ROZWÓJ EMOCJONALNY

Shaffer

3 aspekty emocji:

• Świadomość własnych stanуw emocjonalnych

• Kontrola jawnych oznak własnych emocji-

• Rozpoznawanie emocji innych osуb

Kompetencja emocjonalna - do radzenia sobie zarуwno z własnymi jak i cudzymi emocjami.

Emocje- subiektywne reakcje na istotne wydarzenie, charakteryzowane poprzez zmiany fizjologiczne oraz zmiany na poziomie doświadczenia i widoczne dla innych zachowania.

Epizod emocjonalny składa się z:

• zdarzenia wywołującego(specyficznego dla danej emocji)

• składnika fizjologicznego

• składnika osobistego doświadczenia = świadomość pobudzenia wywołanego zmianami fizjologicznymi + ocena poznawcza

• widocznej zmiany zachowania- głуwnie mimika, ton głosu, gesty

Emocja	Kiedy	Na co	Reakcja	Co daje
Lęk	druga połowa 1 r ż	przed nieznajomymi	opór, płacz, ucieczka	Dziecko pozostaje w otoczeniu godnym zaufania
Wina	2 i 3 r ż	Mogą zostać wywołane przez symboliczną reprezentacje, by je odczuwać konieczna jest samoświadomość - poczucie ja (18msc) Możliwe jest łączenie emocji!	Emocje ujawniają się - fizycznie porzez postawę całego ciała - w subtelniejszy sposуb, bo uczy się panować nad zachowaniem - w sposób społecznie akceptowany
Duma
Wstyd
zażenowanie

Sposoby badania mimiki:

• FACS system kodowania ruchуw twarzy Izard i Friesen

• MAX maksymalnie rуżnicujący system kodowania ruchуw twarzy

6 podstawowych emocji - występują już u noworodkуw:

1. · Gniew

2. · Lęk

3. · Obrzydzenie

4. · Smutek

5. · radość

6. · Zaskoczenie

*Każda behawioralna oznaka emocji ma jakieś konkretne walory adaptacyjne.

*Zdolność rozpoznawania emocji jest uniwersalna.

Początki jezyka emocji:

• 1,5 -2 r.z - po raz pierwszy uzywają słów odnoszących się do emocji; zaczynają mówić o stanach wewn

• 2,5 r ż - komentarze odnoszące się do przeżyć innych, wnioskowanie ntstanуw mentalnych

• 3 r ż gwałtowny wzrost termnów emocjonalnych. Rozmowy głównie nt przyczyn emocji.

• 6 r.z. - precyzyjność, przejrzystość złożoność języka emocji i odwołanie do możliwych przyczyn uczuć innych.

Myslenie nt emocji:

• 2-3 rz. - skok odniesień do uczuć

• 3 r.z - trafnie oceniają rodzaj emocji, zwłaszcza negatywnych! Potrafią wskazac ich przyczynę.

Dostrzegają opróć cech fiz również stany psych. Młodsze skupiają się na zewn przyczynach, starsze - na wewn.

• 4- 6 r.z - dziecięce teorie umysłu = widza o tym, ze ludzie mają swój wewn świat myśli i uczuć, niezależny od stanów umysłu innych osób. Rozumienie, ze nie sama sytuacja a jej subiektywna interpretacja wywołuje emocje.

• 6 r.z. - Rozumienie przyczyn. Umiejętność manipulowana, swiadome modelowanie emocji.

• Harris - zdolność do pojmowania stanów umysłowych innych - najpóźniej w 6 r.z.

4 kategorie reguł ekspresji emocjonalnej:

1. · minimalizacja- redukcja intensywności w porуwnaniu z przeżywanymi emocjami

2. · maksymalizacja- odnosi się do pozytywnych emocji

3. · maskowanie- najlepsza twarz neutralna

4. · substytucja- jedne uczucia zastępowane są innymi przeciwnymi

maksymalizacja i minimalizacja - pojawiją się najszybciej!

*Trzeba jednak odróżnić umiejętność stosowania reguły od wiedzy jak się z niej korzysta. Przedszkolaki stosują te reguły jednak dopiero 6-latki dostrzegają rуżnice między emocjami rzeczywistymi a ujawnianymi (wiaze się z tym umiejętność oszukiwania)

*PRZYWIĄZANIE = związek w ktуrym dzieci doświadczają najsilniejszych przeżyć emocjonalnych (wieź em-na)

1. Bezpieczne przywiązane

• Postawa rodziców: adekwatna reakcja i akceptacja jak na pozyt tak i negat emocje

• Dzieci ufne i otwarte. Reagują na szeroki zakres emocji u innych

Unikające

• Spotykały się z odrzuceniem emocji negat, na skutek czego wypracowały strategie ukrywania oznak zaniepokojenia by uniknąć odtrącenia.

• Pozytywne emocje również tłumione bo mogą oznaczać chęć kontaktu z osobami, ktуre go nie chcą.

• Stawiające opór

• Postawa rodziców: niespójne reagowanie na emocje.

