Geneza i rozwój pedagogiki jako nauki, subdyscypliny pedagogiki:
Pojęcie pedagogika pochodzi z języka greckiego od słów: paidos - chłopiec, dziecko, ago - prowadzę, agagos - prowadzący, co w starożytnej Grecji oznaczało kogoś, kto odprowadza chłopca do szkoły. Pedagogika to nauka o wychowaniu człowieka, celach, środkach, metodach, treściach i formach organizacyjnych procesu wychowawczego. Pedagogika to czynności związane z opieką, nauczaniem i wychowaniem dzieci.
Twórcą nowożytnej pedagogiki był Jan Amos Komeński, który jako pierwszy sformułował problemy badawcze a całe zasady teoretyczne swojej koncepcji przedstawił w dziele „Wielka Dydaktyka”.
Subdyscypliny pedagogiki - pedagogika pracy, andragogika, społeczno - opiekuńcza, zdrowotna, ogólna, pedeutologia, dydaktyka, teoria wychowania, historia wychowania.
Metody i techniki badań w pedagogice
Tadeusz Plich jest zwolennikiem teorii, „że metoda jest zespołem czynności i zabiegów zmierzających do poznania określonego przedmiotu.
Eksperyment pedagogiczny - to według T. Pilcha metoda naukowego badania, określonego wycinka rzeczywistości wychowawczej.
Sondaż diagnostyczny (ankietowy) - to sondowanie i diagnozowanie, w oparciu o specjalne dobraną grupę reprezentującą daną populację, w której dane zjawisko występuje.
Metoda indywidualnych przypadków - jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.
Metoda socjometryczna - polega na zadaniu wszystkim członkom danej grupy specjalnie skonstruowanych pytań ujawniających, miedzy innymi z jakimi członkami grupy osoba badana najbardziej chciałaby przebywać (lub nie). Badanie socjometryczne przeprowadza się za pomocą ankiety imiennej, rezultaty tych badań o inne techniki badawcze np. obserwację, wywiad, ankietę.
Techniki badań pedagogicznych:
T. Plich pisze, że technika badawcza służy do uzyskania pożądanych danych.
Techniki badań pedagogicznych towedług T. Plicha:
Obserwacja,
Wywiad,
Ankieta,
Badanie dokumentów,
Analiza treści,
Techniki projekcyjne,
Techniki socjometryczne.
Każda technika korzysta z odpowiednio dobieranych narzędzi badawczych, za pomocą których zbiera się informacje.
Narzędzie badawcze - służy do realizacji wybranej techniki badawczej, jest to istrument do technicznego gromadzenia danych z badań, np. kwestionariusz wywiadu, ankieta, magnetofon, arkusz obserwacyjny. Do narzedzi badawczych zaliczamy: arkusz obserwacji, kwestionariusz wywiadu lub ankiety, testy wiadomości i umiejętności.
Podstawowe pojęcia pedagogiki:
Kształcenie: proces w wyniku, którego jednostka nabywa umiejętności zdobywania wiedzy. Kształcenie może być ogólne lub zawodowe. W ostatnich latach przez kształcenie rozumie się łącznie nauczanie i uczenie się.
Osobowość: jest dynamiczną organizacją tych cech psychofizycznych człowieka, które decydują o jego przystosowaniu się do środowiska.
Nauczanie: to planowa, systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych i trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości.
Socjalizacja: proces nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorców zachowań obowiązujących w danej społeczności. Socjalizacja trwa przez całe życie człowieka.
Wychowanie: to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka.
Uczenie się: jest to proces nabywania przez jednostkę względnie trwałych zmian w zachowaniu na podstawie jej indywidualnego doświadczenia; świadome i zamierzone zdobywanie wiadomości i umiejętności.
Samowychowanie: samorzutna praca człowieka nad ukształtowaniem własnego poglądu na świat, własnych postaw, cech charakteru, własnej osobowości.
Współczesne teorie i koncepcje wychowania:
Przedmiotem teorii wychowania jest wychowanie tj., kształtowanie postaw innych cech osobowości dzieci i młodzieży łącznie ze stwarzaniem im warunków ułatwiających samoaktualizację drzemiących w nim konstruktywnych możliwości. Teoria wychowania zajmuje się formułowaniem celów, wartościami i sposobami ich istnienia, czyli sposobami realizacji celów wychowania w sytuacjach i procesach wychowania, metodami wychowania, technikami i formami wychowania, środowiskiem wychowania, dziedzinami wychowania, trudnościami wychowania, przemocą i agresją, podmiotowością.
