ETYKA A MORLANOŚĆ Używanie określeń: moralność, problematyka moralna, rzeczywistość moralna, konflikt moralny, wartości i zasady moralne, kodeks moralny oraz etyka, problematyka etyczne, refleksja etyczna, poziom etyczny, kodeks etyczny- wywołuje wiele niejasności i wymaga ustalenia znaczeń, w jakich są one stosowane. W języku potocznym pojęcia "etyka" i "moralność" bywają utożsamiane i używane zamiennie. Przez etykę i moralność rozumie się przestrzeganie ustalonych i obowiązujących norm współżycia i powinności ludzi. Raz mówimy o zasadach moralnych, naruszaniu tych zasad, kiedy indziej o zasadach etycznych, w jednym, i w drugim przypadku idzie o te same zasady, wartości, wymagania i ideały moralne. Ta zamienność pojęć jest uprawniona ze względu na tradycję i powszechną praktykę. Wyraz "etyka" wywodzi się, bowiem od greckiego to ethos, który znaczy "obyczaj", "zwyczaj". Wyraz "moralność" wywodzi się od łacińskiego mos, mores, które również znaczą tyle, co "obyczaj", "zwyczaj", "obyczaje”. Przez moralność rozumie się zespół poglądów, ocen, norm i wzorów osobowych ukształtowanych historycznie i regulujących w danym społeczeństwie całokształt stosunków między jednostkami, grupami z punktu widzenia dobra i zła, słuszności i krzywdy, prawości i podłości. Moralność, to poglądy i przekonania moralne ogółu ludzi, które znajdują swój odpowiednik w postawach ludzi, postępowaniu i współżyciu. Etyka natomiast to dyscyplina naukowa, zajmująca się moralnością, teoria, usystematyzowana wiedza dotycząca moralności. Zamiennie używa się określeń "moralność" lub "etyka" zawodowa, "moralność" lub "etyka" polityczna, życia gospodarczego, biznesu, pracy. Dziwolągiem i niechlujstwem językowym -tautologią- jest natomiast często stosowany zwrot: "etyczno moralny", lub "etyko-moralny". Ściśle biorąc, moralność jest przedmiotem refleksji etycznej. Każde społeczeństwo uznaje i głosi określone ideały i postulaty moralne. Ludzie mają pewne wyobrażenia o tym, co jest wartościowe, cenne, o coś zabiegają, czegoś pragną i czegoś unikają. W każdym występują regulacje moralne, między płciami, rodzicami i dziećmi, starszymi i młodszymi. Różna jest treść tych regulacji, sposób ich uzasadniania - każde z nich jednak ma swoją moralność.
ETYKA NORMATYWNA jest działem etyki opierającym się na normach moralnych wyprowadzonych z pryncypiów. Etyka normatywna dzieli się na dwa kierunki: aksjologię - czyli naukę o wartościach, deontologię - której przedmiotem zainteresowania są powinności. Etyka normatywna zajmuje się prawidłami regulującymi obyczaj moralny człowieka, usiłuje pokazać wedle jakich reguł winniśmy postępować, aby działać moralnie dobrze. Etyka normatywna danego społeczeństwa pozostaje w ścisłej zależności od uwarunkowań kulturowych. W książce Ruth Benedict „Chryzantema i miecz”, dotyczącej systemów kształtowania postaw społecznych, przeciwstawiono kulturę wschodu kulturze zachodniej, ukazując różnice pomiędzy statusem jednostki i moralności. Według niej wschodnia etyka normatywna opiera się na „poczuciu wstydu”, zachodnia zaś na „poczuciu winy”. Dla Japończyka najwyższą instancją moralną jest opinia społeczna, reakcje dotyczące jego postawy. Człowiek wschodu nie oddziela ideałów od praktyki życia codziennego, unika myślenia oderwanego od rzeczywistości. W społeczeństwach zachodnich panuje dualizm ideałów i praktyki, kultura zachodnia oparta jest na subiektywnym poczuciu winy wynikającym ze złamania norm postępowania. Etyka normatywna dzieli się jeszcze na: -systemy religijne- Chodzi o to, czy ostateczną podstawą moralności, zachowań etyki człowieka jest natura ludzka, czy absolut, czyli Bóg. -etykę skutków- Chodzi o to, co jest podstawą czynu moralnego, istnienie sprawy, intencje. Etyka intencji - ocena przez intencje, Etyka skutków- ocena przez skutki. Przedstawicielami mogą być również Richard B. Brandt oraz Alasdair C. MacIntyre. R. Brandt krytykuje relatywizm. Zdaniem A.C. MacIntyre tam gdzie ludzie przestają się kierować „uniwersaliami”, tam od razu pojawiają się ruiny ludzkiej moralności. Ludzie opanowani subiektywistycznym i koniunkturalnym myśleniem bardzo szybko ulegają moralnemu zepsuciu. Dlatego konieczne jest odnowienie zasad etyki normatywnej.
