Nowe Wychowanie

Nowe Wychowanie to ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły i radykalnej zmiany w wychowaniu. Powstał na przełomie XIX/XX wieku do II wojny światowej na gruncie napięć politycznych, społecznych i gospodarczych. Kolebką Nowego wychowania w Europie była Francja, rozwinął się również w Szwajcarii i Anglii. Ruch dotarł również na inne kontynenty. W Polsce ruch ten odbił się dość głośnym echem i rozwijał się w tym samym czasie co w Europie Zachodniej, ale miał odrębne uwarunkowania podziałem Polski między zaborców.W zaborze austriackim sytuacja oświatowa była nie najgorsza, w pruskim nastąpiła daleko posunięta germanizacja,a w rosyjskim panowało zacofanie, rusyfikacja i analfabetyzm.

Twórcy pedagogiki nowego wychowania w swoich założeniach odwoływali się do wiedzy psychologicznej. Podłożem dla tego kierunku była pedagogika kultury. Nie była to tylko teoria, ale też praktyka. Powstawały szkoły, które spełniały wszystkie założenia pedagogów Nowego Wychowania. Ich głównymi założeniami było przeciwstawienie się rygorowi i formalizmowi dydaktycznemu obecnemu w szkole tradycyjnej. Zaczęto stawiać na podmiotowość ucznia w procesie wychowania i nauczania. Treści, metody i formy kształcenia były przystosowane do psychicznych cech uczniów, ich potrzeb i możliwości. Przedstawiciele Nowego Wychowania tacy jak np. Adolf Ferrier , Owidiusz Decroly , Edward Claparede sięgali w swych postulatach do dzieł tak wybitnych pedagogów jak Jan Jakub Russo (u którego dziecko rozwijało się w sposób naturalistyczny), Jan Amos Komeńskiego (który pisał o prawach dziecka i powszechności oświaty) , Henryk Pestalozzi (twórca zasad nauczania początkowego), Aktywizm Johna Deweya, Pragmatyzm Williama Jamesa, Henryka Bergsona i jego filozofię. Założenia tych nurtów pedagogicznych, z których skorzystała i na bazie których rozwinęła się pedagogika nowego wychowania to: wolność w wychowaniu; rozwój dziecka zgodny z naturą; uwzględnianie praw dziecka; podkreślenie indywidualności dziecka; koncentracja na osobowości dziecka; powszechność oświaty; zdobywanie wiedzy ma się opierać na osobistym doświadczeniu; aby materiał był dobrze przyswojony musi zostać zinterioryzowany; uczenie się na drodze osobistych poszukiwań, a nie jako gotowe dawki wiedzy; proces wychowania ma prowadzić do aktywnego uczestniczenia jednostki w życiu społecznym poprzez socjalizację; nacisk na ekspresję w wychowaniu i intuicję w poznawaniu; wiara w twórcze siły, możliwości człowieka, akcentowanie jego kreatywności; poznawanie świata przez sztukę; rezygnacja ze schematyzmu. Bardzo krytycznie odnosili się do poglądów XIX-wiecznych na temat dziecka, które było traktowane jako własność rodziców. Takie podejście do dzieci pozbawiało ich zupełnie praw. Okres dzieciństwa był traktowany jako czas przygotowania do dojrzałości. Pedagogika nowego wychowania sprzeciwiła się takiemu przedmiotowemu traktowaniu dzieci i wysunęła postulaty dotyczące autonomii okresu dzieciństwa oraz osobowego podejścia do dzieci. Zaczęto kłaść nacisk na indywidualne podejście do każdego ucznia, tak, aby mógł on w pełni rozwijać swoje zainteresowania i wyrażać swoje uczucia.

Pedagogika nowego wychowania wielką wagę przywiązywała do ekspresji. Ekspresja stała się główna metodą nauczania i wychowania w "szkołach reform", w "szkołach twórczych". Dzięki ekspresji rozwijała się u dzieci wyobraźnia, pogłębiała się ich sfera uczuć. Ekspresja wpływa na kształtowanie wrażliwości estetycznej, rozwija indywidualność, pomaga poznać świat, jest pomocna w komunikacji interpersonalnej, zwłaszcza u dzieci.

Wybitnym jej przedstawicielem był Jerzy Kerschensteiner. Był on teoretykiem pedagogiki kultury oraz teoretykiem "szkoły pracy".Natomiast na wzór zachodnich "szkół reform" Henryk Rowie założył "szkoły twórcze". Jako priorytet w owych szkołach traktowano mówienie o byciu twórczym, byciu nadawcą, a nie tylko biernym słuchaczem, jak to było w szkołach o tradycjach intelektualistycznych. Wśród uczniów utrzymywano jednak nadal silną dyscyplinę.

Pedagodzy i psycholodzy zainteresowani nowym prądem wykorzystali pewne elementy z pedagogiki kultury i poszli nieco dalej.

Stworzono dla pedagogiki nowego wychowania całe zaplecze teoretyczne. Obejmowała ona również część praktyczną, polegającą na wprowadzaniu w życie założeń teoretycznych. W ten sposób powołano do istnienia specjalnego rodzaju szkoły nowego wychowania. Były one czymś w rodzaju żywego eksperymentu. Nazywały się "szkołami reform".

GŁÓWNE IDEE NOWEGO WYCHOWANIA:

· Postulat pajdocentryzmu - oparcie wychowania na naturalnych siłach tkwiących w samym wychowanku. Pedagogika wychodząca od dziecka, dziecko jest w centrum zainteresowania.

