Woda lecznicza- to woda podziemna, bakteriologicznie bez zarzutu, o niewielkich wahaniach składu chemicznego i właściwościach fizycznych, o działaniu leczniczym udowodnionym na podstawie badań naukowych lub długotrwałej obserwacji lekarskiej, uznana za leczniczą przez Ministra Zdrowia i Opieki społecznej- definicja zawarta w normie branżowej BHP.

Wody lecznicze:

1. Lecznicze wody mineralne- zawierają więcej niż 200mg składników mineralnych w 1 dm 3

2. Lecznicze wody swoiste- zawierają składniki swoiste o szczególnej aktywności farmakologicznej.

Lecznicze wody mineralne

Powstają w wyniku wzbogacenia o składniki mineralne wód infiltracyjnych- proces powstaje bardzo łatwo jeśli po drodze wody napotykają skały łatwo rozpuszczalne. Dużą rolę odgrywają dwutlenek węgla, (rozpuszczony w wodzie nadaje jej charakter słabego kwasu, który pomaga rozpuścić nawet trudno rozpuszczalne skały

Kryteria podziału wód leczniczych

1. ze względu na zawartość mikroskładników tzn związków chemicznych występujących w wodzie w dużych ilościach

2. ze względu na zawartość mikroskładników tzn swoistych szczególnie aktywnych biologicznie związków które występują w wodzie leczniczej w bardzo małych ilościach

Podział ze względu na temperaturę

1. wody hipotermalne 20- 35

2. wody izotermalne 35-40

3. wody hipertermalne powyżej 40 stopni

Podział wód ze względu na porównanie jej z ciśnieniem krwinki czerwonej

1. izoosmotyczne- równe ciśnienie 0,95% chlorku sodu

2. hipoosmotyczne mniejsze niż ciśnienie 0,95% NaCl

3. hiperosmotyczne- większe niż ciśnienie 0,5% NaCl

Zabiegi:

1. Kąpiele

2. Półkąpiele

3. Wziewania

4. Kuracja pitna (krenoterapia)

Charakterystyka wód:

1. Wody alkaliczne

- zawierają wodorowęglany, węglany alkaliczne, zastosowanie kuracja pitna

2. Wody zawierające węglan wapniowy i magnezowym, i siarczan wapniowy działają przeciwzapalnie, moczopędnie. Zastosowanie w kamicy nerkowej

3. wody słone

Zawierają chlorek sodu, mogące zawierać chlorek wapnia, magnezu, barwnik kwasu węglowego, węglan sodu, węglan wapnia, siarczan sodu. Zastosowanie kuracja pitna, wziewania,. Kąpiele solankowe

Występowanie wód leczniczych w Polsce:

• 255 ujęć wód leczniczych w Polsce

• różne składy chemiczne i różny stopień mineralizacji

• Karpaty i pogórze: wody wapniowe, jodkowy i bromkowe, wody siarczkowe i szczawy wodorowęglanowe, sodowe, wapniowe, magnezowe, chlorkowo- sodowe

• środkowo- nizinny region dominują chlorkowo- sodowe

• region sudecki- słabo zmineralizowane wody radoczynne, szczawy i wody siarczkowe

Kąpiel siarkowodorowa

Pomieszczenie oddzielne, dobrze klimatyzowane, ze względu na zwiększającą się zawartość siarkowodoru. Armatura wanien wykonana z tworzywa sztucznego (fajans, drewno lub lastrico- mieszanka cementu z kruszonym marmurem).

Metodyka do wanny wypełnionej wodą (150l) wlewa się ok. 150 ml roztworu siarczku potasowego oraz 50ml 36% technicznego kwasu solnego. W wyniku reakcji wytwarzania się w wodzie siarkowodoru w ilości oddziaływającej leczniczo.

Ogólne- temp. Do 37 st. zabiegi co drugi dzień (cztery razy na tydzień) 15 zabiegów

Częściowe do 39 stopni, intensywność oddziaływania można osłabić zmniejszając zawartość siarkowodoru. Odpowiednio mniejsze ilości roztworu siarczku potasowego i kwasu solnego.

Oddziaływanie:

• rozmiękczenie naskórka

• odczulanie

• rozszerzenie naczyń krwionośnych

• uzupełnienie niedoboru siarki w ustroju

Wskazania:

• stany zapalne stawów

• po zatruciach, nerwobóle

• łuszczyca

• pokrzywka

• zapalenia nerwów pochodzenia toksycznego

Kąpiel kwasowęglowa

Wytwarzana za pomocą saturatora. Nasycona woda bezwodnikiem kwasu węglowego. Wytwarza się woda kwasowęglowa którą używamy do kąpieli.

Metodyka

W wannie woda ma 60 stopni. Temperatura wody obniża się do 32,5 stopnia. Kąpiel trwa od 6-12 minut. Zalecamy 12-15 zabiegów.

Kąpiel jest nieprzyjemna. Czas kąpieli wydłużamy a temperaturę obniżamy w dalszych zabiegach. Temp. 30-34

• rozszerzenie naczyń

• obniżenie ciśnienia krwi

• zwolnienie akcji serca

Wskazania

• wady serca

• otyłość

• zwyrodnienie mięśnia sercowego

Przeciwwskazania:

• zły stan ogólny

• niewydolność oddechowa

Kąpiel chlorkowo- sodowa

Używamy chlorku sodu pow 1,5%- tzw solanka. Poniżej tej wartości- woda do picia.