NIEPOROZUMNIENIA - W mowie potocznej słowa „etyka” i „moralność” zazwyczaj używane są wymiennie. Jak twierdzi H. Jankowski, rozróżnienia znaczeniowe, konieczne do uniknięcia nieporozumień są następujące. Słowo „etyka" oznacza naukę o moralności. Słowo „moralność" znaczy tyle, co normy, zasady oceny ludzkiego postępowania. Zasady etyczne w odróżnieniu od moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z danego światopoglądu. Na ich bazie można tworzyć konkretne nakazy i zakazy moralne. Często zdarza się tak, że różne zasady etyczne prowadzą do tych samych zasad moralnych. Na przykład z czterech zasad etycznych: Życie ludzkie jest święte, gdyż jest ono darem Boga. (chrześcijaństwo, islam) Odbieranie życia ludzkiego jest zadawaniem największego cierpienia. (buddyzm) Życie ludzkie jest podstawową wartością, gdyż wszyscy jesteśmy równoprawnymi członkami ludzkiej wspólnoty. (humanizm) Życie ludzkie jest własnością jednostki oraz podstawą jej wolności, a odbieranie go jest pozbawianiem wolności w sposób ostateczny (liberalizm, indywidualizm, anarchizm), można bez trudu wyprowadzić nakaz moralny "nie zabijaj", chociaż podstawy światopoglądowe tych zasad są zupełnie różne. Poglądy etyczne przybierają formę teorii, na którą składa się zespół pojęć i twierdzeń, na podstawie których można formułować zbiory nakazów moralnych. Każda indywidualna jednostka ma swoją określoną kwestię moralności, wywodzącą się z wychowania, religii i otoczenia. Na przykładzie eutanazji: nie popieram, bo uważam, że to niewłaściwe, tak nie powinno się robić, to jest sprzeczne z moimi zasadami. Gdybym się zgodził na czyjąś eutanazję, postąpiłbym niemoralnie i wbrew sobie. Lekarze mają określone zasady i prawa, których wszyscy się trzymają i mówimy, że eutanazja jest sprzeczna z etyką lekarską. Robią to co uważają za właściwe i "dobre". Pojęcia etyki i moralności w języku różnych dyscyplin naukowych i w życiu codziennym są wieloznaczne i łączą się ze sobą. Próby określenia znaczenia tych pojęć kończyły się dotąd niepowodzeniem. Trudność polega na tym, że moralność splata się bardzo ściśle z prawe i obyczajowością, ponadto łączy się ona z zasadami taktu i dobrego wychowania. Etyka zaś to zbiór nakazów jednakowej wagi. Postępowanie człowieka z etycznego punktu widzenia może z jednej strony graniczyć ze zbrodnią, z drugiej zaś strony może prowadzić do najszlachetniejszych czynów.
