RÓŻNICE MIĘDZY ZDROWIEM PUBLICZNYM A MEDYCYNĄ ŚRODOWISKOWĄ

Pojęcie medycyny społecznej powstało w XIX wieku. Medycynę społeczną można zdefiniować jako inspirowaną medycznie działalność na rzecz zdrowia w szerszej skali społecznej. W tym kontekście należy podkreślić, że starania o dobry stan zdrowia społeczeństwa są bezpośrednio lub pośrednio podejmowane w różnych sektorach życia społecznego, odpowiedzialnych m.in. za pomnażanie i dystrybucję dochodu narodowego, edukację i wychowanie, ograniczanie patologii społecznej i zwalczanie nałogów, tworzenie warunków dla prawidłowego żywienia, ochronę środowiska, ochronę pracy. Jednym z pionierów medycyny społecznej był Rudolf Wirchow, który ogłosił, że medycyna jest zarówno nauka biologiczna jak i społeczną. Twierdził też, że „postępy medycyny przyczynią się do przedłużenia życia, ale poprzez poprawę warunków socjalnych można osiągnąć ten rezultat szybciej i w większym stopniu.

Zadania medycyny społecznej.

Medycynę społeczną charakteryzuje rozpatrywanie zagadnień zdrowotnych w makroskali. Należą do nich: badania stanu zdrowia ludności i jego uwarunkowań, analiza występujących trendów sytuacji zdrowotnej i jej prognozowanie, ocena efektywności poszczególnych działań na rzecz zdrowia, wyznaczanie kierunków ochrony zdrowia stosownie do aktualnych potrzeb społecznych i możliwości ich zaspokajania. W zadaniach medycyny społecznej mieści się również tworzenie podstaw teoretycznych dla działań w ochronie zdrowia. Medycyna społeczna przetwarza dorobek dyscyplin medycznych i pozamedycznych w celu lepszego poznania stanu zdrowia ludności , jego uwarunkowań i możliwości poprawy, co powinno stanowić podstawę do dokonywania prawidłowych wyborów w różnego typu działaniach prozdrowotnych.

Medycyna społeczna jako dyscyplina naukowa zajmuje się badaniem praw biologicznych i społecznych decydujących o zdrowiu i chorobie społeczeństw ludzkich, a zadaniem jej jako dzieła praktycznej medycyny jest ocena stanu zdrowia ludności, jego rozwoju, zdrowotnych warunków środowiska otaczającego, opracowanie metod i sposobów umacniania zdrowia, zapobiegania chorobom i kalectwu oraz rehabilitacji. Obejmuje również sprawy zarządzania systemem ochrony zdrowia, mechanizmów finansowych, regulacje prawne oraz ocenę efektywności działań służby zdrowia. Medycyna społeczna promuje zdrowie oraz taką organizację opieki zdrowotnej, która stworzy możliwość dostępu do niej dla wszystkich obywateli.

Zdrowie publiczne to dyscyplina naukowa obejmująca zagadnienia zdrowia społeczeństwa, współzależność stanu zdrowia od warunków życia (a więc czynników środowiskowych i społecznych) oraz form troski o zdrowie w odniesieniu zarówno do jednostki, rodziny jak i większych społeczności. Zdrowie publiczne obejmuje szeroki obszar działań dotyczących niemal wszystkich aspektów zdrowia społeczeństwa. Wpływa na kształt polityki społecznej i zdrowotnej państwa, współdziała ze wszystkimi sektorami społeczno - gospodarczymi, organizacyjnymi społecznymi, oraz samymi ludźmi. Kluczowym słowem jest tu „zdrowie”, a nie „medycyna” a słowo „publiczne” podkreśla, że działania mające zapewnić i umocnić zdrowie ludzi oparte są o zorganizowany wysiłek społeczności a nie o indywidualne starania i zabiegi. Stanowi połączenie instytucji, wielodyscyplinarnej bazy naukowej i działań praktycznych.

C.E.Winslow prof. zdrowia publicznego Uniwersytetu w Yale podał w 1920 r. bardzo trafna i do dzisiaj aktualną definicję: „zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizacje służb medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowana na zapobieganie chorobom i wczesną diagnozę, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia.”

