ERGONOMIA - z gr. ergon - praca, dzieło; nomos - prawo.
Sformułowania ERGONOMIA użył po raz pierwszy W.B. Jastrzębski w 1857
ERGONOMIA - jest to nauka stosowana - przeciwieństwa zmierzające do optymalnego stosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, społecznych i psychicznych człowieka.
Ergonomia zajmuje się przystosowaniem środowiska do człowieka, żeby się nie męczył w środowisku.
Celem ergonomii jest:
Zwiększenie efektywności i działań ludzkich i pracy zawodowej; jeśli człowiek będzie miał stworzone odpowiednie warunki, to będzie wydajniejszy
Zmniejszenie biologicznych kosztów pracy (wysiłek, mięśni, stawów, itd.)
Zwiększenie bezpieczeństwa pracy i chorób zawodowych
Lepsze wykorzystanie czasu pracy
Zwiększenie satysfakcji z pracy i pozytywnej motywacji (żadne działanie w życiu nie odbywa się bez motywacji; gdyby nie było motywacji to nikt nic by nie robił)
Ograniczenie absencji chorobowej
Odczuwanie zadowolenia i satysfakcji z kontaktów z urządzeniami fizycznymi (mamy do czynienia z urządzenia na wyższym poziomie, np. laptop, komórka)
Wszystko to, co stwarza nam satysfakcję, przyjemność jest ergonomiczne.
ERGONOMIA KONCEPCYJNA I KOREKCYJNA
Ergonomia koncepcyjna - na potrzeby ludzkie projektanci projektują wiele urządzeń, aby ułatwić człowiekowi życie i korzystanie z narzędzi. Projektant tworzy takie urządzenie, które będzie najlepsze dla pracującego na danym stanowisku.
Gdy projektant stworzy dane urządzenie, to wchodzi ergonomia korekcyjna.
Ergonomia korekcyjna - przeróżne kształty czegoś świadczą, że ktoś nad tym pracował. Jeśli coś nie będzie pasowało, np. uchwyt, to projektant siada i koryguje, poprawia.
Część atestacyjna - specjalna kontrola lub komisja nadaje przedmiotowi atestację. Komisja kontroluje i sprawdza, czy cos jest dobrym rozwiązaniem.
ERGONOMIA W SZKOLE
Ergonomia w szkole ma zastosowanie.
Dawniej zgodnie z normami powinno być osiem dostosowań wielkości ławek i krzeseł do ucznia; teraz jest tylko sześć. Wzrost zaznacza się kolorem na ścianie i ławki są oznaczone kolorem. Uczeń wchodzi do klasy i zajmuje ławkę wg wzrostu po kolorze.
Lewa/prawa ręka - zwracamy uwagę, aby umożliwić dziecku lewą lub prawą ręką; wiąże się to z odpowiednim oświetleniem, by nie powodowały się cienie. To istotne, by w przyszłości nie odbiło się to na naszym wzroku.
Barwy w klasie - wskazane są barwy pastelowe. Barwy ostre powodują u ucznia podrażnienie, rozkojarzenie. Pastelowe kolory uspakajają.
Głównym zadaniem szkoły jest optymalne przekazanie wiedzy i umiejętności. Ale aby to wszystko mogło zajść optymalnie, to muszą być przestrzegane podstawy ergonomii, odpowiednie warunki.
NARZĄDY ZMYSŁÓW W ODBIORZE INFORMACJI
Narząd wzroku - wzrok musi nam wystarczyć do końca życia, więc należy o niego dbać. Zatem zwracajmy uwagę na odległość nosa dziecka od kartki.
Narząd słuchu - często robimy wszystko by stracić słuch. Na przerwie w szkole jest wielki hałas. Efektem tego jest fakt, że nauczyciele mają uszczerbek na słuchu. Dziecko musi odreagować, ale odbija się to na słuchu nauczyciela.
Narząd smaku - zmysł potrzebny głównie kucharzom.
Narząd węchu
Narząd dotyku - jest istotny dla ludzi niewidomych.
ERGONOMIA DLA OSÓB W STARSZYM WIEKU
W USA przyjęto, że próg, kiedy człowiek jest w starszym wieku to 60 lat.
Okres starzenia zaczyna się w wieku 45 lat. Ten okres następuje bardzo łagodnie.
Badania wykazują, że gdyby człowiek żył i odżywiał się bardzo zdrowo, to żyłby nawet 120 lat. Ale ówczesnym świecie człowiek robi wszystko swoim zachowaniem, aby wieku tego nie dożyć.