Różne koncepcje wychowania - definicje:
Górskiej
pedagogiczna - złożony dynamicznie układ oddziaływań społecznych, instytucjonalnych, interpersonalnych pośrednich i bezpośrednich, wywołujących zmiany w osobowości człowieka, w tym oddziaływaniom poddawanego, są to zmiany społeczne postulowane i akceptowane.
psychologiczna - dynamiczny złożony układ wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania i odbierania wpływów zachodzących miedzy jednostkami w celu zrealizowania świadomie złożonego projektu jego osobowości.
Gogacza
filozoficzna - zespół czynności, które powodują nawiązywanie przez człowieka relacji z tym, co prawdziwe i dobre. To co prawdziwe i dobre człowiek musi rozpoznawać i uznawać, gdyż tylko pod tym warunkiem takie relacje nawiążą. (Jeśli chodzi o dziecko to nie rozpozna ono dobra i zła, nauczyciel musi mu wskazać drogę).
religijna - zespół nieustannie podejmowanych czynności, które powodują pogłębienie się więzi łączących człowieka z Bogiem i Boga z człowiekiem.
Funkcje, typy i cechy szkoły jako instytucji społecznej:
Szkoła jako onstytucja społecznego kształcenia i wychowania powinna zapewniać odpowiednie warunki rozwoju każdej jednostce, uczyć podstawowych wartości, być miejscem zaspokajania potrzeb, poznawania siebie i świata.
Typy szkół:
6 letnie szkoły podstawowe,
3 letnie gimnazja,
3 letnie licea ogólnokształcące,
3 letnie licea profilowane,
2 i 3 letnie szkoły zawodowe,
2 i 3 letnie licea uzupełniające po szkole zawodowej,
3 (uzupelniające po ZSZ) i 4 letnie technika oraz szkoły policealne.
szkoły artystyczne, sportowe, specjalne, integracyjne, dwujęzyczne.
Cechy szkoły:
przyjazna, bezpieczna, opiekuńcza, humanitarna
ukierunkowana na dobro uczniów, troskę o ich zdrowie, postawę moralną, postawę obywatelską, poszanowanie godności osobistej ucznia,
zapewnia prawo każdego człowieka do kształcenia się stosownie do wieku i osiągniętego rozwoju, otwarta na współpracę z rodzicami.
Funkcje szkoły:
dydaktyczna - zapewnienie bezpłatnego nauczania, umożliwienie zdobywania wiedzy i umiejętności niezbędnych do kontynuacji nauki , dostosowanie treści i metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych ucznia, motywowanie do uczenia się i rozwijania umiejętności.
opiekuńcza - otaczanie opieką uczniów, którzy osiągają słabe wyniki w nauce, umożliwianie uczniom korzystanie z pomocy pedagogicznej i psychologicznej, zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, korzystanie z zajęć w świetlicy szkolnej, otaczanie troską uczniów, otaczanie uczniów pomocą materialną o charakterze socjalnym bądź motywującym.
wychowawcza - wszechstronny rozwój osobowości, kształtowanie postaw moralnych i społecznych, inspirowanie do wyrażania własnych myśli i sądów, rozwijanie samodzielności, poczucie obowiązku pracy i nauki, wspomaganie wychowawczej roli rodziny, przeciwdziałanie przemocy i uzależnieniom.
Klasa szkolna jako przestrzeń edukacyjna i społeczna (struktura, style wychowania, klimat klasy szkolnej jako czynniki efektywności nauczania). Problemy współczesnej młodzieży.
Klasa szkolna posiada walory wychowawcze różne od rodziny. W klasie rozwijają się różne formy życia społecznego, powstają zwyczaje klasowe, sposoby zachowania się, maniery, specyficzne relacje. Tworzy się solidarność klasowa.
Na pojecie klasy szkolnej składają się: czynniki materialne (umeblowanie, oświetlenie itp. ..) i czynniki osobowe (uczniowie i nauczyciel), czynniki prawne (przepisy, liczebność, wiek itd.).
Klasę szkolną definiuje się najczęściej jako „formalnie zorganizowaną grupę społeczną, złożoną z uczniów reprezentujących podobny poziom umysłowy i stopień rozwoju fizycznego, jak również przejawiających podobne potrzeby i zainteresowania. W klasie dziecko uczy się zasad społecznego współżycia pod kierunkiem nauczyciela.
