Bezpieczeństwo -

łać. securitas (bez pieczy), ma charakter podmiotowy. Jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, zatem jest również podstawową potrzebą państwa i systemów międzynarodowych.

W aspekcie wewnętrznym- oznacza stabilność danego systemu. W aspekcie zewnętrzny - brak zagrożenia ze strony innych systemów podmiotów.

W nauce o stosunkach międzynarodowych bezpieczeństwo dotyczy procesu zaspakajania potrzeb i interesów uczestników życia międzynarodowego. Nie dotyczy to tylko państw, ale całego systemu międzynarodowego.

Podział bezpieczeństwa:

1. kryterium podmiotowe:

1. bezpieczeństwo narodowe - jest realizowane przez organy państwowe,

2. bezpieczeństwo międzynar - związane z zagrożeniem z zewnątrz → polityka zagraniczna, uczestnictwo i członkostwo w organizacjach międzynarodowych,

2. kryterium przedmiotowe - pozwala na wzbogacenie określenia bezpieczeństwa podmiotowego jeszcze innymi określeniami:

bezpieczeństwo polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, ideologiczne, ekologiczne,

3. kryterium przestrzenne - bezpieczeństwo lokalne, subregionalne, ponadregionalne, globalne (światowe uniwersalne),

Bezpieczeństwo z punktu widzenia organizowania się, może być:

1. bezpieczeństwo indywidualne - zapewniane przez jedna stronę, np. hegemonizm mocarstwowy, izolacjonizm, neutralność, niezaangażowanie;

2. system równowagi sił - klasyczny koncert mocarstw, system bipolarny, system równowagi stron;

3. system blokowy- sojusze;

4. system bezpieczeństwa kooperacyjnego

5. system bezpieczeństwa zbiorowego (regionalnego, światowego).

Bezpieczeństwo określa się jako proces (a nie stan) tworzenia warunków gwarantujących państwu jego istnienie, suwerenność, integralność polityczną, nieingerencję w sprawy wewnętrzne.

Bezpieczeństwo mogą destabilizować nie tylko czynniki militarne, ale i ekonomiczne, ekologiczne, społeczne, kulturowe.

Ważne dla bezpieczeństwa jest przestrzeganie prawa w aspekcie wewnętrznym, jak i zewnętrznym, tzn. poszanowanie prawa międzynarodowego, ustanowionego przez społeczność międzynarodową.

Bezpieczeństwo narodowe - dąży do ochrony państwa jako całości, ochrona społeczeństwa i jego systemu politycznego przed zagrożeniami zewnętrznymi.

Bezpieczeństwo narodowe można zdefiniować jako zdolność narodu do ochrony jego wewnętrznych wartości przez zagrożeniami zewnętrznymi.

Podstawowe wartości składające się na bezpieczeństwo narodowe:

1. przetrwanie: ( *przetrwanie państwa jako niezależnej jednostki politycznej, nikomu nie podporządkowanej; *biologiczne przetrwanie ludności.)

W kontekście bezpieczeństwa narodowego jest to naczelna wartość, stawiana na pierwszym miejscu.

2. integralność terytorialna,

3. niezależność polityczna,

4. jakość życia, które państwo powinno nam zabezpieczyć: (standard życia)

5. rozwój społeczno - gospodarczy;

6. zakres praw i swobód obywatelskich;

7. system kulturalny,

8. stan środowiska naturalnego,

9. możliwość i perspektywy dalszego rozwoju państwa.

Każde państwo samo określa jakie wartości są dla niego najważniejsze i odzwierciedla to w swojej polityce zagranicznej. Państwo może wzmacniać siłę militarną lub gospodarczą albo starać się zwiększyć swoje znaczenie na arenie międzynarodowej.

Skutki rewolucji techniczno-przemysłowej:

1. Wzrost nakładów na zbrojenia i rozwój militarności, powstanie broni nuklearnej - wojna prowadzona przy jej użyciu może prowadzić do niewyobrażalnych szkód, ale jednocześnie energia atomowa jest wykorzystywana do celów pokojowych. Przez wyścig zbrojeń i równowagę nuklearną (groźbę użycia broni jądrowej) nie było na terenie Europy konfliktów zbrojnych.