Zmiany fizjologiczne zachodzące w procesie starzenia się:
Degradacja układu kostnego - u osób starszych układ kostny jest słabszy, dlatego o kontuzje, złamania;
Zmniejszenie układu krwionośnego i oddechowego
Zmniejszenie odporności skóry i tkanek miękkich - wiotczenie skóry, pojawienie się zmarszczek, kurzych łapek;
Zmniejszenie akomodacji oka (przystosowanie wzroku do odległości) - mięśnie oka u osób starszych wiotczeją i akomodacja już nie jest prawidłowa
Osłabienie słuchu - zaczyna się od 30 r.ż.
Degradacja zmysłu dotyku;
Pogorszenie układu nerwowego - osłabienie pamięci trwałej i odtwórczej - ludzie starsi pamiętają co było np. 70 lat temu, ale nie potrafią sobie przypomnieć, czy listonosz przyniósł już dziś emeryturę;
Coraz trudniej uczyć się nowych zadań i zerwać z przyzwyczajeniami;
Po 45 latach zanika zdolność przestawiania się na inny rodzaj zawodu;
Po 45 lata mogą nastąpić zmiany patologiczne, np. wątroba, nerki, itd.
Ergonomia zauważa człowieka po 45 r.ż. i starszego, np. dostosowanie tramwajów do potrzeb (niskopodłogowe tramwaje, barierki odpowiednie, przypięcie pasami w autobusach, itd.)
DLACZEGO POWINNIŚMY WDRAŻAĆ SYSTEMY ERGONOMICZNE:
Obniżenie liczby wyrazów - jeśli coś nie jest przystosowane do człowieka, to może być zagrożeniem dla niego;
Koszty świadczeń zdrowotnych;
Koszty ewentualnych procesów;
Koszty powtórnego szkolenia pracownika;
Nadgodziny (dodatki opłaty)
Koszty obniżonej wydajności (jak się człowiek męczy robi się wolniejszy, a jak robi się wolniejszy, to robi mniej).
PLUSY STOSOWANIA ZASAD ERGONOMII:
Większa wydajność człowieka
Poprawna jakość pracy
Mniejsza liczba pomyłek
Mniejsze zużycie urządzeń
Poprawia morale pracowników i pozytywny stosunek do pracy (psychiczna koordynacja pracownika = zmniejszenie absencji)
Zmniejszenie dyskomfortu pracowników (lobbing)
RODZAJE CZYNNIKÓW ZAGRAŻAJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY:
Szkodliwe - pogarsza stan zdrowia (np. praca w kopalni)
Niebezpieczne - mogą powstać urazy BHP
Uciążliwe - to te, które nie wpływają na nasz stan zdrowia natychmiast, ale po czasie tak, np. praca w szkole (przychodzimy do domu zmęczeni)
JAKIE DYSCYPLINY WCHODZĄ W SKŁAD ERGONOMII?
Urbanistyka - otoczenie
Architektura
Inżynieria wyrobów (ergonomia koncepcyjna)
Inżynieria transportu
Inżynieria środowiska (infrastruktura)
Ergonomia technologii - opracowanie i dopracowanie
Ergonomia ochrony pracy
Ergonomia estetyki
Ergonomia prawa
Ergonomia pedagogiki
Socjologia pracy
Medycyna pracy
Fizjologia i higiena pracy
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
W zakładzie pracy nie wolno przyjąć pracownika do pracy bez przeszkolenia BHP. W przeciwnym wypadku odpowiedzialność ponosi pracodawca.
Są dwa szkolenia:
Pierwsze wstępne, podstawowe - objaśnia pracodawca: tu jest gaśnica, tu apteczka, tu sprzęt, itd.
Drugie ogólne - prowadzi specjalista BHP. Mówimy na nim o prawach i obowiązkach pracodawcy oraz o prawach i obowiązkach pracownika.
CO ZAWIERA KODEKS PRACY?
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Stosunek pracy
Dział III - Wynagrodzenie za pracę
Dział IV - Obowiązki pracodawcy i pracownika
Dział V - Odpowiedzialność materialna
Dział VI - Czas pracy
Dział VII - Urlopy pracownicze
Dział VIII - Uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem
Dział IX - Zatrudnianie młodocianych
Dział X - BHP
Dział XI - Układy zbiorowe pracy
Dział XII - Rozpatrywanie sporów i rozpad stosunków pracy
Dział XIII - ------
Dział XIV - Przedawnienie roszczeń
1