REKOLEKCJE I MISJE LUDOWE
I. Historyczny zarys rekolekcji.
Prototypem rekolekcji we współczesnym rozumieniu są ćwiczenia duchowe, jakie uprawiali prorocy Starego Testamentu w jaskiniach, lub na Górze Karmel, polegające na czasowym oddaleniu się od ludzi i przebywaniu w samotności w celu wzmocnienia siły duchowej.
Rekolekcje rozumiane jako zespół ćwiczeń duchowych, przeprowadzanych regularnie dla określonych grup wiernych według pewnego systemu przez odpowiednio przygotowanych kapłanów, początkami sięgają XVI wieku. Jeżeli jednak pojęcie rekolekcji rozszerzymy na pracę kaznodziejską, wędrownych często kapłanów, to można powiedzieć, że rekolekcje są tak dawne jak sam Kościół. Wywodzą się bowiem od Boskiego Misjonarz Jezusa Chrystusa.
II. Teologia rekolekcji i misji ludowych.
Rekolekcje są w życiu chrześcijanina dłużej (3 - 30 dni) trwającym okresem czasu, w którym w sposób mniej lub bardziej radykalny odrywa się on od swojego normalnego trybu życia, by „być bliżej Boga”, tak aby w świetle Jego Słowa i z Jego pomocą włączyć swoje życie w Jego plan zbawienia. (ks. A. Cholewiński)
Pewne istotne elementy teologii i praktyki rekolekcji można znaleźć w opisie przymierza synajskiego (Wj 19-24). Rekolekcje bowiem także stanowią w pewnym sensie zawarcie lub odnowienie przymierza chrześcijanina z Bogiem. Elementami tymi są:
Teofania - podczas rekolekcji musi dokonać się spotkanie Boga „twarzą w Twarz”. Rekolekcjonista nie powinien więc narzucać swoich sugestii, co do form doświadczania Boga.
Świadoma i dobrowolna akceptacja przymierza ze strony ludu - nigdy nie może zabraknąć przypomnienia indywidualnej historii zbawienia. Zwykle jest to przypomnienie zobowiązań wynikających z przymierza chrzcielnego. Dlatego rekolekcje powinny być zawsze mocno osadzone w Biblii.
Formalne osadzenie przymierza - punktem orientacyjnym w poszukiwaniu i pełnieniu woli Bożej powinno być ustalenie pewnych wymogów rekolekcyjnych oraz świadome i dobrowolne ich przyjęcie.
Świadkowie przymierza - odnowienie przymierza pomiędzy człowiekiem a Bogiem nie jest czymś prywatnym, ale dotyczy całej rzeczywistości. Rekolekcje pozostają w ścisłym związku z Kościołem, dlatego wydaje się, że powinny one mieć kontekst eklezjalny przynajmniej w końcowym akcie formalnego zawarcia lub potwierdzenia rekolekcyjnego przymierza.
Błogosławieństwa lub przekleństwa - mają one wzmocnić wolę zachowania przymierza. Dlatego koniecznym wydaje się poruszenie zagadnienia kary, jako sankcji zerwania przymierza lub niewierności.
Bóg przychodzi do człowieka w określonych momentach czasowych i w pewnych sytuacjach życiowych (kairos - chwila sposobna). Stąd wypływają dwa wnioski:
- chrześcijanin przez przymierze wszczepiony jest we wspólnotę Kościoła. Czasem szczególnego działania odradzającej łaski jest Adwent, Wielki Post i Zesłanie Ducha Świętego.
- tematyka rekolekcji musi uwzględniać „czas świata”. Powinien być w nich bardziej uwzględniony kontekst życia, aby na tle negatywnych doświadczeń człowieka pełniej objawiła się prawda o Jezusie niosącym wyzwolenie przez Ewangelię.
Ponieważ istotnym celem rekolekcji jest wewnętrzna odnowa człowieka, toteż nie można zapomnieć o doniosłej roli Ducha Świętego, jako przyczyny ludzkiego przebóstwienia i wznoszenia się ku Bogu.
III. Praktyczne wskazania dla rekolekcji i misji ludowych.
Kwestia tak zwanej efektywności rekolekcji i misji ludowych jest czymś dyskusyjnym. Kryteria ilościowe (wyjątkowa frekwencja), czy jakościowe (wyjątkowe środki audiowizualne, sceniczne itd.) są absolutnie zawodne w ocenianiu skuteczności działania łaski Bożej. Jedyne, co można powiedzieć odnośnie tzw. efektywności rekolekcji, to postulaty pod adresem prowadzącego i sugestie odnośnie ich treści i formy. Postulaty te zawarte są w: Adhortacji Apostolskiej Pawła VI Evangelii Nuntiandi, Posynodalnej Adhortacji Apostolskiej Jana Pawła II Christifideles laici oraz Encyklice Jana Pawła II Redemptoris missio.