Szkoła tradycyjna a nowe wychowanie, pedagogika


SZKOŁA TRADYCYJNA A „NOWE WYCHOWANIE”

CZYNNIKI I WARUNKI INSPIRUJĄCE KRYTYKĘ PEDAGOGIKI HERBARTOWSKIEJ I TZW. „SZKOŁY TRADYCYJNEJ” ORAZ SPRZYJAJĄCE POPULARYZACJI IDEI „NOWEGO WYCHOWANIA” .

KRYTYKA CECH SYSTEMU PEDAGOGIKI HERBARTOWSKIEJ I „SZKOŁY TRADYCYJNEJ” W ŚWIETLE POSTULATÓW PEDAGOGICZNYCH RUCHU „NOWEGO WYCHOWANIA”

Zrodzona w Niemczech idea elitarnego gimnazjum klasycznego zdołała opanować europejską myśl pedagogiczną XIX w. , a nawet oddziaływać na szkolnictwo XX w.

Johann Friedrich Herbart

Przyczynił się przede wszystkim do umocnienia idei , nazwanej przez przeciwników tego systemu „szkołą tradycyjną” . Stworzył z pedagogiki zwarty system uzasadnionych pojęć . Jego system pedagogiczny opierał się na etyce i psychologii . Herbart wskazał na konieczność ścisłej synchronizacji procesu nauczania z procesem przyswajania nowych wiadomości przez ucznia .

Stopnie formalne - etapy prowadzenia lekcji wg Herbarta :

  1. analiza wstępna lekcji ;

  2. podanie nowego materiału - etap jasności ;

  3. powiązanie nowego materiału ze sobą i z już przyswojonym - etap kojarzenia ;

  4. uporządkowanie nowego materiału - etap systemu ;

  5. zastosowanie nowej wiedzy w praktyce - etap metody .

Okazało się wkrótce , że w państwie pruskim nauczyciele potraktowali zbyt rygorystycznie wskazania Herbarta . Dokładnie ustalony tok postępowania nauczyciela na lekcji eliminował jego inicjatywę . Uczniowie coraz bardziej stawali się biernymi odbiorcami , bez możliwości jakiegokolwiek wyboru wiadomości do potrzeb praktyki .

Dydaktyka Herbarta i jego następców przyczyniła się do opracowania popularnego w XIX w. i początkach XX w. systemu dydaktyczno - wychowawczego szkoły średniej - tzw. szkoły tradycyjnej . Przeciwnicy systemu szkoły tradycyjnej wysunęli przeciwko niej wiele zarzutów .

Cechy szkoły herbartowskiej :

System szkoły tradycyjnej służył arystokracji oraz burżuazji , co zapewniało im dostateczny autorytet wśród klas rządzących .

Zapoczątkowany na przełomie XIX i XX w. ruch reformatorski w pedagogice do dziś nie posiada jednoznacznej nazwy . We współczesnej pedagogice funkcjonuje wiele nazw tego okresu . Poczynania amerykańskie określa się mianem pajdocentryzmu , europejskie zaś nowymi szkołami , szkołą życia , szkołą twórczą lub też nowym wychowaniem .

Głównym punktem wyjścia dla formułowania i prezentowania idei pedagogicznych nowego wychowania była szeroka krytyka szkoły tradycyjnej . Dowodzono , że herbartowska szkoła przekazuje oderwane od życia , przestarzałe , niepotrzebne treści nauczania . Według ideologów nowego wychowania szkoła tradycyjna powinna być zastąpiona taką organizacją wychowania , która będzie opierać się na innych zasadach metodologicznych (tezach) .

Zasady nowego wychowania :

Idee szkół nowego wychowania zakładały , że o wynikach nauczania i wychowania decyduje :

KIERUNKI PEDAGOGICZNE RUCHU „NOWEGO WYCHOWANIA” - ICH TWÓRCY I ZAŁOŻENIA

ZNANE EKSPERYMENTY PEDAGOGICZNE I ROZWIĄZANIA O CHARAKTERZE METODYCZNYM „NOWEGO WYCHOWANIA” ZMIERZAJĄCE DO UNOWOCZEŚNIENIA PRACY SZKOŁY

Najwcześniej i na trwałe wszedł do programów szkół , zwłaszcza na szczeblu podstawowym . Przez SLOJD rozumiano pracę domową typu rzemieślniczo - gospodarskiego , na gruncie zaś szkolnym zaczęto oznaczać tym terminem roboty ręczne w drewnie , metalu , tekturze , wiklinie . Prace ręczne zyskały uznanie ze względu na walory kształcące , wychowawcze i praktyczne - kształciły oko i rękę , wyrabiały smak estetyczny , przyzwyczajały do wysiłku , uczyły wytrwałości , znajdowały zastosowanie w życiu .

