ZABAWY : POZNAJMY SIĘ I "Powitanie" Cele: wywołanie zaciekawienia, przełamanie onieśmielenia Przebieg: 1) Uczestnicy siedzą. Prowadzący podaje kolejne hasła, a uczniowie, których dotyczy wymienione kryterium wstają (mogą przy tym wykonać zabawne ukłony czy gesty, pozdrowienia wobec grupy), na przykład: Witam wszystkich, którzy: - noszą okulary, - jedli jajka na śniadanie, - mają na sobie coś niebieskiego, - lubią chodzić do szkoły. 2) Po kilku poleceniach inne osoby mogą przejmować rolę prowadzącego. II "Chodzenie" Cele: ćwiczenie rozluźniające. Może być traktowane jako przygotowanie do odgrywania scenek. Przebieg: 1) Uczestnicy chodzą spokojnie po sali. 2) Prowadzący zmienia co jakiś czas polecenia, np. - chodzimy jak ludzie bardzo zmęczeni, smutni, radośni, zamyśleni; - chodzimy z otwartym parasolem pod wiatr, w śnieżnych zaspach, po gorącym piasku, skacząc po kamieniach przez górski strumyk; - chodząc, dotknijcie prawą ręką wszystkich ścian, ustawcie się rzędami według kolorów włosów, ustawcie się według wzrostu; - tworzymy "Ministerstwo głupich kroków" - każdy wymyśla śmieszny sposób chodzenia. III "Uściśnij dłoń" Przebieg: 1) Uczestnicy chodzą swobodnie po sali, a prowadzący podaje im kolejne instrukcje: - uściśnij jak najwięcej dłoni; - stańcie w kręgu, weźcie się za ręce i zróbcie falę; - stając w ciasnym kręgu, zróbcie jednocześnie przysiad. IV "Pasażerowie statku" Cele: zabawa rozluźniająca, rozwija uwagę i refleks. Przebieg: 1) Prowadzący prosi uczestników, aby wyobrazili sobie, że są pasażerami statku. Wyjaśnia znaczenie poszczególnych komend: - "na prawą burtę" - wszyscy biegną na prawą stronę; - "na lewą burtę" - wszyscy biegną na lewą stronę; - "cała naprzód" - do przodu; - "na rufę" - do tyłu; - "sztorm" - łapią się za ręce; - "kapitańskie tango" - tańczą w parach. 2) Prowadzący podaje kolejne hasła. Zabawa trwa, dopóki budzi zainteresowanie. V "Tratwa ratunkowa" Cele: ćwiczenie przełamuje bariery dystansu fizycznego, rozluźnia, zmniejsza onieśmielenie. Materiały: arkusze papieru (pakowny, gazeta) wielkość około 40 cm x 60 cm w ilości odpowiadającej ilości grupy. Przebieg: 1) Uczestnicy dzielą się na 4-5-osobowe zespoły. 2) Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru wyobrażający tratwę ratunkową. Wszyscy uczestnicy mają się zmieścić na nim i wytrzymać przez około 30 sekund. VI "Zabawa w operę" Dzieci stoją w kręgu. Nauczyciel wyjaśnia pojęcie opera i sposób, w jaki aktorzy przedstawiają swoje role. Następnie intonując melodię pyta wybrane dziecko "Jak masz na imię?" - dziecko śpiewnie odpowiada "Mam na imię Ania" i śpiewając, pyta o imię sąsiada itd. Zapamiętanie imion szczególnie w dużej grupie sprawia dzieciom początkowo kłopot. Proponuję sposób, który może pamięć wzmocnić (np. wizytówka). Przypięcie przygotowanych wizytówek z imionami dzieci. VII "Zagadka" Jak ma na imię nauczyciel, który chce być uczestnikiem zabawy? Zgadnijcie jak ma na imię z pierwszych liter następujących imion: Basia Ola Żaneta Ela Natalia Ania Pierwsze litery imion dadzą wam odpowiedź.     Autor: Bożena Jabłońska I "Mało nas, mało nas" Tradycyjna zabawa ruchowo-taneczna, w której kolejno wywołujemy po imieniu do środka koła poszczególne dzieci. II "Zgadnij - czyje słyszysz imię" Jedno dziecko opuszcza krąg z poleceniem, aby po powrocie odgadło, jakie imię słyszy. Pod jego nieobecność wybieramy imię dziecka z sali np. Bartek. Dzielimy je na sylaby BAR-TEK. Na dany znak, dzieci w dwóch grupach skandują jednocześnie sylaby wybranego imienia. Jeżeli zgadujący trzykrotnie poniesie porażkę w odgadywaniu, daje fant. III "Zabawa z kręglem" Dzieci zapraszamy do zabawy "Wywołaj moje imię". Dzieci siadają w kręgu. Nauczycielka wprawia w ruch wirowy kręgiel lub pokrywę garnka. W czasie ruchu rekwizytu wywołuje imię dziecka, które musi złapać kręgiel, zanim się zatrzyma, w ten sam sposób wywoła imię innego kolegi. Kto nie zdąży złapać ruchomego kręgla daje fant. IV "Łańcuch imion" Zabawa polega na kolejnym zapamiętaniu imion w grupie - łańcuchowo. Do imienia pierwszego dziecka dołączamy drugie - swoje, do pierwszego, drugiego, trzeciego - swoje, itd. V "Wywoływanka z piłką" Wywołujemy imiona dzieci jednocześnie rzucając do nich piłkę, którą starają się złapać. VI "Przedstawiamy się" Forma pantomimowej odpowiedzi na pytanie "Co lubisz robić". VII Powitanie dzieci piosenką śpiewaną na melodię "Panie Janie" Na przykład: Witaj Aniu, Witaj Aniu, Pośród nas, pośród nas Wszyscy Cię kochamy, Wszyscy Cię kochamy, Bądź z nami wraz! VIII "Ludzie do ludzi" Dzieci dobierają się w pary. Jedna osoba jest bez pary, prowadzi zabawę. Podaje komendy, np. - ręka do ręki (dzieci w parach dotykają się rękoma i odpowiednio...) - kolano do kolana - brzuszek do brzuszka - czoło do czoła Na hasło "ludzie do ludzi" każdy uczestnik szuka nowej pary, ten komu nie udało się, dalej prowadzi zabawę, podając własne komendy. IX "Zaproszenie" Uczestnicy siedzą na krzesłach ustawionych w kole. Jedno krzesło pozostaje wolne. Osoba, która po prawej stronie ma to wolne krzesło, zaprasza dowolną osobę mówiąc: "Po mojej prawej stronie jest krzesło wolne, zapraszam (np.) Anię."

