Notatka do promieniowania słonecznego:

1. Promieniowanie słoneczne to promieniowanie elektormagnetyczne (240 - 400nm):

• Promieniowanie podczerwone

• Światło widzialne

• Promieniowanie ultrafioletowe

2. Promieniowanie ultrafioletowe:

• UV próżniowe:

• najkrótsza długość fal: 10 - 200 nm,

• nie dociera do powierzchni Ziemi,

• pochłanianie prze powietrze,

• nie powoduje istotnych dla zdrowia efektów.

• UVA 320 - 400 nm

• Jest promieniowaniem najdłuższym i docierającym w głąb skóry do tkanki podskórnej; penetruje do skóry właściwej i powoduje zmiany zwyrodnieniowe tkanki łącznej skóry właściwej

• Stanowi 95% całego promieniowania UV docierającego do Ziemi

• Wpływa destrukcyjnie na kolagen i elastynę, jest odpowiedzialne za starzenie się skóry

• Nie wywołuje rumienia

• Odpowiada za prawidłowe opalanie (pigmentacja bezpośrednia, wczesna), gdyż stymuluje biosyntezę melaniny, dają natychmiastową opaleniznę, która w krótkim czasie zanika

• Wzmaga działanie kancynogenne UVB,

• Wyzwala reakcje nadwrażliwości - fototoksyczne, fotoalergiczne,

• Ilość UVA> ilość UVB

• Jego natężenie jest takie samo przez cały dzień, od wschodu do zachody słońca, niezależnie od pogody oraz pory roku, jest równie intensywne zimą jak i latem, nie zatrzymują go ani chmury ani szyby

• Sztuczne źródła to PUVA

• Nawet siedząc w samochodzie czy nasłonecznionym pokoju bądź w pochmurny dzień latem czy zimą jesteśmy poddawani działaniu takiej samej dawki promieni UVA

• Powoduje obniżenie odporności immunologicznej organizmu, przez co także przyczynia się do zmian nowotworowych, nie tylko skóry, ale także innych organów

• W dużej mierze przyczynia się do zmian nowotworowych skóry

• Efekt jego niekorzystnego działania są zauważalne po latach, gdyż jego dawki kumulują się dając o sobie znać w przyszłości, np. w postaci zniszczonej, pokrytej licznymi zmarszczkami skóry lub zmianami nowotworowymi,

• Mechanizm UVA: wpływa na DNA, cytoplazmę i błony komórkowe oraz na tkankę łączną.

• UVB 290 - 320 nm

• Ma działanie parzące, wywołuje rumień natychmiastowy (działanie rumieniotwórcze - 12 - 24h po ekspozycji), a w następstwie proces zapalny skóry

• Dociera do powierzchni skóry i do warstwy rogowej,

• Daje opóźniona opaleniznę, tzw właściwą (48 - 72h po ekspozycji), ten typ pigmentacji jest trwały,

• Jest promieniowaniem przyspieszającym degradację tkanki łącznej, wywołuje anomalię pigmentowe (pigmentacja pośrednia), keratozę

• Bierze udział w syntezie witaminy D

• Ma działanie kancynogenne i przyczynia się do starzenia się skóry

• UVC 200 - 290 nm

• Promieniowanie UVC jest promieniowaniem docierającym do powierzchni Ziemi

• Jest zatrzymywane w warstwie ozonowej stratosfery na wysokości 35-40 km

• Jest promieniowaniem o działaniu bakteriobójczym i przeciwdrobnoustrojowym, bakteriostatyczne, grzybobójcze,

• Działa silnie rumieniotwórczo i wywołuje nieznaczną opaleniznę oraz uszkadza rogówki,

• Ma największą energię, jest to promieniowanie niebezpieczne dla człowieka

MELANOGENEZA

• jest to wzrost produkcji barwnika w skórze, w której najważniejszym etapem w reakcji syntezy (reakcja L - dopa) jest przekształcenie tyrozyny przez tyrozynazę w melaninę.

• Liczba melanocytów (komórki rozgałęzione, dochodzące do warstwy ziarnistej) w skórze jest podobna we wszystkich rasach, a kolor skóry zależy od ich aktywności w produkcji barwnika skóry - melaniny (wytwarzana jest w obrębie aparatu Golgiego znajdującego się w warstwie podstawnej naskórka). Barwnik gromadzony jest w wakuolach aparatu, które przekształcają się w melanosomy. Liczba melanosomów jest osobnicza i zależy od czynników zewnętrznych.