Struktura
W grupie klasowej ustala się określony układ ról społecznych i sieć wzajemnych powiązań między poszczególnymi członkami.
W odniesieniu do klasy, mówimy o tzw:
strukturze formalnej, która tworzona jest przez nauczyciela
strukturze nieformalnej, tworzonej spontanicznie przez samych uczniów, opartej na kryterium sympatii i antypatii.
Style wychowania
Wyróżnić można 3 podstawowe style wychowania:
autorytarny - dominacja wychowawcy, podporządkowanie wychowanka, wychowanie zazwyczaj jednoznaczne i rygorystyczne (dominują metody bezpośrednie: nagrody, kary)
partnerski - liberalny, samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych, pozostawiona swoboda i niezależność dziecku, interwencja w sytuacjach kryzysowych, wychowanie poprzez życiowe sytuacje,
demokratyczny - wychowanek współuczestniczy w procesie wychowania, wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka.
Klimat klasy szkolnej jako czynniki efektywności nauczania
Klimat społeczny to kształtujące, oddziaływujące na siebie czynniki społeczne i psychologiczne. Efektywne uczenie się zależy w dużej mierze od klimatu społecznego klasy szkolnej. Dominującą rolę w jego tworzeniu odgrywa komunikacja i łączność w grupie.
Problemy współczesnej młodzieży:
zagubienie w otaczającej rzeczywistości
popadanie w nałogi
problemy ze szkoła i nauczycielami
nasilona agresja
konflikt pokoleń.
Dziecko w rodzinie zagrożonej, rodzinie dysfunkcyjnej. Wychowanie dziecka w rodzinie z problemem bezrobocia i biedy.
Rodzina dysfunkcyjna to taka rodzina, która nie spełnia swych zadań względem dzieci. Atmosfera w rodzinie jest pełna napięcia, a system rodzinny nie służy wszystkim jej członkom, nie wspiera ich, a nawet hamuje rozwój indywidualny.
W rodzinie dysfunkcyjnej:
zaburzony jest kontakt miedzy rodzicami a dziećmi
rodzice przejawiają nieprawidłowe postawy rodzicielskie, zaspokajane są w niej głównie potrzeby rodziców a nie dzieci,
zaburzona jest w niej więź emocjonalna między członkami rodziny, relacje nie są oparte na równości
zasady są narzucone, sztywne, błędy nie są wybaczone.
Środowisko bardzo często uważa, że wszelkie zło, zagrożenia rodzą się wśród biednych. Nie jest to prawdą, chociaż często ubóstwo popycha członków rodzin do złodziejstwa, alkoholizmu. Biedni, odrzuceni przez społeczeństwo, w której żyją jeszcze bardziej izolują się od niej, żyją własnymi sprawami, myśląc często o przetrwaniu kolejnego dnia. Dzieci z takich rodzin również są izolowane w gronie rówieśników ze względu na gorszy ubiór, brak pewnych rzeczy, które mają rówieśnicy. Dzieci te w większości wypadków nie mają własnego miejsca w domu. Rodzice często chcą uchronić swoje dzieci przed nieżyczliwością innych. Są wrogo nastawieni do instytucji państwowych, obwiniają szkołę, kościół. Wynika to często z rozpaczy i bezradności.
Bieda sprzyja chorobom. Dzieci z rodzin ubogich są często żle odżywiane, a co za tym idzie rozwijają się wolniej niż pozostali rówieśnicy. Wielokrotnie są brudne, anemiczne, częściej chorują, przeziębiają się. Tą sytuację pogarsza fakt, że rodzice, co prawda idą do lekarza, ale z reguły nie mają pieniędzy na wykupienie leków.
Rodzice dzieci dotkniętych ubóstwem, ze względu na niski poziom wykształcenia, brak aspiracji, nie dostrzegają braków w sferze kulturalnej swoich dzieci. Nie przywiązują wagi do konieczności ich kształcenia.
Pogorszenie warunków materialnych rodziny w wyniku bezrobocia może powodować wzrost przestępczości.
Degradacja materialna pociąga za sobą zanik aspiracji edukacyjnych dzieci i młodzieży.
W istotny sposób bezrobocie załamuje funkcję ekonomiczno - konsumpcyjną, znaczna część rodzin dotkniętych bezrobociem żyje na skarju ubóstwa. Brak własnych mieszkań lub mieszkanie w złych warunkach, złe wyposażenie mieszkań, złe odżywanie to wynik bezrobocia. Brak możliwości organizacji właściwych warunków do nauki i wypoczynku dzieci i młodzieży prowadzą do kłopotów w nauce.