RELATYWIZM ETYCZNY- Zwolennicy realizmu twierdzą, iż wszystkie wartości maja charakter względny. Skoro dobro, prawda, piękno są względne i subiektywne to również moralne standardy są wytworem człowieka. Przedstawiciele wskazują na to, że to, co jest moralnie zakazane w jednym społeczeństwie, np. zjadanie ludzi, zabijanie kalekich noworodków czy okradanie obcych może by dozwolone, chwalone w innym. Na gruncie relatywizmu uznaje się, że moralne praktyki i standardy obowiązujące w obszarze społeczeństwa mogą zostać z powodzeniem wyjaśnione poprzez analizę ludzkich instynktów, środowiska naturalnego, historii czy kultury i religii. Innymi słowy relatywizm etyczny łączy się z przeświadczeniem, że moralność jest względna. Zwolennicy twierdzą, że należy respektowa odmienność innych kultur, czyli okazywać tolerancję w stosunku do różnych systemów wartości i teorii moralności, obyczajów. Jest to zatem metaetyczny pogląd na naturę sądów moralnych, w którym unika się ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii praktycznych w rodzaju: co robić?, jak postępować? Czy relatywizm jest zagrożeniem dla świata? Jego radykalna postać budzi chyba uzasadnione obawy. Z drugiej strony można zaryzykować stwierdzenie że suma nietolerancji i fanatyzmu jest wprost proporcjonalna do ilości ludzi przeświadczonych o swojej świętości i nieomylności. Może Pascal miał rację zauważając, że są dwa gatunki ludzi: sprawiedliwi uważający się za grzeszników i grzesznicy uważający się za sprawiedliwych. Relatywizm etyczny jest projednostkowy, może prowadzić do anarchii i łamania zasad społecznych, prawa. Relatywizm wyraża się poprzez odrzucenie poglądu innego niż jakiś kodeks moralny ma uniwersalną ważność. Głosi, że mówienie o prawdziwości sądów moralnych i możliwości uzasadnienia zależy od kulturalnych i historycznych uwarunkowań. Wedle tego stanowiska uzasadnienie i prawdziwość sądów moralnych są względne. Innym rodzajem relatywizmu jest doktryna mówiąca, jak należy traktować tych, którzy uznają wartości odmienne od naszych. Zgodnie z tym niesłusznie jest źle oceniać ludzi, którzy uznają inne wartości lub próbować podporządkować ich naszym wartościom. Sceptycy głosili relatywizm etyczny, przybliżający zasady myślenia filozoficznego do reguł i racji zdrowego rozsądku. Nitzsche uważał, że wartości mają charakter względny, oceny moralne są względne i zmienne. Stoicy kładli duży nacisk na obowiązki człowieka wobec drugiego człowieka co nadaje etyce stoickiej społeczne piętno. Innym przedstawicielem był Heraklit z Efezu oraz sofiści, których realizm zapoczątkował Protagoras. Wysnuł on teorię na temat świata i jego poznania - relatywistyczna teoria poznania (teoria prawdy) <= wszystko jest względne i zależne. Relatywizm jest także obecny w filozofiach E. Renana, R. W Emersona, oraz w teorii względności Einstaina.
REALIZM ETYCZNY-o wartości moralnej decyduje przedmiot, czyli to co się robi. Istnieje obiektywny porządek dobra i zła moralnego, tzn. kradzież jest zawsze czymś złym, zabicie kogoś jest złe, serdeczność jest dobrem. Zachowania i postawy oceniamy z moralnego punktu widzenia. Moralna argumentacja odwołuje się do moralnych faktów. Pierwszą cechą praktyki moralnej jest obiektywizm. Drugą zaś praktyczność sądu moralnego. Obiektywizm moralny tzw. Realizm etyczny, mówi że istnieją obiektywne normy moralne. Postawa etycznego realizmu mieści się między postawą etycznej utopii, a etycznym fatalizmem. Etyczny