13.11.2002 r.

WYKŁAD 7: TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI,

SĄD I-WSZEJ INSTANCJI, RADA EUROPEJSKA, TRYBUNAŁ AUDYTORÓW.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

Do 1.11.1989 r. Trybunał Sprawiedliwości był jedynym organem sądowniczym, od 1. listopada działa również Sąd Pierwszej Instancji (TS jest instytucją odwoławczą). Sąd I-wszej Instancji stanowi część TS. Postanowienia traktatu Nicejskiego uczyniły z niego instytucję odrębną.

W skład TS wchodzi 15 sędziów i 8 rzeczników generalnych. Liczba sędziów skorelowana jest z liczbą państw członkowskich. Gdy liczba państw była parzysta zasiadał w Trybunale dodatkowy sędzia, dla uzyskania większości. Pięć największych państw ma stałe miejsce wśród rzeczników generalnych. Pozostali wybierani są w systemie rotacyjnym. Rzecznicy przedstawiają opinię na temat orzekanej sprawy. Rzecznicy i sędziowie wybierani są na 6 lat, a ich mandat ulega odnowieniu, po 3 latach wymieniana jest liczba 8 sędziów i 4 rzeczników. Mogą ubiegać się o ponowną nominację, mogą podać się do dymisji lub zostać zwolnieni z urzędu (jednomyślnie przez pozostałych sędziów TS).

Wg art. 223 traktatu o wspólnotach europejskich sędziowie muszą mieć następujące kwalifikacje: być niezależni (od rządów państw członkowskich, których są obywatelami), i spełniać warunki do bycia sędzią we własnym państwie. Status funkcjonariusza nie pozwala im na pełnienie żadnych dodatkowych funkcji (ani politycznych ani administracyjnych).

Pracami TS kieruje Przewodniczący wybierany na 3 lata. Trybunał obraduje na sesjach plenarnych i w mniejszych izbach. Obrady są tajne, a decyzje podejmowane większością głosów.

Zadania TS:

1. zapewnienie poszanowania prawa w interpretowaniu i stosowaniu postanowień traktatu Unii;

2. decyzje prawnie wiążące mogą być zaskarżone, gdy nastąpiło nadużycie władzy przez organy wydające decyzje, gdy instytucja nie była uprawniona do wydania aktu. Państwa członkowskie, instytucje UE i osoby fizyczne lub prawne mogą skarżyć ustawę. Osoby fizyczne lub prawne muszą być jednak z tym aktem bezpośrednio powiązane. Trybunał orzeka o legalności lub nielegalności decyzji, może też anulować tylko część rozporządzenia, niezgodną z traktatem.

3. wnoszenie skarg o zaniechanie działania lub bezczynność instytucji - Trybunał orzeka o złamaniu prawa przez nie podejmowania działań przez Radę UE, Komisję Europejską czy Parlament Europejski;

4. kontrola postępowania państw członkowskich w sprawie wykonywania przez nie zobowiązań przyjętych w traktatach. Do wnoszenia skargi uprawniona jest Komisja Europejska oraz państwa członkowskie;

7/1

5. Trybunał rozstrzyga spory w sprawach o odszkodowanie (szkód spowodowanych przez działalność instytucji);

6. TS wydaje opinie w sprawie zgodności umów międzynarodowych (którą państwo chce zawrzeć z państwem trzecim lub o.m.) z traktatami. Zawarcie umowy z państwem trzecim, która uzyskała negatywną opinię TS, jest możliwe przy zastosowaniu specjalnej procedury wymaganej przy rewizji traktatów założycielskich;

7. wydawanie tzw. orzeczeń wstępnych, o które zwracają się sądy krajowe, gdy uważają, że jest ono potrzebne do wydania opinii na trenie danego kraju. Orzeczenie wstępne jest wyrokiem prawnie wiążącym. Jest to jedno ze źródeł prawa (np. sformułowano zasadę pierwszeństwa prawa UE nad prawem wewnętrznym).

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI

Działa od 1 listopada 1989 r. w oparciu o statut Trybunału i własny regulamin wewnętrzny. W skład wchodzi 15 sędziów wybieranych na 6 lat, z możliwością odnowienia mandatu. Nie ma tu rzeczników generalnych, ale traktata z Nicei dopuszcza możliwość ich powoływania. Pracami sądu kieruje Przewodniczący (wybierany na 3 lata), orzeka w składzie trzech lub pięciu osób. Statut przewiduje, że może też orzekać w składzie siedmioosobowym. Tym, którzy zwracają się do Sądu Pierwszej Instancji przysługuje odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości (tylko 15% spraw jest tam odsyłanych).

Orzeka w sprawach:

• spory między wspólnotami a funkcjonariuszami;

• spory między osobami prawnymi, fizycznymi a organami wspólnotowymi (dotyczące konkurencji, dumpingu itp.);

• spory między przedsiębiorstwami a Komisją Europejską;

• spory o odszkodowanie z tytułu działalności deliktowej wobec osób fizycznych i prawnych.