Bieda, napięcie i konflikty, niepewność przyszłości nie tworzą klimatu dla kształtowania pozytywnego systemu wartości oraz wzorców i norm postępowania. Na tym podłożu powstał w Polsce problem marginalizacji rodziny. Wiąże się on z wyłączeniem z uczestnictwa w życiu społeczno - gospodarczym rodzin, szczególnie dotkniętych ryzykiem ubóstwa, bezrobocia, choroby czy patologii.
Wybrane zagadnienia zaburzeń w zachowaniu dzieci i młodzieży.
Zachowanie człowieka, którego uważamy za społecznie przystosowanego powinno spełniać dwie podstawowe funkcje:
zaspokajanie potrzeb osobistych
spełniać wymagania społeczne w sposób akceptowany przez społeczeństwo.
O zaburzeniach w zachowaniu mówi się wtedy, kiedy dziecko nie spełnia obu lub tylko jednej funkcji. Nazywa się je dziećmi trudnymi, dziećmi sprawiającymi trudności wychowawcze, dziećmi niedostosowanymi społecznie.
Niedostosowanie społeczne można również zdefiniować jako odchylenie od normy rozumiane jako zasady moralne, obyczaje i zwyczaje przyjęte w danym społeczeństwie.
Dziecko niedostosowane:
nie nawiązuje kontaktów społecznych
jest wyobcowane w grupie rówieśniczej
popada w konflikty z dorosłymi
brak mu nawyków współpracy i współdziałania
Za przejawy niedostosowania społecznego należy przyjąć:
zachowania agresywne
wagary
przestępczość nieletnich
Działalność instytucji opiekuńczo - wychowawczych (typy placówek i zasady funkcjonowania).
Placówki mogą specjalizować się w opiece nad dziećmi o szczególnych potrzebach, tworząc dla swoich wychowanków odpowiednie formy opieki w środowisku. Palcówka współpracuje z rodziną dziecka, przygotowuje dzieci w miarę możliwości do samodzielnego życia, współpracuje z powiatowym centrum pomocy rodzinie.
Typy placówek opiekuńczo - wychowawczych:
placówka wsparcia dziennego - działa w najbliższym środowisku lokalnym dziecka, wspiera rodzinę w sprawowaniu jej podstawowych funkcji, zapewnia pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami; współpracuje ze szkoła, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych
placówka interwencyjna - zapewnia dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodziców, znajdujących się w sytuacji kryzysowej; zapewnia doraźną, całodobową opiekę; zapewnia kształcenie dostosowane do jego wieku i możliwości rozwojowych; zapewnia opiekę i wychowanie do czasu powrotu do rodziny; przygotowuje diagnozę stanu psychofizycznego i sytuacji życiowej
placówka rodzinna - zapewnia dzieciom całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego oraz opiekę do czasu powrotu dziecka do rodziny , umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia.
placówka socjalizacyjna - zapewnia całodobową opiekę i wychowanie dzieciom, dla których nie znaleziono rodzinnej opieki zastępczej
placówka resocjalizacyjna - zapewnia dzieciom niedostosowanym społecznie: opiekę i wychowanie; resocjalizację i rewalidację; możliwość leczenia uzależnień; zdobycie kwalifikacji zawodowych.
Zasady działania i organizacja placówek opiekuńczo - wychowawczych.
Placówka realizując zaspokajanie potrzeb dziecka, kieruje się w szczególności:
dobrem dziecka,
poszanowaniem praw dziecka,
potrzebą wyrównywania deficytów rozwojowych,
koniecznością wspierania rozwoju dziecka poprzez umożliwienie kształcenia,
potrzebą działań przygotowujących do samodzielnego życia,
poszanowaniem praw rodziców wynikających z przepisów prawa rodzinnego, a przede wszystkim prawa do kontaktowania się z dzieckiem,
potrzebą działań w celu utrzymania więzi dziecka z rodziną i umożliwienia jego powrotu do rodziny.
Placówka realizuje indywidualny plan pracy z dzieckiem, prowadzi kartę pobytu dziecka oraz inną, niezbędną dokumentację dotyczącą dziecka i jego rodziny.
Charakterystyka uzależnień i ich przyczyny.
Uzależnienie - nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji.
