by Marzenna

John Stewart „Mosty zamiast murów”, R3 (76- 120)

• Klasyfikacja elementów wypowiedzi:

- pierwotnie werbalne- słowa pisane

- mieszane (towarzyszą słowom mówionym)- ton głosu- tempo, pauzy, głośność, wysokość, milczenie

- pierwotnie niewerbalne (mogą coś znaczyć bez towarzyszących słów)- gesty, spojrzenia, mimika, dotyk

• Werbalne to nie to samo co oralne. Oralne- odnosi się nie tylko do słów mówionych (np. intonacja, kaszel), werbalne- to słowa mówione i pisane.

• Język można rozpatrywać jako:

- SYSTEM- język tworzą różne rodzaje słów i reguły rządzące ich kombinacjami

- AKTYWNOŚĆ- wiele wypowiedzi w istocie jest pewnym działaniem (np. słowo „obiecuję” w ceremonii ślubnej)

- ZUPA- kultury, w których żyjemy, nasze definicje specyficznego kontekstu i role, które gramy są zdeterminowane przez język- zupa językowa, w której żyjemy, warunkuje to w jaki sposób rozumiemy to co postrzegamy

1) Język jest systemem symboli:

• Trójkąt znaczeniowy:

myśl (odniesienie)

słowo lub symbol desygnat lub rzecz

(związak myśl-słowo, myśl-rzecz jest bezpośredni; związek słowo- rzecz arbitralny

=> słowo nie jest rzeczą)

• 3 rodzaje reifikacji:

- ewaluacja statyczna- gdy ignorujemy fakt, że używamy niezmiennie tego samego słowa w odniesieniu do rzeczywistości, która nieustannie się zmienia

- mijanie się- używanie różnych słów w tym samym znaczeniu albo tego samego słowa w różnych znaczeniach

- etykietowanie- gdy reagujemy na szczególny wybór słowa zamiast na rzecz, którą to słowo reprezentuje

• Słowo nigdy nie chwyta w sposób całkowity i w pełni dokładny zjawisk rzeczywistości, o których mówi.

• 3 rozwiązania problemów wynikających z tendencji do zapominania, że słowo nie jest rzeczą:

- datowanie- „Michelle wydawała się sztuczna wczoraj wieczorem” jest datowaniem, a „Michelle jest sztuczna” nie jest.

- indeksowanie- „Zrobisz 70tys. mil na tych oponach”, indeksowane „Zrobiłem aż 70tys. mil na tych oponach, więc jeżeli jeździsz podobnie do mnie, powinieneś także je wybrać”

- eufemizmy- neutralne nazwy stosowane w odniesieniu do negatywnych rzeczy (->negatywne skojarzenia związane z danym terminem ulegają zawieszeniu, np. „nauka o metodach antykoncepcji”-„edukacja seksualna”

2) Język jest aktywnością:

• Istnieje wyraźna różnica pomiędzy znaczeniem semantycznym a czynnością realizowaną poprzez mówienie (np. „zakładam, że”-> nie o zakład tu chodzi ale o przypuszczenie)

• 7 czynności mowy: obietnica, życzenie, groźba, oferta, rozkaz, komplement, powitanie

• Reguły dotyczące aktów mowy:

- to, co musi zostać powiedziane (treść semantyczna)

- to jak zdefiniowana jest sytuacja

- szczerość mówiącego

• transakcyjne spojrzenie na komunikację- dot. sposobów współpracy partnerów konwersacji w celu wspólnej konstrukcji pewnych wydarzeń konwersacyjnych

• para przyległa- sekwencja dwóch kolejnych akcji, jedna zakłada wystąpienie drugiej, np. na słowo „Cześć” oczekujemy odpowiedzi drugiej osoby

• co z tego wynika? - zwracać większą uwagę na związek tego co się mówi z tym co się robi

- dostrzeżenie działania realizowanego za pośrednictwem mowy może pomóc w diagnozie problemów komunikacyjnych

3) Język jest zupą:

• Język jest czymś więcej niż tylko narzędziem:

- Język i percepcja są wzajemnie powiązane:

* np. jeżeli spędzałeś dużo czasu w otoczeniu wody i nauczyłeś się wielu słów określających zjawiska związane z wodą, będziesz spostrzegał ją w sposób bardziej zróżnicowany niż osoba wychowana z dala od wody

* język odzwierciedla sposoby spostrzegania przez nas kobiet i mężczyzn, jak i wpływa na nie, np. zmiana w języku ang. słowa salesman na salesperson ( w związku z tym, że coraz więcej kobiet zaczyna pracować)

- Granice naszego języka są granicami naszego świata:

* być może najważniejszą oznaką naszego człowieczeństwa jest to, że rodzimy się w zupie językowej, w której warzymy się przez całe życie

