Powstanie uniwersytetów w epoce średniowiecza

Uniwersytet początkowo określano mianem studium generale ze wskazaniem na kształcenie ogólne.

Średniowieczne uniwersytety zazwyczaj posiadały cztery wydziały: teologia - na jej otwarcie musiały wyrazić zgodę władze kościelne, prawo, medycyna, filozofia. Wydziały prawa, medycyny i filozofii nie podlegały władzom kościoła. Wydział filozoficzny stanowił obowiązkowy, pierwszy stopień nauki na uniwersytecie, którego ukończenie wieńczone było zdobyciem stopnia bakałarza. Student mógł w takim momencie zakończyć swoją naukę bądź kontynuować ją na innym wydziale. Kolejne uzyskiwane przez studentów stopnie to magister i doktora (o charakterze uznaniowym).

W średniowiecznej Europie istniały dwa wzorce organizacyjne uniwersytetu: paryski, gdzie uniwersytetem rządzą profesorowie na czele z rektorem najliczniejszego wydziału - sztuk wyzwolonych. Kierował on finansami i sprawował władzę - ograniczoną jednak krótką kadencją nad profesorami i studentami. Drugi wzorzec pochodzi z Bolonii, gdzie szkołą rządzą studenci i spośród nich wybierano rektora.

  1. Uniwersytet Boloński- założony w 1119r. Zasłynął on ze studiów nad prawem rzymskim, przewyższając ośrodki naukowe w Padwie i Rawennie. Zafunkcjonował on dzięki Irneriuszowi (polityk, nauczyciel prawa rzymskiego). Studiowano tam również prawo kościelne, które ma swoje początki w prawie rzymskim. Słuchacze przybywali z całej Europy, nie tylko z okolic miast. od końca XI w. w Bolonii działają dwa uniwersytety prawnicze: uniwersytet cismontański, w którym kształcą się studenci pochodzący z Italii (wykłady w języku włoskim i łacińskim), oraz uniwersytet ultramontański dla przybyszów z krajów pozaalpejskich (wykłady po łacinie);

  1. Uniwersytet Paryski (Sorbona)- założony w 1215r. Powstał jako korporacja znanych już wcześniej paryskich szkół kościelnych: katedralnej Notre-Dame oraz dwóch szkół klasztornych - Św. Wiktora i Św. Genowefy. Przy klasztorze Św. Genowefy wybudowano dzielnicę uniwersytecką, w której osiedlali się mistrzowie i scholarzy
    z całej Europy.     Jednym z największych umysłów owych czasów wykładający na tym uniwersytecie był Piotr Abelard (1079-1142)- m.in. przedstawiciel nominalizmu, który odrzucał istnienie przedmiotów abstrakcyjnych. Uniwersytet cieszył się szczególnymi względami papieży. Nad działaniami uniwersytetu w Paryżu opiekę sprawował biskup Paryża. Uniwersytet stał się jednym z najważniejszych w średniowiecznej Europie, głównie w dziedzinie filozofii i teologii. Struktura uniwersytetu paryskiego była wzorcowa. Składał się on z czterech fakultetów: sztuki (to znaczy tzw. sztuk wyzwolonych), który był obowiązkowym dla wszystkich studentów pierwszym etapem nauki, teologii, medycyny, dekretów, czyli prawa kanonicznego i prawa cywilnego. Uniwersytet posiadał liczne przywileje, a wśród nich prawo do wyboru swoich władz, nadawania stopni naukowych oraz dyplomów uprawniających do nauczania wszędzie (licentia ubique docendi), prawo do własnego sądownictwa
    i tym samym przywilej autonomii w stosunku do sadownictwa kościelnego. Uniwersytet nie podlegał kontroli urzędników królewskich, miał własną policję, profesorowie i studenci byli zwolnieni od podatków. Miał też prawo do strajku
    i secesji;