Kolejność proponowanych zabaw może być dowolna. Należy pamiętać, aby nie pominąć żadnego dziecka, a szczególną uwagę zwrócić na dzieci nieśmiałe.

Powyżej przedstawiono kilka pomysłów, które mogą ułatwić pracę z grupą, zwłaszcza przy pierwszym zetknięciu się z nią. Ukazano niekonwencjonalne sposoby pracy z dziećmi dalekie od stereotypowych rozwiązań. Włączono do wychowania metody aktywizujące, wyzwalające emocje, wyobraźnię, integrujące grupę przez wspólne działanie, ożywiające pracę wychowawczą. Wykorzystano doświadczenia zdobyte podczas warsztatów "Pedagogika zabawy" oraz propozycje zawarte w książce R. Repińskiej pt. "Rodzina, tradycja, obrzędowość w zajęciach świetlicowych" oraz książce M. Chomczyńskiej-Miliszkiewicz i D. Pankowskiej pt. "Polubić szkołę".

Kilka wskazówek dla rozpoczynającego zajęcia

Oczekiwanie

Strategia ta zdejmuje z osoby prowadzącej wyłączną odpowiedzialność za utrzymanie ciszy i uwagi. Mówimy uczestnikom, że nie mamy zamiaru walczyć o ciszę, że tak długo będziemy czekać dopóki nie będą gotowi słuchać tego, co mamy im do powiedzenia. Nazwijmy to "grą
w oczekiwanie", nie bierzemy odpowiedzialności za uwagę dzieci, sami muszą o nią zadbać. Najczęściej już po kilku zajęciach, dzieci zaczynają się nawzajem uciszać, bez interwencji prowadzącego.
"Oczekujący" nie reaguje na przeszkadzanie i pytania ze strony uczestników. Nie martwi się o "stracony czas" - jest konsekwentny.

Krąg

Siedzenie w kręgu, a nie w rzędach czy na "chybił-trafił" wpływa na dynamikę grupy. Daje takie same szanse wszystkim, nie wyłączając prowadzącego. Wszyscy są zwróceni do siebie twarzami, możliwy jest kontakt wzrokowy każdy z każdym. Powinien być dla każdego
miejscem bezpiecznym, bez ryzyka, że zostanie wyśmiany czy osądzony.

Rundka

Rundka to technika, w której każdy po kolei w kręgu dokańcza zdanie zaczynające się od ustalonych wcześniej przez prowadzącego słów: np. "Zauważyłem...", "Nauczyłem się...", "Życzę sobie...', "Czuję się jak...", "Mówiąc wakacje myślę o...".

---