realizm daje odpowiedź na pytanie co tu i teraz mogę i powinienem uczynić. Etyczna utopia nie liczy się z realiami. Jej przeciwieństwem jest etyczny fatalizm który zakłada, że wszyscy mają brudne ręce i tak nie da się niczego dobrego zrobić. Etyczne postępowania prowadzą ku szczęściu. Realizm etyczny, wyraża pogląd, iż rozum jest najwyższą normą moralną, głosi, że wartość moralna czynów jest zdeterminowana wiedzą o rzeczywistości. Etyka realizmu mówi, że wiedza człowieka nie opiera się jedynie na wiedzy etycznej ale i na działaniu. Człowiek działa celowo, stawia sobie pewne cele. Platon głosił, że odpowiedniki pojęć ogólnych nie tylko istnieją niezależnie od rzeczy, ale że to właśnie rzeczy są od nich zależne. Platon ukształtował system filozoficzny w etyce uznawał, że właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra realne powinny być traktowane jako środki do niego wiodące. Arystoteles, przeciwnik platońskiego idealizmu stał na stanowisku, że nie istnieje żadne dobro poza realnym. NATURALIZM ETYCZNY- ustalenie wartości moralnej danego faktu wiąże się z identyfikacją i stwierdzeniem istnienia pewnych jego własności empirycznych. Pogląd filozoficzny wprowadzony przez sceptyków, a rozwinięty w etyce stoików, wywodzący normy moralne z właściwości natury ludzkiej i oparty na przekonaniu, że czyny zgodne z naturalnymi popędami człowieka należy uznać za dobre. Interpretuje on życie moralne jako sublimację biologicznej natury człowieka. Stąd też neguje możliwość wyprowadzania jakichkolwiek norm z antropologii. Etyka naturalizmu kulminuje, że człowiek powinien tak działać, aby rozwijać swoje `naturalne' tendencje, zdolności. Według Moore'a teoria metaetyczna jest naturalistyczna, która `dobry' definiuje za pomocą pojęć naturalnych lub podstawia za `dobry' jakąś własność obiektu naturalnego. Przykładami teorii naturalistycznych były dla Moore'a stanowiska Spencera i Milla. Cechą charakterystyczną każdego naturalizmu jest według Moore'a tzw. `błąd naturalistyczny'. Normy moralne wywodzą się z nauk przyrodniczych i społecznych. Cynicy uważali, że cała rzeczywistość da się wyjaśnić za pomocą przyczyn naturalnych. Ich naturalizm etyczny oznaczał równość wszystkich. Stoicy głosili, że świat tworzy jedną wielką całość, natura świata jest wieczna, nieskończona, jedyna. Życie powinno być zgodne z naturą samego człowieka. Naturalizm etyczny jest koniunkcją trzech tez: deskryptywizmu, realizmu, redukcjonizmu.
ESENCJA CAŁOŚCI: Realizm to opis od ogółu do szczegółu a naturalizm to od szczegółu do ogółu. Realizm jest wiernym obrazem rzeczywistości w jej typowych przejawach. Naturaliści ukazują rzeczywistość w sposób realistyczny, ale zajmują się zjawiskami nietypowymi, patologią analizując pewien wyjątkowy wycinek rzeczywistości. Realizm to panoramiczne ujecie zjawisk, zwierciadło, naturalizm- kawałek, fragment, strzep rzeczywistości. Realizm- nieprzekraczalne granice prawdopodobieństwa, zaś naturalizm przede wszystkim prawdopodobieństwo. Realizm to uogólnienie, naturalizm szczegółowość. Naturalizm to egzystencja podstawowych wartości, to przyjemność i życie w zdrowiu i dobrobycie, zezwala on na eutanazje bo śmierć jest lepsza od cierpienia i na aborcję bo mówi dobrobyt ważniejszy od życia, zezwala również na eksperymenty na embrionach, bo poprawiają jakość życia. Badając to samo zjawisko realizm bierze pod uwagę jego całość zaś naturalizm tylko jakąś część, co prowadzi do identycznych wyników.
