BÓL

• Odbierany jest przez receptory - nocyceptory : mechaniczne na ucisk, termiczne, polimodalne - różne rodzaje czucia.

• Przewodzony różnymi włóknami : zmielinizowanymi - 100 m \ s ( szybkie), niezmielinizowanymi ( wolne - dwuetapowo, pierwszy etap ostry, drugi etap seria doznań długich)

• Wolne zakończenia bólowe - biorą udział w odbieraniu doznań bólowych.

• K, serotonina, bradykinina, histamina - aktywują receptory

• Prostaglandyny, leukotrieny, substancja P - mobilizują receptory

• W rogach tylnych przełączanie i modulacja doznań bólowych ( neurony wstawkowe - mogą zmniejszyć natężenie doznań jest to tzw. Filtr w substancji galaretowatej - eliminuje dużą intensywność). Etap II to wzgórze, do kory dochodzą pojedyncze doznania. Pierwsze doznanie bólowe biegnie bardzo szybko, kolejne biegną z opóźnieniem przez wielosynaptyczne drogi. W istocie galaretowatej bodźce hamujące.

• Z kory mózgowej do substancji szarej okołowodociągowej, potem do jąder szwu i rogów tylnych ( są to drogi hamujące)

Ośrodkowe mechanizmy bólu

Informacje bólowe dochodzą do kory czuciowej.

Walczymy z bólem późnym.

Ból fizjologiczny - ostry, szybki; patologiczny - przewlekły, uporczywy, wolny.

Zespół bólowy - zespół objawów klinicznych z dominującym objawem bólu i objawami wegetatywnymi.

Kauzalgia - ból wegetatywny, rozlane bóle palące, piekące po uszkodzeniu nerwów obwodowych włókien wegetatywnych.

Ból fantomowy - wzgórzowy - powolne, pół ciała obejmuje uporczywy ból lub psychogenny - związany z przeżyciami psychicznymi.

Nerwoból - neuralgia - ból promieniujący wzdłuż okolicy unerwienia korzeniowego.

Ból trzewny - rozlany ból wynikający z uszkodzenia narządów wewnętrznych, rzutowany z narządów wewnętrznych, przenoszony na powłoki ciała.

Ból receptorowy - na poziomie receptorów: powierzchniowy - w skórze, śluzówkach; głęboki - w układzie kostno - stawowym, narządach.

Ból przewodowy - uszkodzenie nerwu obwodowego ( nerwoból, kauzalgia, ból fantomowi)

Ból ośrodkowy - uszkodzenie analizatora ośrodkowego ( wzgórzowy, korowy)

Wywiad:

• Umiejscowienie bólu

• Czas trwania

• Czy jest to ból stały czy przerywany, pulsujący, tętniący

• Natężenie bólu ( obiektywne )

• Co nasila ból

• Co łagodzi ból

• W jakim stopniu utrudnia funkcjonowanie

• Inne objawy towarzyszące

Ból wzgórzowy : pół ciała

Ból korzeniowy : wzdłuż korzenia

Ból psychogenny : przemieszczający się

Czas trwania i natężenia bólu

Początek zachorowania - ostry np. krwotok po urazie, napadowy - migrena, neuralgia

• Narastający

• Zwalniający

• Ostro występujący

• Napadowy

Skala bólu:

1. opis słowny

2. skala wzrokowo - analogowa

3. skala numeryczno - analogowa

Objawy towarzyszące bólowi:

• nudności

• wymioty

• przeczulica na bodźce

• czuciowe lub ruchowe objawy ubytkowe

• obrzęk okolic otaczający

• temperatura

Czynniki wpływające na odbiór wrażeń bólowych:

1. Obniżenie progu bólu

• Dyskomfort

• Stany chorobowe

• Zmęczenie

• Lek

• Gniew

• Obawa

• Depresja

2. Podwyższenie progu bólu

• Dobre samopoczucie

• Dobry stan ogólny

• Sen

• Wypoczynek

Bóle głowy

80 % to przygodne, 20 % to przewlekłe i nawracające ( migrena )

Samoistne :

• Migrena

• Napięciowe

• Klasterowi

Objawowe:

• Pourazowe

• Naciśnienie tętnicze

• Przewlekłe zat.

Naczynioruchowe - związane z ciasnota wewnatrzczaszkową, w organicznych chorobach mózgu, z zaburzeń krażenia, przy zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Wywiad:

• Rodzinna skłonność do bólów głowy

• Czas występowania

• Wiadomości ogólne o bólu

• Inne objawy towazryszace ( pamiec, napady padaczkowe, objawy ogólne)

• Wykonywana praca

Migrena - poprzedzona aura- zniekształcenie przedmiotów widzianych przez pacjenta, dodatkowo wymioty, nudności, przynoszące ulgę.

Bóle klasterowy - ból ograniczony do okolicy gałki ocznej, dodatkowo wyciek łez, typowe u facetów!

Postacie migreny:

• Bez aury

• Z aura < 1 godziny

• Z aura przedłużoną wchodząca w ból głowy

• Sama aura

• Stan migrenowy - ból przez wiele dni

• Z objawami towarzyszącymi 9 porazenia połowicze lub tylko jednej z kończyn, porazenia traktujemy jako równoważniki migreny

Bóle z napięcia: wywołane stresem

Neuralgia nerwu trójdzielnego - zwykle dotyczy II lub III gałązki, występuje szczególnie w grudniu - lutym, jeżeli I gałązka to jest to ból objawowy jakiegoś procesu expansywnego.