Dwie strategie, za pomocą których państwa dążą do zapewnienia sobie bezpieczeństwa:

1. poprzez przedsięwzięcia jednostronne,

2. poprzez współprace pomiędzy państwami.

Państwa zabezpieczają swoje bezpieczeństwo poprzez odpowiednie działania :

1. umacnianie sił zbrojnych,

2. zawieranie sojuszy polityczno - wojskowych,

3. działanie na rzecz umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego lub też rozbrojenia.

Bezpieczeństwo międzynarodowe - służy do analizowania bezpieczeństwa poszczególnych państw, ale również jest używana do naukowego opisu pewnej zbiorowości państw.

Ta dwoistość jest związana z silnym powiązaniem bezpieczeństwa poszczególnych państw z systemem międzynarodowym.

Otoczenie zewnętrzne może tworzyć warunki stanowiące gwarancje bezpieczeństwa państwa. Obecnie istnieje wyraźna współzależność interesów bezpieczeństwa poszczególnych współczesnych państw.

Współzależność między państwami wzrasta, bo odchodzimy od siłowego modelu bezpieczeństwa.

Państwa kierują się interesem własnego bezpieczeństwa działają na rzecz bezpieczeństwa międzynarodowego.

Łączenie działań poszczególnych państw nie wiąże się tylko z zagrożeniami militarnymi. Jest jeszcze kwestia destabilizacji politycznej na terenie państw byłego obozu socjalistycznego, pogłębianie się dysproporcji między bogatą Północą a biednym Południem, wyczerpywanie się bogactw naturalnych, problemy głodu i przeludnienia, jak i dewastacja środowiska naturalnego.

Obecnie państwa stanęły przed zadaniem zbiorowego wysiłku, które nie mieści się w tradycyjnym rozumieniu pojęcia polityki bezpieczeństwa.

O ochronie bezpieczeństwa decyduje polityka bezpieczeństwa poszczególnych państw oraz całokształt więzi międzynarodowych i instytucje międzynarodowe. Stabilność bezpieczeństwa międzynarodowego zależy od stopnia uzgodnienia interesów państw wchodzących do danego systemu międzynarodowego i od oddziaływań spoza tego systemu.

Każdy system (w tym europejski) jest procesem zależnym od:

1. otoczenia

2. sytuacji, w jakiej funkcjonuje.

Jest on związany nie tylko z sytuacją obecną, ale i z przeszłością i przyszłością.

Na sytuację bezpieczeństwa europejskiego duży wpływ ma układ sił ustanowiony po II woj.św. i jego transformacja.

Utworzono dwa obozy →NATO i Układ Warszawski(układ dwubiegunowy), dla którego charakterystyczne było zachowanie równowagi sił i wyścig zbrojeń.

Główne instytucje i organizacje bezpieczeństwa w Europie:

1. 1975r - powołanie KBWE -Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie → powstała organizacja, którą można określić jako podwaliny systemu bezpieczeństwa. Obecnie jest to OBWE (proces Helsińska);

Rozpad ZSRR zapoczątkował w krajach socjalistycznych następujące przemiany:

1. budowa systemów demokratycznych,

2. uznanie własności prywatnej,

3. budowa gospodarki rynkowej,

4. wprowadzenie wolnego handlu i swobód obywatelskich,

5. respektowanie umów międzynarodowych;

2. NATO z Radą Współpracy Północnoatlantyckiej i Partnerstwem dla Pokoju;

3. Unia Europejska (bezpieczeństwo gospodarcze i ekonomiczne);

4. Rada Europy;

5. Unia Zachodnio - Europejska;

6. Wspólnota Niepodległych Państw z Rosją.

Mechanizmy w wypadku naruszenia pokoju → ONZ lub OBWE wydają dekret o :

1. jak reagować, jakich środków użyć,

2. jakich reakcji należy oczekiwać i jakimi środkami mogą być one realizowane,

3. jaki jest stan gotowości do realizacji poszczególnych zadań i ich zgodność z konstytucjami poszczególnych państw.

W rozwiązywaniu wszelkich konfliktów mogą uczestniczyć:

1. systemy kolektywnego bezpieczeństwa (ONZ, OBWE),

2. systemy kolektywnej obrony (NATO, UZE, WNP),

3. polityczne i ekonomiczne zrzeszenia różnego rodzaju (UE, RE, G7 [8]).