SUBIEKTYWIZM ETYCZNY -kierowanie się w działaniu i ocenie faktów, zjawisk wyłącznie własnym sposobem widzenia. Subiektywizm etyczny głosi, że wydając sądy moralne ludzie jedynie wyrażają swoje osobiste pragnienia i odczucia. O subiektywizmie prostym mówimy wtedy, gdy ktoś mówi, że coś jest moralne, dobre lub złe znaczy, że to pochwala lub gani i nic więcej. Emotywizm jest to pogląd we współczesnej etyce, sformułowany przez Alfreda Julesa Ayera, traktujący normy i oceny etyczne jako pseudozdania. Jest to teoria, w myśl której odpowiedzi służą do wyrażania stanów emocjonalnych lub afektywnych, a nie do stwierdzenia prawdy czy fałszu. Twórcy emotywizmu programowo zrezygnowali z zasady prawdy moralnej, twierdząc, że w etyce prawda w ogóle nie istnieje. Przejęli oni od Moore'a tezę o zasadniczej różnicy między ocenami a opisami. Emotywiści podzielali opinię intuicjonistów, że gdyby wyrażenia etyczne były przekładalne na empiryczne, to nie mogłoby pełnić właściwej sobie funkcji normatywnej. Właściwą funkcją wypowiedzi etycznych jest wyrażanie (ekspresja) lub wywoływanie (ewokacja) określonych uczuć. Wyrażenia etyczne bywają używane dla celów informacyjnych, wtedy nie pełnią roli normatywnej. Stwierdzając np. „kradzież jest zdrożna”, informujemy, że kradzież narusza jedno z przykazań Dekalogu albo, że jest negatywnie oceniana przez ludzi. Emotywizm skrajny przyjmuje, że znaczenie normatywne jest utożsamiane ze znaczeniem emotywnym. Emotywizm umiarkowany zakłada, że wyrażenia etyczne mają obok treści emotywnych również treści opisowe. Alasdair Chalmers MacIntyre posługuje się pojęciem emotywizmu, twierdząc że sądy moralne we współczesnym świecie nie mają racjonalnego tła. MacIntyre wyróżnia trzy osobowości emotywistyczne: Esteta: człowiek, który uważa otaczający go świat za teatr, w którym - dla zabicia nudy - gra główną rolę, a innych traktuje jako "statystów". Menedżer: ludzie są dla niego elementem rynku. Terapeuta: skupia się na psychice ludzi, ale nie interesuje go ich cierpienie. Subiektywizm Protagorasa wynikał z jego przekonania o nieistnieniu prawdy, jej totalny brak dotyczył także etyki.
ZŁO jest dotkliwie realną, podstawową wartością moralną, przeciwieństwem dobra. Istnienie zła doprowadziło wielu ludzi do odrzucenia wiary w Boga. Zło jest konieczne dla większego dobra i prowadzi do podniesienia moralności. Takie ujecie zła umożliwia zatriumfować nad okrucieństwem czy chorobą, czego przykładem jest Matka Teresa. Zło naturalne powodowane jest przez niezależne czynniki tj. klęski żywiołowe, katastrofy, choroby, co ma swój wkład w harmonię i piękno świata. Zło moralne powodowane działaniem człowieka wydaje się konieczną cena ludzkiej wolności. Opisuje to, co negatywne, niewłaściwe i niepożądane z punktu widzenia danej hierarchii wartości, pewnych potrzeb lub założonego planu. Zło jest realnym, samodzielnym bytem powstałym jeszcze przed początkiem świata materialnego lub wraz z nim i tworzącym pospołu z dobrem jego dwubiegunową strukturę. W ujęciu Arystotelesa zło to brak dobra wynikający z niewłaściwego posługiwania się przez człowieka otrzymanym od Boga darem wolności, a więc owoc grzechu, buntu przeciw Stwórcy, skażający dobre z natury stworzenie. Heraklit z Efezu twierdził, że gdyby nie zło nie znalibyśmy sprawiedliwości i nie moglibyśmy operować kategorią dobra. Filozofia hellenistyczna ukazała, że jedynym bytem jest dobro, a zło jest jedynie złudzeniem realności. Według Plotyna zło jest brakiem dobra. W ujęciu św. Augustyna zło istnieje jako niedostatek, brak dobra, jako różnica pomiędzy dobrym a gorszym. Leibniz twierdził, że zło jest nieuniknione tam, gdzie mamy do czynienia z absolutnym dobrem, jakim jest Bóg. Hegel uważał, że zło jest warunkiem stworzenia królestwa wolności, do którego zmierza historia. W filozofii europejskiej zło to niezbędne narzędzie racjonalizacji świata. Zła rodzą nowe zło, czego przykładem są sytuacje życia codziennego. Freud twierdził, że życia ludzkie jest zależne od nieświadomych popędów (głodu, popędu seksualnego, śmierci).Zakładał, że w człowieku istnieje pragnienie śmierci i samozniszczenia. Nie wiadomo czy skłonność do zła jest zjawiskiem wrodzonym, intelektualnym czy też jest wynikiem działania czynników zewnętrznych, niezależnych. Człowiek nigdy zła się nie pozbędzie. Kannt uważał, że istnieje jedynie skłonność do zła a nie przymus, ponieważ sami podejmujemy decyzje. Zło w sensie okrucieństwa jeden człowiek czyni drugiemu. Zło utożsamiane jest również z agresją.