• MELANOCYTY - Komórki występujące w warstwie twórczej naskórka, produkujące brązowy barwnik skóry - melaninę.

Melanina:

• Melanina jest naturalnym pigmentem o barwie od czarnej, poprzez brunatną (eumelaninę) do czerwonej i żółtej (feumelanina), występującym w skórze, włosach i tęczówce człowieka.

• U osób o jasnej karnacji melanina występuje tylko w warstwie podstawnej naskórka, u osób o ciemnej karnacji - we wszystkich warstwach naskórka.

• Melanina jest trwałym wolnym rodnikiem pełniącym rolę antyutlaniacza i neutralizatora wolnych rodników.

Funkcja melaniny w organizmie:

• Środek promieniochronny (chroni skórę przed działaniem promieni UV),

• Działa przeciwutleniąjaco i neutralizuje wole rodniki, hamując proces przedwczesnego starzenia się skóry,

• Podnosi odporność skóry na poparzenia słoneczne i zmiany nowotworowe,

• Wpływa na termoregulację,

• Reguluje biosyntezę witaminy D3.

Feumelanina:

• Jest barwnikiem występującym u osób pochodzenia celtyckiego, charakteryzujących się jasną skórą pokrytą piegami i włosami w kolorze rudawo - blond.

• Nie tworzy ona bowiem dostatecznego zabezpieczenia przed promieniami UV, a do tego sama okazuje się mutagenna.

Proces melanogenezy i pigmentacji:

• Prekursorem melaniny (czyli surowcem do jej wytwarzania) jest aminokwas tyrozyna przekształcony w procesach oksydacyjnych przez enzym tyrozynazę. Substancją pośrednią jest dihydroksyfenyloalanina (DOPA).

Szczegółowy przebieg:

• Promienie UV uruchamiają proces ochronny pomnażając melanocyty oraz uaktywniając tyrozynazę. Melanocyty są połączone są z komórkami warstwy podstawnej naskórka długimi, cienkimi wyrostkami, przez które transportowane są ziarna melaniny (melanosomy). W keratynocytach ziarna pękają, a uwolniona melanina rozpościera się nad jądrem komórkowym jako ochronny parasol. Komórki naskórka powoli obumierają, wędrując ku powierzchni skóry wypierane przez nowopowstałe warstwy. Razem z nimi wędruje melanina chroniąc leżące niżej komórki.

• Promienie UV - A powodują tzw. Pigmentację bezpośrednią, która pojawia się szybko, bezpośrednio po opalaniu.

• Promienie UV - B wywołują opóźniona reakcję (pigmentacja pośrednia) pobudzając wytwarzanie przez melanocyty melaniny przekazywanej do keratynocytów, która występuje po upływie około jednego dnia po opalaniu.

• Skóra wytwarza ponadto własną substancję ochronną filtrująca światło - kwas urokanowy - znajdujący się w płaszczu hydrolipidowym na powierzchni skóry, a tworzy się z aminokwasów występujących w keratynocytach. W trakcie działania UV na skórę znacznie wzrasta jego stężenie w pocie.

Czynniki uczynniające melanogenezę, czyli uaktywniające tyrozynazę:

• -         promienie UV,

• -         stany zapalne,

• -         metale i metaloidy (miedź, żelazo, srebro, złoto, arsen),

• -         hormon przysadki mózgowej MSH,

• -         hormon gruczołu tarczowego,

• -         hormony płciowe (głównie estrogeny),

• Niedobór witaminy A, PP, kwasu pantotenowego i foliowego.

Czynniki hamujące melanogenezę (działanie wybielające):

• -         witaminy, głównie C,

• -         hormony, głównie wydzielane przez nadnercza i szyszynkę.

POWSTAWANIE ŁOJOTOKU:

Łojotok to wzmożone wydzielanie łoju najwyraźniejsze w okolicach obfitujących w gruczoły łojowe. Skóra jest lśniąca, tłusta z wyraźnie rozszerzonymi ujściami gruczołów łojowych, wypełnionych masami łojowo - rogowymi. Wzmożone wydzielanie łoju jest charakterystyczne dla pewnych okolic zwanych fizjologicznymi rynnami łojotokowymi. Są to: owłosiona skóry głowy, czoło, nos, fałdy nosowo - policzkowe, okolice zauszne, mostka, międzyłopatkowe.