3 koncepcje modelowe dotyczące bezpieczeństwa (powstają one od zakończenia zimnej wojny):

1. koncepcja kolektywnego bezpieczeństwa z nadrzędną rolą OBWE,

2. koncepcja europejska - główny element to UE,

3. koncepcja euroatlantycka - Nato jako siła podstawowa.

Różnice między tymi koncepcjami nie polegają na tym jaka organizacja będzie sprawowała kierowniczą rolę, ale w jaki sposób jest do tej roli przygotowana i jakie elementy będą wchodziły w jej skład.

1. Kolektywny system bezpieczeństwa

1.VII.1975r → 33 państwa europejskie (bez Albanii) oraz USA i Kanada podpisały w Helsinkach Akt Końcowy Konferencji KBWE i od tego czasu rozpoczął się proces helsinski.

Akt Końcowy → miał charakter kompleksowy, decyzje w nim zawarte dotyczyły wszystkich dziedzin życia międzynarodowego, a mianowicie:

• polityki,

• spraw wojskowych,

• gospodarki,

• handlu,

• nauki, kultury,

• technologii,

• oświaty,

• informacji,

• współpr. humanitarnej,

• kontaktów międzyludzkich

Do końca lat osiemdziesiątych KBWE spełniało rolę forum dyskusyjnego, ustalało normy współpracy politycznej, gospodarczej, praw człowieka. Lata dziewięćdziesiąte to przemiany w Europie, wybuchają konflikty zbrojne, np. Jugosławia.

Opracowano pewne mechanizmy, które miały przeciwdziałać konfliktom:

1. mechanizm nadzwyczajnej aktywności wojskowej - tzw. mechanizm wiedeński - XI. 1990r;

2. mechanizm postępowania w sprawach kryzysowych - tzw. mechanizm berliński - VI. 1991r.

Utworzono też Urząd Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych.

Po rozpadzie państw wielonarodowych liczba państw w KBWE wzrosła do 55. W lipcu 1992r proklamowano KBWE Regionalnym Porozumieniem w rozumieniu Karty NZ. Również w 1992r Japonia otrzymała status obserwatora w KBWE.

W grudniu 1994r przekształcono KBWE w Organizację- OBWE. Na spotkaniu tym przeważyła tematyka bezpieczeństwa. Niemoc KBWE w rozwiązywaniu konfliktów ze względu na brak środków działania i odmiennymi zapatrywaniami państw w niej uczestniczących.

W 1995 r. toczono debate w Wiedniu na szczycie pod nazwą Współczesny i Wszechstronny Model Bezpieczeństwa dla Europy w XXI w. Inicjatorem była Rosja, która chciała umocnienia i uznania dla WNP podobnego statusu do UE.

Celem Rosji w działaniach na forum OBWE na rzecz WNP było, aby Europę Śr-Wsch. objąć krzyżowymi gwarancjami bezpieczeństwa → z jednej strony rosyjskimi, z drugiej strony przez państwa zachodnie. Było to poruszone na obradach nad statutem WNP w Wiedniu.

W organizacji dwa podejścia dotyczące OBWE:

1. rosyjskie - aby traktować OBWE jako instytucję nadrzędną wobec pozostałych

2. Państwa zachodnie_ aby traktować OBWE jako ogólnoeuropejską strukturę uzupełniającą i wspomagającą inne instytucje bezpieczeństwa

Na konferencji państwa zachodnie chciały wzmocnić OBWE ale z ograniczeniami.

Ograniczenia w rozszerzaniu działań OBWE:

1. tematyczne- polegające na przyznaniu prawa OBWE do zajmowania się niektórymi miękkimi zagrożeniami dla bezpieczeństwa, a pozostawienie twardych (militarnych) zagrożeń w gestii instytucji zachodnich,

2. terytorialne- zawężenie obszaru oddziaływania OBWE do obszaru państw byłego Zw. Radzieckiego i państw Europy Śr-Wsch. z wyłączeniem państw zachodnich.