· Krytyka pierwszoplanowości nauczyciela na rzecz wychowania wychodzącego od naturalnych potrzeb dziecka, oraz uwzględniająca jego fazy rozwoju,

· Poszanowanie naturalnego tempa rozwoju każdego wychowanka bez sztucznego przyspieszania,

· Akceptacja indywidualnych różnic i spontanicznej socjalizacji, czyli akceptacja wchodzenia dziecka w różne grupy rówieśnicze,

· Aktywizm – wychowanie to proces aktywnego wzrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku,

PODSTAWOWE ZASADY PEDAGOGIKI NOWEGO WYCHOWANIA WEDŁUG A. FERRIERE :

· Wybór odpowiedniego środowiska dla szkoły, miejsca w którym szkoła ma funkcjonować

· Konieczność poznania cech indywidualnych dziecka i jego predyspozycji społecznych

· Szkoła na miarę dziecka- dopasowanie treści, celów,metod form

· Współpraca szkoły z rodziną i więź szkoły z życiem pozaszkolnym

· Selekcja uczniów według kryteriów psychologicznych uwzględniających rozwój umysłowy, uzdolnienia zamiłowania

· Dominacja zagadnień wychowawczych nad dydaktycznymi

· Nauka oparta na aktywności dzieci, ich samodzielności i twórczości

· Samorzutność organizowania się życia społecznego dzieci i młodzieży, szczególnie samorządności

· Wspieranie wychowania estetycznego i moralnego w jego powiązaniach z codziennością

· Koedukacja.

Krytyka pedagogiki nowego wychowania.

Główna krytyka założeń pedagogiki nowego wychowania dotyczyła przeakcentowania pewnych zasad: zbytniego nacisku na indywidualizm, zbyt mocnego zwrócenia się w stronę natury człowieka, przesadnego eksponowania ekspresji. Pomimo, że pedagogika nowego wychowania wiele wniosła do dorobku pedagogicznego, nie zawsze przynosiła pozytywne efekty, gdyż popadała w skrajności. Efektem tego byli wychowankowie nowych szkół, którzy nie bardzo potrafili odnaleźć się w społeczeństwie.

Fascynacje założeniami pedagogiki nowego wychowania prowadziły do powstawania pedagogicznych autorskich programów,takich jak np. Celestyna Freineta jak również Rudolfa Sztajnera i pedagogiki Marii Montessori.

Pedagogika pozytywistyczna

Ramy czasowe i zasięg terytorialny:

Pozytywizm rozwinął się w 2 połowie XIX wieku

W Europie – trwał w latach 1850 - 1880

W Polsce - przypada na lata: 1863– 1890 a nawet trwał do 1900r.

Początek epoki w Polsce wiąże się z powstaniem styczniowym, koniec zaś z pojawieniem się nowych trendów w literaturze, z debiutem modernistów.

Podstawowe tezy:

Istotą orientacji pozytywistycznej w pedagogice jest dążenie do wytwarzania takiej wiedzy, która umożliwia racjonalne , skuteczne przewidywanie i projektowanie działań , zmierzających do osiągnięcia określonych celów , które gwarantują opanowanie wszelkiej żywiołowości i czynienie świata bardziej przewidywalnym oraz uporządkowanym. Pedagogika w orientacji pozytywistycznej oferuje wytwarzanie takiej wiedzy ,która pozwala w sposób pewny przewidywać zachowania ludzi.

Pełen program pozytywizmu wraz z nazwą został przedstawiony w dziele sześciotomowym Augusta Comte’a, który był głównym przedstawicielem pedagogiki pozytywistycznej. Comte wyparł się nie tylko metafizyki, ale także teorii poznania, logiki, metodologii, psychologii. W etyce stosował jedyną, sformułowaną przez J.S. Milla zasadę - utylitaryzmu. Hasłami jej były ludzkość, postęp i ład.

Obok Comte’a dużą rolę w upowszechnianiu i popularyzacji pełnego programu filozoficzno-naukowo-metodologicznego pozytywizmu odegrał Jon Stuart Mill, który scalił dorobek wielu pokoleń pozytywistów, przezwyciężył jednostronność i skrajność w dotychczasowym empiryzmie, w nauce widział też miejsce dla dedukcji. Jako konsekwentny empirysta głosił, że jedynym źródłem wiedzy jest doświadczenie, które składa się z wrażeń zmysłowych.

Ewolucja poglądów pozytywistycznych miała miejsce na przełomie XIX i XXw. Najważniejsze nowe odmiany pozytywizmu noszą miano „empiriokrytycyzmu” i „neopozytywizmu”

JÓZEF DIETL profesor UJ, działacz, lekarz uważał, że oświata powinna słuzyć utwaleniu dorobku kultury narodoweji wszechstronnemu rozwojowi zycia narodu, a szkoła rozwijać indywidualnie ucznia i dawać mu przygotowanie zawodowe. Chciał, aby szkolnictwo Polskie w zaborze austriackim było niezalezne od Austrii, chcial by kultura Polsk była utwalana, ksztalcenie w j. polskim, przygotowanie zawodowe w szkołach. Szkolnictwo Ludowe było zaniedbane dlatego chciał, aby zapewniło podstawowa wiedzę absolwentom , aby mogli uczyć się dalej w szzkolach średnich.