Zagadnienia (przykładowe pytania) na egzamin instruktorski z części ogólnej
Pedagogika
Czym jest pedagogika i na jakie działy się dzieli?
Co to jest: kształcenie, nauczanie, edukacja, uczenie się, wychowanie?
Na czym polega podmiotowe traktowanie?
Opisz 3 style kierowania zespołem wychowawczym (grupą).
Wymień i opisz kompetencje potrzebne w pracy instruktora.
Emisja głosu
Wymień praktyczne zalecenia przy posługiwaniu się głosem.
Ad. 1. Czym jest pedagogika i na jakie działy się dzieli?
Aktualnie pedagogikę definiuje się jako jednorodną naukę zajmującą się całością zjawisk wychowawczych, tzn. warunkami, w których one przebiegają, celami, którym mają służyć, procesem i treścią działalności wychowawczej, metodami, które mają jej zapewnić skuteczność, oraz instytucjami, które tę działalność prowadzą /Suchodolski B. 1980/.
Do podstawowych działów pedagogiki zaliczymy:
Pedagogikę ogólną, która zajmuje się podstawami, strukturą i celami wychowania, metodologią badań, analizą ogólnych doktryn pedagogicznych, filozoficzną problematyką wychowania, jak również dziedzinami, które się jeszcze nie usamodzielniły.
Teorię nauczania, zwaną dydaktyką, zajmującą się nauczaniem i uczeniem się, programami szkolnymi i podręcznikami oraz pomocami szkolnymi,
Teorię wychowania, zajmującą się problematyką dziedzin wychowania i środowisk wychowawczych mających wpływ na kształtowanie osobowości człowieka na różnych etapach jego rozwoju.
Organizację szkoły i szkolnictwa, zajmującą się przemianami w systemie szkolnym i analizą różnych systemów szkolnych w kraju i na świecie.
Inne dział pedagogiki, nie mniej ważne, stale rozwijające się i odpowiadające zakresem swoich zainteresowań na aktualne potrzeby społeczne to pedagogika opiekuńcza, porównawcza, społeczna, szkolna, wczesnoszkolna, a także liczne już pedagogiki szczegółowe jak np. pedagogika sportu.
Ad. 2. Co to jest: kształcenie, nauczanie, edukacja, uczenie się, wychowanie?
K s z t a ł c e n i e - to system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania świata i ukształtowanie własnej osobowości / op. cit, s189-191/.
N a u c z a n i e - jest procesem kierowania uczeniem się uczniów w toku planowanej pracy nauczyciela z uczniami /Pedagogika… op. cit, s130/.
E d u k a c j a - to ogół oddziaływań służących formowaniu się (zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych człowieka / Pedagogika. Leksykon PWN, 2000, s54/.
U c z e n i e s i ę - jest procesem nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy)w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia)
W y c h o w a n i e - to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych)w osobowości wychowanka /Nowy słownik pedagogiczny, 1998,s319/.
Ad. 3. Na czym polega podmiotowe traktowanie?
Podmiotowe traktowanie dzieci i młodzieży warunkiem skutecznego wychowania.
Sukces w wychowaniu oraz całym postępowaniu pedagogicznym zależy od podmiotowego traktowania dzieci i młodzieży, czyli humanistycznego i partnerskiego podejścia.
Znamiennymi przejawami podmiotowego traktowania wychowanka są:
- akceptacja, równoznaczna z upatrywaniem w wychowanku wartości samoaktualizujących się i ulegających ciągłemu samodoskonaleniu,
- rozumienie empatyczne dzieci i młodzieży, polegające na aktywnym wsłuchiwaniu się w wypowiedzi drugiego człowieka i jednoczesnym wczuwaniem się w jego doznania, uczucia i myśli,
- autentyzm nauczycieli i wychowawców, to szczerość i otwartość w kontaktach z innymi,
- poszanowani prawa do własnej podmiotowości, czyli niezależności / autonomii/ i odrębności / niepowtarzalności / /M.Łobocki, 2004, s145 -154/.
Ad. 4. Opisz 3 style kierowania zespołem wychowawczym (grupą).
Demokratyczny styl kierowania grupą jako jeden z warunków skutecznego wychowania, ściśle powiązanego z podmiotowym traktowaniem wychowanka.
Charakterystyka demokratycznego stylu kierowania:
- nawiązywanie z wychowankami serdecznych, przyjacielskich kontaktów, bez wzbudzania uczucia lęku,
- odwoływanie się do inicjatywy i pomysłowości wychowanków, liczenie się z ich zamierzeniami i wspólnie podjętymi decyzjami,
- cierpliwe udzielanie wychowankom gruntownych informacji na interesujące ich tematy,
- występowanie w roli równorzędnych partnerów w kierowanym przez siebie zespole wychowawczym,
- pełnienie roli animatorów, inicjatorów, doradców, nie decydentów,
- dyskusja, wspólne działanie, stawianie na nagrodę, nie karę, wszechstronna pomoc, ale także umiejętność przyznania się do błędu
Skutki demokratycznego stylu kierowania zespołem:
- darzenie sympatią kierownika grupy i identyfikowanie się z nim,
- podejmowanie zadań na własną odpowiedzialność w przekonaniu o sensowności działania,
- wykonywanie zadań nawet pod nieobecność kierownika, bez potrzeby kontroli,
- wykazywanie się większą kreatywnością w osiąganiu celów,
- wspólne poszukiwanie sposobów przezwyciężania trudności nie usiłując obciążać winą za ich powstanie tylko jednego z uczestników grupy,
- wysoki stopień identyfikacji z grupą.