Szowinizm gatunkowy, gatunkizm (ang. speciesism) - postawa stawiająca interesy własnego gatunku (w domyśle: Homo sapiens sapiens) ponad interesami innych gatunków. Określenie to powstało na zasadzie analogii do seksizmu i wytworzone zostało przez zwolenników praw zwierząt. Według tego poglądu, podobnie jak moralnie złe były niewolnictwo czy seksizm, tak też złe jest dyskryminowanie przedstawiciela innego gatunku tylko z tego powodu, że jest on właśnie przedstawicielem owego gatunku. Innymi słowy, twierdzą przeciwnicy szowinizmu gatunkowego, tak długo, jak długo nie udowodnimy, że wszyscy przedstawiciele jednego gatunku posiadają istotną cechę, której nie posiadałby żaden przedstawiciel innego gatunku, tak długo przyznawanie im różnych zasadniczych praw jest moralnie nieuzasadnione i złe. Przeciwnicy szowinizmu domagają się przyznanie zwierzętom podstawowych praw zapewniających im równe poszanowanie ich potrzeb. W sposób szczególny z terminem gatunkizm wiążą się nazwiska dwóch znanych etyków: Petera Singera i Toma Regana.
Prawo naturalne - (łac. ius naturale) zespół zasad mających kierować życiem człowieka. Zwolennicy teorii prawa naturalnego uznają je za wspólne wszystkim kulturom. Ma ono łączyć wszystkich ludzi oraz - pomimo wielu różnic kulturowych - zakładać pewne wspólne zasady postępowania. Jest trwałe, nie zmienia się pośród zmian historycznych, zmieniających się poglądów i obyczajów. Prawa tego nie można człowiekowi ani wyrwać, ani go zniszczyć, bo oparte zostało na jego naturze. Ono broni ludzkiej godności, określa fundamentalne prawa i obowiązki człowieka. Podstawowe jest prawo do samoposiadania, prawo własności, prawo do utrzymania życia, prawo do owoców pracy. Prawo naturalne - niezależne od jakiejkolwiek władzy państwowej i prawa stanowionego przez państwo, jego rolą jest dostarczanie wzorców i standardów, którymi powinno kierować się prawo pozytywne. Jednak wg niektórych teoretyków prawa naturalnego (np. Murraya Rothbarda) prawo naturalne stoi w sprzeczności z prawem pozytywnym i prowadzi do jego wyparcia. Źródeł prawa naturalnego możemy upatrywać w Bogu lub naturze.
