GLOBALNE PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA
Problemy polityczne
Konflikty zbrojne
przyczyny:
problemy narodowościowe i etniczne
problemy religijne ( często współwystępują z narodowymi )
spory terytorialne
Niestabilność ustrojów politycznych
państwa socjalistyczne o charakterze totalitarnym ( Chiny, Korea Płn i Kuba)
dyktatorskie systemy sprawowania władzy ( były reżym Husajna w Iraku Libia), Sudan - łamanie praw człowieka , prześladowanie ludności wyznania nieislamskiego (masakra w prow. Dar Fur)
niestabilność systemu demokratycznego w państwach postkomunistycznych.
Światowy terroryzm
To działalność ugrupowań ekstremistycznych, które za pomocą zamachów bombowych, zabójstw znanych osobistości, uprowadzeń ludzi i porwań samolotów dążą do realizacji swoich celów.
Organizacje terrorystyczne:
nacjonalistyczne ( IRA - Irlandzka Armia Republikańska, ETA - Kraj Basków i Wolność, palestyński Czarny Wrzesień i Al. Fatah, Tamilskie Tygrysy)
religijne ( np. islamscy fundamentaliści - Hezbollah, Dżihad, Bractwo Muzułmanskie i żydowska Kachana Chaj)
lewackie w Ameryce Łacińskiej Tupac Amaru i Świetlisty Szlak w Peru.
Problem broni jądrowej - w 1996 r. przyjęcie układu o całkowitym zakazie prób atomowych. Zakaz ten jest nie przestrzegany. Państwa atomowe budzące niepokój : Indie, Pakistan, Korea Północna, Chiny
Problemy społeczno - ekonomiczne
Dysproporcje w rozwoju gospodarczym - umowny podział na „bogatą północ” i „ubogie południe”
Zadłużenie, które jest barierą dla rozwoju wielu krajów - problem, zaciągnięcie kredytów w latach 70- tych i 80 - tych i zwiększenie się tych sum na skutek narastania odsetek i wahań kursu dolara. ( Brazylia - 135 mln$, Meksyk -125 mln$, Indie 95 mln $, Indonezja, Chiny, Rosja, Polska . Postulaty anulowania długu nawet do 50% krajom, które mogą się wykazać wskaźnikami wzrostu gospodarczego. Przekazanie części długu na ochronę środowiska naturalnego ( Polska i klub Londyński z 13 mld.$ umorzono 7 + 10% na ochronę środowiska)
Bezrobocie - globalne i strukturalne ( Ameryka Łacińska pomiędzy 40 - 25% bezrobocia, kraje postkomunistyczne o. 15%. Problem braku zabezpieczeń socjalnych w krajach rozwijających się , bezrobocie wywołuje marginalizacje społeczną - wzrost przestępczości, migrację do państw wyzwalanie wrogości wobec przybyszów .. ( np. Niemcy
Głód i niedożywienie (wysoki przyrost naturalny, niski poziom rozwoju gospodarczego i zacofanie rolnictwa, wojny, klęski żywiołowe - powodzie, susze, trudne warunki naturalne rozw. Ronictwa np. klimatyczne i glebowe
Choroby : choroby cywilizacyjne (nowotwory, choroby serca i układu krążenia), choroby zakaźne - AIDS.
Problemy cywilizacyjno - kulturowe
Degradacja środowiska naturalnego.
rabunkowa eksploatacja surowców mineralnych - zmiany w ekosystemie (Brazylii - Rondonia i Para)
„kwaśne deszcze” - emisja do atmosfery związków siarki
niszczenie powłoki ozonowej
efekt cieplarniany
degradacja gleb - efekt pustynnienia gleb
wylesianie
Problemy demograficzne
Nadmierny przyrost naturalny w krajach ......
Starzenie się społeczeństw ........
Zacofanie cywilizacyjne
Zróżnicowanie poziomu cywilizacyjnego - różne etapy rozwoju epoka wczesno przemysłowa i post industrialna.