Najwcześniej do praktyki szkolnej wprowadzono SLOJD w Finlandii (1866) wg programu Uno Cygnaeusa , potem w Szwecji wg programu Otto Salomona . SLOJD szybko opanował szkolnictwo europejskie . W Polsce został wprowadzony najpierw do szkół galicyjskich w latach 1885-1886 .

Taką nazwę pozyskał sobie system wychowania przedszkolnego stworzony przez włoską lekarkę i pedagoga Marię Montessori (1870-1952) . Była ona założycielką tzw. Domu Dziecięcego (Casa dei Bambini) dla dzieci robotniczych w wieku przedszkolnym (pierwsze w 1906 r.) . Dzięki praktyce w nim sprecyzowała założenia swojego systemu i postulowała rozszerzenie go na nauczanie elementarne .

Do podstawowych elementów tego systemu należało przekonanie , że powodzenie metod wychowawczych zależy przede wszystkim od środowiska rodzinnego dziecka , od urządzenia samej szkoły oraz od pracy i osobowości nauczyciela - wychowawcy .

Domy dziecięce miały stanowić przedłużenie środowiska rodzinnego dziecka . Między przedszkolem a rodzicami powinna istnieć jednomyślność poglądów i ścisła współpraca we wszystkich sprawach wychowawczych . Przedszkola winny nie tylko współdziałać z rodzicami , ale przede wszystkim oddziaływać i odpowiednio formować środowisko rodzinne dziecka. Aby im to ułatwić , przedszkola organizowane były w tych samych blokach , w których mieszkały dzieci .

Całe urządzenie domu było dostosowane do sił i wzrostu dziecka : meble (ławki szkolne i pulpity nauczycielskie zastąpiono stolikami i krzesełkami) , naczynia , wieszaki , szafki indywidualne , półki , tablice , urządzenia sanitarne .

Duże znaczenie dla pedagogiki przedszkolnej Montessori miały zalecane przez nią wychowawczyniom metody pracy . Wychowawczyni miała być badaczem - psychologiem i mieć naukowe kwalifikacje do obserwacji oraz eksperymentowania , miała uczyć mało , obserwować dużo , a przede wszystkim kierować działalnością psychiczną dzieci i ich rozwojem fizjologicznym . Była obowiązana prowadzić wraz z lekarzem , którego praca w przedszkolu uważana była za niezbędną , tzw. kartę biograficzną dziecka , tj. wyniki stałej obserwacji środowiska , warunków oraz procesu rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka .

System Montessori przeciwstawił się tradycyjnemu krępowaniu i ograniczaniu dziecka . Idąc za Rousseau widziała ona w naturze dziecka wrodzony pęd do samorozwoju . Uważała , że wychowanie trzeba oprzeć na wszechstronnej , spontanicznej aktywności dziecka. Za podstawę wszelkiego kształcenia uważała Montessori wszechstronne kształcenie zmysłów . W tym celu domy rozporządzały bogatym materiałem dydaktycznym , którego celem miało być pobudzanie dzieci do samorzutnej aktywności . Opracowała zestaw pomocy i ćwiczeń dydaktycznych , na których oparła program zajęć przedszkolnych , służący głównie do „ pobudzania dzieci do ruchu , pracy , dobra , nie zaś do pozostawiania ich w spokoju , bierności i posłuszeństwie ” . Cały czas pobytu dzieci w przedszkolu objęty był dokładnym rozkładem zajęć , które ułożone były w następującej kolejności : ćwiczenia gimnastyczne , zajęcia przyrodnicze , roboty ręczne , ćwiczenia mające na celu kształcenie zmysłów jako podstawy rozwoju umysłowego , nauka pisania i czytania oraz początki arytmetyki . W systemie Montessori każde dziecko pracuje indywidualnie , samodzielnie , wg upodobania , wspólnej pracy (poza umuzykalnieniem) nie ma .

Po okresie zachwytu nad „naukową metodą” zaczęto wykrywać jej słabe strony (krytyka) :

Niemniej system przyczynił się do zwyciężania tradycyjnego formalizmu i rygoryzmu w wychowywaniu i nauczaniu małych dzieci .

