Postępowanie upadłościowe - zespół norm regulujących zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości (postępowanie upadłościowe zostało uregulowane ustawą z dnia 28 lutego 2003 r. - "Prawo upadłościowe i naprawcze" Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535).

Naczelną zasadą postępowania upadłościowego jest jego prowadzenie w taki sposób aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.

Zakres podmiotowy postępowania upadłościowego [edytuj]

Podmiotami postępowania upadłościowego mogą być wg ustawy przedsiębiorcy. Przedsiębiorcą jest natomiast osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Oprócz przedsiębiorców upadłość można ogłosić wobec:

• spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej;

• wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;

• wspólników spółki partnerskiej;

• oddziałów banków zagranicznych w rozumieniu przepisów prawa bankowego

Nie można ogłosić upadłości:

• Skarbu Państwa;

• jednostek samorządu terytorialnego;

• publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej;

• instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą;

• osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne;

• uczelni.

W razie śmierci przedsiębiorcy można ogłosić jego upadłość, jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w terminie roku od dnia jego śmierci. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć wierzyciel, a także spadkobierca, oraz małżonek i każde z dzieci lub rodziców zmarłego, chociażby nie dziedziczyli po nim spadku.

Podstawy ogłoszenia upadłości [edytuj]

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Postępowanie upadłościowe może przybrać dwie formy:

• pierwszą połączoną z likwidacją majątku;

• drugą związaną z zawarciem układu

Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu złożył dłużnik i do tego wniosku nie dołączył propozycji układowych wraz z propozycjami finansowania wykonania układu ani zestawienia przepływów finansowych za ostatnie dwanaście miesięcy, jeżeli obowiązany był do prowadzenia dokumentacji umożliwiającej sporządzenie takiego zestawienia, ani nie usunął tych braków, mimo wezwania, sąd obowiązany jest ogłosić upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika.

Wierzyciel zgłaszający wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu powinien dołączyć wstępne propozycje układowe. Brak tych propozycji, mimo wezwania, sprawia, że sąd ogłasza upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika.

W przedmiocie ogłoszenia upadłości bądź wszczęcia postępowania upadłościowego sąd rozstrzyga w drodze postanowienia (postanowienie o ogłoszeniu upadłości sąd wydaje w terminie dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku - przy czym jest to tylko termin instrukcyjny, więc uczestnikom postępowania nie przysługują z tego tytułu roszczenia). W innych kwestiach sąd wydaje zarządzenia, są to sprawy najczęściej o charakterze proceduralnym gdy postanowienia dotyczą istoty sprawy.

Właściwość rzeczowa i miejscowa sądu upadłościowego [edytuj]

Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie trzech sędziów zawodowych. Sądem upadłościowym jest sąd rejonowy - sąd gospodarczy. Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika. O właściwości miejscowej sądu decyduje w pierwszej kolejności siedziba przedsiębiorstwa; jeżeli składa się ono z kilku zakładów, położonych w okręgu właściwości różnych sądów właściwość miejscową oznacza się według siedziby zakładu głównego. Jeżeli dłużnik ma kilka przedsiębiorstw położonych w okręgach różnych sądów, osobie zgłaszającej żądanie ogłoszenia upadłości przysługuje wybór sądu spośród tych, w okręgu których znajdują się przedsiębiorstwa dłużnika.

Jeżeli dłużnik nie ma w Polsce przedsiębiorstwa, właściwy miejscowo jest sąd, w okręgu którego dłużnik będący osobą fizyczną zamieszkuje. Jeżeli dłużnik jest spółką lub osobą prawną, decydujące znaczenie ma siedziba dłużnika. Jeżeli dłużnik nie ma w Polsce zamieszkania lub siedziby, właściwy jest sąd, w którego okręgu znajduje się majątek dłużnika.

Jeżeli nie można by było ustalić właściwości miejscowej sądu w przedmiocie ogłoszenia upadłości, wówczas Sąd Najwyższy - na wniosek osoby zainteresowanej - oznaczy sąd, do którego należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Właściwość miejscowa sądu jest właściwością wyłączną. W związku z tym dłużnik i wierzyciele nie mogą się umówić o podanie ich wniosków o ogłoszenie upadłości innemu sądowi rejonowemu (czyli zawrzeć tzw. umowy prorogacyjnej).

Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości [edytuj]

Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli.

Wniosek może zostać również zgłoszony:

• w stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej - każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki;

• w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - każdy, kto ma prawo je reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami;

• w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego - także organ założycielski;

• w stosunku do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa - także minister właściwy do spraw Skarbu Państwa;

• w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji - każdy z likwidatorów;

• w stosunku do osoby prawnej wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego - kurator ustanowiony na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym;

• w stosunku do dłużnika, któremu została udzielona pomoc publiczna o wartości przekraczającej 100 000 euro - organ udzielający pomocy.

Ponadto dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Uczestnikiem postępowania o ogłoszenie upadłości jest każdy, kto złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, oraz dłużnik. Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (możliwe jest przeprowadzenie rozprawy, co jednak nie jest wskazane ze względu na potrzebę szybkości postępowania). Sąd może korzystać z pomocy biegłych przy ustalaniu stanu majątkowego oraz w razie potrzeby wysłuchać dłużnika oraz wierzyciela będącego wnioskodawcą.

Postępowanie zabezpieczające [edytuj]

W postępowaniu o ogłoszenie upadłości sąd z urzędu przeprowadza postępowanie zabezpieczające. Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości przez dłużnika sąd niezwłocznie dokonuje zabezpieczenia jego majątku. Zabezpieczenie majątku dłużnika następuje przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego.

Wstępne zgromadzenie wierzycieli [edytuj]

Sąd zwołuje wstępne zgromadzenie wierzycieli, jeżeli istnieją podstawy do ogłoszenia upadłości, chyba że oczywiste jest, że dalsze postępowanie może być prowadzone tylko w celu likwidacji majątku upadłego. Nie zwołuje się wstępnego zgromadzenia wierzycieli, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że jego przeprowadzenie pociągałoby za sobą nadmierne koszty, jak również gdy suma spornych wierzytelności przekracza 15% ogólnej sumy wierzytelności.

Instytucja wstępnego zgromadzenia wierzycieli istnieje w celu zebrania opinii wierzycieli co do kierunku prowadzenia postępowania upadłościowego, a także kandydatów na syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy gdy liczba wierzycieli nie jest znaczna. Na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli może także dojść do zawarcia układu.

We wstępnym zgromadzeniu wierzycieli mają prawo uczestniczyć dłużnik, tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy ustanowieni w postępowaniu zabezpieczającym oraz wierzyciele, których wierzytelności stwierdzone są tytułami egzekucyjnymi.

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości [edytuj]

Jeżeli istnieją przesłanki upadłości, sąd, uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. O spełnieniu przesłanek upadłości decyduje stan rzeczy z chwili orzekania.

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości podlega zaskarżeniu i dlatego powinno być uzasadnione z urzędu.

Kwestia podstaw ogłoszenia upadłości jest przedmiotem badania przez sąd z urzędu. Dlatego też sąd może zarządzić nie tylko wysłuchanie, ale także przeprowadzić dochodzenie, a także może przeprowadzić postępowania dowodowe w celu ustalenia, czy stwierdzone okoliczności uzasadniają wniosek.

W postanowieniu uwzględniającym wniosek o ogłoszenie upadłości należy zamieścić następujące dane:

• dokładne określenie dłużnika;

• określenie sposobu prowadzenia postępowania, czyli określenie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika;

• przy ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu określa się także czy i w jakim zakresie upadły będzie sprawował zarząd swoim majątkiem; zarządcę powołuje się w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, gdy odebrano zarząd majątkiem upadłemu (zarząd przymusowy); zarządcę ustanawia się także, gdy ustanowiono nad częścią majątku zarząd własny upadłego;

• wezwanie wierzycieli upadłego, aby zgłosili swe wierzytelności w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące;

• wezwanie osób, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości a nieujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłoszenia w wyznaczonym terminie nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym;

• wyznaczenie sędziego-komisarza oraz syndyka albo nadzorcę sądowego, albo zarządcę:

• oznaczenie godziny wydania postanowienia, jeżeli upadły jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (sędzia-komisarz może wstrzymać likwidację masy upadłości do czasu uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości albo rozpoznania wniosku o zmianę postanowienia o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu).