Globalizacja
gospodarki
polityki
kultury
Wykaz konfliktów i organizacji terrorystycznych
1. Kosowo
90% mieszkańców stanowią, jawnie dyskryminowani przez Serbów, Albańczycy (muzułmanie). Serbowie prowadzili na tym obszarze masowe czystki etniczne, rabowali i zabijali Albańczyków, zmuszając ich do opuszczenia Kosowa. Fala uchodźców zalała Albanię i Macedonię. Po odrzuceniu przez Serbów propozycji pokojowego porozumienia, NATO rozpoczęło naloty. Po bombardowaniach NATO pokoju pilnują siły międzynarodowe. Pretekstem do interwencji wojsk paktu były czystki etniczne dokonywane na kosowskich Albańczykach przez armię jugosłowiańską. Niestety, Albańczycy, którzy powrócili do Kosowa, w odwecie za doznane krzywdy mszczą się na Serbach.
2. Czeczenia
Wojna o niezawisłość z Rosją. Carowie podbili Północny Kaukaz w połowie XIX w. Rosjanie przegrali wojnę czeczeńską w 1996 roku. Ponowne uderzenie na Czeczenię nastąpiło jesienią 1999 r. Wojska rosyjskie opanowały większość terytorium. Konflikt trwa nadal.
3. Afganistan
Od lat 70 -tych ( po obaleniu monarchii w 1973) Afganistan był arena wojny domowej. W latach 1979-1988 w wojnę tą zaangażowały się ZSRR ( bezpośrednie zaangażowanie wojsk do 110 tys żołnierzy, popieranie frakcji o orientacji socjalistycznej) i USA ( poparcie dla mudżahedinów, którzy również otrzymali wsparcie od państw islamskich)). Po wycofaniu wojsk radzieckich rozpoczęła się wojna domowa, podłożem której są walki o wpływy poszczególnych komendantów mudżahedinów oraz waśnie plemienne. kraj zamieszkują : 46% - Pusztunowie (Pasztunowie) , 28% - Tadźycy, oraz Uzbecy, Hazarowie . Dzięki tym waśniom władzę zdobyli talibowie, reprezentujący zasady fundamentalizmu muzułmańskiego (prawo koraniczne - szariat). Okrutne rządy talibów ( współpraca z Al - Kaidą) , doprowadziły do nowej wojny domowej. Po atakach Al - Kaidy na WTC we wrześniu 2001 r. wojska NATO wsparły lokalną opozycję i doprowadziły do wyzwolenia Afganistanu spod rządów talibów oraz do likwidacji baz terorystów. W Afganistanie panuje względna stabilizacja, powracają uchodźcy, jednak sytuacja nadal nie jest stabilna, ze względu na konflikty między grupami narodowościowymi rywalizującymi o władzę w państwie.
4. Kaszmir
Konflikt w Kaszmirze określany jest jako „wojna na dachu świata” lub „ pole bitewne Himalajów” . Konflikt trwa od roku 1947 (w tym roku Indie uzyskały niepodległość, a do muzułmańskiego Kaszmiru wkroczyły wojska indyjskie, co spowodowało wojnę z Pakistanem) W 1949r doszło do zawieszenia broni i ustalenia tzw. „linii demarkacyjnej”, linia ta miała mieć charakter tymczasowy, a o przebiegu granic miał zadecydować plebiscyt, który z winy obu stron nie odbył się do tej pory. Indie i Pakistan posiadają broń jądrową, dlatego konflikt ten do tej pory o charakterze lokalnym, stał się zagrożeniem dla całego świata.
5. Indonezja
Mimo zakończenia konfliktu w Timorze Wschodnim, w kraju nadal trwają konflikty etniczne i religijne w prowincjach Aceh, Irian Raja i na Molukach. Timor Wschodni to była kolonia portugalska (religia katolicka) , która w 1975 r uzyskała niepodległość. Obszar ten został natychmiast zaanektowany przez Indonezję (islam), do której należy Timor Zachodni.
