BAKTERIE dzielimy na:
nie korzystające z en.świetlnej ( en. Pochodzi z przemiany zw. Organicznych)- są to bakterie heterotroficzne ( saprobionty i pasożyty )
korzystające z en. Świetlnej- bakterie fotosyntetyzujące ( en. Pochodzi z utl. Zw. Nieorganicznych )
Bakterie autotroficzne- czerpią węgiel z CO2.
Chemolitotrofy-jako źródło węgla wykorzystuja zw. Organiczne, jako źródło energii- proste zw. Nieorganiczne ( bakterie żelazowe, siarkowe itd. )
Chemoorganotrofy- czerpią energię ze zw. Organicznych
SKŁAD CHEMICZNY KOMÓRKI BAKTERII
- WODA- 80-90% masy
- STAŁE SKŁADNIKI W PRZELICZENIU NA SUCHĄ MASĘ- wegiel-50%, tlen-20%, azot-14%, wodór-8%,fosfor-3%,siarka-1%, potas-1%, sód 1%, wapń, magnez, chlor-0,5% żelazo- 0,2% i inne.
Ze wzgl. Na zapotrzebowanie na tlen, bakterie dzieli się na:
beztlenowce względne
wymagają obecności tlenu np. Micrococcus spp, Pseudomonas spp.
Względne beztlenowce
Rosną w warunkach tlenowych i beztlenowych np. E. coli, S. ureus
Ze wzgl. na temperaturę
Psychrofilne- optymalna temp. Wzrotu ok. 15st
Mezofilne-37 st
Termofilne- 52st
PODŁOŻE LUB POŻYWKA BAKTERIOLOGICZNA-
To mieszanina różnych związków chemicznych, których skład zapewnia rozwój i rozmnażanie się bakterii a więc prowadzenie hodowli bakterii, izolację określonych gatunków i identyfikację w oparciu o obserwację cech morfologicznych, biochemicznych i serologicznych.
Podział ze wzgl. na skład:
- syntetyczne
- półsyntetyczne
- naturalne
Podział ze wzgl. na konsystencję:
Płynne, półpłynne,stałe
Podział ze wzgl. na ilość i jakość skł. Odżywczych
- proste ( podstawowe)- płynne: bulion zwykły, woda peptonowa
Stałe- agar zwykły, żelatyna
- wzbogacone-płynne:bulion wzbogacony,stałe-agar wzbogacony,agar krwawy,Hintona-Muellera( do oznaczania lekowrażliwości metodą krążkowo-dyfuzyjną )
-wybiórczo-namnażające-płynne;bulion z żółcią,podłoże SF wg. Leifsona(namnażanie np. pałeczek Salmonelli)
-wybiórczo-różnicujące: Levine'a, Chapmana(do hodowli gronkowców),MacConkeya,Sołtysa,Endo,Wilsona-Blaira(tylko pałeczki Salmonelli)
-różnicujące- płynne-Christensena,woda peptonowa z tryptofanem, woda peptonowa z 10%laktozą, z mannitolem, z malonianem stałe-Kligera( bada zdolność do fermentacji glukozy,laktozy,wytwarzania gazów fermentacyjnych,h2s), Simmonsa
-specjalne- Tarrozziego-Wrzoska( do hodowli beztlenowców), podłoże z trioglikolanem sodu, Lowensteina-Jensena( do hodowli prątków), Lofflera, Sabourauda(tylko hodowla grzybów)
TECHNIKI POSIEWU:
1.głębinowa- metodą zalewową
2. powierzchniowa
a. przy użyciu głaszczki
b. redukcyjna
c.murawkowa
krótki szereg biochemiczny:
podłoże kligera- podłoże różnicujące o konsystencji stałej, służy do określania rozkładu glukozy, laktozy, wytwarzania gazu i H2S
woda peptonowa z 10% laktozą pod parafiną
podłoże różnicujące o konsystencji płynnej, służy do określania fermentacji laktozy w warunkach beztlenowych
woda peptonowa z tryptofanem
podłoże różnicujące o konsystencji płynnej, służy do określenia zdolności bakterii do wytwarzania indolu z tryptofanu
woda peptonowa z mannitolem i rurką Durham
podłoże różnicujące o konsystencji płynnej, służy do określania zdolności fermentacji przez bakterie mannitolu z wytworzeniem gazu
5. Podłoże Christemsema
( woda peptonowa z mocznikiem ) jest to podłoże różnicujące płynne, służy do wykrywania enzymu ureazy, mającego zdolność hydrolizy mocznika do amoniaku i CO2
MORFOLOGIA BAKTERII: kształt, wielkość,brzeg,powierzchnia,struktura,wyniosłość ponad powierzchnię,kolor,przejrzystość,konsystencja,zapach, zawieszalność, typ hemolizy na podłożach z krwią
MIKROSKOPY:
1. świetlny(zwykły):
- mechaniczne: podstawa, tubus, korpus, stolik, śruba mikro i makro
- optyczne: źródło, kondensator, okular, obiektyw
- powiekszenie do 1500x
2.ultramikroskop:
- odmiana zwykłego, w ktoróm wykorzystuje się zjawisko Tyndalla
- na ciemnym tle widoczne jasne kształty bakterii
- możliwość oglądania ruchu żywych bakterii
3.kontrastowo-fazowy:
- posiada w budowie diaframe poniżej kondensatora i siatke dyfrakcyjna w obiektywie
- plytka dyfrakcyjna zamienai roznice w zmianie faz na roznice w intensywności swiatla
- można badac anatomie żywych Komorek
4.fluorescencyjny:
- źródłem swiatla jest lampa UV
- preparaty z żywych lub martwych drobnoustr., niebarwionych lub zabarwionych barwnikiem fluorescencyjnym
- rodamina, auramina, prymulina
5. ultrafioletowy
- zdolność rozdzielcza do 100nm
- oglada się po wywolaniu kliszy
- lampa UV
6. elektronowy:
- źródłem elektronow zarzace wlokno metalu
- obraz na ekranie fluoryz lub kliszach
- zdolność rozdzielcza 0,25-0,5nm
- pow 100tys-1mln razy
7.skaninowy:
- przestrzenne obrazy w dużych pow.
- duze zdolności rozdzielcze
ZDOLNOSC ROZDZIELCZA:
- zdolność do odróżnienia szczegółów obserwowanych obiektow
- zalezy od apertury numerycznej i długości fali
- dobre obiektywy NA= 1,3-1,5
IMERSJA:
- zwiekszenie zdoln. Rozdzielczej poprzez zwiekszenie kata skrajnych promieni
- zapelnia się środowisko miedzy prep. A obiektywem olejkiem immersyjnym
KSZTALTY BAKTERII
1. kuliste - COCCI
a) ziarniaki - coccus 1-3mikrometr
b) dwoinki - diplococcus
c) czworaczki - mikrococcus tetragenes
d) sześcianki - sarcina
e) paciorkowce - streptococcus
f) gronkowce - staphylococcus
2. cylindryczne
a) paleczki - bacterium (gram- , brak zarod.)