Atuty OBWE:

1. obejmuje wszystkie (z wyjątkiem Chin) mocarstwa jądrowe,

2. zapewnia USA udział w szeroko rozumianej polityce europejskiej,

3. stwarza ramy do szeroko pojętej asymilacji państw byłego Zw. Radz, a zwłaszcza Rosji,

4. dzięki szerokiemu obszarowi działania, w sensie geograficznym jak i funkcjonalnym, może stać się organem zdolnym do poszerzania problematyki bezpieczeństwa militarnego o obszary polityczne, społeczne i kulturowe.

Wady OBWE:

1. powolność i nieskuteczność działania w kwestii kryzysów na przykładzie wojny w Jugosławii i Czeczenii,

2. brak podporządkowania sobie sił zbrojnych,

3. nadmierna biurokracja.

OBWE może pełnić rolę forum dyskusyjnego i być podstawą do tworzenia zbiorowego systemu bezpieczeństwa na równych prawach państw członkowskich.

Czym OBWE dysponuje:

1. mechanizm uruchamiania tzw. miękkich gwarancji bezpieczeństwa,

2. kontynuuje rolę centralnego ośrodka konsultacji politycznych, stanowienia norm politycznych i upowszechniania wartości demokratycznych,

3. podejmuje starania w kwestii przystosowania się do podejmowania nowych wyzwań i zagrożeń w stosunkach międzynarodowych,

4. jest instytucją nieskuteczną w obliczu drastycznych zagrożeń.

Istnieje potrzeba wzmocnienia i utrzymania mechanizmów współpracy na rzecz bezpieczeństwa europejskiego. Oznacz to, że OBWE ściśle współpracuje z pozostałymi organizacjami europejskimi, tj. NATO, UE, RE i ugrupowaniami subregionalnymi.

OBWE jest ważnym i potrzebnym elementem architektury bezpieczeństwa europejskiego.

EUROPEJSKI MODEL BEZPIECZEŃSTWA

Głównym elementem tego systemu jest Unia Europejska poszerzona o państwa Europy Środkowo-wschodniej (UZE, Rada Europy, partnerstwo stowarzyszone dla państw, które nie są członkami UE)

UE jest gospodarczym kolosem a politycznym karłem.

Głównym komponentem bezpieczeństwa jest NATO.

Zadania wewnętrzne:

1. osiągnięcie zróżnicowanego i trwałego postępu gospodarczego w szczególności poprzez tworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, umocnienie spójności ekonomicznej i społecznej oraz ustanowienie Unii gospodarczo-walutowej;

2. potwierdzenie swojej tożsamości w skali międzynarodowej w szczególności poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, obejmującej ostatecznie ukształtowanie wspólnej polityki obronnej mogące doprowadzić do wspólnej obrony.

Zadania zewnętrzne:

1. rozszerzenie strefy stabilności na obszary Europy Środkowo-wschodniej

Zadania w traktatach:

1. ochrona wspólnej wartości podstawowych interesów i niezależności UE, umacnianie bezpieczeństwa UE i jej państw członkowskich we wszystkich formach. Zachowanie pokoju i umocnienie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, Akty Końcowego w Helsinkach (ustanowienie KBWE) i celami Karty Paryskiej;

2. rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa, poszanowanie praw człowieka i swobód obywatelskich;

UZE będąc filarem NATO ma tworzyć przede wszystkim tożsamość obronną w zakresie bezpieczeństwa oraz wspólna politykę obronną (wg. Traktatu z Mastritch), która miała doprowadzić do wspólnej obrony.

Celem było też wybudowanie niezależnych europejskich sił od NATO (francuska inicjatywa-parada obronna)

Obecność USA w Europie stanowi niezbędny czynnik równowagi sił na naszym kontynencie. Zaś zachowanie instytucji bezpieczeństwa tworzą strukturę: NATO- UZE (filar NATO), UZE (jako niezależny element europejskiego systemu bezpieczeństwa.

EUROATLANTYCKI SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA

Elementem głównym jest NATO, USA jako amerykański filar sojuszu, przejmuje znaczną część odpowiedzialności za bezpieczeństwo europejskie a UE poprzez UZE będzie jego europejskim filarem.

NATO poza określonym w traktacie Waszyngtońskim daje USA w NATO możliwość obrony wszystkich państw w stosunkach między sobą.

Destabilizacja ładu politycznego w postzimnowojennej Europie pogłębiona również trudnościami wewnętrznymi, transformujących się państw Europy Środkowej i Wschodniej.

