Wody mineralne i lecznicze
Wody podziemne w zależności od miejsca zalegania i otoczenia mają różne właściwości lecznicze. Na stopień mineralizacji i skład chemiczny ma wpływ środowisko skalne, głębokość złoża i czas przebywania tu wody.
Czynnikiem klasyfikującym wody jest procentowa zawartość minerałów, czyli ilość osadu uzyskana z odparowania 1 litra wody. Na tej podstawie wody podziemne można podzielić na trzy grupy:
wody naturalne i słodkie - zawierające mniej niż 0,5g osadu na litr wody.
akratopegi - zawierające osad w przedziale od 0,5 do 1 g na litr wody.
wody mineralne - zawierające ponad 1 g minerałów na litr wody.
Geneza postania wód mineralnych
Wody opadowe przedostając się do szczelin skalnych tworzą zamknięte złoża. Składniki chemiczne zawarte w skałach są wypłukiwane przez wodę powodując nasycenie jej minerałami. Siła infiltracyjna wody zależy od stopnia nasycania jej CO2, w zależności od stężenia może mieć właściwości słabego kwasu węglowego, który stopniowo rozpuszcza niektóre składniki skał. Rodzaj podłoża skalnego decyduje o tym jakie składniki mineralne nasycą wodę. Przykładowo, skały wapienno-magnezowe dostarczają wodzie jonów: Mg2+ ,Ca2+.
Wody mineralne z różnych źródeł zawierają większe lub mniejsze stężenie wszystkich pierwiastków występujących w przyrodzie. Możemy tu wyróżnić kilka grup:
makroelementy czyli pierwiastki główne: wodór, tlen, węgiel, sód, siarka, magnez, potas wapń, chlor, brom, mangan, jod i żelazo.
mikroelementy czyli pierwiastki rzadkie takie jak bor, lit, cynk, miedź, fosfor, arsen, kobalt, chrom, srebro, ołów, bar i nikiel.
pierwiastki promieniotwórcze: radon, rad, uran, tor i toron.
pierwiastki śladowe: złoto, rtęć i rubid.
Rodzaje wód mineralnych
Wydajność źródeł i skład chemiczny jest zmienny i zależy od warunków atmosferycznych, głębokości złoża, rodzaju podłoża skalnego i ukształtowania terenu,. Te czynniki kwalifikują wody mineralne do następujących grup:
Wody siarczkowe - zawierające w jednym litrze ponad 1 mg siarki ogólnej, dającej się oznaczyć jodometrycznie.
Wody słonawe - podziemne o mineralizacji ogólnej w przedziale 3-10 g/l, zwane również wodami brakicznymi.
Wody słone - podziemne o mineralizacji ponad 10 g/l lecz poniżej 35 g/l. Najczęściej są to wody proste typu Cl-Na, lub złożone typu Cl, SO4, HCO3 -Ca, Na, Mg.
Wody glauberskie - lecznicze siarczanowo-sodowe, w których zawartości jonu siarczanowego i sodowego są większe niż 20% sumy anionów i kationów.
Wody gorzkie - lecznicze zaliczone do siarczanowych z zawartością magnezu ponad 20%, sumy mvali kationów, są to wody siarczanowo-magnezowe.
Wody chłodne - o temperaturze w przedziale 5-20 0C.
Wody ciepłe - o temperaturze powyżej 20 0C, zwane także termalnymi.
Wody gorące - podziemne o temperaturze 37-42 0C. Wody bardzo gorące o temperaturze 42-100 0C, natomiast powyżej 100 0C, np. wody gejzerów zaliczone są do wód wrzących.
Szczawy - pochodzenia infiltracyjnego, nasycone CO2 w ośrodku skalnym na dużej głębokości. Wody typu wodorowęglanowo-ziemno-alkalicznego. Mogą też być wzbogacone w związki żelaza.
Zubery - o wysokiej mineralizacji i złożonym składzie chemicznym, są to szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowe lub wodorowęglanowo-sodowe. Powstają z mieszania się reliktowych solanek ze szczawami pochodzenia infiltracyjnego.
Porównanie profilu leczenia i ofery dla kuracjuszy w polskich uzdrowiskach: