ROZRÓD 23.02.2014

ANATOMIA I FIZJOLOGIA UKŁADU ROZRODCZEGO SUK I KOTÓW

Narządy płciowe żeńskie (organa genitalia feminina)

-jajniki

-jajowody

-macica

-pochwa

-przedsionek pochwy

-srom

-łechtaczka

Jajnik- ovarium s. ooforon

Funkcja:

-produkcja komórek jajowych

-produkcja hormonów kontrolujących funkcje rozrodcze samicy

Kreska jajnika (mesovarium)

-więzadło jajnika przednie (więzadło podwieszające)

-więzadło jajnika własne

Budowa:

2 powierzchnie

-boczna facies lateralis

-przypośrodkową facies medialis

2 brzegi

-grzbietowy tj kresowy margo mesovaricus

-brzuszny tj wolny margo liber

2 końce

-doogonowy tj maciczny extermitas uterina

doczaszkowy tj jajowodowy e.

Budowa jajnika na przekroju:

-zewnętrzna warstwa (korowa) (zona perenchymatosa)

-wewnętrzna warstwa (rdzenna) (zona vasculosa)

-błona biaława (tunica albuginea)

Rodzaje pęcherzyków jajnikowych

-pęcherzyki pierwotne

-pęcherzyki II rzędu

-pęcherzyk II rzędu - dojrzały pęcherzyk Graafa

Warstwa ziarnista pęcherzyka jajnikowego produkuje estrogeny

W szczytowym momencie rozwoju, tuż przed owulacją pęcherzyk jajnikowy osiąga u suki i kotki wielkość 2 -4 mm

Po owulacji w miejsce pękniętego pęcherzyka jajnikowego tworzy się ciałko żółte (corpus luteum)

Ciałko żółte produkuje progesteron

faza ta trwa 60-90-105 dni

Jajnik suki

-u suki po owulacji pęcherzyki jajnikowe nie zapadają się

-we wczesnym okresie rozwoju ciałka żółtego u suki w jego centrum znajduje się jamka

-do 20 dni po owulacji jamka ciałka żółtego wypełnia się komórkami luteinowymi

Jajnik suki/ kotki

- u suki jajnik jest spłaszczony bocznie

-u średniej wielkości suki jajnik ma 2 cm długości i 1,5cm grubości

-u kotki jajnik jest walcowaty, długości 1 cm

-jajniki u suki i kotki leżą na wysokości 3-4 kręgu lędźwiowego, pomiędzy tylnym brzegiem odpowiedniej nerki, a wierzchołkiem rogu macicy

-u suki jajniki ukryte są w kieszonce jajnikowej obficie obłożonej tkanką tłuszczową

JAJOWÓD tuba uterina, oviductus, salpinx

Funkcja

-doprowadzenie komórki ajowej z jajnika do macicy

-miejsce dojrzewania zapłodnienia komórki jajowej oraz bruzdkowania zapłodnionej komórki jajowej

Kreska jajowodu:

-jajowód zawieszony jest na kresce jajowodu mesosalpinx

-kreska jajowodu jest głównym elementem tworzącym kieszonkę jajnika

Budowa:

-część przyjajnikowa zakończona lejkiem jajowodu infundibulum tube

-ampułkowate rozszerzenie jajowodu ampulla tubae uterinae

-cieśń jajowodu isthmus tubae uteriae

-jajowód u suki i kotki ma 5 - 9 cm długości i prawie koliście otacza jajnik

MACICA uterus, metra, hystera

Typ macicy u suki/ kotki

-dwurożna przedzielona u. bicornis subseptus

-macica suki/kotki ma kształt litery Y

Budowa macicy:

-szyjka maciczna (cervix uteri) ok 1 cm

-trzon macicy (corpus uteri) 4-8 cm

-rogi macicy cornua uteri) 8-15 cm

-Szyjka maciczna zawiera wewnątrz przewód szyjki macicznej (canalis cervix uteri)

-przewód szyjki łączy się z macicą ujściem macicznym wewnętrznym (ostium uterii internum) a z pochwą ujściem macicznym zewnętrznym (ostium uterii externum)

-u suki szyjka maciczna jest grubościenna

-ujście zewnętrzne szyjki macicznej znajduje się na grzbietowej części doczaszkowego odcinka pochwy

-brzusznie w stosunku do szyjki macicznej położony jest ślepy uchylek pochwy

-w czasie rui szyjka powiększa się i może byc macala przez powłoki brzuszne

-u kotek szyjka budową ściany nie odróżnia się od trzonu

-kanał szyjki macicznej jest drożny w czasie późnego proestrus, w czasie rui, podczas porodu i w okresie poporodowym

Budowa ściany macicy:

-błona śluzowa endometrium z gruczołami macicznymi

-błona mięśniowa myometium

-błona surowicza perimerium - przechodzi w kreskę macicy - mesometrium

-więzadło szerokie macicy przebiega od ściany grzbietowej okolicy lędźwiowej jamy brzusznej i od ściany grzbietowej jamy miednicznej do brzegów dogrzbietowych rogów macicy oraz brzegów bocznych trzonu macicy i przedniej części pochwy

-blaszka brzuszno - boczna każdego więzadła posiada fałd, który zawiera więzadło obłe macicy (ligamentum teres uteri). Więzadło obłe biednie od końca rogu do okolicy wewnętrzego pierścienia pechwinowego