Zapalenie tętnicy skroniowej u ludzi starszych daje ból głowy.

Lokalizacja :

• Migrena - połowiczy charakter

• Szyjnopochodne - rozpoczyna się od potylicy i promieniuje do czoła - objaw kasku - pacjent pokazuje jakby zdejmował kask

• Napięciowe

• Klasterowy - ograniczony do oczodołu, łzy lub wyciek z nosa

Objawowe bóle głowy:

1. Ostre

• Krwotok pp

• Zapalenie opon

• Następstwo urazu czaszkowo - mózgowego

• Otre choroby oczu - jaskra

• Ostre choroby nosa, zatok, uszu, zębów

• Nadciśnienie tętnicze

• Zatrucia

2. Podostre

• Zapalenie tętnicy skroniowej

• Podostre zapalenie opon mr

• Podostry krwiak podtwardówkowy

1. Przewlekłe

• Tu cerebrii

• Pourazowe

• Nadciśnienie tetnicze

• Tzw. Rzekomy tu cerebrii

• Depresja

• Kręgowo pochodne

1. Bóle twarzy

• Stomatologiczne

• Zespół Costena - staw skroniowo - żuchwowy

• Laryngologiczne - zapalenie ucha

• Okulistyczne - jaskra, zez, wady refrakcji

• Neuralgia nerwu trójdzielnego

Zagrażające niebezpieczne bóle głowy

• Ostre i podostrz

• Narastające w ciągu kilku godzin

• Pokaszlu, wysiłku, urazie i inne objawy neuralgii

• Po 50 r.ż

• W badaniu nieprawidłowości

Bóle kręgosłupa szyjnego, barku, kończyny górnej

1. Mielopatia szyjna - uszkodzenie rdzenia, ból w konczynie górnej

• Zaniki miesni w kończynie górnej

• Często po urazie, gdy dochodzi do zaburzen ukrwienia rdzenia szyjnego

2. Uszkodzenie korzeni ( jadro miażdżyste)

• Korzeni C5 - promieniowanie bólu do kciuka

• Korzen C8 - promieniowanie do palca małego

Uszkodzenie splotu:

• Przez naciek - guz Pancosta - ostre bóle promieniujące do k. górnej

• Rozerwanie podczas porodu

• Procesy zapalne

Zespół żebra szyjnego - doprowadza do ucisku, objawy promieniujące do k. górnej

Przyczyny bólów barku:

• Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego

• Zespól bolesnego barku

• Uraz barku

• Zespół zebra szyjnego

• Bóle rzutowane - choroba wieńcowa - lewy bark, trzustka

Zespół cieśni nadgarstka - ucisk na nerw pośrodkowy - długo trwający zanik mięśni kłębu i dysfunkcja ręki, ból nasila się we śnie

Zespoły uciskowe

Bóle kręgosłupa lędźwiowego i lędźwiowego. Dolnej - wypadnięcie jądra miażdżystego, najczęściej L4-L5, L5-S1

Rwa udowa - może być sygnałem procesu rozrostowego

Zespół ogona końskiego - zaburzenia okolicy krocza, niedowład jednej lub dwu kończyn; przyczyny : chor. Zwyrodnieniowa kręgosłupa, urazy, wady wrodzone kręgosłupa, tu kanału kręgowego, stawu biodrowego.

Bóle w przebiegu uszkodzenia korzeni i nerwów obwodowych:

• W cukrzycy - uszkodzenia pojedynczych nerwów, zniesienie odruchów i czucia

• Ból w półpaścu - piekący, czasem może pozostawać na całe życie

Polineuropatie :

• Zatrucia

• Cukrzyca

• Alkohol

• Kolagenozy

• Infekcje

• Narkotyki

Dominują tu zaburzenia czucia typu skarpetek i rękawiczek, zaburzenia czucia głębokiego, zaburzenia pojedynczych nerwów, zespól piekących stóp.

Bóle klatki piersiowej i jamy brzusznej

• Choroby serca, aorty, tętnicy płucnej

• Związane z chorobami układu oddechowego, układu pokarmowego

• Zmiany w obrębie klatki piersiowej ( zwłaszcza żeber )

• Zespół Tieze'a ( polega na bolesnym obrzmieniu chrząstek trzech pierwszych żeber przy mostku, a czasem też stawu obojczykowo-mostkowego; objawy utrzymują się od kilku godzin do kilku dni )

• Psychogenne

• Rzutowane z jamy brzusznej

Bóle brzucha

• Kamica żółciowa

• Nerwica żołądka

• Niedrożność

Zapalenie stawów

• Toczeń

• Zesztywniające zwyrodnienie kręgosłupa

• Gorączka reumatyczna

Te trzy kropki to przyczyny uogólnionych objawów bólowych

Bóle w depresji i nerwicy - nerwicowe bóle psychogenne -mogą dotyczyć każdej okolicy i mogą naśladować różne choroby organiczne.

6

reakcja

hormony

narządy

n.wegetatywne

przysadka

podwzgórze

Układ limbiczny

Twór siatkowaty

wzgórze

Róg tylny

---