kontratypy, Prawo karne


KONTRATYPTY POZAPROCESOWE

Aneta Johaniewicz

Grupa A

Kontratyp - okoliczności wyłączające bezprawność czynu określane są mianem kontratypu. Innymi słowami - postępowanie, które w normalnych warunkach jest bezprawne, staje się prawnie dozwolone ze względu na zaistnienie określonych przesłanek.

Czyn bezprawny - zachowanie polegające na działaniu sprzecznym z prawem lub niedopełnieniu obowiązku wynikającego z normy prawnej.

Do kontratypów poza procesowych zaliczamy:

  1. Zgoda pokrzywdzonego ( zgoda dysponenta dobrem).

Nie ma przestępstwa jeżeli naruszenie lub zagrożenie dobra prawnego nastąpiło za zgodą „pokrzywdzonego”, a właściwie za zgodą dysponenta dobrem.

Mówiąc o zgodzie dysponenta dobrem jako o okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną, mamy na myśli tylko te sytuacje, gdy czyn sprawcy wypełnia znamiona przestępstwa. Wtedy, gdy zgoda dysponenta dobrem powoduje, że znamiona przestępstwa w ogóle nie zostały wypełnione, nie ma potrzeby powoływania się na nią, ponieważ problem przestępczości czynu w ogóle nie powstaje.

Zgoda pokrzywdzonego jest prawnie skuteczna jeżeli spełnia warunki:

  1. Zabiegi lecznicze

Czynności lecznicze łączą się z ryzykiem spowodowania niezamierzonych negatywnych skutków w postaci pogorszenia stanu zdrowia pacjenta, uszkodzenia ciała lub śmierci pacjenta. Spowodowanie takich skutków nie ma jednak charakteru przestępczego, jeżeli były spełnione następujące warunki:

Leczenie nie może odbywać się bez zgody chorego (art. 33-34 ustawy o zawodzie lekarza z 5.12.1996r., Dz. U. Z 1997r. Nr.28, poz.152). Zabieg bez zgody pacjenta jest przestępstwem z art. 192 KK,

3. Karcenie małoletnich

Wyłączenie przestępczości czynu dotyczy również pewnych czynności wychowawczych. Nie stanowi przestępstwa czyn, wypełniający znamiona naruszenia nietykalności cielesnej( art. 217 KK), jeżeli mieści się on w ramach tzw. dozwolonego karcenia nieletnich. Karcenie nieletnich jest w prawie polskim pozaustawową okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną. Uzasadnienie jej początkowo opierało się na przekonaniu, że cielesne karcenie dzieci jest niezbędne dla ich dobrego wychowania, że jest czynnością społecznie pożyteczną. Współcześnie prawo karne toleruje karcenie małoletnich jako uprawnienie wychowawcze rodziców, ale na zasadzie liczenia się z pewnym faktem społecznym.

Karcenie musi spełniać pewne warunki, mianowicie:

W ramach działalności wychowawczej rodzice mają też prawo wykonywać inne czynności , które wypełniają znamiona niektórych przestępstw przeciwko wolności. Np. otwieranie przez rodziców listów przychodzących do dzieci w celu sprawdzenia, czy nie utrzymują kontaktów z osobami wywierającymi na nie niekorzystny wpływ nie będzie przestępstwem z art. 191 lub 189KK.

4. Ryzyko sportowe.

Uprawianie niektórych sportów łączy się z natury rzeczy dla uprawiającego daną dyscyplinę z naruszeniem nietykalności cielesnej zawodnika (boks, zapasy). Zachowania takie nie są przestępstwem, ponieważ następują za zgoda uprawiającego dana dyscyplinę sportową. Jednak powstaje odrębny problem, gdy w czasie uprawiania sportu następuje nieszczęśliwy wypadek w postaci uszkodzenia ciała lub śmierci zawodnika lub kibiców. W takich przypadkach wyłączenie przestępczości czynu ma miejsce tylko wtedy, gdy skutki te zostały spowodowane w ramach tzw. ryzyka sportowego.

Działanie ma miejsce w ramach ryzyka sportowego, jeżeli zostały spełnione następujące warunki:

Powołanie się na ryzyko sportowe jako na okoliczność wyłączającą przestępność czynu odnosi się nie tylko do oficjalnie organizowanych zawodów sportowych lecz do wszystkich sytuacji uprawiania sportu, jeżeli tylko zostały spełnione przesłanki tego ryzyka.

  1. Działanie w ramach obowiązków i uprawnień.

Działanie, które jest realizacją obowiązków lub uprawnień, służbowych, które w innych warunkach wypełniłyby znamiona przestępstwa - nie jest przestępstwem (np. użycie przymusu fizycznego, naruszenie tajemnicy korespondencji)

Uprawnienia i obowiązki wynikają z różnorodnych przepisów prawa, zwłaszcza dotyczących funkcjonariuszy publicznych.

