię. W toku pracy zawodowej logopeda może uczestniczyć w różnych kursach, seminariach, konferencjach, gdzie zdobywa specjalistyczną wiedzę o przyczynach i rodzajach uszkodzeń mowy oraz o metodach terapii. Od osób, które podejmują pracę z głuchymi wymagana jest także znajomość języka migowego, a także fonogestów (każdej głosce odpowiada układ palców na płaszczyźnie twarzy i górnej części klatki piersiowej). Wszyscy powinni znać obsługę komputera, ponieważ podczas zajęć wykorzystuje się dydaktyczne programy logopedyczne.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W tym zawodzie istnieją ograniczone możliwości awansu zawodowego. Jednak logopeda może awansować na przykład na stanowisko kierownicze w placówce, w której pracuje. Może zatem zostać dyrektorem poradni logopedycznej, czy poradni rehabilitacji dzieci z wadami słuchu itp. Może i powinien natomiast podwyższać swoje kwalifikacje, bowiem logopedia, jako młoda nauka cały czas się rozwija i każdy kto nie interesuje się bieżącymi osiągnięciami pozostaje w tyle za innymi. Służy temu uczestnictwo w kursach specjalistycznych, konferencjach problemowych, można także zrobić doktorat.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Zawód logopedy może podjąć nie tylko maturzysta ale także osoba dorosła, bowiem przy przyjęciach na dzienne studia logopedyczne nie obowiązuje kryterium wiekowe. Także pracodawcy nie stosują takich ograniczeń. Jednak kandydaci na niektóre zaoczne podyplomowe studia logopedyczne mogą napotkać ograniczenie wiekowe do 35 roku życia. W praktyce pracę w tym zawodzie podejmują ludzie młodzi bezpośrednio po studiach lub nieco później, pracując głównie w zawodach nauczycielskich. Kończąc studia podyplomowe zmieniają zawód lub uprawiają oba. Logopedzi twierdzą, że jednak najlepiej decydować się na ten zawód najpóźniej do 40 roku życia. Sporadycznie jest to możliwe także później, zwłaszcza jeśli kandydat był wcześniej nauczycielem w szkole specjalnej i posiada duże doświadczenie w pracy z dziećmi. Doświadczenie wskazuje na to, że młode osoby mają lepszy kontakt z dziećmi a wielu dorosłych i starszych pacjentów woli współpracować z logopedą w dojrzałym wieku.

Polecana literatura

Bouvet D.: Mowa dziecka. Wychowanie dwujęzykowe dziecka niesłyszącego. WSiP, Warszawa 1996

Byrne R.`: Pomówmy o zacinaniu, PZWL, 1989

Demelowa G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. WSiP, Warszawa 1994 Grabias S.(red.): Przedmiot logopedii. Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego UMCS, Lublin 1991

Przybysz-Piwkowa M.(red.): Z lingwistycznych badań empirycznych (Wybór z prac H. Mierzejewskiej i zespołu). Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 1993

Rodak H. Nawrocka D.: Od obrazka do słowa. Poradnik dla pedagogów, logopedów i rodziców dzieci z trudnościami w porozumiewaniu się. WSiP, Warszawa 1993

Sawa B.: Jeżeli dziecko źle czyta i pisze Stecko E.: Zaburzenia mowy u dzieci -wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 1994 Surowaniec J.: Podręczny słownik logopedyczny. WSP, Kraków 1993 AUDIOFONOLOGIA (periodyk).Wydawca: Polski Komitet Audiofonologii. LOGOPEDIA (periodyk). Wydawca: Polskie Towarzystwo Logopedyczne, Lublin

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---