Radiodiagnostyka

Najważniejsze wydarzenia w rozwoju diagnostyki obrazowej

• 1908 siarczan baru w diagnostyce p.pok.

• 1924 cholecystografia (Graham, Cole)

• 1927 urografia(Binz, Lichwitz) i arteriografia naczyń mózgowych (Moniz)

• 1928 Frossmann wprowadzenie cewnika przez żyłę odłokciową do prawego przedsionka seca

• 1950 wprowadzenie scyntygrafów (Cassen)

• 1952 zastosowanie ultradźwięków do oceny tkanek miękkich (Howry)

• 1953 cewnikowanie naczyń (Seldinger)

• 1972 tomografia komputerowa (Hounsfield)

• 1977 tomografia MR (Damadian)

Nagrody Nobla

• 1901 W.K. Roentgen (fizyka)

• 1956 D.W. Richards, A.T. Cournand, W.Forssmann (medycyna)

• 1979 A.M. Cormack, G.N. Hounsfield (medycyna)

• 1991 R. Ernst (chemia)

• 2003 P.C. Lauterbur, P. Mansfield (medycyna)

Promieniowanie elektromagnetyczne używane w diagnostyce obrazowej

RTG

Badania Rentgenowskie

• Badania rentgenowskie są diagnostycznymi badaniami obrazowymi wykorzystującymi do uwidaczniania tkanek i narządów ciała ludzkiego elektromagnetyczne promieniowanie jonizujące wytwarzane w lampie rentgenowskiej

Właściwości promieniowania rentgenowskiego

• ulega osłabieniu, przenikając przez materię,

• zmniejsza swoje natężenie z kwadratem odległości,

• wywołuje jonizację materii,

• wywołuje zjawisko luminescencji,

• działa na emulsję fotograficzną,

• ma działanie biologiczne.

Osłabianie promieniowania

• Zjawisko osłabiania promieniowania spowodowane jest pochłanianiem i rozpraszaniem promieni rentgenowskich przenikających przez ciało pacjenta.

• Wielkość osłabiania promieniowania RTG, przenikającego przez ciało zależy od energii promieniowania, efektywnej liczby atomowej związków i tkanek oraz ich gęstości, a także od grubości obiektu.

Stopień pochłaniania prom X przez tkanki

Jakość promieniowania RTG

• O jakości promieniowania rentgenowskiego decyduje napięcie szczytowe prądu elektrycznego (kVp).

• Na liczbę promieni rentgenowskich ma wpływ natężenie prądu mierzone miliamperami (mA).

Zmiana natężenia promieniowania

• Ze zmniejszania się natężenia promieniowania z kwadratem odległości wywodzi się prosta zasada, że odległość jest najlepszą ochroną przed promieniowaniem

Jonizacja

• Promieniowanie rentgenowskie w trakcie oddziaływania z materią wywołuje jonizację atomów i związków chemicznych.

Luminescencja

• Luminescencją nazywa się zjawisko emisji światła widzialnego przez pewne związki chemiczne pod wpływem fotonów promieniowania RTG.

• Luminescencję wykorzystuje się do wzmocnienia działania promieniowania rentgenowskiego podczas zdjęć rentgenowskich oraz prześwietleń.

Działa na emulsję fotograficzną
- Tworzenie obrazu rentgenowskiego na filmie

Działanie biologiczne

• W organizmach żywych promieniowanie jonizujące wywołuje zmiany niekorzystne:

• Destabilizacja cząstek chemicznych

• Tworzenie wolnych rodników - zniszczenie DNA i białek komórkowych, liza komórki

• Szkodliwy wpływ promieni X na tkanki wykorzystywany jest do leczenie nowotworów złośliwych.

Skutki napromieniowania w tkankach i narządach

• Skutki napromieniowania organizmu są zależne od dawki napromieniowania, rodzaju promieniowania, rodzaju napromieniowanej tkanki a także wieku napromieniowanego osobnika

• Tkanki i narządy płodu oraz dzieci są bardziej promienioczułe niż tkanki i narządy dorosłych - tkanki różnicujące się są bardziej wrażliwe od już ukształtowanych !

Zdjęcie RTG - podstawowe projekcje

RTG - projekcje

RTG - projekcje

RTG stawu kolanowego

RTG stawu skokowego

Badania kontrastowe
Badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego z użyciem siarczanu baru

Wlew kontrastowy jelita grubego

Badanie jelita cienkiego - pasaż

Badanie jelita cienkiego -Enterokliza

Urografia

Tomografia komputerowa

• Obrazowanie w płaszczyznach poprzecznych: przegląd płaszczyzn warstwa po warstwie daje wyobrażenie o trójwymiarowym obrazie ciała, możliwość tworzenia 2 i 3-wymiarowych rekonstrukcji

• RTG klasyczne - uwidocznienie struktur trójwymiarowych jako dwuwymiarowe, nakładanie się cieni tkanek i narządów, konieczność różnych projekcji

Tomografia Komputerowa

• TK cyfrowa technika rentgenowska

• Tak jak w zdjęciach klasycznych, obraz zależy od stopnia pochłaniania promieniowania X przez tkanki

• W TK używana jest wąska, skolimowana wiązka RTG, , układ detektorów oblicza natężenie promieniowania po przejściu przez ciało badanego.