Na szczycie Rzymskim NATO w 1991 r. przyjęło instytucjonalne ramy polityczne stworzone dla rozwoju NATO z jego partnerami z Europy Środkowo-wschodniej. Rozwój współpracy w dziedzinie wojskowej i określona rola NATO w rozwiązywaniu kryzysów i w misjach pokojowych.

Szczyt w Waszyngtonie 23/24 kwietnia 1999 r.

1. utworzenie więzi transatlantyckich;

2. utrzymanie skutecznej wojskowości;

3. rozwój Europejskiej tożsamości bezpieczeństwa i obrony w ramach sojuszu, zapobieganie konfliktom i zarządzanie kryzysowe;

4. partnerstwo, współpraca, dialog;

5. rozszerzenie NATO;

6. kontrola zbrojeń, rozbrojenie i nierozprzestrzeniane broni masowego rażenia.

NATO może być stabilizowane w warunkach Europejskich:

1. opiera się na tych samych wartościach i na zbliżonym rozwoju kultury;

2. jest silnym sojuszem obronnym, który skutecznie łączy interesy USA i Europy.

Zarówno w traktacie Waszyngtońskim jak i we wspólnym interesie państwowym członków NATO zauważyć można duży potencjał, który umożliwia wszechstronny rozwój kompetencji ekonomicznych, co stwarza organizacje na miarę cywilizacji europejskiej.

Kierunki polityki bezpieczeństwa Polski po 1989r:

1. Kierunek prowschodni - związek z krajami wschodu, trzeba zmienić charakter związku ze Zw. Radzieckim, ale nie zrywać kontaktów,

2. prozachodni - ta opcja była wówczas niebezpieczna, wybór ten oparty był na przeszłości stosunków cywilizacyjnych,

3. orientacja neutralna - Polska, Czechosłowacja, Węgry miały stworzyć nowy biegun polityczny i system bezpieczeństwa (próby stworzenia ,,małej ententy”), toczyły się rozmowy w tej sprawie, ale kraje te potrzebowały wsparcia do przebudowy sił bezpieczeństwa.

Naciski na Polskę (kraje UE i NATO) sprawiły, że wybrano opcję prozachodnią.

1. Priorytety Polskiej polityki zagranicznej.

1. wybór systemu bezpieczeństwa - początkowo Skubiszewski wskazał na OBWE, Radę Europy (Polska weszła w 1991r, umowy zaczęła ratyfikować od 1993r);

2. od 1993 Polska była krajem aspirującym do wstąpienia do UE

3. rozwiązanie w 1991 r. Układu Warszawskiego i RWPG, jednak pozostał problem wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce, Czechosłowacji i na Węgrzech. W sierpniu 1991r w Zw. Radz przeprowadzono pucz pod wodzą Janajewa. W tym czasie rozmowy o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski były już zaawansowane. Pucz doprowadził do wzrostu znaczenia Jelcyna, który doprowadził do odstąpienia od puczystów wojska. W grudniu 1991r nastąpił rozpad ZSRR i powołano do życia Federację Rosyjską. Rosja proponowała, aby tereny po wojskowe w Polsce podlegały zagospodarowaniu przez spółki dwustronne.

W maju 1992r podpisano układ Polsko - Rosyjski: pełna kontrola Polski nad terenami po wojskowymi, ale w zamian Rosja wytargowała ,,opcję zerową” w kontaktach ekonomicznych. 17 września 1993r pożegnanie na placu przez Belwederem ostatniego batalionu wojsk rosyjskich.

d. Skubiszewski prowadził wtedy politykę dwutorową: z jednej strony starał się utrzymywać jak najlepsze stosunki z Rosją, z drugiej uznawał nowe państwa - Ukrainę, Białoruś i nawiązywał z nimi stosunki dyplomatyczne ,

e. w latach 1991/1992 podpisano również układ polsko - niemiecki o respektowaniu istniejących granic,

6. rozwijanie nowych powiązań regionalnych. Od 1990r - budowa grupy wyszechradzkiej, polityki opartej na zasadzie północ - południe (a nie jak do tej pory wschód - zachód). Od 1990r rozpoczęła się współpraca państw Morza Bałtyckiego: Polski, Niemiec, Rosji, Danii, Szwecji, Estonii i Łotwy. Polityka oparta na bezpieczeństwie nuklearnym, zabezpieczeniu Bałtyku przed zagrożeniami ekologicznymi oraz współpracy między regionami. Przejawem jej było tworzenie transgranicznych terenów współpracy - euroregionów,

