MACIEJ WRONA

DOROTA WÓJCIK

DziKS, R. V, GR. II

PROBLEMY…

1. Wstęp

Przed człowiekiem w nowym społeczeństwie stoi dzisiaj wiele wyzwań. Już Ryszard Kapuściński w swych dziełach dostrzegał niebezpieczenstwa jakie niesie za sobą nowoczesny świat. Świat, w którym informacje stają się towarem, w którym zalewani jesteśmy chaotycznymi wycinkami, ikonograficznymi puzzlami, których samodzielne poukładanie przerasta przeciętnego odbiorcę. Pozbawiony refleksji chaos, i nie chodzi tu nachalną interpretację, ale pomoc w „ogarnięciu świata”.

Problemy które to za sobą pociąga dotykają dzisiaj wszystkich. Nie wszyscy są jednak w stanie stawić im czoła.

2. Skutki istnienia społeczeństwa informacyjnego

Trudno nie dostrzec skutków jakie pociąga za sobą - tak naprawdę - rewolucja która doprowadziła do powstania społeczeństwa informacyjnego. Podczas poprzednich zajęć omawialiśmy jego właściwości i uwarunkowania. Dzisiaj zaglębimy się w kwestie problemów, które pociąga za sobą nowe społeczeństwo.

Problemów już istniejących, a także zagrożeń, które już niedugo mogą pociągać za sobą daleko idące konsekwencji. Zajmiemy się trzema sferami - gospodarką, psychologią oraz kulturą.

3. Problemy gospodarcze

Gospodarka korzysta dziś z wielu dobrodziejstw, które przynosi nowa technologia. Warto bliżej przyjrzeć się szansom oraz zagrożeniom, które przynosi.

1. szanse i zagrożenie dla poszczególnych dziedzin w społeczeństwie informacyjnym

- komunikacja i transport

Następujący rozwój systemów teleinformatycznych kontroli środków transportu i sterowania determinuje zasadniczne zmiany w procesie przemieszczania. Nowoczesne systemy linii komunikacyjnych i stanu technicznego środków transportu pozwala na szybsze i bardziej efektywne zarządzanie ruchem.

Szanse

Tak jak wspomniałam szanse to przede wszystkim

_rozwój szybkości i niezależności ruchu w sieciach komunikacyjnych. Także wzrost bezpieczeństwa ruchu sterowanego systemowo.

_Wzrost efektywności kompleksowej obsługi pasażerów i towarów - wszystko rozwiązywane jest za pomocą systemów, w których figuruje potencjalny pasażer, co minimalizuje dodatkowe formalności.

_Wzrost efektywności działań komunikacyjno-transportowych w skali międzynarodowej - działania są łatwe do koordynowania, skuteczne systemy nawigacyjne pomagają na precyzyjne określenie położenia, sprawna łączność pozwala na szybką komunikację i natychmiastową reakcję

Zagrożenia

_Jedno główne zagrożenie, mogące mieć jednak ogromne katastrofalne skutki - zbyt silne uzależnienie się od efektywności systemów informacyjnych. Doceniając atuty rozwiązań informacyjnych coraz bardziej uzależniamy się od niego. Trudno wyobrazić sobie życie bez wysoko zaawansowanych rozwiązań. Przykład dworców - gdzie zmiana rozkładów i brak odpowiedniej informacji powoduje grupową histerię. Co by się stało gdyby zwariował system na lotnisku? Łatwo wyobrazić sobie zamieszanie, które by to spowodowało.

- organizacje

Powszechne stosowanie sieci teleinformatycznych prowadzi do zmian struktur organizacyjnych odmiennych od struktur hierarchicznych przekształacają się one w organizacje horyzontalne.

Szanse:

_wzrost efektywności systemów komunikowania

_szybkie dostosowywanie się do zmian w otoczeniu

_wzrost efektywności marketingu

Zagrożenia:

_podatność na zakłócenia zewnętrzne

_możliwość konfliktów organizacyjnych

- produkcja

Ważnymi cechami są:

- rozwój systemów komputerowej integracji zarządzania i wytwarzania, sieci teleinformatyczne, robotyzacja fabryk - dążenie do bezludnych fabryk

Szanse

_Oszczędność pracy żywej oraz jej intelektualizacja - dziś ważniejsze jest raczej sterowanie systemem informatycznym niż siła fizyczna. Nie polega to nawet na sterowaniu maszyną, ale na programowaniu jej do odpowiednich działań.

_Wzrost wydajności maszyn i urządzeń - postęp determinuje coraz lepsze jakościowo wynalazki

_Polepszenie warunków pracy

_Wzrost jakości wyrobów i usług

Zagrożenia

_możliwość występowania konfliktów społecznych

_redukcja zatrudnienia - nie potrzeba dziś wielu robotników, raczej sprawnych operatorów maszyn, które przejmują duża część pracy ludzkiej, przez koncepcję bezludnych fabryk, wielu ludzi juź straciło pracę, zwłaszcza tych, którym trudno jest się przestawić na funkcjonowanie w nowym porządku

_alienacja pracy

często nie wymagana jest obecność w biurze, wiele rzeczy można robić za pomocą komputera, są zawody w których praca polega tylko i wyłącznie na krążeniu po sieci - marketing internetowy, public relations w dużej mierze przenosi się do internetu, korespondecja w sieci

_wzrost wymagań dotyczących kształcenia i obsługi systemów zautomatyzowanych - dodatkowe kompetencje, które należy posiąść aby w ogóle być obecnym na rynku pracy.

Należy jednak pamiętac, że zmiany te mają charakter stopniowy.

Alan Porter pisze również o tym, iż owo odtrudnienie może przynieść wymierne korzyści. Istota ludzka nie powinna wykonywać pracy którą może spełnić maszyna, praca powinna przyczyniać się do samorealizacji. Istnieć może coraz więcej zawodów, które będą dawaly ludziom satyfakcję, mniej zaszczytną robotę zostawiając komputerom i urządzeniom robotycznym.

- usługi i handel

Następuje rozszerzenie sektora usług oraz wzrost możliwości zdalnego zakupu towarów i usług

Szanse:

_wzrost jakości obsługi klientów - dziś nawet sklepy spożywcze proponują dowóz do domu - Delikatesy Alma, zakupy można zrobić siedząc spokojnie w domu, swobodnie wybrać towary oszczedząjąc wklepując konkretne nazwy w wyszukiwarkę

_wzrost kompleksowej obsługi informacyjnej klientów - infolinie, do każdej komercyjnej placówki możemy zadzwonić i uzyskać takie same informacje jakbyśmy pofatygowali się do siedziby. Często poprzez stronę internetową przygotowane są specjalne formularze, które możemy wysłać poruszając interesujące nas problemy.

_Ułatwienie zakupów towarów i usług - w internecie można kupić towary praktycznie każdej branży, przeznaczonej dla klienta prywatnego. Nowościa w Polsce są zakupy grupowe - budowanie społecznośći skupionej wokół danego towaru czy usługi. Np. Fryzjer, czy Obiad w restauracji - kupujemy taniej, robimy przelew, umawiamy się przez telefon i przychodzimi. Za zwerbowanych nowych klientów dostajemy pieniądze

_Ułatwienie oplat i rozliczeń (karty kredytowe)

Zagrożenia:

_Zbyt silne uzależnienie zakupów od systemów technicznych

_Przestępstwa

_Standaryzacja wyrobów i usług

- rolnictwo

Zastosowanie systemów telekomunikacji oraz systemów informatycznych wspomagania produkcji rolno-spożywczej w zakresie agrobiznesu, agrotechniki, agrochemii.

Szanse

_zmniejszenie luki cywilizacyjnej między miastem a wsią

_wzrost efektywności produkcji rolnej

_efektywne korzystanie z serwisów informatycznych dla rolnictwa (informowanie o zagrożeniach)

Zagrożenia:

_nadmierna migracja do miast

_wzrost bezrobocia na wsi

Należy również pamiętać o wymaganiach, które stają przed nowym, internetowym rynkiem.

Aby funkcjonował on dobrze Goban Klas wymienia następujące wymagania:

_autentyczności podpisu elektronicznego

_poufności

_zapewnienia prywatności

_rzetelności informacji

_braku dyskryminacji - rynek powinien być dostępny dla wszystkich czy to dostawcy czy konsumenta

b) społeczeństwo informacyjne a rozwarstwienie gospodarki światowej

4. Problemy psychologiczne

Przed człowiekiem w społeczeństwie informacyjnym stoi dzisiaj wiele wyzwań. Wymaga się od niego kompetencji pozwalających na zgrabne funkcjonowanie w życiu tego społeczeństwa. Brak tych kompetencji, lub z drugiej strony przesadna fascynacja wirtualną przestrzenią mogą prowadzić do wielu bolesnych konsekwencji.

