Metody badań naukowych:

1. system metod indukcyjnych

Sposób dochodzenia do twierdzeń i ich uzasadnienia przez dane doświadczenia, które wyjaśnia analiza.

Nauki empiryczne

Wnioskowanie na podstawie obserwacji, doświadczenia,

Subiektywnie niepewny

Od szczegółu do ogółu

2. system metod dedukcyjnych

Zdobywanie i dowodzenie tez w drodze czysto rozumowej (synteza).

Trzeba znać reguły logicznego myślenia

Nauki ścisłe

Subiektywnie pewny

Od ogółu do szczegółu

Reguły sterowania nauką:

a) wewnętrzne

Tworzone przez ludzi nauki zajmujących się nią profesjonalnie, w danym okresie historycznym; tworzących „szkoły/ mody naukowe” np.: scholastyka, empiryzm, pozytywizm, neopozytywizm, scjentyzm, marksizm, fenomenologia, interakcjonizm, hermeneutyka etc.

Zawierają normy mówiące o tym, jakie działania badawcze i jakie wytwory poznawcze są uznane za naukowe- autonomiczny model rozwoju nauki

b) zewnętrzne

Oczekiwała (żądania, roszczenia, życzenia) wobec nauki określone przez pozanaukowe układy społeczne (np. militarne, polityczne, ekonomiczne), które oceniają stopień ich realizacji.

Heteronomiczny model rozwoju nauki

Modele rozwoju nauki:

a) autonomiczny

● Budowany przez logicystów według racjonalności logiczno-metodologicznej (wewnętrznych reguł sterowania nauką)

● Czynniki zewnętrzne mogą Stanowic tylko „kontekst odkrycia”, decydują o doborze problemów, o ich zakresie, ale nie wpływają na sposób ich rozwiązywania i osiągane wyniki badań naukowych.

b) heteronomiczny

● Uznawany przez historycystów.

●Czynniki zewnętrzne o charakterze psychologicznym, czy społeczno-historycznym wywierają wielki wpływ na naukę zarówno w kontekście odkrycia, jak i uzasadniania naukowego.

● Zasady metodologiczne (normy i dyrektywy) zależą od takich sfer życia jak: gospodarka, technika, obronność, ustrój społeczny i polityczny, kultura, stan świadomości, ogólny klimat intelektualny, światopogląd

● Społeczeństwo ma wpływ na dobór problemu, metodę badania i na rozwiązanie.

Funkcje nauki:

>> opisowa (deskryptywna) jak? dlaczego?

Wielowymiarowy, wyczerpujący, wiele aspektów opisu rzeczywistości

>> wyjaśniająca związki między procesami, a tym, co opisaliśmy (relacje, wpływy)

>> prognostyczna jak może być?

Opis, wyjaśnienie, prognozowanie.

>> praktyczna (instrumentalna) jak zrobić?

>> kształtowania świadomości społecznej jaka jest relacja między rozwojem nauki a świadomością społeczną ludzi?

Interdyscyplinarny charakter- rozpatrywanie problemu na gruncie szeregu nauk

Kompensacja- wyrównywanie braków

Addytywizm- przeciążenie informacją

Klasyfikacja nauk:

Według kryterium celu:

- nauki teoretyczne (f. opisowa, f. wyjaśniająca)

- nauki praktyczne (f. instrumentalna)

Według kryterium przedmiotu badań:

- nauki formalne (matematyczne i logiczne) bazują na symbolu

- nauki przyrodnicze (świat materialny, otaczający człowieka) opisują świat np. geografia, biologia

- nauki humanistyczno-społeczne (człowiek i jego wytwory) historia, wos, psychologia etc.

Według kryterium metody badań:

- nauki należą do naukowego systemu dedukcyjnego (nauki formalne)

- nauki należą do naukowego systemu indukcyjnego

Pedagogika- teoretyczno-praktyczna

humanistyczno-społeczna

indukcyjna

Pozytywizm

Idea racjonalnego postępowania, rozumy

metody indukcyjne

August Comte połowa XIX w.

