JĘZYK AZTECKI Aztlan Chantico Huehueteotl

Chicomoztoc Itzpapalotl Mixcoatl

samogłoski Colhuacan Tlaçolteotl Centeotl

Culhuacan Tlazolteotl Tonatiuh

długie i krótkie długość rzadko zaznaczana Teoculhuacan Tlaelquani Piltzintecutli

Tollan Chimalma Quetzalcoatl

pośrednie np. samogłoska pośrednia między polskim o oraz u Tamoanchan Xochiquetzal Macuilxochitl

stąd wahania w pisowni: Motecuçoma lub Motecoçuma Tlalocan Chalchiuhtlicue Tlaloc

półsamogłoski Omeyocan Omecihuatl Ometecuhtli

wymowa pisownia Mictlan Mictlancihuatl Mictlantecuhtli

Coatepec Coatlicue Huitzilopochtli

i niezgłoskotwórcze [ j ] y Coatepetl Teteoinnan Vitzliputzli

u niezgłoskotwórcze [w] u, o, w, v Teotihuacan Atlatonan Centzon Huitznaua

spółgłoski

tylko bezdźwięczne Quiche kechua

Pacal quichua

spółgłoska krtaniowa [ h ] h, ' często nie zaznaczane, dziś zwykle nie wymawiane Tikal quichwa (w j.hiszpańskim h zawsze nieme) Uaxactun Tiahuanaco [ x ] j Chichen-Itza Titicaca

[ k ] qu przed e oraz i Itzamna Pachacamac

[kw] qu w innych pozycjach niż przed e oraz i Hunabku Viracocha

[ k ] c w innych pozycjach niż przed e oraz i Hun Hunahpu Wiraqucha

[ s ] c przed e oraz i Ixbalanque Cuzco

[ s ] ç, z, s Ixchel Coricancha

[ t∫ ] ch Ixtab Quri Kancha

[ s] , [ ∫ ] x od XVI w. wymawiane też [ x ] lub [ks] Huracan Tawantinsuyu

por. Mexica, México/Méjico Kukulcan Illapa

Xibalba Mama Killa

``````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````` Chac Manco Capac

JĘZYKI MAJAŃSKIE Tohil ñusta

[ h ] h Copan coya

[ u ], [w], [ v ] v np. Vuh wymawia się [uuh] lub [vuh] Mayapan Mama Ocllo

Uxmal Mama Uqllu

``````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````` Metnal Mamacocha

JĘZYK KECZUA Hunahau Chaupiñamca

[ h ] h od XVI w. nie wymawiane Ah Puch waka

[ l' ] ll miękkie l Hun Came vaca

[ ń ] ñ Vucub Came uaca

[ ∫ ] sh Yum Kaax huaca

[ x ] g przed e oraz i Xaman Ek guaca

[ g ] g w innych pozycjach niż przed e oraz i Yaxchilan Chashka

RZECZOWNIK ` liczba mnoga

składa się z rdzenia + sufiks prymarny ` l. poj. -tli, -li, -in l.mn. -tin l. poj. l.mn. reduplikacja

pierwszej sylaby + -tin

sufiksy prymarne (hiszp. sufijos primarios) ` nan-tli nan-tin tecu-tli tetecu-tin

cuauh-tli cuauh-tin pil-li pipil-tin

-in (najstarszy) -tli (późniejszy) -tl ` col-li col-tin toch-tli totoch-tin

-li

` l. poj. -tl l.mn. -me l. poj. l.mn. reduplikacja

-in -tl drugiej sylaby + -in

citlal-in gwiazda a-tl woda ` ilhuica-tl ilhuica-me telpoch-tli telpopoch-tin

toll-in sitowie aca-tl trzcina tepe-tl tepe-me ichpoch-tli ichpopoch-tin

mich-in ryba ilhuica-tl niebo ` a-tl a-me

toch-in królik yollo-tl serce l. poj. l.mn. różne

tepe-tl góra ` l. poj. -tl l.mn. reduplikacja

te-tl kamień pierwszej sylaby mich-in mich-i-me, mimich-tin

-tli tle-tl ogień ` teo-tl teteo ocelo-tl ocelo-`, ocelo-me, ocelo-tin

itz-tli obsydian maza-tl mamaza

tzon-tli włos -li ` !````````````````````````````````````````````````````````

mich-tli ryba cal-li dom l. poj. l.mn. -h lub -` ! przyrostki oznaczające miejsce

toch-tli królik tlal-li ziemia ` !

cuauh-tli orzeł col-li dziadek cihua-tl cihua-`, cihua-h ! -tlan Mic-tlan miqu-i umierać tecuh-tli pan chimal-li tarcza ` mexica-tl mexica-`, mexica-h ! -lan Tol-lan toll-in sitowie

oc-tli pulque quetzal-li kwezal pochteca-tl pochteca-`, pochteca-h ! -tla a-tla a-tl woda

nan-tli matka tlaxcal-li tortilla !````````````````````````````````````````````````````````````````! -c Coatepe-c Coatepe-tl

ta-tli ojciec nopal-li opuncja ! ZAIMEK ! -co Mexi-co Mexi-ca

ci-tli babka copal-li kopal ! ! -can Tlalo-can Tlaloc

``````````````````````````````````````````````````````````````````````````! no- mój to- nasz !

przyrostek przymiotnikowy ! mo- twój amo- wasz !

! i- jego, jej in- ich !

-yo a-yo wodnisty, wodny a-tl woda ! !

Chicomoztoc Mictlancihuatl Atlatonan

chica+ome+ozto-tl+c Mictlan+cihua-tl a-tl+tla+to+nan-tli

Tollan Teteoinnan Toci, Toçi

toll-in+lan teteo+in+nan-tli to+ci-tli

Tlalocan Tonan Macuilxochitl

Tlaloc+can to+nan-tli macuil-li+xoch-i-tl

Omeyocan Tota Tlaloc

ome+yo+can to+ta-tli tlal-li+oc-tli

Mictlan Xipe Totec Ometecuhtli

miqu-i+tlan to+tec-u-tli ome+tecuhtli

Coatepec Centeotl Mictlantecuhtli

coa-tl+tepe-tl+c cen-tli+teo-tl Mictlan+tecuhtli

Itzpapalotl Piltzintecuhtli Centzon Hutznahua

Itz-tli+papalotl pil-li+tzin+tli+tec-uh-tli ce-n+tzon-tli

Chimalma Quetzalcoatl Mimixcoa

chimal-li+ma-i-tl quetzal-li+coa-tl mimix+coa

Xochiquetzal Topiltzin Iztac Mixcoatl

xoch-i-tl+quetzal-li to+pil-li+tzin

Quetzalpapalotl

Omecihuatl Ce Acatl Topiltzin Quetzalcoatl

ome+cihua-tl

Coatlicue

Cueitl spódnica

huipilli bluzka

maxtli przepaska biodrowa

Piltzintecuhtli

piltzintli dziecko mężczyzny i kobiety

conetl dziecko kobiety

conehua ta, która posiada dziecko

pilli szlachetny (l.mn. pipiltin)

pipil języki nahua bardzo blisko spokrewnione z językiem tolteckim, bliżej niż z azteckim

---