T: Na frontach I wojny światowej
Niemieckie plany wojenne przewidywały szybkie pokonanie Francji, a potem uderzenie wszystkimi siłami na Rosję. Miała to być dla Niemiec wojna na dwa fronty. Wojska niemieckie przez terytorium Belgii wtargnęły do Francji zagrażając Paryżowi. Jednakże Francuzi zdołali zatrzymać niemiecki atak.
Tymczasem wojska rosyjskie wkroczyły na Mazury. Zostały jednak pobite przez Niemców, ale pomogły Francuzom, ponieważ Niemcy musieli wysłać część swoich wojsk z frontu zachodniego na wschodni. Z powodzeniem natomiast rozwijała się rosyjska ofensywa przeciw Austro-Węgrom. Wojska rosyjskie zajęły większość Galicji i podchodziły pod Kraków.
Na wschodzie Francuzi i Anglicy zatrzymali wprawdzie niemieckie natarcie, ale nie zdołali wyprzeć przeciwnika z zajętych przez niego terenów w Belgii i Francji. Wojska obu stron umacniały się na zajętych pozycjach. Rozbudowywano w kilku liniach okopy, schrony osłaniano drutem kolczastym. Powstała długa linia frontu, ciągnąca się od wybrzeża Kanału La Manche (czytaj: la mansz) do granic Szwajcarii. Co pewien czas to jedna, to druga strona próbowała przerwać umocnienia przeciwnika, jednak bez powodzenia. W atakach tych ginęły setki tysięcy ludzi. Ten rodzaj działań wojennych nazywany jest walkami pozycyjnymi lub wojną pozycyjną.
Wiosną 1915 r. Niemcy i Austro-Węgry podjęły natomiast z powodzeniem ofensywę na froncie wschodnim. Wojska rosyjskie musiały wycofać się z zajmowanych dotąd terenów. Choć armie niemieckie i austriackie posunęły się daleko na wschód, nie zmusiło to Rosji do wycofania się z wojny. Stopniowo i tu linia walki, ciągnąca się od Zatoki Ryskiej po Morze Czarne, przestała się zmieniać. Podobnie jak na Zachodzie wojna stała się pozycyjną.
Z czasem do wojny przystępowały inne państwa. I tak, po stronie Francji, Anglii, Rosji, Belgii i Serbii stanęły: Japonia, Grecja, Rumunia, Włochy (choć wcześniej były sojusznikiem Niemiec i Austro-Węgier) i w 1917 r. Stany Zjednoczone Ameryki (USA). Grupę tych państw nazwano Koalicją. Natomiast po stronie Niemiec i Austro-Węgier stanęły Turcja i Bułgaria. Nazwano je łącznie Państwami Centralnymi.
Ostatecznie w wojnie uczestniczyły 34 państwa (wraz z koloniami i krajami zależnymi), a działania wojenne prowadzone na lądzie, na morzu i w powietrzu objęły nie tylko Europę, ale również Azję i Afrykę. Jednakże główny ciężar wojny ponosiła Europa, gdzie toczyły się najważniejsze i najkrwawsze boje. Była to największa z dotychczasowych wojen i dlatego nazwana została wojną światową.
Wojna pozycyjna sprawiła, że na lądzie głównymi rodzajami wojsk były piechota i artyleria. W uzbrojeniu piechoty dużą rolę odgrywały szybkostrzelne karabiny maszynowe. Wprowadzono nowe typy dział, wśród których były strzelające ogromnymi pociskami i na znaczną odległość.
Po raz pierwszy w polu bitwy pojawiły się czołgi, w powietrzu samoloty.
W wojnie na morzu, obok ogromnych i potężnie uzbrojonych pancerników, wzrosło znaczenie okrętów podwodnych. Szczególnie dużo mieli ich Niemcy, przez co skutecznie atakowali transport morski państw Koalicji.
Inną straszliwą w skutkach bronią pierwszej wojny światowej były gazy trujące.
Zapamiętaj!
Pierwsza wojna światowa toczyła się w latach 1914-1918.
Pytania:
Co przewidywały niemieckie plany wojenne?
Gdzie toczyły się walki w 1914 r.? Jaki charakter przybrały od 1915 r.?
Na czym polega wojna pozycyjna?
Wymień nowe rodzaje broni zastosowane w czasie pierwszej wojny światowej.
Dlaczego wojnę rozpoczętą w 1914 r. nazywamy wojną światową?