Nauka jako najlepsze źródło wiedzy; bada tylko dostępne doświadczeniu byty

Wiedza naukowa= adekwatny (pewny i prawdziwy, obiektywny) obraz rzeczywistości

Badanie powtarzalnymi metodami empirycznymi= wiarygodność (pewność) rezultatów naukowych

Nastąpiło przesunięcie w sferze wartości związanych z ludzkim poznaniem- osłabiona została autoteliczna wartość poszukiwania prawdy na rzecz wytwarzania wiedzy przydatnej do rozwiązywania konkretnych problemów w określonym czasie i miejscu

Scjentyzm (łac. scienta- wiedza):

- poglądy filozoficzne

- podstawa myślowa i światopoglądowa

- prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarczają jedynie nauki przyrodnicze

- rozwinął się w drugiej połowie XIX w. z empiryzmu i pozytywizmu

Naturalizm- konsekwencje dla edukacji:

* Cele edukacyjne- wyprowadzone są z „natury” i dostosowane są do potrzeb i możliwości jednostki

* Proces rozwoju człowieka jest procesem indywidualnym i niepowtarzalnym, a zatem najważniejszą rolę odgrywają procesy naturalnego wzrastania i wrastania w grupy społeczne i kulturę

* Rolą pedagoga jest wspieranie naturalnego rozwoju człowieka, a najbardziej przydatne do pełnienia tej roli jest jego praktyczne doświadczenie, które może być wspomagane wiedzą wytwarzaną przez nauki biologiczne oraz wiedzę psychologiczną o rozwoju człowieka.

* Szkoła powinna być „na miarę” możliwości dziecka, a wychowanie powinno być „funkcją” jego rozwoju i potrzeb.

* Rousseau, Lock, Pestalozzi, Key

Antynaturalizm- konsekwencje dla edukacji:

* ma wspomagać ucznia w dążeniu do poznania idei i wartości zmiany swego subiektywnego doświadczenia

* zadaniem szkoły jest wyposażenie uczniów w wiedzę i taki rozwój ich kompetencji poznawczych, by mogli podejmować racjonalne decyzje i działania (przygotowanie do adaptacji i rekonstrukcji kultury)

* dobry nauczyciel- wysoki poziom wykształcenia ogólnego, kierunkowego na poziomie akademickim miał decydować o statusie społecznym, jego autorytecie, profesjonalizmie, roli zawodowej.

* szkoła jako ważne narzędzie realizowania oświeceniowej idei powszechnego oświecenia ludzi.

Humanizm

„prąd umysłowy epoki odrodzenia, nawiązujący do tradycji antycznych, zwłaszcza rzymskich”

Humanista- człowiek podejmujący studia nad spuścizną kultury antycznej

Współczesne rozumienie humanizmu:

- postawa ideowa i wartości, w imieniu których człowiek występuje

- trwałe i powszechne dobro ludzkiego świata wyniesione ponad zmienność i ograniczoność czasów, chociaż zakorzenionych w innych konfliktach i nadziejach

- próba odpowiedzi na pytanie o sens życia, określenia zadań ludzkiego działania w tym świecie, w którym żyją

- miara ludzkiej odpowiedzialności za czyny podjęte lub zaniechane w stosunkach między ludźmi- sumienie czuwające nad ludzką wspólnotą.

Synergia- współdziałanie, współpraca, wspólnotowość, ludzki rezonans, spontaniczność, radość wspólnego działania, współżycie, współczulność, empatia, szlachetna rywalizacja w duchu fair play.

- współpraca, współdziałanie (w sferze myślenia, odczuwania i działania)- podstawowy warunek indywidualnego, twórczego rozwoju jednostki ludzkiej.

- uwarunkowania, przeżycia synergii:

a) atmosfera pełnego zaufania, akceptacji

b) otwartość na impulsy przekazywane przez innych i wynikające ze wspólnoty celu, do którego realizacji chcemy wnieść własny wkład

- synergia- wspólne działanie dające większe, lepsze efekty działań indywidualnych- nadwyżka korzyści przypadająca na członka zespołu współdziałającego z pozostałymi osobami w porównaniu z korzyścią możliwą do osiągnięcia w działaniu indywidualnym

- gry „zwycięzca- pokonany” należy zastąpić grą nieantagonistyczną „zwycięzca- zwycięzca” (Olaf Aksel Burow)

Synergetyka - jak na bazie współdziałania powstają zróżnicowane czynniki struktur, a następnie- podobnie jak rzeczy i istoty żywe przekształcają się i wzajemnie na siebie oddziałują.