7. współpraca z NATO i UE:

• pierwsza próba akcesji - 1992r, rząd Olszewskiego, ale NATO nie było gotowe na przyjęcie nowych członków,

• propozycja Wałęsy stworzenia Nato-Bis, grupy współpracującej z Nato,

• oficjalne zgłoszenie do akcesji - rząd Suchockiej, 1994r stworzenie Partnerstwa Dla Pokoju (inicjatywa prezydenta USA): cywilna kontrola nad armią, kwestia udziału wojska polskiego w akcjach humanitarnych (Jugosławia), przezbrojenie polskiego wojska, współpraca logistyczna z wojskami Nato. USA rozpoczynają działania na rzecz wstąpienia Polski do struktur Nato. 1998r układ Nato - Rosja: gwarancja niestacjonowania wojsk uderzeniowych Nato na terytorium Polski,

h. rekonstrukcja zadłużenia Polski, w okresie prezydentury Wałęsy zredukowano dług (do 1989r było 45mld dolarów) oraz wykorzystanie europejskich funduszy pomocowych : Phare, Sapard i Ispa,

1. stosowanie międzynarodowych standardów prawnych, dostosowanie naszego prawa do wymogów prawa międzynarodowego, europejskiego,

1. wspieranie łączności z polonią zagraniczną - pomoc Polakom na Litwie, Białorusi, Ukrainie, Rosji i w Kazachstanie.

3. Główne problemy bezpieczeństwa Polski wobec wschodu.

Problemy bieżące:

• konflikt o przebieg gazo- i rurociągu przez tereny polskie i ukraińskie (Rosja chce wyłączyć Ukrainę, a Polska stara się być lojalna w tej kwestii wobec Ukrainy),

• kwestia zamówień gazu dla Polski,

• układ stosunków Kijów-Moskwa-Warszawa,

• Rosja uważa, że Polska podpisując układ z UE i konstytucję europejską przestała być krajem suwerennym.

4. Polityka bezpieczeństwa w kontekście kontaktów z obwodem kaliningradzkim.

Obwód kaliningradzki - przez niego graniczymy z Federacją Rosyjską powstał on w 1945r z podziału Prus na trzy części: Polską (tereny Warmii i Mazur), Rosyjską (obwód kaliningr.) oraz Litewską (Kłajpeda). Pilawa to port rosyjskiej floty wojennej. Władzę pełni tam gubernator, zwierzchnikiem jest zastępca Zwierzchnika Makroregionu ze stolicą w SanktPetersburgu, a jego zwierzchnikiem jest prezydent federacji. W obwodzie są specjalne warunki dla inwestowania. Władze mają umowę z UE i stosunki z obwodem odbywają się jak z innymi krajami europejskimi. Kaliningrad ma swój konsulat w Gdańsku. Firmy i przewoźnicy muszą posiadać wizy. Gubernatorem jest gen. Jegorow. Rosja chce by obwód był w jak najlepszych i najbliższych stosunkach z UE. Obecnie gubernatora będzie mianował prezydent (do tej pory był powoływany w wyborach).

Geostrategiczny charakter polska posiadała zawsze, ponieważ na jej granicy ścierały się interesy potęg militarnych i politycznych. W wieku XVIII ścierały się interesy Prus i Rosji, które były niekorzystne dla Polski. Działania wojenne, powstania na naszym terenie stały się przyczyną wyniszczenia i utrudniły rozwój gospodarczy.

Po II W. Ś. Polska znalazła się pomiędzy dwoma blokami polityczno-militarnymi: NATO i Układem Warszawskim.

1815 r. na Kongresie Wiedeńskim - ład Jałtański -był utrzymywany albo podział terytorialny Polski albo też państwa sąsiednie zaznaczyły swoją obecność na terytorium Polski traktowały jako prawo do posiadania swojej strefy wpływów lub czy też swojej strefy bezpieczeństwa.