Termin „uzależnienie” jest stosowany głównie do osób, które nadużywają narkotyków, leków (lekomania), alkoholu czy papierosów. W szerokim kontekście uzależnienie może odnosić się do wielu innych zachowań np. gier hazardowych, ogladania telewizji, internetu czy seksu.
Przyczyny uzależnień:
biopsychiczne - indywidualna, wysoka podatność na uzależnienie, pobudliwość psychiczna, niska odporność na stres, zaburzenia natury emocjonalnej, zaburzenia rozwoju osobowości.
pschospołeczne - brak zaspokojenia potrzeb psychicznych lub trudności w ich zaspokajaniu wskutek wadliwego oddziaływania środowiska wychowawczego, szkolnego i rodzinnego; niepowodzenia życiowe w sferach: zawodowej, szkolnej, osobistej, ucieczka w świat iluzji.
Kulturowe - moda, dostępność środków, podstawy hedonistyczne, brak odległych celów i perspektyw życiowych, możliwość atrakcyjnego spędzania wolnego czasu, przynależność do subkultury młodzieżowej, zaspokajanie potrzeb poznawczych.
Metody i zasady nauczania
Zasady nauczania to ogólne normy, reguły postępowania dydaktycznego, których stosowanie umożliwia nauczycielowi zapoznanie uczących się z treściami nauczania.
Podziały zasad nauczania wg W. Okonia:
systematyczności
poglądowości
samodzielności
związku teorii z praktyką
efektywności
przystępności
indywidualizacji i uspołecznienia
Metoda nauczania jest sposobem postępowania nauczyciela z uczniami umożliwiającym uczącym się realizację operacyjnych celów kształcenia.
Sposoby pracy nauczyciela z uczniami:
mówienie do uczących
rozmowa z uczącymi się
doprowadzenie do sytuacji, aby uczący się rozmawiali między sobą
demonstrowanie czynnosci i naśladownictwo tej czynnosci przez uczących się
konsultacja
zastosowanie teorii do praktycznego działania
Metoda przypadków - polega na rozpatrzeniu przez grupę uczniów jakiegoś przypadku zawierającego problem.
Metoda sytuacyjna - polega na przeanalizowaniu przed zajęciami opisu sytuacji, a następnie dyskusji nad zawartym w opisie problemem i przyjeciu określonego rozwiązania lub podjeciu decyzji.
Metoda inscenizacji - inscenizacja pewnego zdarzenia, po inscenizacji rozpoczyna się dyskusja w wyniku której powinno dojść do wspólnej, uzgodnionej oceny zainscenizowanego problemu.
Metoda gier - metoda nauczania oparta na grze. Jest to celowo zorganizowana sytuacja oparta na opisie faktów i procesów, w której osoby uczące się konkurują ze sobą w ramach określonych regułami gry.
Dyskusja związana z wykładem - odmiana dyskusji odnosząca się do wykładu, mająca na celu wyjaśnienie wątpliwości uczących.
Burza mózgów - można zgłaszać wszystkie najbardziej śmiałe lub niedorzeczne pomysły i rozwiazania choćby nietypowe, ryzykowne i nierealne w objetej formie. Pomysły te nie mogą być oceniane ani komentowane.
Drama - polega na nauczaniu poprzez działanie w roli. Uczeń wchodząc w rolę, rozwiązuje problemy innych ludzi, ale jednocześnie swoje własne. Drama wzmacnia uczniów nieśmiałych, zagubionych.
Osobowość nauczyciela i wychowawcy. Wyznaczniki autorytetu i kultury pedagogicznej nauczyciela.
Wychowawca musi wbrew panującym stereotypom uwierzyć w pozytywne cechy swoich wychowanków i pomóc im w kształtowaniu osobowości. Wychowawca musi często pełnić rolę psychologa, a więc osoby, która dba o zdrowie psychiczne swoich uczniów, ich dobre samopoczucie, uważnie obserwować i jak najszybciej pomagać w rozwiązywaniu problemów, poszanowanie godnosci osobistej dzieci i młodzieży , czyli umacnianie w nich poczucia własnej wartości.
Wyjątkowo cenną i pożądaną umiejętnością psychopedagogiczną wychowawcy jest stymulowanie uczniów do samowychowania, czyli świadomego ich udziału we własnym rozwoju. Chodzi tu zwłaszcza o pobudzenie uczniów do pracy nad samym sobą, nad kształtowaniem własnego poglądu na świat, własnych postaw, cech charakteru i własnej osobowości.