RADA EUROPEJSKA

Jej utworzenie nie było przewidziane w traktatach, zrodziła się z realnych potrzeb procesów integracyjnych. Od 1961 r. odbywały się konferencje szefów państwa i rządów. W 1974 r. państwa podjęły decyzję o regularnych spotkaniach pod nazwą Rady Europejskiej (od 1975 r.). Jej podstawy stworzył Jednolity Akt Europejski.

Skład członkowski to głowy państwa, szefowie rządów państw członkowskich i ministrowie spraw zagranicznych oraz przewodniczący Komisji Europejskiej i jeden komisarz.

Powyższe postanowienia powtórzono w Maasticht. Funkcje przewodniczącego RE pełni szef państwa przewodzącego w RE. Prezydencja - przewodnictwo RE. Przewodniczącym w RUE jest minister spraw zagranicznych.

7/2

Funkcje Rady Europejskiej:

1. nadaje Unii impuls niezbędny do jej rozwoju i określa kierunki jej polityki;

2. stanowi płaszczyznę wymiany poglądów i osiągania porozumienia na najwyższym szczeblu;

3. określa średnią długoterminową strategię rozwoju i funkcjonowania Unii;

4. przyczynia się do koordynacji kierunków działań Unii;

5. uczestniczy w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej;

6. jest instytucją uprawnioną do koordynacji i wyznaczania głównych celów działania Unii na forum międzynarodowym i w ramach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (art. 13 postanawia, że RE określa kwestie obronności);

7. decyduje o wspólnych strategiach w dziedzinach , które są unifikowane przez Unię;

8. współpracuje z RUE.

Pierwsze oficjalne posiedzenie odbyło się w Dublinie 1975 r. Jeśli chodzi o częstotliwość, to odbywają się one dwa razy w roku lub częściej. Przynajmniej jedno posiedzenie musi się odbyć w Brukseli, po rozszerzeniu każde ma się tam odbywać.

Oświadczenia w RE są podejmowane na zasadzie konsensusu. Nie są wiążące dla ich odbiorców. RE pozostaje poza kontrolą formalną (jedną możliwością jest zaskarżenie do Trybunału aktów wspólnot, jeśli wydane zostały na podstawie politycznych decyzji RE. Dominuje tendencja niekwestionowania działań RE.

TRYBUNAŁ AUDYTORÓW

(T. OBRACHUNKOWY, T. REWIDENTÓW KSIĘGOWYCH).

Jest instytucją kontroli finansów publicznych wspólnot. Działa od 18 października 1977 r. i został powołany przez RUE. 1 listopada 1993 r. został podniesiony do rangi instytucji, co potwierdził traktat Amsterdamski z 1999 r.

Od 1 stycznia 1995 r. w skład Trybunału wchodzi 15 członków, ale nie stawiano wymogów co do ich obywatelstwa (zmienił to traktat Nicejski). Członkowie są mianowani przez RUE. Traktat Nicejski przewiduje, że większość kwalifikowana jest niezbędna do mianowania. Mandat trwa 6 lat i jest odnawialny. Audytorzy w swoim działaniu powinni kierować się dobrem państw członkowskich. Mogą zrezygnować ze sprawowania funkcji lub zostać zdymisjonowani.

Zadania Trybunału:

1. Trybunał kontroluje zgodność z prawem przychodów i rozchodów UE oraz sygnalizuje obszary działalności, w których zaistniała sprzeczność z prawem.

2. Kontroluje rachunki dochodów i wydatków wspólnoty oraz organów przez nią utworzonych, chyba że traktaty stanowią inaczej;

3. kontroluje działalność pożyczek i kredytów;

4. kontroluje Europejski Bank Centralny - jego efektywność zarządzania;

5. kontroluje Europejski Bank Inwestycyjny - jego efektywność zarządzania;

6. kontroluje działalność Europolu;

7. w czasie kontroli ocenia racjonalność gospodarki finansowej.

7/3

Działalność może wykonywać w swojej siedzibie oraz w siedzibie każdego organu UE lub na terytorium państwa członkowskiego. Miejscem kontroli są także kraje trzecie współpracujące z UE handlowo lub kandydujące do wspólnoty.

Trybunał otrzymuje określoną kontrolę finansową. Kontrola zewnętrzna Trybunału przeprowadzana jest przez prywatną spółkę audytorską.

Trybunał przygotowuje roczny raport, po zamknięciu roku budżetowego, sporządzony w 11 oficjalnych językach wspólnot europejskich i przesyła go do innych instytucji UE.

Raport ten jest brany pod uwagę przez Parlament, który na jego podstawie udziela absolutorium Komisji Europejskiej z wykonania budżetu.

7/4

6

---