Skutki braku bezpieczeństwa przez Polskę przejawiały się w różny sposób, mianowicie:

1. upadek państwa -zagrożenia, tożsamości narodowej;

2. straty biologiczne w wyniku wojen, powstań, wywóz ludności i emigracja;

3. niesuwerenność Polski miała swój skutek w kulturze politycznej społeczeństwa;

4. eksploatacja ekonomiczna kraju;

5. degradacja cywilizacyjna (okres radzieckiej strefy wpływów- nastąpiło poważne powiększenie luki rozwojowej między Polska a Europą Zachodnia, co było bardzo wyraźne w kontekście naszych starań o wejście do UE)

Obecnie nasze położenie jest zupełnie inne niż w poprzednich stuleciach.

Niebezpieczeństwa dla polski:

1. Rosja traktowała Europę Środkowa jako swoja strefę wpływów i bezpieczeństwa;

2. Destabilizacja na obszarze postradzieckim;

3. Zmniejszenie zainteresowania USA Europą;

4. Ostrożna postawa Zachodu w sprawie otwarcia swoich instytucji bezpieczeństwa na Europę Środkową.

Geostrategiczne położenie Polski:

Geostrategiczne położenie Polski jest atutem w sytuacji pokoju, a zaczyna być niekorzystne w sytuacji napięć i konfliktów. Polska jest krajem o otwartych granicach. Ma charakter tranzytowy i pomostowy - co nie jest obojętne zwłaszcza w kontekście naszego położenia strategicznego w czasie wojny i w czasie pokoju. Obecnie nasze położenie jest najkorzystniejsze od 300 lat.

KBWE (OBWE)

Problemy w latach '80 były spowodowane pogarszaniem się stosunków pomiędzy wschodem a zachodem wywołane (min. Interwencja w Afganistanie). Wynikały te problemy z odmiennych celów państw Europy Wschodniej i Zachodniej. Głównym celem państw Europy Wschodniej było potwierdzenie terytorialnopolitycznego podziału Europy jak również nawiązanie stosunków gospodarczych z państwami zachodnimi. A państwa zachodnie były zainteresowane głównie sprawami bezpieczeństwa a także przepływem informacji i idei między wschodem a zachodem. Polska była aktywnym uczestnikiem KBWE. Początek lat '80 spotkanie madryckie- opierając się na propozycji Polski dotyczące zwołania Konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w europie. Postanowiono poszerzyć o kwestie wojskowe.

I 1984 r Sztokholm- Konferencja w sprawie budowania zaufania i bezpieczeństwa oraz rozbrojenia w Europie.

Uzupełnienie procesu KBWE o problematykę wojskową, środki budowy zaufania i bezpieczeństwa oraz prawa człowieka były zbieżne z interesami polski w tamtym czasie. Polska opowiadała się za mechanizmem szybkiego omawiania sytuacji kryzysowych oraz podejmowania decyzji w takich sprawach, stąd tez poparcie dla mechanizmu berlińskiego przyjętego na posiedzeniu KBWE w Berlinie na początku lat '90.

KBWE dla Polski:

1. nośnikiem wartości demokratycznych, które tak były potrzebne krajom Europy Wschodniej;

2. kompleksowym międzynarodowym systemem regionalnej ochrony praw człowieka;

Polska uczestniczyła w KBWE:

1. ponieważ chciała by organizacja ta stwarzała możliwości umocnienia systemu demokratycznego, przestrzegania praw człowieka;

2. idee KBWE kluczowym problemem w umocnieniu międzynarodowego bezpieczeństwa w Europie.

1989-1991- Polska uważała KBWE za jeden z głównych ośrodków przyszłego systemu bezpieczeństwa zbiorowego.

Polska doktryna obronna z 21.II.1990 r. podkreślała, że nadal ważnym elementem bezpieczeństwa naszego kraju są sojusze dwu i wielostronne oraz przynależność do Układu Warszawskiego. Rola istniejących sojuszy może się zmieniać w miarę budowy nowego Europejskiego systemu bezpieczeństwa.

Minister spraw zagranicznych Skubiszewski powiedział, że Polsce nie odpowiada już Układ Warszawski a odpowiada KBWE -państwa zachodnie + państwa wschodnie (z Rosją).

1992-1993 był to czas związany z nasileniem konfliktów etnicznych w Europie oraz z przyjęciem nowych państw z byłego ZSRR i Jugosławi do struktur KBWE.

12

---