Taksonomia (gr. taktis=układ, porządek + nomos=prawo) - nauka o zasadach i metodach klasyfikowania w szczególności o tworzeniu i opisywaniu jednostek systematycznych - taksonów.

Niekiedy słowem tym określa się sam podział systematyczny (np. taksonomia roślin). Termin "taksonomia" - początkowo zdefiniowany przez De Candolle'a (1813) jako nauka o teorii klasyfikacji organizmów żywych - jest bliskoznaczny do terminu systematyka, który w pierwotnej definicji odnosił się do zastosowań praktycznych tej klasyfikacji. W 1969 Ernst Mayr zdefiniował taksonomię jako teorię i praktykę klasyfikacji. Obecnie powszechne są tendencje do utożsamiania tych terminów oraz używania (z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych) terminu systematyka.

Historycznie taksonomia wywodzi się z prób usystematyzowania gatunków żywych organizmów, ale jej metody mogą być stosowane także do przedmiotów badań innych nauk. Również z powodów historycznych wyróżnia się dwie gałęzie taksonomii:

• taksonomia fenetyczna - opierająca się na relacjach podobieństwa między klasyfikowanymi obiektami.

• taksonomia filogenetyczna - opierająca się na relacjach pokrewieństwa klasyfikowanych obiektów.

Metody taksonomii fenetycznej można zastosować wszędzie tam, gdzie można stosować metody statystyczne np. w biologii, medycynie, naukach społecznych.

Metody taksonomii filogenetycznej mogą być stosowane tylko do takich obiektów, dla których możliwe jest zdefiniowanie relacji pokrewieństwa. Są to przede wszystkim organizmy żywe oraz ich geny, ale mogą też być memy lub ogólniej zbiory replikatorów, np języki. Metody filogenetyczne stosowane są w informatyce do analizy wyników działania algorytmów genetycznych.

Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu biologii

---