Określa się jako kontratyp pozakodeksowy, gdyż muszą spełniać wspólne dla wszystkich warunki:

Naruszenie warunków legalności czynności opartych na uprawnieniach lub obowiązkach powoduje, że czynności te z prawnych przekształcają się w bezprawie.

  1. Zwyczaj

Przestępczość czynu może być wyłączona przez fakt, że mieści się ona w ramach pewnego, społecznie akceptowanego zwyczaju. W literaturze wskazuje się dwa rodzaje sytuacji:

  1. Dotyczy wręczenia prezentu pełniącym funkcję publiczną, jest to m. in. zwyczaj dawania napiwków. Jest to o tyle nie trafione, że dawanie napiwków odnosi się tylko do osób, które nie pełnią funkcji publicznej, jak tego wymagają przepisy o łapownictwie. Przyjmując napiwek nie wypełniają oni znamion tego przestępstwa, a więc powoływanie się na zwyczaj w celu uchylenia przestępczości czynu jest zbyteczne. Przyjmuje się pewne generalne zasady jeżeli mamy do czynienia z osobami pełniącymi funkcje publiczną np. nauczyciel, lekarz. Przede wszystkim wręczenie prezentu nie może następować na żądanie obdarowanego, a tym bardziej nie może on uzależniać czynności urzędowych od otrzymania prezentu. Po drugi prezent wręcza się dopiero po dokonaniu czynności i nie jest to wcześniej obiecane. Po trzecie prezent nie może wykraczać poza pewne zwyczajowe ramy. Mogą to być kwiaty, czekoladki, książki, ale nie pieniądze oraz rzeczy o bardzo dużej wartości materialnej lub rzeczowej.

W ramach zwyczaju mieści się podarowanie chirurgowi butelki koniaku przez wdzięczność pacjenta w związku udana operacją, ale nie w związku z pozytywnym orzeczeniem w sprawie rentowej.

  1. Drugi dotyczy zwyczajowo przyjętych czynów, polegających na naruszeniu nietykalności cielesnej przez oblanie wodą w tzw. lany poniedziałek („śmingus -dyngus”). W rzeczywistości zakres społecznej tolerancji wobec „śmigusa - dyngusa” znacznie się zawęził. Można przyjąć, że jest on traktowany jako zwyczaj legalizujący naruszenie nietykalności cielesnej tylko w kręgu osób, które się znaja i traktują to jako rodzaj zabawy, co do której isnieje zgoda wszystkich uczestników.

  1. Rozkaz i ostateczna potrzeba.

Obowiązek wykonania rozkazu wiąże się z panującą w wojsku zasadą dyscypliny i podporządkowania. Odmowa wykonania rozkazu albo wykonanie go niezgodnie z jego treścią pociąga za sobą kary dyscyplinarne a także groźbę sankcji karnej, jeżeli dowódca jednostki wojskowej złożył wniosek o ściganie karne.

W polskim prawie przyjęto zasadę umiarkowanego posłuszeństwa, którego granicę wyznacza świadomość rozkazu. „ Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba, że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo”. - art. 318KK.

Podwładny odpowiada tylko wówczas, gdy uświadomił sobie, iż w wykonaniu rozkazu popełnił przestępstwo i chce tego lub na taka możliwość się godzi.

Ten kto wydał rozkaz ponosi odpowiedzialność za jego skutki jako sprawca wydając polecenie jego popełnienia osobie uzależnionej.

Rozkaz dotyczy polecenia określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem. Nie stanowią natomiast rozkazu regulaminu, instrukcje i inne akty wewnętrznego prawa wojskowego o charakterze ogólnym.

8. Samopomoc legalna

Samopomoc legalna uchyla bezprawie karne jeżeli jest dozwolona przepisami cywilnoprawnymi ( zajęcie zwierzęcia wyrządzającego szkodę)

  1. Ryzyko nowatorstwa.

Art. 27§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.

Jeżeli w eksperyment zaangażowany jest człowiek (jako obiekt) to warunkiem jego legalności jest zgoda, udzielona po należytym poinformowaniu go o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie.

Biografia



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
kontratypy studenci, Prawo karne
Kontratyp pozaustawowy, Prawo karne(8)
KAZUSY KONTRATYPYstacj, Prawo, prawo karne
kazusy z kontratypów(1), Prawo, prawo karne, Prawo karne - notatki i skrypty
Kontratypy procesowe, Prawo karne
Prawo karne 1
DYD 9 PRAWO KARNE Folie
Prawo karne i prawo wykroczeń
PRAWO KARNE wykad 1, Prawo Karne
4. budowa k.k.- do wyslania, Prawo karne
material, Prawo Karne(10)
STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI, prawo karne
Test apl. adw, Prawo, prawo karne
3.funkcja gwarancyjna konstytucyjbe żrodła prawa, Prawo karne
Prawo karne, prawa człowieka(2)
prawo karne i prawo wykroczeń-w1, prawo
kolokwium I prawo kontraktowe, prawo kontraktowe

więcej podobnych podstron