• Stopień pochłaniania zależy od gęstości tkanek - przedstawiany jako skala szarości Hounsfielda

Angio-TK naczyń koła tętniczego mózgu

tętniak podziału t. podstawnej

Perfuzja TK

• Badanie Dynamiczne

• ocenia:

• CBV - objętość krwi w mózgu

• CBF - przepływ krwi w mózgu

• MTT - średni czas przejścia

DSA rotacyjna - 3D

nowoczesne oprogramowanie umożliwia wtórną rekonstrukcję obrazu DSA i uzyskanie projekcji objętościowych, trójwymiarowych oraz wirtualnej angioskopii

Niejonizujące metody obrazowania

ULTRASONOGRAFIA

Badania ultrasonograficzne -USG- są diagnostycznymi badaniami obrazowymi wykorzystującymi do uwidaczniania tkanek i narządów ciała ludzkiego fale ultradźwiękowe o częstotliwości 2,0-15 megaherców (MHz)

O wartości, przydatności i znaczeniu USG w diagnostyce medycznej zdecydowały jej następujące zalety:

• pełne bezpieczeństwo dla badanych osób

• duża dokładność w uwidacznianiu badanych narządów i tkanek

• możliwość częstego powtarzania badania

• niska cena badania

• mobilność aparatury ultrasonograficznej

Rodzaje badań

1.Badania wykonywane przez powłoki ciała lub niezarośnięte ciemiączko :

• badanie ośrodkowego układu nerwowego u noworodków

• badania narządów szyi

• badanie serca, tzw. echokardiografia

• badanie badanie płynu w opłucnej i guzów płuca

• badanie narządów jamy brzusznej

• badanie układu moczowego i przestrzeni zaotrzewnowej

• badanie miednicy mniejszej

• badanie naczyń krwionośnych

• badanie moszny

• badanie narządu ruchu

• badanie stopnia odwapnienia kości

2.Badania endosonograficzne specjalnymi głowicami wprowadzonymi do otworów i jam ciała lub naczyń krwionośnych:

• badanie przezpochwowe

• badanie przezodbytnicze

• badanie przezprzełykowe

• badanie donaczyniowe

• badanie laparoskopowe

3.Badania śródoperacyjne

• mózgu

• narządów jamy brzusznej

• naczyń krwionośnych

4.Badania dopplerowskie

umożliwiające ocenę tkanek - płynącej krwi, znajdujących się w ruchu w stosunku do głowicy aparatu

USG

Ultrasonografia dopplerowska

Rezonans Magnetyczny

• Metoda ta wykorzystuje oddziaływanie zmiennego pola magnetycznego na tkanki i narządy rejestrując sygnały rezonansowe jąder atomu wodoru

MR

MR klatki piersiowej

Porównanie rtg - TK - MR

Porównanie rtg - TK - MR

Angiografia Rezonansu Magnetycznego

• Wykorzystanie ruchu krwi dla uzyskania bardzo silnego kontrastu między nią a innymi otaczającymi tkankami

Perfuzja MR

• Dynamiczna technika MR: paramagnetyk używany jako znacznik

• ocena:

• CBV - objętość krwi w mózgu

• CBF - przepływ krwi w mózgu

• MTT - średni czas przejścia

• TA - czas pokazania się znacznika

• TTP - czas osiągnięcia szczytu amplitudy

Dyfuzja MR
Diffusion Weighted Imaging - DWI

• Wykorzystuje zjawisko wielokierunkowej dyfuzji protonów cząsteczek wody w tkankach

Protonowa spektroskopia MR

• nieinwazyjne oznaczenie niektórych metabolitów :

lipidy, mleczany, inozytol, cholina, kreatyna, fosfokreatyna,

n -acetyloasparginian,

Widmo protonowe

prawidłowej istoty białej

Cr - kreatyna

Cho - cholina

Naa - N-acetyloasparaginian

Pozytronowa tomografia emisyjna
- zasady badania

Pozytronowa tomografia emisyjna -PET

Podsumowanie

Nowoczesne metody obrazowania umożliwiają

• Ocenę morfologi narządów i tkanek

- rtg, USG, TK, MR, CAS

• Ocenę funkcji narządów

- perfuzja TK i MR

• Ocenę struktury cząstek

- spektroskopia MR

• Ocenę funkcji metabolicznych

-PET

1

---