-u suk występuje dobrze rozwinięty wyrostek pochowwy otrzewnej, który przechodzi przez kanał pachwinowy (większe ryzyko przepuklin pachwinowych)

- u kotek brak wyrostka pochwowego otrzewnej

POCHWA vagina, colpos

-pochwa właściwa

-przedsionek pochwy vestibulum vaginae

-na granicy pochwy i przedsionka leży po stronie brzusznej, zewnętrznie ujście cewki moczowej ostium urthrae externum, a tuż przed nim u dziewiczych samic występuje błona dziewicza hymen

-pochwa suki/ kotki biegnie doczaszkowo od złącza przedsionkowo- pochwowego w kierunku szyjki macicznej, z którą łączy się na wysokości 4-5 kręgu lędźwiowego

-pochwa wysłana jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, który ulega proliferacji pod wpływem estrogenów

-światło doczaszkowej części pochwy ulega przewężeniu z powodu położonego grzbietowo i pośrodkowo, podłużnego fałdu śluzówki, którego część doogonowa może być pomylona z ujściem zewnętrznym szyjki macicznej

-około 0,5-1,5 cm od doczaszkowego końca pochwy, w kierunku doogonowym na jej grzbietowej ścianie położone jest ujście zewnętrzne szyjki macicznej

PRZEDSIONEK POCHWY

-stanowi połączenie pomiędzy szparą sromową i pochwą

-światło przedsionka u suki biegnie doczaszkowo i dogrzbietowo pod kątem 60 stopni, a następnie na krótkim odcinku poziomo, aż do złącza przedsionkowo - pochwowego

-po stronie brzusznej, doogonowo w stosunku do złącza przedsionkowo - pochwowego, położone jest ujście zewnętrzne cewki moczowej

-ujście cewki u suki znajduje się 4- cm od szpary sromowej, u kotki 2 cm

-w przedsionku pochwy występują gruczoły przedsionkowe mniejsze glandulae vestibulares minores - w brzusznej ścianie przedsionka (przerost - młodzieńcze zapalenie pochwy)

-u kotki występują również gruczoły przedsionkowe większe glandulae vestibuleres majores, gr Bartoliniego- w ścianie bocznej przedsionka

-w ścianach bocznych przedsionka pochwy występują sploty żylne, które u suki tworza kompleksy o charakterze ciał jamistych tzw. opuszki przedsionka (bulbus cvastibuli)

-na brzusznej scianie przedsonka doczaszkowo od brzusznego spoidla warg sromowych, w poprzecznym fałdzie śluzówki położona jest łechtaczka

SROM pudendum femininum, vulva

-utworzony jest przez 2 argi sromowe (labia pudendi), które są połączone spoidłem wargowym grzbietowym i brzusznym (commissura labiorum dorsalis et ventralis)

-wargi sromowe ograniczają szparę sromową (rima pudendi)

-pod skórą warg sromowych leży mięsień zwieracz sromu (m. constrictor vulvae)

ŁECHTACZKA CLITORIS

-trzon - corpus clitoridis

-żołądź glans clitoridis

-jama, w której leży żoładź łechtaczki nazwya sie dołem łechtaczki fossa clitoridis

KROCZE PERINEUM

-rozciąga się między odbytem a górnym spojeniem warg sromowych

UNACZYNIENIE NARZĄDÓW ROZRODCZYCH SUKI/KOTKI

-tętnica jajnikowa arteria ovarica

- tętnica maciczna a. uterina

-tętnica pochwowa a. vaginalis

-tętnica kroczowa dobrzuszna a perinealis ventralis

-tętnica łechtaczki a clitoridis

Unaczynienie żylne stanowią jednoimienne żyły odprowadzające krew do żyły głównej doogonowej v. cava caudalis

FIZJOLOGIA ROZRODU SUKI

Suki zalicza się do zwierząt monoestralnych tzn że w okresie aktywości płciowej występuje u nich jedna ruja i po niej długi okres spokoju płciowego

-znaczna część suk wykazuje cieczkę dwa razy w ciągu roku

-cieczka może wystąpić w każdym okresie roku, ale najczęściej wczesna wiosna i..

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

-suki dojrzewają w wieku 6 - 12 msc

-suki ras małych dojrzewają wcześniej niż dużych

-optymalnym wiekiem do rozrodu jest okres między 2 a 6 rokiem życia

-..

CYKL RUJOWY

-faza przedrujowa proestrus

-ruja właściwa estrus

-faza porujowa metestrus/ disestrus

-..

FIZJOLOGIA ROZRODU KOTKI

-kotka jest z natury zwierzęciem sezonowo poliestralnym tzn że w okresie aktywności rozrodczej w określonych odspępach czasu, występją kolejne cykle rujowe

-zwykle u kotki występują 2 lub 3 cykle rozrodcze w roku, w kilkoma

cykl:

-proestrus

-estrus

-interestrus

Generalnie u kotej występuje owulacja prowokowana, ale możliwa jest również spontaniczna

Jeżeli w fazie estrus nie doszło do owulacji, kotka wchodzi w fazę interestrus, będącą okresem między jedną rują a kolejną

-diestrus

-anestrus