6. Myanmar (dawna Birma)
Rządząca junta nie respektuje układów pokojowych z ugrupowaniami Szanów, Karenów, Taczinów, Monów i Kaczinów oraz wyników wolnych wyborów. Dlatego w kraju tli się zarzewie wojny partyzanckiej.
7. Sri Lanka
Partyzanci z ugrupowania Tamilskie Tygrysy ( Tamilowie to napływowa ludność pochodzenia indyjskiego, wyznawcy hinduizmu) toczą krwawą wojnę ze zdominowaną przez Syngalezów armią o ustanowienie na północy wyspy niezależnego państwa. (Syngalezi, to rdzenna ludność cejlońska wyznawcy buddyzmu)
8. Ruanda i Burundi
Odwieczne waśnie między plemionami Tutsi i Hutu eksplodowały nienawiścią w połowie lat 90. Międzyplemienne mordy pochłonęły 500 tysięcy ofiar oraz 7,5 mln uchodźców.
9. Kongo
W pogrążonym w kryzysie kraju bezustannie dochodzi do konfliktów zbrojnych. Najpierw partyzantka szefa państwa, Laurenta Kabili, usunęła z urzędu prezydenta Mobutu. Szybko okazało się, że nowy prezydent nie różni się od starego. Defrauduje państwowe pieniądze, najważniejsze stanowiska obsadza członkami własnej rodziny i swego plemienia. Doprowadziło to do wybuchu wojny (1997 r.). Kabila ginie w niewyjaśnionych okolicznościach. Władzę obejmuje jego syn. Wojna rozszerza się. Po stronie prezydenta opowiedziały się wojska Angoli, Zimbabwe i Namibii, po stronie opozycji - Ruanda, Uganda i Burundi.
10. Sierra Leone
Plemienna wojna partyzancka o władzę. Wciąż naruszane są porozumienia pokojowe, przewidujące udział w rządach przedstawicieli opozycji.
11. Etiopia i Erytrea
Erytrea stała się niepodległym państwem w 1993 r., ciągle jednak dochodzi do starć na pustynnym pograniczu z Etiopią. Stawką jest dostęp do morza, który Etiopia utraciła, przyznając Erytrei niezawisłość.
12. Kolumbia
Wieloletnia wojna domowa między siłami rządowymi a lewicowymi partyzantami z organizacji FARC ( Rewolucyjne Siły Zbrojne) Organizacja ta jest powiązana z handlarzami narkotyków, dzięki czemu dysponuje ogromnymi środkami finansowymi. W Ameryce łacińskiej działa wiele organizacji o skrajnie lewicowych poglądach ( ideologia marksistowska i rewolucyjne metody walki - „guerilla” np. „Świetlisty Szlak” czyli Sendero di Luminoso, czy Tupac Amaru w Peru)
13. Kurdystan
W 1923 r. ziemię Kurdów podzielono pomiędzy Iran, Irak, Turcję i Syrię. Od tego czasu Kurdowie walczą o suwerenne państwo. Największe prześladowania dotknęły ich ze strony Iraku (ludobójstwo, obozy koncentracyjne), bowiem na ziemiach należących do Iraku, a zamieszkałych przez Kurdów, znajdują się zasobne złoża ropy naftowej. Najważniejszym, nadal aktualnym, hasłem narodowym Kurdów jest: „Kurd nie ma przyjaciół”
14. Irlandia Północna - IRA
Konflikt między katolikami irlandzkimi a protestantami (zwolennikami unii Irlandii Północnej z Wielką Brytanią). Działania terrorystyczne prowadzi IRA - zbrojne ugrupowanie katolików irlandzkich dążące do przyłączenia Irlandii Północnej do Republiki Irlandii. Po obu stronach konfliktu zginęły setki niewinnych ludzi. Wszelkie próby pokojowego załatwienia konfliktu kończyły się fiaskiem. Pewna stabilizacja została osiągnięta dzięki porozumieniu zawartemu w 1998 r. oraz powołaniu przez katolików i protestantów wspólnych władz w 1999 r. Najnowsze doniesienia z Ulsteru świadczą, że jednak konflikt nie został zażegnany.
15. Hiszpania - Kraj Basków ( Pireneje)
Organizacja ETA (Kraj Basków i Wolność) działa w Hiszpanii, a także we Francji, Baskowie to naród nieliczny ( 800 tys. w Hiszpanii), to jednak przez wieki zachowali swoje tradycje i język (euskera). Dążą do posiadania własnego państwa, mimo iż w 1979r. zyskali szeroką autonomię. Stosują terror, zamachy bombowe, uprowadzają polityków. Ostatnio ponowili żądania w 2002 r.
16. Konflikt izraelsko - arabski
W 1947 r. dokonano podziału Palestyny na 2 państwa : żydowskie i arabskie, a dla Jerozolimy ustanowiono specjalny status. Z takim rozwiązaniem nie zgodziły się państwa arabskie i Palestyńczycy.. Toteż, gdy w 1948 r. powstało państwo Izrael, wybuchła wojna, która w roku 1949 zakończyła się zwycięstwem Izraela. Część terytorium Palestyny zostały przyłączone do Egiptu - Strefa Gazy i do Transjordanii ( obecna Jordania) - Zachodni Brzeg Jordanu , a Jerozolima została podzielona między Izrael (cz. zach.) a Jordanię ( cz. wsch.) W latach 50-tych dochodziło do konfrontacji z Egiptem ( 1956 r, Naser i nacjonalizacja Kanału Sueskiego), a w1967 r. doszło do wybuchu tzw. „wojny sześciodniowej” W wyniku tej wojny terytorium Izraela zostało powiększone o Strefę Gazy i Półwysep Synaj ( tereny Egiptu) , Wzgórza Golan (Syria) i Zachodni Brzeg Jordanu (Jordania). W krajach sąsiadujących z Izraelem powstały obozy dla uchodźców palestyńskich, które zaczęły jednocześnie pełnić rolę ośrodków ruchu oporu.. Problem Palestyńczyków polega na braku własnego państwa, żadne z państw sąsiadujących nie chce przyjąć Palestyńczyków na stałe. Intifady , to zbrojne powstania ludności palestyńskiej, przeciwko Izraelowi o niepodległe państwo palestyńskie ( 1973 r. Wojna „Jom Kipur” - żydowskie święto „Dzień Pojednania”, niespodziewany atak na Izrael). W 1978 r. w Camp David, Egipt podpisał pokój z Izraelem i odzyskał Półwysep Synaj. W 1987r. podpisano pokój z Jordanią i utworzono Autonomię Palestyńską z obszaru Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu. Izrael w rokowaniach stosuje zasadę „ziemia za pokój” , uzależniając wycofywanie wojsk i proces pokojowy o powstrzymania się Palestyńczyków od akcji terrorystycznych.
17. Algieria - Islamskie Siły Zbrojne i Egipt - Dżihad
Organizacje militarne, które za pomocą terroru dążą do obalenia świeckiej władzy w obu krajach i ustanowienia wyznaniowego państwa islamskiego.
18. Bliski Wschód - Hamas ( Islamski Ruch Oporu) , Hezbollah (Partia Boga), OWP (Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny) oraz Bojownicy Al.-Aksa, Są to organizacje militarne, stosujące terrorystyczne metody walki, głównym ich celem jest likwidacja Izraela i utworzenie islamskiej niezależnej Palestyny.
19. Filipiny
Na Filipinach działają organizacje, które dążą do oderwania części muzułmańskiej (wyspa Mindanao i okolice) od tego chrześcijańskiego kraju. Najbardziej znane to Front Wyzwolenia Moro (MILF) i Abu Sajef. Tę drugą grupę podejrzewa się o bliskie związki z Al Kaidą Osamy Bin Ladena. Separatyści muzułmańscy walczą nie tylko z siłami bezpieczeństwa Filipin, ale też porywają obcokrajowców.
1