Zasadą dydaktyczną tego kierunku miało być uczenie się przez działanie . Ruch ten miał dwóch teoretyków : Johna Deweya i Georga Kerschensteinera oraz wielu mniej znanych przedstawicieli , m.in. : Pawła Błońskiego i Henryka Rowida.

John Dewey

Rozróżnił w procesie wychowawczym dwie strony : psychologiczną i socjologiczną . Wychowanie jest pobudzaniem wrodzonych sił dziecka przez wymogi społeczne sytuacji , w której dziecko się znalazło . Wychowanie powinno być procesem dynamicznym i funkcjonalnym .

Eksperymentalna szkoła pracy , założona przez Deweya w 1896 r. przy uniwersytecie w Chicago , wyposażona była w pracownie , laboratoria , warsztaty , bibliotekę z czytelnią , kuchnię z salą jadalną , scenę szkolną , ogród . Środowisko pozaszkolne tworzyły lasy , pola , fabryki , instytucje społeczne , gospodarcze , administracyjne .

Dewey wyeliminował ze szkoły nagrody i kary , oceny i klasyfikacje . System organizacyjny pozbawiony był podziału na klasy , nie istniały jednostki lekcyjne , nie określano ściśle tematów zajęć , natomiast dzieci grupowały się zgodnie z zainteresowaniami i rozwiązywały razem różne problemy .

Podstawą treści i metod nauczania było dostosowanie się z jednej strony do natury dziecka , zaś z drugiej wprowadzanie go w doświadczenie społeczeństwa . Fundamentem programu nauczania były prace ręczne typu rzemieślniczego w warsztatach i gospodarstwie domowym . Były one konieczne dla narastania wiedzy dziecka , były źródłem jego zainteresowań . Rozwijały samodzielne myślenie przez działanie . Myślenie zaś jest instrumentem skutecznego działania .

Pełne rozwiązanie określonego problemu stanowi wg niego „pełny akt myślenia” , składający się z 5 etapów :

  1. odczucie trudności ;

  2. wykrycie jej i określenie ;

  3. formułowanie sposobu możliwego rozwiązania ;

  4. wysunięcie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania ;

  5. sprawdzenie i zastosowanie .

Dewey sformułował trzy elementy lekcji :

  1. opis poszczególnych faktów i analiza wydarzeń ;

  2. ustalenie i przeprowadzenie rozumowania ;

  3. zastosowanie ustalonych pojęć i rozumowania do poszczególnych faktów .

Georg Kerschensteiner

Swoją koncepcję szkoły pracy podporządkował wychowaniu państwowemu i kształceniu charakteru . Państwo uważał za najwyższe dobro , a więc należy wychowywać dobrych obywateli . Zadaniem szkoły jest przygotowanie do zawodu , następnie umoralnienie zawodu i wreszcie rozwój moralny jednostki . Wychodził z założenia , że ludzie są nierówno uzdolnieni , stąd postulował wczesną selekcję dzieci przeznaczonych do pracy fizycznej i i do „wyższych” zawodów . Rola pracy ręcznej nie sprowadza się jedynie do wyrabiania sprawności zawodowej . Praca wyzwala inicjatywę , daje radość tworzenia , kształci moralne charaktery .

Paweł Błoński

Henryk Rowid

Zerwał ze sztywnym systemem klasowo - lekcyjnym . Twórczynią tego systemu była Helen Parkhurst (1892-1973) , amerykańska nauczycielka . Swój plan realizowała w mieście Dalton , stąd jego nazwa . Trwałą zdobyczą tego planu jest urządzenie gabinetów przedmiotowych , stąd zresztą jego nazwa pierwotna „system laboratoryjny” .

Główną myślą tego systemu było organizowanie pracy indywidualnej ucznia , aby w ten sposób umożliwić dzieciom , zarówno wolnym jak i szybkim , systematyczne postępy w nauce . System zakładał brak klas lekcyjnych , jednostek lekcyjnych , stałego rozkładu zajęć . Na początku roku szkolnego nauczyciel przedstawiał każdemu uczniowi plan pracy całorocznej , który zawierał program nauczania poszczególnych przedmiotów , podzielony na zadania będące miesięcznymi przydziałami pracy z wskazówkami dotyczącymi wykonania zadań . Uczniowie zobowiązywali się na piśmie wypełniać zadania i pracowali nad ich realizacją w oddzielnych pracowniach - laboratoriach , gdzie mogli korzystać ze wszystkich dostępnych pomocy naukowych i konsultacji nauczycieli - specjalistów . Każdy uczeń pracował sam wg wybranej przez siebie metody . Po wykonaniu zadania zdawał nauczycielowi sprawozdanie , głównie w formie odpowiednio wypełnionej specjalnej karty , tzw. uczniowskiego wykresu kontraktowego .