I co z tego? Rady językowe:

- uważaj na pułapki językowe (etykietowanie i mijanie się w szczególności)

- nie poddawaj się złudzeniu „właściwego znaczenia”

- rozwijaj swoje słownictwo (rozbudowa słownictwa jest poszerzaniem świata)

- korzystaj z twórczej mocy języka (metafora jako jeden z lepszych sposobów)

- rozwijaj język niewykluczający i pełen szacunku (aby nie ranić innych)

- uważaj, co mówisz

Zwracanie uwagi na słowa:

- Słuchaj tego co mówisz i zastanów się, czy rzeczywiście mówisz to, co chcesz powiedzieć. 9/10 osób po upływie minuty nie pamięta tego, co powiedziało.

- Istnieje 10 słów, na które należy zwracać baczną uwagę:

* Ja - wiele osób unika słowa „ja”, ponieważ sądzą, że jest to sposób zwrócenia na siebie uwagi, mówią „Nie możesz tego zrobić” zamiast „Sądzę, że nie możesz tego zrobić (=ustanawia bardziej partnerskie stosunki)”; „ja” jest zaimkiem jasno informującym, że to mówię ja, a nie ktoś inny, ważne jest więc, by go nie pomijać.

* Ty- jego użycie może spowodować, że wypowiedź zostaje odebrana jako oskarżenie, podczas gdy jest zamierzona jako przedstawienie faktów lub zwierzenie np. „Ty tylko pogarszasz sprawę” może brzmieć inaczej gdy dodamy „Moim zdaniem, ty tylko pogarszasz sprawę…”

* Oni- jest często ułatwieniem w rozpowszechnianiu plotek („Mówią, że…”); ważne jest, aby było jasne, kim są oni, by nie przekazywać informacji niedokładnych i by było wiadomo, o kim się mówi.

* To- im jaśniejsze jest twoje „to”, w tym mniejszym stopniu słuchacz wypełnia je swoim własnym znaczeniem

* Ale- jest często sposobem powiedzenia „tak” i „nie” w tym samym zdaniu; taki sposób mówienia może łatwo doprowadzić do tego, że druga osoba poczuje się niepewna, skrępowana i często zmieszana; spróbuj zastąpić „ale” słowem „i”, co uczyni sytuacje jasniejszą, nawet twoje ciało poczuje się wtedy inaczej (mniej napięte)

* Tak, nie- kiedy te słowa są jasno wypowiedziane i odnoszą się do teraz (a nie do „świętego nigdy”) i kiedy jest jasne, że odnoszą się do sprawy a nie do wartości osoby, wówczas są bardzo pożyteczne dla jakości kontaktu; „nie” jest słowem, którego wszyscy potrzebujemy- musimy być w stanie używać go zawsze, kiedy jest to na miejscu; zamiast „nie” ludzie często mówią „może”- jest to forma kłamstwa i zwykle rodzi brak zaufania

* Zawsze, nigdy- dosłowne znaczenie tych słów rzadko jest precyzyjne, a podobne przykazania rzadko są stosowane w sytuacjach życiowych, najczęściej są nośnikiem emocji przyczyniającej się raczej do pogorszenia niż poprawy sytuacji, np. „Zawsze mnie wyprowadzasz z równowagi” lepiej zastąpić „Teraz zdenerwowałem się na ciebie”

* Powinien, powinna- często używamy tych słów próbując opisać sytuacje, w której istnieje więcej niż jeden kierunek działania, użycie słów „należy”, „powinien” możesz odebrać wtedy jako sygnał, że toczy się w tobie wewnętrzna walka, a może zamiast podchodzić do rzeczy przeciwstawnych jako do jedności, należy je rozdzielić na dwie części, np. zamiast „Ten mi się podoba, ale powinienem wziąć tamten” uzyć „Ten mi się podoba” „Potrzebuję również tamtego”

Język dyskrecji:

- tutaj Pani wspomina o hipotezie Sapira- Whorfa= percepcja świata i funkcjonowanie jednostki zależą w wysokim stopniu od używanego przez nią języka

- nie ma dwóch takich języków, które byłyby wystarczająco podobne, by uznać je za reprezentujące tę samą rzeczywistość społeczną

- Pani ta dorastała w dwujęzycznym środowisku (chińsko- angielskim) i nie zgadza się z powszechnym poglądem, że Chińczycy z grzeczności nigdy nie wyrażają swojego zdania mówiąc „tak” i „nie”, owszem pytając Chińczyka czy jadł odpowie albo „już jadł” albo „jeszcze nie” co sugerowałoby, że nie odpowiadają na pytanie konkretnie, jednak będąc Chińczykiem zrozumielibyśmy te słowa jednoznacznie

1

Komunikacja werbalna:

---