• Opracowały technikę przesadnego wyrażania emocji zwłaszcza negat by zwrócić na siebie uwagę

*Sposoby przekazywania wiedzy o emocjach:

1. Trenowanie- instrukcja uśmiechnij się do babci

2. Modelowanie- obserwacja, naśladowanie rodzicуw

3. Uczenie się zbieżności = dialog emocjonalny - wymiana ekspresji mimicznej, innych sygnałуw em-ch

Najskuteczniejszy sposób uczenia!!! (paradygmat kamiennej twarzy, najpierw wymiana potem kamienna twarz na kilka minut - niepokój na brak reakcji od 2 msc)

***

*Goleman - INTELIGENCJA EMOCJONALNA = zbiór doskonalących się z wiekiem zdolności trafnego spostrzegania emocji u siebie i innych, adekwatnego wyrażania emocji i potrzeb, zdolność do ich rozumienia.

Powinna być przedmiotem oddziaływań wychowawczych.

Elementy intelig em-nej:

1. Świadomość własnego stanu emocjonalnego

2. Zdolność dostrzegania cudzych emocji

3. Zdolność do używania słownictwa emocji stosowanego w danej kulturze

4. Zdolność do wspуłczującego zaangażowania w emocje innych

5. Zdawania sobie sprawy, że wewnętrzne stany emocjonalne nie muszą korespondować z ich zewnętrznymi oznakami, zarówno u siebie jaki i u innych

6. Radzenie sobie z przykrymi emocjami

7. Świadomość, że rodzaj relacji określa się w dużej mierze na podstawie sposobu komunikowania emocji i wzajemności emocji w związku

8. Poczucie kontroli i akceptacja własnych stanуw emocjonalnych

Emocjonalne kompetencje społeczne

1. panowanie nad sobą

2. biegłość w wyrażaniu własnych stanów

3. trafność w odbieraniu przekazów emocjonalnych

4. korzystanie z pozytywnych wyrazów emocjonalnych

5. radzenie sobie z gniewem w sposób nieagresywny

Czynniki wpływające na kompetencję emocjonalną:

• biologiczne → różnice w temperamencie (wrażliwość, próg reakcji, zdolność hamowania), uposledzenie funkcji neuropsychicznych (autyzm)

• interpersonalne → rodzaj wsparcia ze strony rodziców, rodzaj przywiązania

• środowiskowe → szerszy kontekst społeczny dziecka, ubóstwo, problemy matrerialne, zagęszczenie

Frijda- ważna jest zdolność do kontrolowania, hamowania i modulowania emocji.

Przeniesienie kontroli z opiekuna na dziecko.

Strategia	Zachowanie	Moment pojawienia
Przekierowanie uwagi	odwracanie wzroku od źródeł; pobudzenia emocjonalnego	3 msc
Samouspokajanie	kołysanie się, ssanie palca, kręcenie lokуw,	1 r.z.
Poszukiwanie dorosłego	Uczepianie się podążanie za ,przywołanie (bezpieczeństwo)	1,5 r.ż.
Użycie przedmiotуw przejściowych	Przytulanie maskotek, szmatek, uspokajających przedmiotуw Nieożywionych
Fizyczne uciekanie	Uciekanie z sytuacji trudnych emocjonalnie	od 2 r.z
Zabawa na niby	Wyrażanie emocji z poczuciem bezpieczeństwa w zabawie na niby	2 -3
Kontrola werbalna	Rozmowy na temat emocji z innymi, myślenie o nich	3-5
Tłumienie odczuć emocjonalnych	Rozmyślne oddzielanie myśli od źródła niepokoju
Konceptualizacja emocji	Refleksja nad doświadczeniem emocjonalnym i werbalizowaniem myśli w sposуb abstrakcyjny		od 5 r.z
Dystansowanie się poznawcze	świadomość tego w jaki sposób powstają emocje i jak nad nimi panować




Teoria emocji różnicowych

• Izard (1991), Malatesta (1989)

• istnienie niewielkiego zbioru emocji podstawowych

• Wywodzi się z tezy Tomkinsa - że każda emocja wrodzona tworzy pakiet, konkretna emocja + zestaw zmian somatycznych + odrebną ekspresja mimiczna, a płynąca od nich informacja zwrotna wzmacnia te emocje

• ekspresje są więc zewnętrznymi oznakami wewnętrznych programów

• w trakcie rozwoju programy te ulegają modyfikacji

Teoria systemów dynamicznych

• Fogel, Camras, Marc Lewis

• jest pewna liczba składników pochodzenia genetycznego, które zostają zorganizowane we wzorce interakcji

• emocje zbudowane są z pewnych składników, które zostają ze sobą powiązane w odpowiedzi na cechy środowiska, oraz w miarę rozwoju całego systemu hamują się wzajemnie

• podstawą emocji są samoregulujące się systemy dynamiczne

• emocje mają charakter emergentny = powstają z interakcji niższych procesów, które nie są emocjami




---