System daltoński zyskał popularność dlatego , że umożliwiał dostosowanie tempa nauki do rzeczywistych możliwości ucznia , wdrażał do samodzielności , do poszukiwania najlepszych i najprostszych metod pracy . Podstawowym jednak brakiem planu było to , że odwoływał się zbytnio do zainteresowań uczniów (chwiejnych i zmiennych) i nie zapewniał systematycznego opanowania wiadomości i umiejętności .

Charakterystycznymi cechami tego kierunku jest znoszenie podziału na przedmioty i dążenie do poznawania całościowego. Odmian tej nauki było wiele .

Owidiusz Decroly

W eksperymentalnej szkole , prowadzonej przez Decroly'ego w Brukseli , wprowadził on metodę nauczania początkowego wg „ośrodków zainteresowań” . Punktem wyjścia były naturalne potrzeby i zainteresowania dziecka . Kolejnymi „ośrodkami zainteresowania” były : pożywienie , wytwórczość , praca . Usiłował przygotować dziecko do życia przez życie . Metoda jego akcentowała rozwijanie trzech rodzajów czynności : obserwowania , kojarzenia i wyrażania . „Wyrażanie” odbywało się poprzez malowanie , lepienie (młodsze dzieci) , wypowiedzi ustne i pisemne , pisanie referatów i ich wygłaszanie . Dzieci zgrupowane były w mało licznych zespołach . Pierwszy wprowadził do szkoły metodę globalną nauki czytania i pisania oraz gry wychowawcze dla pobudzenia i podtrzymania uwagi dziecka oraz rozwijania aktywności myślowej.

Karl Linke

Celestyn Freinet

Wprowadził metodę „pracy - zabawy” , która najbardziej odpowiada aktywności i potrzebom dziecka . Dzieci spontanicznie podejmują i wykonują różne czynności , które narzuca im naturalne środowisko życia społecznego . Dzieci uczestniczą bezpośrednio w organizowaniu i planowaniu zajęć . Zajęcia odbywają się w zespołach .

Formy i metody nauki czytania i pisania - to technika układania i drukowania tekstów przez same dzieci .

Elementy techniki Freineta to :

Wyposażenie i urządzenia to :



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wspolczesne, Nowe wychowanie w pedagogice, Nowe wychowanie w pedagogice
Szkoła jako instytucja wychowawcza(1), PEDAGOGIKA
Zajecia 9 - Nowe Wychowanie, pedagogika specjalna, skróty ćwiczeń z historii wychowania
nowe wychowanie, PEDAGOGIKA SPOŁECZ
Nowe wychowanie, pedagogika pozytywistyczna
Nowe wychowanie, pedagogika porównawcza(1)
SZKOŁA JAKO ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE, pedagogika WF
Nowe media jako środowisko wychowawcze (Pedagogika społeczna), Pedagogika, Studia stacjonarne I sto
Szkoła a funkcja opiekuńczo wychowawcza, studia Pedagogika Resocjalizacja lic, Notatki do Licenc
pedagogika, Nowe wychowanie 2, 3
SZKOŁA TRADYCYJNA a SZKOŁA PRZYSZŁOŚCI, Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej w szkole
SZKOŁA JAKO INSTYTUCJA I ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE, Pedagogika, STUDIA, teoria kształcenia
H Pedagogika pajentryczna nowe wychowanie, APS, KPW- Agnieszka Zamarian
SZKOŁA DLA RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW, Język polski i szkoła podstawowa
teoria wychowania, pedagogika
Dwa rodzaje wychowania, Pedagogika- materiały, Studia Licencjackie, Semestr I, Teoretyczne podstawy
Podstawowe środowiska wychowawcze, Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna Uniwersytet Pedagogiczny
SOCJOLOGIA WYCHOWANIA, Pedagogika Resocjalizacyjna, Rok 1, Socjologia

więcej podobnych podstron