Nauczyciel - wychowawca jest osobą pierwszego podstawowego kontaktu z dzieckiem. Nie osądza, jest uczciwy, buduje zaufanie, jest wnikliwym obserwatorem, wrażliwym i uważnym, umiejętnie się komunikuje , jest elastyczny, stanowczy, pracuje stosując rózne metody.
Zdaniem uczniów nauczyciel - wychowawca musi być: szczery, troskliwy, umiejący wzbudzić zaufanie, umiejący porozumiewać się, rozumiejący problemy dzieci, życzliwy, serdeczny, opiekuńczy, troskliwy, ciepły, pogodny, będący wzorem do naśladowania, dyspozycyjny, autentyczny, naturalny, lubiący swoją pracę i dzieci.
Najważniejszą wartością w działalności pedagogicznej każdego wychowawcy jest dobro dziecka, jego samopoczucie, prawidłowy rozwój oraz stawanie się pełnowartościowym człowiekiem.
Potrzeby, problemy i prawa dziecka w palcówce opiekuńczo - wychowawczej.
Potrzeby:
Potrzeby opiekuńcze - potrzeby zdrowotne, ubraniowe, wyposażenie, terytorium
Potrzeby rozwojowe - poczucie własnej wartości, edukacyjne, emocjonalne, umiejętności życiowe, potrzeba kulturalnej i duchowej tożsamości, potrzeba pozytywnego przewodnictwa, rozwinięcie u dzieci motywacji do nauki
Potrzeby w zakresie wzmacniania więzi z rodziną (rodzicami, krewnymi)
Potrzeby społeczne - współpraca w zespole, współpraca z dorosłymi, współpraca z równieśnikami
Problemy;
Zaburzenia w zachowaniu i emocji
Problemy dydaktyczne,
Uzaleznienia
Wczesna inicjacja seksualna
Opóźnienia rozwojowe,
Trudnosci z zaadoptowaniem się w palcówce opiekuńczo - wychowawczej
Lęk prze samodzielnym życiem, opuszczeniem placówki
Niedostosowanie społeczne
Problem agresji
Prawa
Do poszanowania godności oraz życzliwego i podmiotowego traktowania,
Do wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach ich dotyczących,
Do swobody wyrażania myśli i przekonań, w szczególności dotyczacych życia w placówce, a także światopoglądowych i religijnych,
Do współdziałania z wychowawcą w sprawach współpracy z rodziną własną lub zaprzyjaźnioną,
Do utrzymywania osobistych kontaktów z rodziną,
Do powrotu do rodziny naturalnej, traktowania w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobistej
Do ochrony prywatności,
Do kultywowania praktyk religijnych zgodnych z wolą rodziców i potrzebami dziecka,
Do dostępu do informacji
Do wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą.
Czas wolny dzieci i młodzieży - ich problematyka
Czas wolny - czas pozostający poza snem i poza wykonywaniem wszelkich obowiązków.
Funkcje czasu wolnego:
Wypoczynek ( regenerowanie sił psychicznych i fizycznych)
Rozrywka (wykonywanie rzeczy, które dla nas niosą ze sobą przyjemność)
Rozwój zainteresowań i uzdolnień
Poszukiwanie własnego miejsca w społeczeństwie
Wyróżnia się dwa rodzaje wypoczynku:
czynny (sport, gry, jazda na rowerze, pływanie itp. )
bierny (bezczynność: siedzenie, leżenie)
Istnieją cztery podstawowe formy spędzania czasu wolnego:
indywidualne,
rodzinne,
grupowe nie instytucjonalne,
grupowe instytucjonalne
Aktywność dzieci i młodzieży szkolnej, wyróżnia następujące formy zajęć:
zajęcia ruchowe na powietrzu,
środki masowego przekazu,
działalność twórcza,
inne formy aktywności
Dorosły w roli ucznia - specyfika kształcenia dorosłych, rozwój oświaty dorosłych
Andragogika jest nauką, która zajmuje się procesem kształcenia oraz wychowywania ludzi dorosłych. Odpowiada na pytania jakim może być człowiek dorosły, jaki poziom rozwoju i sprawności intelektualnej może osiągnąć, jeśli stworzy mu się optymalne warunki edukacji.
Nauka ta między innymi analizuje, czy cele edukacyjne są zgodne z psychofizycznymi możliwościami rozwoju człowieka dorosłego, z warunkami jego pracy i życia.