Bez współpracy nie ma życia.

Płaszczyzny analizy humanizmu (B. Suchodolski):

Nauka

Jest wielkim ludzkim przedsięwzięciem, szczególnym powiązaniem ludzkiej intelektualności przygody i intelektualnej powagi czujnej i zdyscyplinowanej

Sztuka

Spleciona z poznawaniem rzeczywistości, ale również tworząca nową rzeczywistość.

Towarzyszy ludziom wyrażając ich doświadczenie, kontynuując wyobraźnię i bogactwo uczuć.

Współdziałając w tworzeniu mitów, wprowadza w nierozwikłane przez naukę i filozofię tajemnice istnienia, mroczne i dramatyczne konflikty duszy ludzkiej.

Praca

Aktywność ludzka, w której wyraża się człowiek i jego wola kształtowania materii wedle ludzkich zamierzeń.

Dająca spełnienie i samorealizację.

Technika

Nie jest jednorodna- może służyć człowiekowi, ale i niszczyć.

Technika prometejska- służąca człowiekowi, ułatwiająca mu życie, np. w medycynie, pozwalająca spełnić marzenia ludzkie np. o lotach w kosmos

Relacje międzyludzkie

Relacja JA-TY: stosunki bezpośrednie, autentyczne człowieka z człowiekiem

Stosunki międzyludzkie oparte na sympatii, empatii, przyjaźni- budowanie więzi, wspólnoty

Relacja JA-MY: budowanie więzi z ojczyzną, narodem- patriotyzm

Zadania edukacji humanistycznej:

● przygotowanie ludzi do budowy rzeczywistości humanistycznej

● uczyć się wspólnego działania

a) ku światu bez wojen i zbrodni

b) ku nowemu porządkowi społeczno-gospodarczemu

c) ku ochronie i naprawie środowiska

d) ku wewnętrznemu odrodzeniu ludzi, zagubionych we współczesnym chaosie

● uczyć żyć godnie

● uczyć współpracy (synergia)

● uczyć kreować siebie samego i własnego życia

● uczyć rozwiązywania konfliktów np. między orientacją ku karierze i naturalnym sukcesom, konsumpcji a orientacji ku wartościom kultury, narodu

● kształtować poczucie tożsamości narodowej i postawę patriotyczną, rozbudować motywy i działania społeczne, służyć rozwojowi kraju

Pedagogia- praktyka (gr. paidagogija)-

Oznacza samo dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych, np. pedagogia domowa, szkolna itp.

Może być:

1. twórczym działaniem na dzieci i młodzież, płynącym z talentu wychowawcy

2. rzemieślniczym naśladowaniem wzorców postępowania, zależnym od nabytej wprawy i rutyny

Pedagogika (gr. pais- chłopiec; ago- prowadzi)

Jest to nauka, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogiki wszelkiego rodzaju (sztuk i techniki wychowania), czyli wychowawczego prowadzenia dzieci i młodzieży oraz oddziaływania na rozwój ludzi dorosłych.

Czym zajmuje się pedagogika?

>> zjawiskami wychowawczymi

>> wszechstronnym rozwojem człowieka i jego życiem od dzieciństwa i młodości po dojrzałość i starość.

Andrea Folkierska w tekście „Samowiedza pedagogiki…” podejmuje namysł nad tym, co decyduje o tym, że możemy mówic w dobie ponowoczesności o naukowości pedagogiki. Stwierdza, iż nie tylko przedmiot i metoda (specyfika przedmiotu) determinują traktowanie pedagogiki jako nauki. Odnosi się tu do teorii tzw. interesów konstytuujących poznanie Jurgena Habermassa. To interes wyznacza poznanie, a praktyka zakorzeniona jest w społecznym doświadczeniu kultury.

