Decydowanie- dokonywanie świadomego, nielosowego wyboru z minimum dwóch wariantów, mające na celu redukcję i zmianę niepożądanego stanu, w ramach przedmiotu wyboru.
Typy( rodzaje) Decyzji:
Zaprogramowanie- powtarzalne z pewną częstotliwością, rutynowe, z dobrą strukturą, schematem działania, wykonuje przeważnie niższy szczebel( podanie o urlop, wykazanie raportu)
Niezaprogramowane- rzadkie, niepowtarzalne, o stałej strukturze
Warunki(sytuacje) decyzyjne:
Pewność-znane są możliwe warianty decyzji i ich skutki
Niepewność - nie są znane wszystkie warianty decyzji, trudno oszacować skutki
Ryzyko- warianty decyzji i ich skutki są znane, ale z szacunkowym prawdopodobieństwem
Fazy procesu decyzyjnego:
Faza rozpoznania- jaki problem?
Faza projektowania- jakie warianty i ich skutki?
Faza wyboru- jaki wariant najlepszy?
Faza wdrożenia- kiedy i jak?
Faza oceny wyników i korekta jakie rzeczywiste skutki?
Model racjonalnego podejmowania decyzji:
Zdefiniuj sytuacje decyzyjną- diagnoza, stan przyszły
Określ kryteria decyzji-jakie miary?
Ustal wagi kryterium- jakie priorytety?
Opracuj możliwe rozwiązania-jakie pomysły i warianty?
Oceń według kryteriów- jakie są konsekwencje?
Optymalna decyzja- która jest najlepsza w danych warunkach?
Decyzje racjonalne:
RACJONALNOŚĆ METODOLOGICZNA: postępowanie zgodne z ugruntowana wiedzą, niestety decyzje nie zawsze skuteczne
RACJONALNOŚĆ RZECZOWA - zgoda z rzeczywistością mimo braku ugruntowanej wiedzy np. w oparciu o intuicję- w większości decyzje skuteczne
Zwiększanie racjonalności decyzji:
Podnoszenie kwalifikacji decydentów
Stosowanie faz procesu decyzyjnego
Włączanie do decydowania większej liczby osób
Wprowadzenie środków technicznych
Stosowanie technik organizatorskich
Ćwiczenie twórczości i wyobraźni
OGRANICZONA RACJONALNOŚĆ
Wynika ze zbyt małej pojemności umysłu ludzkiego a także ograniczonej możliwości przetwarzania informacji. Ludzie szukają raczej zadowalających rozwiązań a nie optymalnych. Efektem tego jest:
Wybór pierwszego możliwego rozwiązania podczas rozpatrywania kolejnych wariantów
Szybciej dostrzega się problemy widoczne a nie ważne
HEURYSTYKA
Decydowanie drogą „ na skróty” stosowanie uproszczonych modeli myślenia, w oparciu o łatwiejszą dostępność informacji, choć niedokładnych( efekt- decyzje niedokładne) lub w oparciu o myślenie stereotypowe( heurystyka reprezentatywności- efekt decyzje niekonkretne)
Heurystyka może pomóc ludziom uprościć złożoną decyzje
DECYDOWANIE INTUICYJNE:
Decydowanie bez świadomego rozważania tzn. nieświadome decydowanie wynikające jednak z nagromadzonego doświadczenia usytuowanego w podświadomości
Eskalacja zaangażowania
Trwanie przy decyzji mimo negatywnych informacji zwrotnych( „ przecież tyle włożyłem wysiłku, jeśli jeszcze dodam trochę to osiągnę sukces”)
STYLE DECYZJI INDYWIDUALNYCH
Dyrektywny
Analityczny
Koncepcyjny
Style decydowania:
GRUPOWE DECYDOWANIE
Burza mózgów- intuicyjne generowanie pomysłów poprzez celowe oddzielanie dwóch faz myślenia( etap zgłaszania pomysłów i etap ich oceny) Grupa do 15 osób, tylko 50% to specjaliści
Metoda 635-6 osób, 3 pomysły, 5 minut pięciokrotne przekazywanie pomysłów
Metoda delficka-wspomaganie decyzji opiniami niezależnych ekspertów
Zalety i wady decyzji jednoosobowych:
Zalety: szybkość decyzji, konkretna odpowiedzialność
Wady:
Zalety i wady decyzji grup:
Zalety: oparcie o większą liczbę informacji
Większa akceptacja podwładnych
Zwiększanie spójności grupy
Wady: czasochłonność, a także większy koszt
Rozmycie odpowiedzialności
Myślenie grupowe
Fałszywa jednomyślność
Zakłócenia procesu decyzyjnego
INFORMACYJNE:
Przeciążenie
Zła redakcja
Manipulowanie informacyjne
ORGANIZACYJNE
Kryteria efektywności- dostosowanie działań decydentów do narzuconych interpretacji, ocen, wskaźników
Presja czasu- pospieszne decydowanie, aby” zmieścić” się w terminie
Wpływ historii- kontekst sytuacji wcześniejszych, wcześniej podjętymi decyzjami” piętro historii”
OSOBOWOŚCIOWE( ILUZJE?)
Ekstrapolacji -dotychczasowe tendencje będą się powtarzać
Optymizmu- zdarzenia korzystne są bardziej prawdopodobne
„Gracz” po niepowodzeniu musi przyjść sukces
Kontroli -zakładanie możliwości wpływu na zadania losowe
Kolumba- mimo niepodanych założeń
Wpływ Kultury na Decyzje:
Różnice kulturalne w decyzjach wynikają z:
Poglądu na czas
Poglądu na zdolność do racjonalnego działania
Stopnia preferencji dla kolektywnego decydowania