RODZAJE NARKOTYKÓW
Narkotyki możemy podzielić na grupy:
- Opiaty
- Psychostymulujące
- Konopie indyjskie i ich pochodne
- Halucynogenne
- Wziewne
- Leki uspakajające i psychotropowe
OPIATY
Wywołują uzależnienie fizyczne i psychiczne. Skutki działania opiatów zależą od rodzaju używanej substancji. Możemy je dzielić na pięć grup:
~ Opium jest pochodzenia naturalnego, pochodzącego z maku, a dokładnie z makówki, z której uzyskuje się gęsty sok. Z uzyskanego surowca robi się tabletki koloru ciemnobrązowego. Opium zażywa się przez palenie lub połykane
~ Morfina jest składnikiem leków przeciwbólowych lub jest używana jako środek przeciwbólowy. Zażywa się ją dożylnie lub doustnie.
~ Kodeina stosowana jest u osób chorych na ciężkie choroby płuc. Przyjmuje się ją doustnie. Występuje w ampułkach i tabletkach.
~ Heroina pochodna morfiny. Przyjmuje się ja dożylnie, wciągając ją przez nos, paląc. Występuje jako biały proszek lub brązowe bryłki (brown sugar).
~ Kompot -„polska heroina”, otrzymywany jest ze słomy makowej z dodatkiem odczynów chemicznych. Ma kolor brunatny, przypominający kompot. Zażywany dożylnie i doustnie.
~ Makiwara - otrzymywana przez gotowanie słomy makowej w wodzie, przyjmuje się ją doustnie
Działanie:
Stan taki charakteryzuje się poczuciem wewnętrznego zadowolenia, odprężenia i błogiego spokoju, wyzwala się euforia. Zażycie narkotyku przynosi ulgę w bólu. Do negatywnych efektów działania zalicza się wystąpienie mdłości, wymiotów, niepokój ruchowy lub spowolnienie psychoruchowe i senność. Zmniejsza się uczucie głodu, zanikają potrzeby seksualne, przy obniżeniu temperatury ciała - subiektywnie odczuwa się ciepło. Następuje emocjonalne wypalenie, osoba będąca pod wpływem heroiny popada w apatię, osłabienie, przyjmuje postawę obronną. Często występują też zaparcia, kłopoty z oddawaniem moczu, a także zapadnięcie żył, tężec, ropnie, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Źrenice zwężają się i osłabia się ich zdolność do reagowania na światło Pojawiają się problemy z sercem i układem oddechowym, częste jest też zapalenie płuc. U kobiet cykl menstruacyjny zostaje zaburzony, u mężczyzn występuje impotencja, u obu płci heroina może spowodować bezpłodność. W skutek zażywania opiatów pojawia się też zaawansowana próchnica zębów, zmiany zapalne skóry, uszkodzenie narządów miąższowych oraz ogólne wyniszczenie organizmu, fizyczne i psychiczne.
Uzależnienie psychiczne
Dochodzi do niego stosunkowo szybko - na skutek przyjemnego błogostanu w jaki wprowadzahą opiaty, niemal natychmiast pojawia się potrzeba ponownego przeżycia tego stanu.
Uzależnienie fizyczne
Występuje bardzo szybko i pojawia się niezależnie od rodzaju alkaloidu opiatowego i sposobu jego używania. Następstwem są przykre objawy abstynencyjne po odstawieniu narkotyku - szereg dolegliwości, z których najbardziej charakterystyczne to:
- "gęsia skórka"
- łzawienie oczu, wysięk z nosa, kichanie
- rozszerzenie źrenic
- nudności, wymioty
- obniżenie ciśnienia krwi
- bóle brzucha, biegunka
- dolegliwości bólowe (bóle stawowo-mięśniowe) zwłaszcza kończyn dolnych i kręgosłupa
- zaburzenia snu i utrata łaknienia
- zmiany nastroju - od przygnębienia i apatii do drażliwości i napadów złości
PSYCHOSTYMULUJĄCE
Wywołują silne uzależnienie psychiczne, właściwie nie uzależniają fizycznie
Należą do nich takie narkotyki jak:
~ Amfetamina jest syntetykiem w postaci białego proszku lub tabletki. Zażywana jest dożylnie, doustnie lub przez nos. Czas działania narkotyku to około 11-12 godzin.
~ Kokaina pochodzi z krzewów koki w postaci białego proszku. Zażywana jest jak amfetamina, jednak jej działanie jest o wiele krótsze (20-30 min.)