Na postanowienie o ogłoszeniu upadłości zażalenie przysługuje wyłącznie upadłemu, a na postanowienie oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości - wyłącznie wnioskodawcy. Sąd drugiej instancji nie może orzec o ogłoszeniu upadłości.

Postępowanie naprawcze - postępowanie naprawcze to rodzaj postępowania wprowadzonego przez przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. "Prawo upadłościowe i naprawcze" (Dz. U. Nr 60 poz. 535).

Postępowanie to stosuje się wobec przedsiębiorców, którzy są zagrożeni niewypłacalnością, a jego podstawowym celem jest uchronienie takich przedsiębiorców przed upadłością i doprowadzenie do układu z wierzycielami. Przedsiębiorca jest zagrożony niewypłacalnością, jeżeli pomimo wykonywania swoich zobowiązań, według rozsądnej oceny jego sytuacji ekonomicznej jest oczywistym, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny.

Jeśli przedsiębiorca uzna, że jest zagrożony niewypłacalnością, wówczas może złożyć w sądzie oświadczenie o wszczęciu postępowania naprawczego, oraz:

• plan naprawczy,

• aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,

• aktualne sprawozdanie finansowe, a jeżeli na podstawie odrębnych przepisów nie ma obowiązku sporządzania takiego sprawozdania - bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed złożeniem wniosku;

• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;

• oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;

• spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;

• wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;

• informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika;

• miejsce zamieszkania i adresy reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni.

• oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym o prawdziwości danych i oświadczenia, zawartych w oświadczeniu o wszczęciu postępowania naprawczego i załączonych dokumentach (za złożenie nieprawdziwych danych ustawa przewiduje odpowiedzialność karną).

Jeżeli przedsiębiorca jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego lub innego właściwego rejestru, do oświadczenia należy dołączyć odpis z rejestru.

O złożeniu oświadczenia o wszczęciu postępowania naprawczego przedsiębiorca ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu lokalnym i w jednym o zasięgu ogólnopolskim. Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie może nastąpić przed upływem 14-dniowego terminu (który rozpoczyna się od złożenia oświadczenia sądowi), w którym sąd może zakazać wszczęcia postępowania naprawczego. Sąd może, wciągu 14 dni od złożenia oświadczenia o wszczęciu postępowania naprawczego, zakazać wszczęcia tego postępowania jeżeli oświadczenie to zostało złożone z naruszeniem przepisów lub jeżeli zawarte w nim lub w załączonych dokumentach dane lub oświadczenia są nieprawdziwe.

Data ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym jest dniem wszczęcia postępowania naprawczego. Z dniem wszczęcia postępowania naprawczego przedsiębiorca składa wniosek o wpis informacji o wszczęciu postępowania naprawczego odpowiednio do Krajowego Rejestru Sądowego albo ewidencji działalności gospodarczej.

Po wszczęciu postępowania sąd ustanawia nadzorcę sądowego (koszty jego pracy pokrywa przedsiębiorca prowadzący postępowanie naprawcze - w wysokości podwójnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw) nadzorca sądowy ma za zadanie czuwać nad prawidłowym przebiegiem postępowania naprawczego, ponadto sąd może powołać biegłego w celu sprawdzenia prawdziwości danych w oświadczeniu przedsiębiorcy i sprawdzenia stanu przedsiębiorstwa.

Skutki wszczęcia postępowania naprawczego są następujące:

• zawieszone zostają spłaty zobowiązań przedsiębiorcy;

• nie nalicza się odsetek należnych od przedsiębiorcy;

Nie mogą być wszczynane przeciwko przedsiębiorcy egzekucje i postępowania zabezpieczające, a wszczęte podlegają z mocy prawa zawieszeniu.

Od dnia wszczęcia postępowania naprawczego do dnia prawomocnego zatwierdzenia układu albo umorzenia postępowania przedsiębiorca nie może zbywać ani obciążać swego majątku.

Głównym celem postępowania naprawczego i planu naprawy przedsiębiorstwa jest przywrócenie przedsiębiorcy zdolności do konkurowania. Sposób naprawy (propozycje rozwiązań układowych) powinien określać restrukturyzację zobowiązań, które mogą być objęte układami w postępowaniu upadłościowym oraz stan majątku oraz zatrudnienia w przedsiębiorstwie.

Restrukturyzacja zobowiązań następuje w drodze układu zawartego na zgromadzeniu wierzycieli.

5

---