Samobójstwo (łac. suicidium) - akt celowego, świadomego odebrania sobie życia. Sytuacja, w której dochodzi do samobójstwa jest trudna do ujęcia w schemat, zazwyczaj składa się na to szereg czynników natury psychologicznej bądź społecznej. Sytuacja ta ma cechy pewnych syndromatycznych zachowań autodestrukcyjnych. Osobami, które częściej popełniają samobójstwa są mężczyźni, jednakże w różnych społeczeństwach proporcja liczby mężczyzn do liczby kobiet popełniających samobójstwo jest różna[1]. Jedynym krajem na świecie w którym liczba samobójstw popełnionych przez kobiety jest większa od liczby samobójstw popełnionych przez mężczyzn, są Chiny[1], dotyczy to jednak tylko rejonów wiejskich, ponieważ w miastach chińskich liczba samobójstw wśród kobiet i mężczyzn jest podobna.W Polsce na jedną kobietę, która popełniła samobójstwo przypada 5 mężczyzn-samobójców. Najczęściej popełniane są samobójstwa w wieku 16-21 oraz 45-55 lat. Osoby rozwiedzione czy owdowiałe są też częściej samobójcami, niż osoby żyjące w związkach małżeńskich, czy osoby wolne. W tym przypadku pierwsze próby samobójcze pojawiają się szybko, do roku od momentu owdowienia czy rozwiedzenia. W katolicyzmie samobójstwo jest grzechem, przez wieki uznawanym za grzech śmiertelny — skazujący samobójcę na wieczne potępienie. W świetle współczesnej nauki Kościoła samobójcy mogą osiągnąć zbawienie, jeżeli samobójstwo jest wynikiem działania diabła, silnego stresu, poświęcenia, depresji lub innego zaburzenia czynności psychicznych. W takiej sytuacji może w ogóle nie dojść do popełnienia grzechu śmiertelnego (grzech śmiertelny to grzech, który dotyczy materii poważnej i który nadto został popełniony z pełną świadomością i całkowitą zgodą). Kościół uznaje, że życie ludzkie nie jest własnością człowieka i nie on, ale Bóg powinien decydować o jego zakończeniu: „Nie powinno się tracić nadziei dotyczącej wiecznego zbawienia osób, które odebrały sobie życie. Bóg, w sobie wiadomy sposób może dać im możliwość zbawiennego żalu. Kościół modli się za ludzi, którzy odebrali sobie życie.” (Katechizm Kościoła Katolickiego).Talmud również zawiera potępienie samobójcy i zakazuje rytualnego pochówku takiej osoby. Muzułmanie uważają, że człowiek umiera wtedy, gdy wezwie go do siebie Bóg: tym samym nie wolno przyspieszać tego momentu. W XVII wieku istniały sekty wokół Kościoła prawosławnego, których członkowie popełniali masowe samobójstwa lub dokonywali ciężkich samookaleczeń (raskolnicy, skopcy). Ich działania były surowo potępiane przez Kościół prawosławny.
Aborcja (poronienie) - termin potoczny oznaczający dokonanie celowego, przedwczesnego, sztucznego zakończenia ciąży i usunięcie zarodka lub płodu[1]. Synonimy aborcji to m.in. sztuczne poronienie lub przerwanie ciąży. Aborcja polega na usunięciu przy pomocy metod farmakologicznych lub mechanicznych zarodka lub płodu, co skutkuje to śmiercią. Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w oczach części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych. W przekonaniu takich religii jak katolicyzm, prawosławie, buddyzm, hinduizm, rodzimowierstwo, islam i większość wyznań protestanckich oraz judaistycznych, płód jest istotą ludzką, aborcja zaś jest niedopuszczalna. Opinię tą podzielają również ruchy pro-life (wyznające stanowisko przeciwne dopuszczalności przerywania ciąży i optujące za jego całkowitym zakazem), niektórzy etycy świeccy, środowiska konserwatywne i część centrum politycznego i ideologicznego (inne stanowisko dopuszcza aborcję jedynie pod pewnymi określonymi warunkami, jak ciąża w wyniku zgwałcenia, trudne warunki życiowe lub materialne kobiety, uszkodzenia lub wady genetyczne płodu). Środowiska popierające swobodę decydowania o wykonaniu lub nie zabiegu aborcji (ruchy pro-choice) nie zgadzają się z tym stanowiskiem i sprzeciwiają się wprowadzaniu zakazu dokonywania aborcji. Jego argumentem jest prawo kobiety do swobodnego wyboru odnośnie swojego stanu ciąży[16]. Kwestia dopuszczalności prawnej i oceny moralnej aborcji jest także źródłem kontrowersji w łonie współczesnego ruchu feministycznego - większość czołowych organizacji feministycznych opowiada się za dopuszczalnością przerywania ciąży, istnieje jednak ruch feminizmu za życiem (szczególnie silny w USA) opowiadający się za zakazem przerywania ciąży. Wyraźny zakaz dokonywania aborcji znajdował się w Przysiędze Hipokratesa: Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego. W tekście Deklaracji genewskiej fragment ten został zastąpiony następującym zdaniem: zachowam najwyższy szacunek dla życia ludzkiego. W tekście Przyrzeczenia Lekarskiego, które jest dziś składane przez lekarzy w Polsce, odpowiedni fragment brzmi: przyrzekam: (...) służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;