~ Krak otrzymywany jest z sody oczyszczonej i pasty z liści koki. Występuje w postaci małych kryształków. Palony jest w fajkach; często mieszany z marihuaną lub tytoniem
Działanie:
Ta grupa narkotyków powoduje uczucie pobudzenia, usuwa zmęczenie, chwilowo polepsza i wyostrza zmysły. Pojawia się stan euforii, pobudzenia, poczucia siły i pewności siebie, jasny jest umysł i działa na pewnych obrotach, czasem przypływ optymizmu, wiary w swoje możliwości, bez szczególnej euforii. Znika zmęczenie i potrzeba snu. Oddech jest przyśpieszony, źrenice rozszerzone, rośnie ciśnienie krwi, akcja serca początkowo się zwalnia, potem przyspiesza. Z czasem jednak osobie coraz trudniej przystosować się do otoczenia, staje się agresywna, mogą też pojawić się zachowania antyspołeczne - przemoc fizyczna, kradzieże, wywołuje podniecenie płciowe. Mogą pojawić się urojenia prześladowcze, omamy wzrokowe i słuchowe. Organizm jest wyniszczony, następuje szybki spadek wagi, zaburzenia snu i rytmu serca.
KONOPIE INDYJSKIE I ICH POCHODNE
Substancje psychoaktywne zawarte w konopiach to kannabinole, z których najistotniejszy to tetrahydrokannabinol. Substancja ta w różnym stężeniu występuje w szczytach żeńskich roślin oraz żywicy. Nie ma dowodów wskazujących na powstawanie zależności fizycznej od marihuany. Długotrwałe jej używanie może prowadzić jednak do uzależnienia psychicznego i zespołu abstynencyjnego, który charakteryzuje się zaburzeniami nastroju, irytacją, przygnębieniem, problemami ze snem, bólami głowy, brakiem apetytu. Często objawy te nie są nasilone i nie są łączone z odstawieniem narkotyku.
Do tej grupy zaliczamy:
~ Marihuana to zielone lub zielono- brązowe kwiatostany marihuany.
~ Haszysz to brązowe i czarne kostki lub kulki. Staje się plastyczny po lekkim podgrzaniu.
~ Olej haszyszowy zielono- brązowy płyn o konsystencji oleju.
Wszystkie pochodne konopi działają podobnie. Człowiek pod ich wpływem staje się wesoły, rozluźniony, szczęśliwy, a świat postrzega bardziej przyjaźnie. Pod wpływem tych narkotyków łatwiej prowadzi się rozmowę i obniża poziom stresu. Zmysły stają się bardziej wyostrzone, a kolory bardziej wyraźne.
Działanie:
Związkiem psychoaktywnym zawartym w konopiach jest THC (tetrahydrocanabinol). Powoduje on ogólne rozluźnienie, podniesienie nastroju, niewielki stan euforii, wesołkowatość, zwiększony apetyt, poczucie zrozumienia rzeczywistości, czemu towarzyszy wielomówność Pojawia się też zawyżona ocena własnych możliwości i jednocześnie pogorszenie sprawności psychomotorycznej, co bywa przyczyną wypadków. W czasie palenia dochodzi do zaburzeń w ośrodkach percepcyjnych mózgu: zmniejsza się sprawność intelektualna, refleks oraz koncentracja, występuje zaburzona ocena sytuacji, zaburzenia krótkotrwałej pamięci, potęgowanie złego nastroju panującego przed zażyciem. Długotrwałe palenie może prowadzić do chronicznej apatii, bierności, lenistwa, ogólnego zobojętnienia, stanów depresyjnych. Powoduje przewlekłe zapalenie oskrzeli, astmę.
HALUCYNOGENNE
Substancje halucynogenne nie wywołują uzależnienia fizycznego jednak powodują zależność psychiczną. Halucynogeny przyjmowane są zwykle nieregularnie lub systematycznie w krótkich ciągach np. w weekendy. Spowodowane jest m. in. tym, że konieczna jest kilkudniowa przerwa aby substancje halucynogenne wywoływały pożądany efekt. Narkotyki z tej grupy powodują inny sposób postrzegania rzeczywistości.
Do tej grupy zalicza się:
~ LSD jest narkotykiem pochodzenia syntetycznego. Występuje w postaci kwadratowych papierków nasączonych kwasem, ale również w postaci kapsułek, tabletek oraz w postaci krystalicznego proszku.
LSD wywołuje pobudzenie, zmiany nastroju od euforii do depresji, dezorientacja w czasie, zmiany osobowości (depersonifikacja). Działając na ośrodki podkorowe, LSD wywołuje trudności mowy (dyzartria), niezborność ruchów, drżenie mięśni lub drgawki, ruchy mimowolne kończyn, kołatanie i bóle serca, zaczerwienienie twarzy, uczucie gorąca lub dreszcze.
~ Grzyby halucynogenne są pochodzenia naturalnego. „Grzybki” zbiera się i zjada np. z jajecznicą lub suszy. Różnego rodzaju suszone grzybki o zabarwieniu żółtawym do czarnego z prześwitem brązu. Z suchych grzybów można zrobić herbatę. Działanie narkotyku określa się na około 6 godzin.
~ Ekstasy pochodzenia syntetycznego występuje w tabletkach (białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami).