Autokratyczny styl kierowania grupą - jako skrajne przeciwieństwo stylu demokratycznego,
Charakterystyka autokratycznego stylu kierowania grupą -- to styl, który zobowiązuje wychowawcę do przejmowania odpowiedzialności za wszelkie zachowania wychowanków.
- główne metody wychowawcze to kara i nagroda, nakazy i zakazy, -. wychowawca w sposób ostateczny podejmuje wszelkie decyzje w sprawie poczynań wychowawczych i sposobów ich realizacji.
Skutki autokratycznego stylu kierowania zespołem:
- niechętny stosunek wychowanków do wychowawcy, częsta niemożność porozumienia się,
- brak entuzjazmu do wykonywania zadań, często niedostosowanych do możliwości wychowanków,
- emocjonalna niestabilność i przejawy niechęci we wzajemnej współpracy,
- niekiedy przejawy wzmożonej agresji, lub obojętności,
- względnie zadowalające osiągnięcia szkolne.
Liberalny styl kierowania grupą
Charakterystyka liberalnego stylu kierowania zespołem,
- dawanie wychowankom możliwie szerokiego zakresu swobody,
- wywieranie minimalnego wpływu na podopiecznych ,rezygnacja z kierowania,
- rezygnacja z odpowiedzialności za zachowania wychowanków,
- doradza wtedy, gdy jest poproszony.
Skutki liberalnego stylu kierowania grupą:
- bezcelowe, chaotyczne zachowania podopiecznych,
- trudności w porozumiewaniu i stąd zachowania agresywne,
- brak, lub słabe więzi rzeczowe i osobowe,
- obecność wychowawcy - kierownika nie działa mobilizująco,
- pod nieobecności wychowawcy, funkcję kierowniczą pełni jeden z członków grupy.
Ad. 5. Wymień i opisz kompetencje potrzebne w pracy instruktora.
- prakseologiczne, dotyczące sprawnego działania, umiejętność stawiania celów, programowania działań edukacyjnych,
- komunikacyjne, to umiejętność porozumiewania się, mówienia i słuchania, w sposób aktywny,
- współdziałania, czyli umiejętności nie rządzenia i decydowania, ale współ pracy i włączania wychowanków w proc esy decyzyjne,
- moralne, odpowiedzialność za wychowanków, ich zachowania, postawy, ale również odpowiedzialność za swoje postępowanie wobec nich,
- kreatywne, doskonalenie własnej osoby, praca nad sobą,
- informatyczne, a więc umiejętność poruszania się w świecie informatyki, korzystania z niej, posiadanie znajomości języków obcych i języka komputera / W.Okoń 1998 s. 369 - 386, Z. Kwieciński, B. Śliwerski 2003 s. 291 - 320 /.
Emisja głosu
Ad. 1 Wymień praktyczne zalecenia przy posługiwaniu się głosem.
Kontrolujemy, aby przy oddychaniu (wdechu) ramiona nie unosiły się w górę
Pełny oddech żebrowo - przeponowy pozwala on na wykorzystywanie jak największej powierzchni płuc. Ma to ogromne znaczenie podczas pięknej mowy i śpiewu. Poza tym głębokie wdechy i spokojne wydechy rozluźniają napięcie mięśniowe narządów głosu i ciała podczas sytuacji stresowych, pomagają podczas tremy, np. w czasie publicznych wystąpień.
Unikajmy używania głosu w stanach silnego zdenerwowania (zwłaszcza krzyku).
Z suchością w ustach poradzimy sobie przygryzając lekko koniuszek języka.
Nie doprowadzajmy do skrajnego zmęczenia głosowego, róbmy kilkuminutowe przerwy w mówieniu czy śpiewaniu. Wskazane jest również popijanie ciepłych płynów, tj. woda, kompot.
Gazowane i zimne napoje powodują chrypkę, głos może stać się "matowy". Zły wpływ mają również: piwo, mocne alkohole, sok z czerwonej porzeczki, czekolada, dym papierosowy.
Niewskazane jest używanie głosu w niskich temperaturach (np. na podwórku).
Unikajmy mówienia na zbyt "podniesionym głosie" jak i również zbyt nisko. 'Nie mówmy także za cicho (większe zużycie powietrza, potrzebne mocne podparcie oddechowe).
Wyraźne wymawianie tekstu i dobra dykcja sprzyjają poprawnej fonacji (rozruszajmy ćwiczeniami zbyt leniwe usta).
3