Cele andragogiki:
badania procesów edukacyjnych
uogólnianie badań
formułuje wnioski,
wprowadza do życia
Dzięki andragogice są to cele dotyczące kształcenia dorosłych:
rozwój harmonicznej pełnej osobowości
upowszechnianie wiedzy ogólnej w edukacji dorosłych, co daje człowiekowi elastyczność, rozszerza horyzonty myślenia, łatwiejsze przystosowanie się do zmian,
umożliwia dorosłym osobom przekwalifikowania się, zdobywania nowych wiadomości, nowych kompetencji zawodowych, rozwój zawodowy
Funkcje oświaty dorosłych:
zastępcza - polegająca na przekazaniu ludziom dorosłym tych wiadmości i umiejętności, których nie zdobyli w czasie normalnego obowiązkowego nauczania szkolnego
właściwa - polegająca przede wszystkim na stałym aktualizowaniu i uzupełnianiu wiedzy i umiejętności ludzi dorosłych w zakresie nie objętym programem szkoły, a koniecznym do właściwego spełniania obowiązków zawodowych i społecznych
Trzy typy kształcenia dorosłych:
1 typ - kształcenie dorosłych związane z pracą, doszkalanie (uzupełnianie kwalifikacji)
2 typ - kształcenie dorosłych typu szkolnego, ma na celu uzupełnianie braków w wykształceniu
3 typ - studia wyższe i oświata masowa, zaspokaja potrzeby nie spełnione przez szkoły kształcące młodzież.
Edukacja zawodowa - stałe podnoszenie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności, pozwalające stawać się coraz bardziej kwalifikowanym i kompetentnym pracownikiem i pełniejszym człowiekiem.
Faktyczny rozwój oświaty rozpoczął się wraz z szybkim rozwojem techniki i zmianami zachodzącymi w stosunkach społeczno - gospodarczych. Głównym celem ówczesnego kształcenia dorosłych było przekazywanie im wiedzy potrzebnej do tego, aby mogli nauczyć się obsługi maszyn w ogóle lub doskonalić swoją wiedzę w tej dziedzinie w obliczu szybko zmieniającej się rzeczywistości.
Przemoc w rodzinie, w szkole - pojęcia, przyczyny. Próby przeciwdziałania przemocy - interwencja, terapia, profilaktyka
Przemoc w rodzinie to zamierzone , wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. W relacji jedna ze stron ma przewagę nad dugą. Ofiara jest zazwyczaj słabsza, a sprawca silniejszy. Ofiarami przemocy w rodzinie padają zazwyczaj kobiety i dzieci. Kobiety bite przez mężów częściej stosują kary fizyczne wobec dzieci.
Badania naukowe dowodzą, że w rodzinach o niskim statusie społecznym częściej ma miejsce stosowanie kar fizycznych i zaniedbanie dziecka, a w rodzinach o wyższym statusie powszechniejsze są kary psychiczne.
Przemoc ma różne oblicza:
przemoc fizyczna
przemoc psychiczna,
seksualna,
strukturalna
symboliczna
Miejscem występowania przemocy jest zarówno środowisko rodzinne, szkolne i społeczne.
Niezmiernie istotna jest współpraca i przepływ informacji pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, a co za tym idzie tworzenia koalicji lokalnych, tworzenia zespołów pomocowych (policjant, pracownik socjalny, lekarz, pedagog), znajomosć miejsc, osób, możliwości udzielania pomocy w środowisku lokalnym, przekazywanie i zbieranie informacji od poszczególnych osób i instytucji pomagającym rodzinom.
Uczniowie będący agresorami są zazwyczaj więksi i silniejsi niż rówieśnicy. Cieszą się względną popularnością, zwłaszcza płci przeciwnej. Odznaczają się twardością charakteru i brutalnością.
Przemoc można też zdefiniować jako „ oddziaływanie na wychowanka siłą fizyczną lub psychiczną w celu przymuszenia go do podporządkowania się woli wychowawcy.
Przeciwdziałanie agresji w szkole wymaga:
partnerstwa pomiędzy uczniami, rodzicami i nauczycielami,
opracowania czytelnych wzorców nieakceptowanych i nagannych zachowań uczniów oraz wskazania ich konsekwencji
zapewnienia nadzoru pedagogicznego na przerwach przed i po lekcjach oraz w miejscach, gdzie najczęściej dochodzi do aktów przemocy
propagowanie zachowań prospołecznych, kształtowanie zinteresowań dzieci i młodzieży, stwarzanie im szans samorealizacji.
Wpływ środków masowego przekazu na rozwój dzieci i młodzieży.