Do wanny 4 kg soli kąpielowej, iwonicka, ciechocińska. W zależności od tego jakie jest stężenie soli wyróżnia się: do 1 % solankowa słaba, powyżej1% kąpiel solankowa silna.

Uważamy na osoby z wysokim ciśnieniem.

Ciepłe- do 37 stopni, solanka o słabszym stężeniu

Gorące- do 40 stopni, solanka o dużym stężeniu

5 kąpieli tygodniowo, 15-20 zabiegów. U dzieci zabieg jest krótszy i wynosi 10 minut.

U dorosłych 15-20 minut.

Efekt:

-rozpulchnienie naskórka

• zapalenia stawów

• SM

• gościec tkanek miękkich, nerwobóle,

Gorące:

• choroby narządu rodnego u kobiet

• choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

Przeciwwskazania:

• choroby Sudecka

• odwapnienia kości

Kąpiel rodanowa

temp. Wody 32-37 stopni

czas 15-20 minut

codziennie lub co drugi dzień

przez skórę dochodzi tylko 0,3- 0,5 % radanu zawartego w kąpieli, dlatego znaczenie biologiczne ma część wchłaniana.

KRENOTERAPIA

Forma leczenia wykorzystywana w balneoterapii. Polega na kuracji pitnej wód źródlanych o unikalnym składzie mineralnym. Odpowiednie wody mają dobroczynne działanie na układ pokarmowy, drogi oddechowe i inne narządy.

Działanie miejscowe- jeśli przechodzi przez odcinki układu pokarmowego, które stykają się z wodą

Związane jest z objętością wody, jej temperaturą, ilością i jakością chemicznych i biologicznych składników oraz odczynem

Wpływa na czynności ruchowe ścian przewodu pokarmowego czynności wydzielnicze błony śluzowej.

Działanie wody:

• wspomaga perystaltykę

• zwiększanie objętości krwi- krótkotrwałe

• nadmiar wody wydalany przez nerki

• zwiększenie objętości wyrzutowej serca i pojemności minutowej

• niewielki wzrost ciśnienia krwi

Wpływ temperatury wody:

1. zimna- wydzielanie soku żołądkowego, zwolnienie czynności skurczów serca

2. ciepła- wydzielanie soku żołądkowego, żółci, soku trzustkowego, przyspieszenie czynności serca, rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.

Wpływ różnicy ciśnień osmotycznych:

• woda mineralna hipertoniczna- pobieranie wody z błony śluzowej przewodu pokarmowego

• woda hipotoniczna- zwiększone wchłanianie wody przez błonę śluzową jelita cienkiego

Skład chemiczny wód mineralnych mogą zmieniać odczyn soków trawiennych oraz aktywność zawartych w nich enzymów.

Woda chlorkowo- sodowa

• hipertoniczna- anilan perystaltykę,

• stosowane stężenie 0,3-1%

• silny bodziec wydzielniczy

• zawartość anionu siarczanowego lub kationu magnezowego- pobudzenie perystaltyki jelit, wydzielanie soków żołądkowych

-izotoniczna- pobudza wydzielanie trzustkowe żółci, uczynnianie enzymów, rozpuszczanie śluzu

Wody hipotoniczne- wykorzystuje się je w przewlekłych nieżytach żołądka, niedokw2aśnych i bezkwaśnych, zaparciach nawykowych.

Przeciwwskazania:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• wrzodziejące i kurczowe zapalenie jelita grubego

• niewydolność krążenia

• nieżyt dróg moczowych

Kuracja pitna wodami wodorowęglanowe:

• uważamy u osób z wysokim ciśnieniem

• obecność wodorowęglanu sodu

• krótkotrwałe zobojętnienie zawartości żołądka, zwiększenie wydzielania kwaśnego soku żołądkowego

• woda wypita przed jedzenie- zobojętnia

• woda wypita po jedzeniu= niecałkowite zobojętnienie miazgi pokarmowej, powstawanie dwutlenku węgla pobudzającego wydzielanie soku żołądkowego.

Wskazania:

przewlekłe nieżyty żołądka, po zabiegach chirurgicznych, przewlekłe zapalenia dróg żółciowych, choroba wrzodów a w okresie utajonym, stany po operacyjnym leczeniu choroby wrzodowej, przewlekłe stany pęcherzyka żółciowego.

Przeciwwskazania:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy w okresie ostrym

• kamica pęcherzyka żółciowego i nerek

• nerwica żołądka

Zasady kuracji pitnej:

• przy ustaleniu dawki dziennej wody należy brać pod uwagę masę ciała oraz indywidualną tolerancję na składniki mineralne

• dawka 100ml wody mineralnej wywiera już działanie farmakodynamiczne w organizmach u człowieka ważącego 7-0 kg

2 i 3 tydzień leczenia dawka 4-6x 220 ml 3x dziennie

w zależności od masy pacjenta dawki

• małe 10ml/kg masy ciała

• średnie 15ml/kg masy ciała

• duże 20 ml/kg masy ciała

Dzienną dawkę dzieli się na 3 porcje. Poranna powinna być największa. W niektórych chorobach wskazany jest podział na mniejsze i częstsze.

Wody lecznicze zazwyczaj pije się na czczo od 20-80 minut przed jedzeniem, małymi łykami. Wypijając kubek w ciągu 3-5-6 minut

Chodzenie podczas picia korzystnie wpływa na wchłanianie składników mineralnych wody.

---