1. problem dostępności i wykluczenia

Jednym z założen europejskiego modelu społeczenstwa informacyjnego jest

powszechnosc dostepu do technologii i usług komunikacyjnych dla wszystkich

obywateli Unii bez wzgledu na ich pozycje społeczna oraz kraj i region z

którego pochodza.

Wykluczenie cyfrowe jest jednak faktem

Przyczyny:

_brak umiejętności posługiwania się Internetem (zwłaszcza wśród osób starszych);

_niska jakość połączenia (szczególnie w małych miastach i na wsi);

_znajomości języków (brak znajomości języka, w którym potrzebne informacje występują).

Według badań CBOS tylko 6 procent osób powyżej 65 lat i 23 procent w wieku 55-64 korzysta z Internetu, podczas gdy młodzi ludzie (18-24) korzystają z Internetu w zdecydowanej większości (93 procent) kwiecień 2010

Powoduje to frustracje i alienację osób niepotrafiących się przystosować.

Na zlecenie rządu Wielkiej Brytanii przygotowany został raport „Digital Britain”. Jest to wizja działań strategicznych, które mają pomóc krajowi w zdobyciu znaczącej pozycji w cyfrowej gospodarce. To jedno z najpoważniejszych tego typu działań w skali międzynarodowej. Brytyjski rząd jednoznacznie sygnalizuje, jak ważną rolę odgrywają nowe technologie w rozwoju państwa i przemysłu. 

Wielka Brytania daje wyraźny sygnał - bez walki z cyfrowym wykluczeniem, nie ma szans na rozwój gospodarki. Technofobów należy do Internetu przekonać, pokazując im możliwości i ucząc ich korzystania z sieci.

2. problem wyboru - media bez odbiorców

Jest bardzo wiele mediów, które stawiają uzytkownika przed jak nazywa to Goban Klas hiperwyborem, jest bowiem zbyt wiele ofert i zbyt mało czasu a dzisiaj czas staje się ogromną cenna wartością. Niski koszt tworzenia programów pozwala na istnienie ogromnej liczby nadawców, czy to lokalnych czy specjalistycznych. W krajach skandynawskich produkowane są programy które docierają do kilkunastu widzów

3. szum informacyjny

Ogromny zalew informacyjny staje się nadmiarem i niezrozumiałym szumem. Obserwuje się dwie reakcje , typowe zwłaszcza dla osób starszych - pierwsza to gorączkowe przerzucanie się od nadawcy do nadawcy (np. naciskanie klawiszy pilota) druga tu uporczywe pozostawanie przy swoich nawykach. Nowe media są więc odrzucane bądź przyjmowane entuzjastycznie.

Kapuściński poświęca w swoich książkach wiele miejsca tym problemom. Przede wszystkim mediom, które zasypują nas obrazami, flashami informacyjnymi, z których ciężko jest budować spójny obraz świata. Brakuje interpretacji, nie takiej narzucającej swoje zdanie, ale takiej która przeciętnemu odbiorcy pozwoli wiedzę usystematyzować.

4. psychoza medialna

U wielu użytkowników nowych mediów występuje wręcz chorobliwa fascynacja światem przez nie przedstawianym. Przede wszystkim dotyczy to ludzi młodych, którzy zaschłysnęli się jego możliwościami. Przenosi się to także do gier komputerowych gdzie gracze czasem stawiają się na pozycji Boga - zarządzającego w pełni zachowaniami swojego bohatera. wyróznia się nawet typy graczy - ci z kompleksem Boga to gry strategiczne i handlowe, gracze agresorzy skupienii na strzelankach, gracze samotnicy gry logiczne, i te z rozbudowaną fabułą.

5. etyczne dylematy

Z jednej strony poprzez szybką przesyłowośc danych stajemy się dużo lepiej poinformowani o problemach współczesnego świata. Szybko docierają informacje o problemach w krajach rozwijających się i katastrofach. Pytanie jednak czy jesteśmy przez to bardziej wrażliwi? Oglądanie ludzi w tzw sytuacjach granicznych staje się raczek medialną pożywką. Kapuściński nazywał to „fotogeniczną masakrą”

Chyrowicz pisze o tym że obrazy z wojny w Iraku przyponiały raczej fragmenty gry komputerowej niżli wzbudzały współczucie.