W 1973r.Swiatowa Organizacja Zdrowia poszerzyła znaczenie pojęcia zdrowia publicznego. W szerokim znaczeniu zdrowie publiczne obejmuje: problemy dotyczące zdrowia populacji, stan zdrowotny zbiorowości, ogólne usługi zdrowotne, administracyjną opiekę zdrowotną.

Zadania zdrowia publicznego.

- monitorowaie stanu zdrowia oraz określenie potrzeb zdrowotnych ludności

- zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób, zwł. zakaźnych

- identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka zdrowotnego w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, nauki

- zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie kompleksowej pomocy ofiarom katastrof, kataklizmów i klęsk żywiołowych

- zapewnienie nadzoru epidemiologicznego i kontrola zagrożeń środowiska

- promowanie zdrowego stylu życia wszystkich obywateli, szczególnie dzieci i młodzieży oraz wybranych grup wysokiego ryzyka.

- kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i innego personelu medycznego, zgodnie z wymogami współczesnej wiedzy medycznej, oraz zgodnie ze skalą potrzeb zdrowotnych społeczeństwa

- zapewnienie jednolitych kompleksowych regulacji prawnych dotyczących systemu organizacji, finansowania i zarządzania placówkami opieki medycznej, ekonomii zdrowia, zasad orzecznictwa lekarskiego

- monitorowanie jakości świadczeń medycznych, ich dostępności, przestrzegania zasad bioetyki zawodowej personelu, przestrzegania praw pacjenta i międzynarodowych regulacji prawnych w ochronie zdrowia

- ocena sytuacji zdrowotnej kraju na tle porównań międzynarodowych, analiza wyzwań i zagrożeń wynikających z procesu globalizacji, miejsce i rola kraju w pracach WHO.

Medycyna społeczna jako dyscyplina i specjalność rozwinęła się i nadal osadzona jest w Europie, natomiast zdrowie publiczne ukształtowało się jako dziedzina wiedzy i praktyki w Stanach Zjednoczonych, gdzie kluczowa pozycję w koncepcji zdrowia publicznego zajmują działania prewencyjne oraz promocja stylów życia sprzyjających zdrowiu.

Podstawą w metodologii badań zarówno w zdrowiu publicznym jako dyscyplinie naukowej jak i w medycynie społecznej stanowi epidemiologia. Pozwala ona na zrozumienie przyczyn zgonów, chorób i niepełnosprawności oraz na rozpoznanie czynników ryzyka w środowisku zagrażającym zdrowiu populacji.

Oprócz metod epidemiologicznych zdrowie publiczne i medycyna społeczna posługują się metodami statystycznymi, demograficznymi, a także sięgają do metod badawczych stosowanych w socjologii i naukach ekonomicznych. Zdrowie publiczne rozszerza medycynę społeczną o problematykę wielosektorowej polityki zdrowotnej i działań ukierunkowanych na zdrowie populacji. Zadaniem jego i medycyny społecznej jako działu medycyny jest ocena stanu zdrowia ludności, jego wszelkich uwarunkowań, w tym uwarunkowań środowiskowych ze środowiskiem społecznym włącznie. Ma zajmować się opracowywaniem metod i sposobów umacniania zdrowia, zapobieganiem chorobom i kalectwu, obejmując również problemy orzekania o stanie zdrowia. Problemy zarządzania, organizacji i finansowania systemów zdrowotnych to także domena medycyny społecznej i zdrowia publicznego, podobnie jak i regulacje prawne dotyczące ochrony zdrowia. Jak z tego wynika ,nowoczesna koncepcja i zakres medycyny społecznej oraz zdrowia publicznego, ma charakter wielodyscyplinarny.

Różnice pomiędzy zdrowiem publicznym a medycyną społeczną.

Aspekt badań ;

- zdrowie publiczne - populacyjny ( społeczeństwo )

- medycyna społeczna - także człowiek

Przedmiot badań ;

- zdrowie publiczne -stan zdrowia: społeczny, psychiczny i fizyczny niezależnie od występowania chorób

- medycyna społeczna - stan zdrowia: fizyczny, psychiczny i społeczny w powiązaniu z chorobami.

Pochodzenie;

Literatura:

Zdrowie Publiczne pod red. T. B. Kulik i M. Latalskiego.

„Zdrowie publiczne - medycyna społeczna: rozwój dyscyplin, definicje, zakresy pojęć, różnice.”, prezentacja multimedialna autorstwa W. Kruk

---