Terapia poznawcza uzależnień - Beck i in.

1. Marlatt opisał 4 podstawowe procesy poznawcze, które odgrywają największą rolę w poznawczych modelach uzależnień:

a) poczucie własnej skuteczności,

b) oczekiwania efektu,

c) atrybucja przyczyn,

d) procesy podejmowania decyzji.

2. „Terapia poznawcza to forma psychoterapii, której celem jest redukcja nieprzystosowawczych reakcji

emocjonalnych i samoniszczących zachowań przez modyfikację leżących u ich podstaw błędnych wzorców

myślenia” Beck i in., Terapia poznawcza uzależnień

3. Terapia poznawcza polega na koncentracji na następujących elementach:

- identyfikacja i modyfikacja przekonań, które wzmacniają pragnienie brania,

- zmiana negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak złość, lęk, beznadziejność, wzbudzających chęć

zażywania,

- wyuczenie technik poznawczych i behawioralnych ułatwiających rozpoczęcie i wytrwanie w abstynencji

- pomoc w wyjściu poza abstynencję - dokonywaniu fundamentalnych pozytywnych zmian w postrzeganiu

siebie, radzeniu sobie w życiu, w nowym stylu życia.

4.Nałóg podtrzymują następujące przekonania:

- Minimalizacje, zaprzeczanie, przypisywanie problemom innych przyczyn.

- Świadomość problemów, ale przekonanie o wciąż silniejszych zaletach używania, tu często unikanie

prawdziwej oceny zagrożeń.

- Przekonanie, że zerwanie z nałogiem prowadzi do dolegliwości abstynencyjnych - duże cierpienie. Na

stopień cierpienia wpływa oczekiwanie dolegliwości objawów.

5. - Główna przeszkoda - sieć przekonań dysfunkcjonalnych dotyczących środka, np.: „nie będę szczęśliwy, gdy się nie napiję”, „palenie uspokaja”, „lepiej się kontroluję, jak trochę wypiję”. Abstynencja postrzegana jako utrata przyjemności oraz zagrożenie dobrego samopoczucia.

- Wiele osób odstawiających czując głód, czuje się zawiedzionymi powstrzymywaniem się. Napięcie odczuwają jako niemożliwe do wytrzymania.

- Wiele osób porusza się w sieci przekonań, które nasilają się im bardziej nie chcą brać narkotyków: nie dam rady, nie będę miał przyjaciół, będę nieszczęśliwy.

- Inne przekonania dotyczą samego głodu: „jest za silny”, „prędzej czy później się poddam”. To staje się samospełniającą przepowiednią. Jeśli nie wierzą w kontrolę, są mniej chętni takie próby podejmować.

6. Racjonalno-emotywno- behawioralna terapia - Ellis

Ellis postrzega zachowanie przez pryzmat łańcucha zdarzeń A-B-C, gdzie A to zdarzenie aktywizujące, B to przekonania na temat tego zdarzenia, C to emocjonalna i/lub behawioralna konsekwencja.

W terapii następuje podważanie nieadaptacyjnych B-przekonań i zastąpienie ich innymi, co prowadzi do odmiennych reakcji.

7. Wg terapeutów poznawczych model poznawczy jest przydatny także w celu leczenia towarzyszących zaburzeń takich jak depresja czy zaburzenia osobowości. Praca zogniskowana jest zarówno wokół

przekonań związanych z używaniem substancji psychoaktywnej jak i kluczowych przekonań dotyczących siebie i świata.

8. Na siłę głodu wpływa antycypacja konsekwencji (pozytywne oczekiwania zaspokojenia i negatywne

niezaspokojenia) Niektórzy ludzie mylą głód z potrzebą. „Potrzebuję zapalić” - to fałsz. Subiektywne pragnienie lub głód stają się wyuczoną reakcją na określone sytuacje. Wyuczony jest głód, a nie zachowanie. W wyniku procesu uogólniania uzależnieni reagują pojawianiem się głodu na coraz szerszy zakres czynników wyzwalających.

9. Wśród zagadnień terapeutycznych są tematy dotyczące kontroli głodu - ćwiczenia dotyczące strategii przeciwstawiających się głodowi, analiza przyczyn głodu i dyskusja ze sobą na temat konsekwencji

zaspokojenia głodu. Inny temat to „siła woli” - rozumiana niemasochistycznie jako zorientowanie na cel wsparte umiejętnościami, zamiast heroicznej walki o niezażywanie.

10. Ponieważ obserwuje się obniżoną tolerancja frustracji uzależnionych, dlatego terapeuci poznawczy pracują nad myślami dysfunkcjonalnymi zwielokrotniającymi codzienne frustracje:

„wszystkie moje sprawy powinny przebiegać możliwie gładko i bez problemów”

„jeśli w tym co robię napotykam przeszkody, jest to straszne”

„nie wytrzymam frustracji”

„inni są odpowiedzialni za to, że mi się źle powodzi i powinni być ukarani”

„inni specjalnie utrudniają mi życie”

11. Punktem wyjścia w terapii jest studium przypadku próbujące odpowiedzieć na pytania:

- Dlaczego pacjent zaczął pić/ćpać?

- Jak doszło do utrwalenia wzorca używania?

- Dlaczego pacjent nie zerwał z nawykiem picia/ćpania?

- Jak rozwijały się jego podstawowe przekonania?

- Jak pacjent funkcjonował przed zażywaniem?

- Jakie sytuacje (w tym myśli, przekonania) najczęściej powadzą do picia/ćpania?

---