42. Wskaźniki zdrowotne i ich wpływ na sposoby finansowania opieki medycznej.
W kreowaniu polityki w ochronie zdrowia pomocne są wskaźniki zdrowotne. Wskaźniki te powinny być podstawą analiz porównawczych między krajami, rzutować nie tylko na finansowanie krajowego systemu ochrony zdrowia czy narodowych programów zdrowotnych, muszą być również analizowane przed konstruowaniem budżetów i planów finansowych szpitali czy zakładów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Tak więc w procesie kształtowania wydatków, trzeba wykorzystać szereg szczegółowych mierników, które mogą być podstawą określenia wewnętrznej struktury wydatków na ten cel. Do głównych wskaźników zdrowotnych należą: średnia długość życia, przyrost naturalny, umieralność niemowląt do 1-go roku życia, chorobowość, zachorowalność, śmiertelność i płodność.
Średnia długość życia jest równa średniej liczbie lat życia, jaka pozostała osobnikowi w danym wieku i z danej populacji. W 2008 roku w Polsce mężczyźni żyli przeciętnie 71,3 roku, natomiast kobiety żyły średnio 80 lat.
W porównaniu z początkiem lat 50. ubiegłego stulecia jest to o ok. 15 lat więcej dla mężczyzn i ok. 18 lat więcej dla kobiet.
Przyrost naturalny jest to różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, a liczba ujemna - odwrotnie.
Współczynnik umieralności niemowląt jest powszechnie używanym miernikiem sytuacji zdrowotnej populacji. Określa on poziom umieralności dzieci w pierwszym roku życia. Stosowanie tego współczynnika jako miernika stanu zdrowia danej populacji opiera się na założeniu, iż jest on szczególnie czuły na zmiany warunków społeczno-ekonomicznych i oddziaływanie opieki zdrowotnej. Poziom umieralności niemowląt wykazuje znaczne zróżnicowanie, zależnie od kraju, np. dla Jugosławii wynosi on 25,1, a dla Japonii 4,8.
Chorobowość uwzględnia wszystkie istniejące przypadki choroby w określonej populacji i w określonym punkcie bądź przedziale czasowym, natomiast zapadalność obejmuje nowe zachorowania, które wystąpiły w określonym przedziale czasu.
Śmiertelność jest jedyną miarą ciężkości choroby i jest definiowana jako iloraz przypadków zgonów z powodu określonej choroby lub zdarzenia w stosunku do wszystkich zdiagnozowanych przypadków tej choroby czy zdarzenia w określonym czasie
Ostatnim wskaźnikiem zdrowotnym jest płodność, która u ludzi oznacza zdolność do poczęcia istoty ludzkiej.
Większość krajów europejskich, stoi obecnie przed nowymi wyzwaniami, starzeniem się społeczeństwa, spadającym przyrostem naturalnym, systematycznie rosnącą długością życia i postępem medycznym. Wszystkie te czynniki powodują, że ochrona zdrowia w skali państwa kosztuje coraz więcej. Stąd też pojawia się praktyczne pytanie jaki wybrać sposób finansowania opieki medycznej.
Wyróżniamy dwa rodzaje finansowania:
- finansowanie otwarte, które zależy od wielu oddzielnych decyzji osób oraz firm, a suma przeznaczana na opłacenie świadczeń rośnie wraz z popytem,
- finansowanie zamknięte ze stałym budżetem ustalanym zwykle przez instytucje publiczne.
Co roku trzeba podejmować decyzje ile wydawać na opiekę zdrowotną, gdyż co roku zmienia się wartość wskaźników zdrowotnych. Sumy wydawane przez ludzi zmieniają się, na skutek zmian ich stanu zdrowia. Na gwałtowny wzrost wydatków na opiekę zdrowotną składa się wiele przyczyn: coraz bogatsze społeczeństwo chce wydawać więcej na rzecz wspólnego dobra, dodatkowe wydatki na zdrowie zwiększają swą siłę przyciągania w sytuacji, kiedy zaspokojono już podstawowe potrzeby, takie jak wyżywienie i dach nad głową. Dłuższe trwanie życia to większa produktywność i co za tym idzie większy majątek. Rosnące zasoby to więcej żywności co prowadzi do zmniejszenia ryzyka śmierci. Ryzyko zgonu musi być wystarczająco małe (tzn. wystarczająco wysoka oczekiwana długość życia) aby wydawanie pieniędzy na poprawę zdrowia było zasadne. Wzrost gospodarczy pozwala nam kupować więcej usług medycznych.
Z drugiej jednak strony, jeśli dochód na głowę spadnie, to nie unikniemy spadku wydatków na opiekę zdrowotną. Pogorszy się nasze zdrowie, gdyż na pierwszym miejscu będziemy stawiać podstawowe potrzeby. Wizyty u lekarza będą odbywać się rzadziej, a nasz budżet nie pozwoli na zakup potrzebnych lekarstw.
Finansowanie opieki medycznej zależy od dyspozycji obywateli danego państwa. Inaczej będzie wyglądała opieka w krajach rozwiniętych, a inaczej w krajach rozwijających się. Poziom gospodarki, wiek, stan zdrowia oraz wszystkie inne wymienione przeze mnie wcześniej wskaźniki zdrowotne będą kształtować sposób finansowania. Raz będzie to finansowanie wyłącznie z własnych funduszy pacjenta, a innym razem finansowanie z funduszy ubezpieczeniowych lub budżetu państwa. Najważniejsze aby wybór był odpowiednio dostosowany do potrzeb społeczeństwa i przynosił jak największe korzyści.