Działanie:
Narkotyki zaliczane do grupy halucynogennych wywołują silne uzależnienie psychiczne. Pod wpływem tego narkotyku mogą ujawnić się u zażywającego ukryte zaburzenia psychiczne (psychozy). Poszerzają świadomość, zwiększają percepcję, mają one wpływ na myślenie i przeżywanie emocji, bez wyraźnego wpływu na autonomiczny układ nerwowy, metabolizm czy aktywność psychomotoryczną. Jednak zaburzają poczucie czasu i przestrzeni, wyostrzają słuch, percepcję kolorów, przeżycia mistyczne. Z reguły osoba pod wpływem narkotyku zdaje sobie sprawę, że doświadcza iluzji, jednak niektóre substancje (DMT, atropina) mogą wywołać prawdziwe halucynacje. Ciśnienie krwi podnosi się i spada. Źrenice rozszerzają się, akcja serca przyśpiesza się wraz z oddechem. Człowiek może mieć mdłości, kłopoty ze snem, koordynacją ruchową, a także drżenie mięśni i zawroty głowy. Jeśli człowiek był w złym nastroju to i te halucynacje mogą być nieprzyjemne. Mogą uszkadzać centralny układ nerwowy za czym przemawia efekt flashback - halucynacje pojawiające się nawet po paru latach od zaprzestania brania narkotyku
ŚRODKI WZIEWNE
Do tej grupy zalicza się: rozpuszczalniki, kleje, benzynę, lakiery, a nawet gaz z zapalniczek. Toksykomanii odurzają się oparami takich substancji jak: eter, benzen, aceton, tri i inne. Większość z nich wchodzi w skład popularnych i łatwo dostępnych produktów używanych w gospodarstwie domowym i przemyśle.
Wdychanie oparów powoduje bardzo szybkie niszczenie komórek nerwowych w mózgu powodując zaburzenia pamięci, zdolności logicznego myślenia i widzenia. Pojawiające się halucynacje są wynikiem niedotlenienia mózgu. Prowadzą ponadto do zaburzeń zachowania w postaci napadów agresji, dysforii, niemożliwości zapanowania nad afektem. Osoba przyjmująca je ma duże wahania nastroju - od niepokoju poprzez drażliwość do przygnębienia - kłopoty ze snem, szybko się męczy. Skóra wokół ust i nosa jest zaczerwieniona, spojówki przekrwione. Inhalanty uszkadzają układ pokarmowy, nerki, wątrobę, układ krwionośny, serce i płuca. Mogą dawać stany zapalne błon śluzowych i skóry. Odurzenie objawia się zawrotami głowy, stanem rozweselenia i euforii, występują też zaburzenia równowagi. Długotrwałe używanie może wywołać depresję, zaburzenia osobowości lub antyspołeczne zachowania - kradzieże, rozboje. Wdychanie może skończyć się śmiercią wskutek uduszenia lub niewydolności serca. Konsekwencją przedawkowania bywa nagła śmierć.
Wywołują uzależnienie psychiczne i fizyczne.
LEKI USPOKAJAJĄCE I PSYCHOTROPOWE
Liczne związki chemiczne i preparaty farmaceutyczne, których wspólną cechą jest działanie na ośrodkowy układ nerwowy, ze szczególnym specyficznym wpływem na sferę psychiczną kory mózgowej, mającym charakter albo uspokajający i kojący, albo pobudzający aktywność i przeciwdepresyjny, albo odurzający. Poza tym wpływają w mniejszym lub większym stopniu na czynności wegetatywnych ośrodków podkorowych.
Przemysł farmaceutyczny produkuje te środki pod postacią kapsułek, pigułek, kropli, czopków lub ampułek. Środki te przyjmowane są doustnie, doodbytniczo lub w formie zastrzyków dożylnych lub domięśniowych.
Do leków nasennych i uspokajających, które uzależniają należą:
~ barbiturany - Używanie barbituranów prowadzi do powstania zależności psychicznej i bardzo silnej zależności fizycznej.
Środki te wykazują bardzo silne działanie depresyjne - tłumienie aktywności centralnego układu nerwowego, wywołują przyjemne stany relaksacji, podobne do sennego marzenia. W większych dawkach wywołują przyćmienie świadomości, pogorszenie zdolności dokonywania oceny, silną senność, zlewanie się mowy, utratę koordynacji ruchów, czasami mogą spowodować reakcje paradoksalne i prowadzić do krótkotrwałego pobudzenia
~ benzodiazepiny - to leki o działaniu uspokajającym, nasennym, zmniejszającym napięcie mięśniowe, stosowane też jako przeciwpadaczkowe. Nadużywanie benzoodiazepin jest przyczyną poważnych zaburzeń pamięci. Nawet przy zachowaniu całkowitej abstynencji może pozostać drażliwość i chwiejność emocjonalną.
Uzależnienie od tych środków potocznie nazywa się lekomanią. Dawki terapeutyczne wywołują uspokojenie, stan relaksacji, czasem niewielką euforię. Większe dawki powodują senność, zawroty głowy, osłabienie koordynacji ruchowej, zaburzenia pamięci, wahania nastroju.
3