Nauka jako społeczna forma ludzkiej działalności intelektualnej wytwarza trzy rodzaje wiedzy:

1. wiedzę intelektualną

2. wiedzę praktyczną

3. wiedzę emancypacyjną

	Interes techniczny Wiedza instrumentalna	Interes praktyczny Wiedza praktyczna	Interes poznawczy Wiedza emancypacyjna
podejście	empiryczno-analityczne	historyczno-hermeneutyczne	krytyczne
sens ważności twierdzeń	możliwość technicznego wykorzystania	zrozumienie znaczenia	autorefleksja
podstawowa kategoria poznania	informacja	interpretacja	analiza

Wiedza praktyczna odnosi się od pragnienia zrozumienia świata i bycia w nim zrozumianym. U jej podstaw leży proces komunikowania się z tekstem.

Etymologia pojęcia „wychowanie”

● pierwotnie pojęcie „wychowanie” - żywienie, utrzymywanie kogoś

● starożytna Grecja- rozszerzenie zakresu wychowania (paidea)

● w XIX w. nadanie wychowani znaczenia od łac „educare”- wyciąganiem wydobywaniem wprowadzanie ku górze

Ujęcia wychowania wg Kunowskiego

Definicje o charakterze:

>> Prakseologicznym- działania wychowawców

>> Ewolucyjnym - rozwój dziecka- (pajdocentryzm)

>> Sytuacyjnym- warunki i bodźce wychowania

>> Adaptacyjnym- wytwory i skutki wychowania

Dynamizmy

1. BIOS

Odbywa się niezależnie od naszej woli, stanowi fundamentalną siłę dynamiczną, napędową całego procesu wychowania; jest siłą życiową wymaga pokierowania jej energii do właściwych celów.

2. ETOS

Działa na Bios przez stwarzanie sytuacji wychowawczych w środowisku społecznym (w rodzinie, szkole), w których obowiązują określone role społeczne, stwarza się poczucie powinności, odpowiedzialności w postępowaniu, dziedziczenie społeczne wszelkiego wykształcenia, wiedzy naukowej, postawy religijne, moralne, etyczne.

3. AGOS (z gr. prowadzić)

Mieści się tu pedagog, to co jest w osobowości pedagoga, wnętrzu, wiara w człowieka, w duchowość. Agos wychowawców podnosi i uszlachetnia, rozwija osobowo w procesie personalizacji.

4. LOS/ LOGOS

Nieustabilizowany, zmienny, nieoczekiwany, nieokreśloność przyszłego życia wychowanków, dlatego tak ważne jest przygotowanie do spotkania z Losem, nawiązanie dialogu.

Cztery siły wychowania działające na siebie równocześnie.

! Poza społeczeństwem i kulturą nie ma wychowania.

Cechy wychowania/ funkcje wychowania:

1. Pełni ważne społeczne funkcje:

- komunikacyjna- przekazywanie dziedzictwa kulturowego

- adaptacyjna- adaptowanie od ról społecznych

- rekonstrukcyjna- przygotowanie jednostek do rekonstrukcji ról społecznych

- globalna- rozwijanie osobowości

2. Wielowymiarowość

3. Ciągłość

4. Klasowość

5. Interakcyjność (chodzi tu o interakcje między Id, Ego, Superego)

6. Jedność

7. Indukcyjność

Główne tezy J. Deweya:

● Pierwszym warunkiem rozwoju jest zdolność rozwoju- niedojrzałość (oznacza ona istnienie talentów, uzdolnień, siły rozwojowej).

● Rozwój jest wynikiem dwóch procesów: dojrzewania i uczenia się.

● Celem rozwoju jest „samorealizacja”, czyli „dążenie do robienia tego, do czego ktoś się najlepiej nadaje”.

● Należy inaczej spojrzeć na dzieciństwo; „Porównaj dziecko dziś do tego, jakie było wczoraj”.

Istota dzieciństwa wg J. Deweya:

>> Nie porównywać do dorosłości

>> Niedojrzałość oznacza pozytywną siłę albo zdolność

>> Gdzie jest życie, tam są zawsze działania

>> Rozwój nie jest czymś skończonym

---