Diagnoza pedagogiczna jako forma poznania rozwoju dziecka.
Diagnoza to „rozpoznawanie stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów i w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości”. Celem głównym diagnozy pedagogicznej jest optymalizacja procesu wychowania i kształcenia.
Cele szczegółowe:
- Profilaktyka (zapobieganie ewentualnym ujemnym stanom rzeczy)
- terapia (usuwanie zaburzeń czy trudności)
- prognoza (przewidywanie dalszego rozwoju określonych funkcji psycho - motorycznych, poznawczych i kształcenie pożądanych umiejętności).
ETAPY DIAGNOZY
Etap wstępny - Przesiewowy. Tu stawia się pytanie Czy dziecko wykonuje określone zadania w sposób poprawny? Odpowiedzią może być tylko tak lub nie.
Etap zasadniczy - właściwy. Tu pytanie brzmi Dlaczego zadanie nie jest wykonanie poprawnie? W odpowiedzi zwraca się uwagę na warunki wykonania zadania, to znaczy czy dziecko ma zapewnione najlepsze dla siebie warunki a mianowicie:
- czy widzi?
- czy słyszy?
- czy funkcje jego organizmu są zaburzone?
- czy było poprawnie uczone? (tzn. miało poprawne wzorce)
- czy jego potrzeby są zaspokojone?
- czy zadanie mieści się w granicach jego możliwości rozwojowych?
- czy zadanie jest interesująco podane?
3. Etap prognostyczny - choć odrębny, stanowi jednocześnie część etapu II, bowiem nie można go przeprowadzić bez diagnozy wstępnej.
Pełna diagnoza pedagogiczna ma charakter interdyscyplinarny i składa się z:
diagnozy lekarskiej
diagnozy psychologicznej
diagnozy pedagogicznej
Wskaźnikiem, czy przeprowadzone postępowanie diagnostyczne nosi znamiona pełnej diagnozy, jest możliwość udzielenia w miarę wyczerpujących odpowiedzi na następujące pytania:
Jak przebiegał dotychczasowy rozwój dziecka?
Jaki jest obecny stan zdrowia fizycznego dziecka ?(informacje dotyczące budowy i funkcjonowania narządów wzroku, słuchu, ruchu). Źródła informacji: badanie lekarskie, obserwacja, rozmowa diagnostyczna.
czy w rodzinie dziecka odnotowuje się obecność czynników mogących mieć wpływ na występowanie u dziecka trudności w uczeniu się ? (np. czy rodzice mieli trudności - tu bada się czynniki środowiskowe, takie jak: styl wychowania, poziom wymagań, aspiracje rodziców, integracja w rodzinie)
W jakich warunkach społeczno - kulturowych wzrasta dziecko? (jaką rodzice mają świadomość warunków potrzebnych do rozwoju dziecka: atmosfera w rodzinie, stosunki z rodzicami, rodzeństwem). Źródła informacji: wywiad, rozmowa diagnostyczna.
Jak przebiegała dotychczasowa edukacja dziecka? (czy chodziło do przedszkola, czy chorowało) Źródła informacji: wywiad, rozmowa diagnostyczna.
Jaki jest poziom rozwoju intelektualnego dziecka? (jaką ma osobowość, czy jest to dziecko nadpobudliwe czy zahamowane). Źródło informacji diagnoza psychologiczna.
Jaki jest poziom funkcjonowania poszczególnych analizatorów (wzrokowy, słuchowy)? Źródła informacji: badanie psychologiczne, orientacyjna diagnoza pedagogiczna, analiza wytworów dziecka, testy pedagogiczne)
Jaki jest poziom opanowania przez dziecko podstawowych umiejętności, jakie są mocne strony dziecka, jakie słabe? Źródła informacji: diagnoza pedagogiczna właściwa, obserwacja.
Jaki jest poziom rozwoju i funkcjonowania językowego dziecka? (rozwój mowy, stan artykulacji, zasób słownictwa czynnego i biernego) Źródło informacji badanie logopedyczne.
W codziennej praktyce nauczyciel - wychowawca przedszkola na ogół nie przeprowadza szczegółowej diagnozy pedagogicznej. Wyposażony w ogólną wiedzę na temat normy i patologii dziecięcego rozwoju ma za zadanie w pierwszym rzędzie poznać różnice indywidualne swoich wychowanków, wychowanków tym zakres ich kompetencji, czyli wiadomości, umiejętności itp. W oparciu o wielokrotną obserwację.
Opracowała
mgr Emilia Aleksandrowicz
nauczyciel przedszkola nr3 w Mogilnie
LITERATURA
I. Dudzińska - wychowanie i nauczanie w przedszkolu. (przewodnik metodyczny) WSiP, 1983
W. Okoń Słownik pedagogiczny. PWN., 1975.
M. Przetacznikowa - Psychologia rozwojowa WSiP, 1977.
Z. Włodarski - Wprowadzenie do psychologii. WSiP, 1992.