TRAGEDIA
tragedia była najwyżej cenionym przez starożytnych gatunkiem literackim; gatunek ten zrodził się w starożytnej Grecji o wywodzi się z obrzędów religijnych
bohaterowie znajdują się w sytuacji trudnej, są uwikłani w konflikt między własnym działaniem a siłami wyższymi - losem, prawami historii, interesem społecznym, normą moralną, ślepymi prawami natury
o sytuacji bohaterów decydowało przeznaczenie, los, fatum
ludzie starożytni wierzyli, że każdy byt ma przydzielony przez odwieczne prawo los; nad jego przebiegiem czuwały boginie - Mojry lub rzymskie Parki
istotą tragedii jest konflikt tragiczny - polega na istnieniu przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru; każde posunięcie bohatera zbliża go do katastrofy
bohater często popełnia nieszczęśliwe zbłądzenie - nie wie, że popełnia zbrodnię lub czyn niegodny
ironia tragiczna (dramatyczna) - przeciwieństwo między samoświadomością bohatera a jego rzeczywistą sytuacją
katharsis (gr. `oczyszczenie') - dzieło antyczne miało celowo oddziaływać
na reakcje i przeżycia odbiorców; akcja tragiczna miała wywołać w widzu litość i trwogę oraz oczyszczenie z takich doznań
Hybris - pojęcie w kulturze starożytnej Grecji oznaczające dumę, pychę rodową lub majestat władcy, które uniemożliwiają mu prawidłowe rozpoznanie sytuacji, w której się znalazł. Pycha ta stanowi przekroczenie miary, którą bogowie wyznaczyli człowiekowi, stanowi więc wyzwanie wobec bogów i ściąga na siebie ich karę
Hamartia - wina tragiczna, wynikająca z błędnej oceny własnego położenia przez bohatera tragicznego. Działając w imię dobrych intencji popełnia on tragiczne zbłądzenie i coraz bardziej komplikuje swój los, co prowadzi do katastrofy
zasada 3 jedności
zasada decorum - wysoki styl wypowiedzi, dostosowany język, brak krwawych scen
na scenie jest max. 3 aktorów
Chór spełnia rolę opinii publicznej w utworze i pełni następujące funkcje:
wypowiadanie ogólnych refleksji
komentowanie wydarzeń akcji
zapowiada pojawienie się bohatera na scenie
tragizm - kategoria estetyczna (= swoista jakość dzieła); wywołuje ją szczególny sposób konstrukcji losów bohaterów, usytuowanych
w nierozwiązalnym konflikcie tragicznym - w konflikcie wartości
i konieczności; bohater sprowadza na siebie zgubę, śmierć
tragizm łączy się ze wzniosłością; realizować się może w różnych utworach literackich, ale szczególnie charakterystyczny jest dla tragedii
części tragedii:
prologos - aktor wygłaszał zapowiedź tragedii
parodos - wejście chóru na scenę
epeisodion - „epizod”, część akcji
stasimon - komentarz chóru
epeisodion - kolejne wydarzenia
stasimon - następny komentarz chóru
exodos - wyjście chóru