Łojotok oleisty - większa ilość tłuszczu i łoju niż keratyny, występuje na twarzy tłusty nalot,

Łojotok suchy - tłuszczu mniej, a keratyny więcej, nalot suchy i otrębiasty , występuje na powiekach (głównie brwiach).

Osobnicza skłonność do nadmiernego wytwarzania łoju i rogowacenia ujść mieszków włosowych, głównym hormonem płciowym jest męskim jest testosteron, który pod wpływem 5-alfa - reduktazy (enzym) zostaje przekształcony w dihydroksytestosteron (DHT), który powoduje wzmożona produkcję łoju oraz wzrost rogowacenia ujść mieszków włosowych:

Ścianki mieszków włosowych pogrubiają się, zwiększa się tym samym liczba komórek złuszczający się w mieszkach. Jest to spowodowane przede wszystkim niewłaściwym stosunkiem całkowitej ilości łoju do zawartego w nim kwasu linolowego (odpowiada za rozwój i prawidłowe przyleganie korneocytów w ujściach gruczołu. Kiedy jest go niewiele, rozpoczyna się proces niewłaściwego rogowacenia. Nadmiernie namnożone komórki zlepiają się w kanalikach, czopując pory skóry. Tym samym powodują nadmierne nagromadzenie się łoju, który nie może znaleźć ujścia. Sebum w zablokowanym mieszku staje się znakomitą pożywką dla beztlenowych bakterii, które rozkładają tłuszcze na glicerynę i wolne kwasy tłuszczowe (np. kwas masłowy), które drażnią skórę i powodują stany zapalne. Także za powstanie stanu zapalnego w dużej mierze odpowiedzialne są bakterie Propionibacterium acnes oraz drożdżaki Pityrosporum ovale (bogate w lipidy sebum stanowi doskonałą pożywkę, a w połączeniu z beztlenowym środowiskiem wewnątrz mieszka włosowego stwarza idealne warunki do rozwoju mikroorganizmów)

Serum - składnik płaszcza hydrolipidowego:

a) funkcja: mieszanina substancji lipidowych obecnych w sebum po zmieszaniu z wydzieliną gruczołów potowych oraz lipidami wierzchnich warstw naskórka tworzy emulsje typu W/O (najbardziej zewnętrzna warstwa ochronna dla skóry i włosów), zapobiega nadmiernej utracie wody z naskórka , chroni przed działaniem czynników drażniących, zmiękcza i wygładza powierzchnie skóry,

b) skład - w produkcji sebum wyróżnia się dwie drogi biosyntezy lipidów: pierwsza prowadzi do otrzymania trójglicerydów, wolnych kwasów tłuszczowych, wosków i estrów steroli, a druga - do syntezy skwalenu i cholesterol

Przemiana testosteronu w DHT (dihydroksytestosteron) zachodzi w obecności enzymu 5-alfa - reduktazy obecnego w skórze.

Przemiana ta powoduje wzmożoną produkcję łoju oraz wzrost rogowacenia ujść mieszków włosowych (w okolicach ujść gromadzą się niezłuszczone martwe komórki warstwy rogowej naskórka co powoduje zwężenie ujść mieszków i w powiązaniu z nadmiarem serum doprowadza do zastoju wydzieliny i powstania zaskórników).

Zaskórnik to mieszanina substancji tłuszczowych (lipidowych) z resztkami komórkowymi korneocytów (komórki warstwy rogowej naskórka całkowicie wypełnione białkiem - keratyną) , tak więc czop łojotokowo - rogowy jest pożywką do drobnoustrojów chorobotwórczych, które mogą szybko się manażać , uwalniając drażniące metabolity, czyli czynnik drażniący, który stymuluje aktywność gruczołów łojowych.

Jest do błędne koło!!!!

Drobnoustroje mają dobre warunki bytowania, zaczynają intensywnie się namnażać się w naskórku, odżywiają się tłuszcze, rozkładają go do trójglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych, gdzie następnie kwasy tłuszczowesa utleniane i stają się drażniące, co prowadzi do występowania objawów zapalnych:

Nadmierny rozwój mikroorganizmów

Zaskórnik zamknięty i otwarty

Nadmierne rogowacenie

+

Łojotok uwalnianie

Substancji drażniących

DHT stany zapalne

---