Środki masowego przekazu stały się obecnie potężną instytucją wychowawczą, oddziałującą na postawy dzieci i młodzieży. Ciekawa i atrakcyjna forma przekazu treści za pomocą środków masowego przekazu powoduje, że proces przyjmowania wiadmości jest przyjemny.
Ważne jest jednak, co przekazują środki masowego przekazu. Rzeczywistość medialna jest dla dziecka bardzo atrakcyjna, ale i też niebezpieczna. Dzieci są szczególnie podatne na medialne oddziaływania, nie potrafią bowiem w sposób trafny i mądry wybierać, wartościować i oceniać przekazywanych im informacji. Środki te potrafią zdezorganizować życie. Środki masowego przekazu zastępują role zwyczajowo pełnione przez rodzinę i szkołę. Niekiedy media stają się ucieczką od frustracji i problemów rodzinnych, a fikcja lub rzeczywistość medialna staje się realną szkołą życia i punktem odniesienia.
Rodzina w okresie transformacji systemowej w Polsce u schyłku XX wieku. (Pojęcie rodziny wg psychologów, pedagogów, socjologów), funkcje rodziny, typy rodzin, kierunki przemian współczesnej rodziny, strefy życia podlegające przeobrażeniom.
Pojęcia rodziny:
Pedagogiczne - Okoń określa rodzinę jako „małą grupę społeczną składającą się z rodziców, ich dzieci i krewnych. Rodziców łączy więź małżeńska, rodziców z dziećmi wieź rodzicielska, stanowiaca podstawę wychowania rodzinnego, jak również więź formalna określająca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie - czyli kładzie nacisk na rodzinę jako środowisko wychowawcze (pedagogiczne)
Socjologiczne - Z. Tyszka „rodzina jest instytucją ogólnoludzką spotykaną we wszystkich epokach i kulturach. Do jej zadań należy zaspokajanie popędu seksulanego, zaspokajanie elementarnych , materialnych potrzeb życiowych oraz rodzenie i wychowywanie dzieci - czyli rodzina jako komórka społeczna.
Psychologiczne - M. Ziemska określa rodzinę jako małą naturalną grupę społeczną składającą się z małżonków i ich dzieci, stanowiącą ciągłość względnie trwałą, lecz jednocześnie podlegającą dynamicznym przekształceniom, związanym głównie z biegiem życia wchodzących w jej skład jednostek - kładzie nacisk na to, że jest to środowisko, w którym następuje rozwój psychologiczny każdego z członków rodziny.
Funkcje rodziny:
funkcja prokreacyjna - dostarcza nowych członków nie tylko do swojej rodziny ale i całego społeczeństwa,
funkcja produkcyjna - dostarczając społeczeństwu nowych członków wzmaga siły twórcze i wytwórcze,
funkcja usługowo - opiekuńcza - zapewnia codzienne usługi (wyżywienie, czystość) oraz opiekę tym członkom, którzy nie są w pełni samodzielni ze względu na wiek, chorobę kalectwo,
Funkcja socjalizująca - wprowadzająca w społeczeństwo, przekazująca obyczaje, zwyczaje, wzorce zachowań,
funkcja psychohigieniczna - zapewniajaca poczucie stabilizacji, równowagę emocjonalną
Typy rodziny:
patriarchalne, matriarchalne,
rozbitekonstruowane, zastępcze, adopcyjne, zdemoralizowane,
rodzina rozszerzona - trzypokoleniowa: dziecko, rodzic i dziadek
rodzina mała - para małżeńska i jej dzieci
Transformacja polegała w Polsce na przechodzenie od gospodarki realnego socjalizmu do gospodarki rynkowej opartej w dużej mierze na własności prywatnej. Transformacja odbywała się na wielu strefach:
gospodarczej,
przemian społecznych, politycznej
organizacji społecznej i systemów wartości,
socjalnej - od państwa opiekuńczego do państwa liberalnego.
W latach 90 tych nastąpiły zmiany mające wpływ na rodzinę. Zwiększyło się poczucie niepewności jutra, strach przed utratą pracy, nasilenie się stresów.
Lata 95 - 97 to wzrost gospodarczy i poprawa warunków socjalnych. Jednak pojawiła się poważna plaga społeczna jaką jest bezrobocie. Koniec XX wieku to ogólnie kryzys rodziny. Coraz więcej rodzin rozpada się, maleje liczba formalnych zwiazków, giną rodziny wielopokoleniowe, ograniczenie dzietności.