Cenimy sobie wolność i niezależność, czy jednocześnie nie poświęcamy jej?

6. bliskie więzi na odległość - człowiek w sieci

Coraz rzadziej komunikujemy się bezpośrednio. Oczywiście pociąga to za soba korzyści - kontakt z osobami oddalonymi o tysiące kilometrów. Nie widzimy jednak twarzy, gestów, czasem jest to jedynie ciąg znaków w komunikatorze.

Wchodząc do sieci możemy bardzo wiele ukryć. Wchodząc do niej przyjmujemy jakąś postać., reprezentanta samych siebie. Używamy avatara czyli naszego graficznego odpowiednika. Wiele osób znajduje sporo zabawy w udawaniu kogoś innego.

Oczywiście nie skonczą się rzeczywiste relacje. Nie przeprowadzimy się bowiem do wirtualnego świata. Ale różnice między tymi dwoma płaszczyznami zacieraja się. A nawyki przenosimy z jednego do drugiego. O tym jednak w dalszej części.

Można mówić o antynomiach towarzyszących tym związkom:

_odległość i bezpośredniość o której już mówiliśmy

_zwięzła i bogata komunikacja (brak środków niewerbalnych ale poglebienie treści)

_anonimowość i otwartość

_ciaglosc i nieciaglosc - nieciagle w czasie i fizycznie, ale ciagle emocjonalnie

_male zaangażowanie fizyczne i duże psychiczne

7. wpływ mass mediów na bariery komunikacyjne

5. Problemy kulturalne

a) Kultura w obliczu społeczeństwa informacyjnego

Kulturę pojmujemy tutaj dwojako. Z jednej strony jako wspomnianą kompetencję. Kultura ta pojmowana jest jako umiejętność zachowania się w odpowiedniej sytuacji. Tutaj w sytuacji uczestnictwa w środowisku informacyjnym.

Z drugiej strony rozumiemy ją jako ogół ludzkich wytworów - edukację, sztukę, zachowania czy sport.

Rozpoczniemy od ostatniej definicji skupiając się na poszczególnych dziedzinach tak rozumianej kultury.

2. Szanse i zagrożenia dla poszczególnymch dziedzin kultury w społeczeństwie informacyjnym

Edukacja

Rozwój komputerowych systemów multimedialnych, systemów zdalnego nauczenia i uczenia się.

Szanse

_wzrost możliwości korzystania z ogromnych baz danych w celu poszerzenia wiedzy w obrębie nauk spacjalistycznych - czyli np. dostęp do publikacji związku kontroli i dystrybucji prasy

_wzrost indywidualizacji kształcenia

_wzrost atrakcyjności przekazu dydaktycznego - np. muzeum powstania warszawskiego, prezentacje na zajęciach

_rozwój kultury informatycznej w społeczeństwie

Zagrożenia

_zanik zdolności do ludzkiego reagowania na otaczający świat, ograniczenie postrzegania problemów

_koncentrowanie się na analitycznych zdolnościach, zanik twórczego myślenia

_niedobór odpowiednio przygotowanych kard

Zachowania

Powszechna teleinformacyzacja w skali jednostkowej i globalnej

Szanse:

_racjonalizacja postaw i zachowań społecznych

_pobudzanie wyobrażen dzięki multimedialnym systemom

_wzrost komunikacji międzyludzkiej

Zagrożenia:

_uzależnienia od mediów elektronicznych

_możliwość rozpowszechniania treści wątpliwej wartości - możliwość demoralizacji

Twórczość

Wiek XX jest wiekiem cywilizacji obrazkowej. Media elektroniczne stały się także środkiem wyrazu - twórczość komputerowa

Szanse:

_nowe formy ekepresji

Zagrożenia:

_Ograniczanie bezpośredniego kontaktu ze sztuką

_groźba homogenizacji kultury

_triumf wyobraniźni komiksowej

Nauka i technika

Systemy komputerowego wspomagania badań naukowych, projektowania, rozwój systemów wyszukiwania informacji naukowo-technicznej

Szanse:

_przesunięcie granic poznania naukowego

_wzrost efektywnośći badań naukowych i działalności technicznej

_możliwości popularyzacji nauki i techniki

Zagrożenia

_Osłabienie społecznej kontroli nad rozwojem nauki i techniki

Wypoczynek, sport, turystyka

Rozwój systemów obsługi turystyki i informacji

Szanse:

_dalszy rozwój turystyki

_lepsze informowanie społeczeństwa o różnorodnych ofertach turystycznych

Zagrożenia:

_Degradacja kultury fizycznej

_Automatyzacja podróży

_Wątpliwej wartości wypoczynek po pracy - komputer

_Nowe choroby cywilizacyjne

c) Zasadnicze problemy kulturalne w społeczeństwie informacyjnym

- równość szans udziału, a społeczni nieudacznicy

Nakwieksze, pozytywne skutki może przynieść społeczeństwo informacyjne, kiedy zmaksymalizuje się ilość przystosowanych odbiorców, pociągając szerokie zaangażowanie społeczne, a nie tylko dzielenie na profesjonalnych informatyków i przeciętnych pracowników

Społeczeństwo informacyjne obejmuje wszystkie aspekty życia społecznego i indywidualnego: zdrowie, pracę, politykę, rozrywkę, życie społeczne i oświatę.

Dlatego wszyscy muszą być przygotowani do korzystania z podstawowych urzadzeń i zastosowań. Liczba „nieudaczników społecznych” powinna być maksymalnie ograniczona.

Należy pamiętać, że nowe media konstruowane są na zasadzie user friendly, jednak w swym działaniu lub użytkach są na tyle skomplikowane, że raczej przyczyniają się do zwiększania różnic społecznych a także narastania różnic w stopniu poinformowania. Oczywiście chodzi tu o różnice wiekowe - nie jest żadnym zaskoczeniem to, że nowe media znajdują entuzjastów wśród najmłodszych części społeczeństwa. Kolejnym problemem są kwestie wykształcenia. Społeczeństwo raczej się więc rożnicuje niż ujednolica. Powiększa się dystans pomiędzy zrozumieniem a ignorancją. Analfabetyzm komputerowy staje się tak dotkliwy jak dawniej literacki. Komputerowi analfabeci są skazani na bezrobocie albo kiepskie zawody.

- kulturalne wzbogacenie

Nowe media dają szansę na dostep do największych dzieł kultury także osobom z peryferiów, tak świata jak i kraju. Ich treści będą podstawowym czynnikiem kształtowania kultury narodowej. Należy jednak pamiętać o analfabetach, którzy są tego dostepu pozbawieni.

- polepszenie jakości życia

Ważnym aspektem nowych mediów jest ich ułatwienie życia w nowoczesnych, skomplikowanych biurokratycznych społeczenstwach. Lokalne władze używają nowych mediów do lepszego informowania obywateli o problemach i decyzjach, aktach prawnych.

Media te zapewniają swym głównym producentom znaczne zyski oraz przewage nad bardziej zacofanymi krajami. Nie jest jednoznaczne czy sprzyjają wolności i równości. Na pewno rozbijają audytorium krajowe, tworząc audytoria międzynarodowe.

Nowa kultura nastawiona jest na profesjonalizm formy. Jak zauważa Goban-Klas głównie kosztem treści, które są masowo przekazywane. Kultura jest zdominowana przez perfekcyjną tandetę.

3. Kultura sieci

Kultura ta wykazuje cechy tradycyjnych wspólnot. Tworzy swój język i obyczaj. Przenosi „real” na „kabel” ale i odwrotnie - np. w realu rozmawiamy o FB.

Już podczas ostatnich zajęć rozmawialiśmy o elementach sieciowej kultury. Powstają nowe znaki, symbole, swoisty internetowy język.

Aby unikąć zubożenia komunikacji szukamy czegoś co zastapi niewerbalne sygnały - emotikony. Należy jednak pamiętać iż jest to jedynie namiastka relacji - niespontanczine, przemyślane zachowanie w postaci wklejenia dodatkowego znaku.

Funkcjonować zaczyna też swoisty savoir-vivre - określa się np. w jakim czasie powinno się odpowiedzieć na e-mail., nieumieszczanie dużych załączników, na czatach nie powtarzanie i nie pisanie z capsem - netykieta.

---