b) laseczki - bacillus(gram+, zarodniki)
c) maczugowce
d) nitkowe
e) wrzecionowate
3. spiralne
a) krętki - 8mikrometr
b) śrubowce - spirillum 5mikrometr
c) przecinkowce - vibrio 1mikrometr
PLEOMORFIZM - populacja bakterii skladajaca się z Komorek o roznych kształtach
FORMY L BAKTERII:
- bardzo drobne formy, z których w odpowiednich warunkach odradzaja się wegetatywne formy bakterii1. Technika przygotowania preparatu mikroskopowego
a) przygotowanie szkiełek podstawowych
-ze szkła obojętnego - nie uwalniającego zasad
-szkiełka dokładnie umyć roztworze detergentu
-opalić w płomieniu palnika gazowego
b) nakładanie bakterii na powierzchnię szkiełka podstawowego
-z podłoża płynnego bezpośrednio za pomocą ezy
-z podłoża stałego rozprowadzićw kropli soli fizjologicznej
c) zawiesinę rozprowadzić ezą po jak największym obszarze szkiełka
d) szkiełko pozostawić w temperaturze pokojowej do wyschnięcia
e) preparat utrwalić przez 3-krotne przeciągnięcie szkiełka nad płomieniem palnika gazowego
f) barwienie
2. Cel barwienia
Wykazanie obecności bakterii i (lub) grzybów w badanym materiale tzn.stwarza możliwość obserwacji kształtów komórek oraz układów przestrzennych
3. Podział barwników
a) kwaśne (barwny anion, bezbarwny kation) fuksyna kwaśna, eozyna
b) zasadowe (barwny kation, bezbarwny anion) są częściej stosowane fiolet krystaliczny,fuksyna zasadowa,zieleń malachitowa,zieleń brylantowa,błękit metylenowy
4. Podział metod barwienia
a) pozytywna
prosta ( przy użyciu jednego barwnika) najczęściej błękit metylenowy wg Lofflera, tu bakterie barwią się na niebiesko. Przy użyciu fuksyny karbolowej - na czerwono
złożona ( przy użyciu dwóch lub więcej barwników i odbarwiaczy) np.
metoda Grama
metoda Ziehl-Neelsena
metoda Neissera
metoda Giemsy
b) pozytywno-negatywna - można z jej pomocą ukazać obecność otoczek bakteryjnych. W Pierwszej fazie dodajemy fuksyny karbolowej. W kolejnej fazie dodaje się barwnika grubodyspersyjnego np. nigrozyny. Preparat suszy się. W mikroskopie widoczne są czerwono zabarwione komórki na ciemnym tle. Jeżeli bakterie mają otoczki to są one widoczne jako przeźroczystec) negatywna - do żywych bakterii dodaje się grubodyspersyjnego barwnika np. nigrozyny, drugim szkiełkiem robimy rozmaz. Po wysuszeniu widzimy bezbarwne kształty komórek na ciemnym tle.
5. Teorie procesu barwienia
- chemiczna-barwniki zasadowe łączą się z kwaśnymi związkami komórki bakteryjnej (kwasy nukleinowe). Powstaje barwna sól
- fizyczna-barwniki adsorbują się na powierzchni związków chemicznych komórki i przytrzymywane są przez siły elektrostatyczne
STERYLIZACJA proces prowadzący do zniszczenia wszystkich drobnoustrojów DEZYNFEKCJA proces prowadzący do zniszczenia lub usunięcia form wegetatywnych, nie niszczący zarodników METODY STERYLIZACJI 1.Sterylizacja parowa (czynnik sterylizujący nasycona para wodna pod ciśnieniem o temp. ↑100 uzyskiwana w autoklawie; warunki 1 atm., 121,6C, 15 min; 2 atm. 134C 5 min materiał ubrania, materiały opatrunkowe, narządzia chirurgiczne, szkło) 2.Sterylizacja suchym gorącym powietrzem (czynnik sterylizujący suche ciepło 160-200C warunki 170C 1h materiał szkło, porcelana, metale) 3.Sterylizacja gazowa (tlenek etylenu toksyczny, palny, wybuchowy, bezwonny, przenika materiał, formaldehyd niepalny, nietoksyczny, niewybuchowy) 4.Sterylizacja plazmowa (czynnik sterylizujący H2O2 przeprowadzony do postaci pary a następnie plazmy (stan zjonizowany) warunki 35-55C, 1-4h materiał endoskopy, implanty, materiały z tworzyw sztucznych) 5.Sterylizacja radiacyjna (promienie gamma: na skalę przemysłową sprzęt jednorazowy, podłoża, pojemniki promienie UV:dezynfekcja powietrza i powierzchni, fale 250-60 nm, działanie prostolinijne) 6.Inne: spalanie, wyżarzanie, tyndalizacja, filtracja, gotowanie
METODY DEZYNFEKCJI 1.termiczna: komorowo-parowa, komorowa parowo-formalinowa, pasteryzacja, dezynfektory 2.chemiczna Środki dezynfekujące 1.Pochodne fenolu 2.Aldehydy: glutarowy, mrówkowy 3.Glioksal 4.Czwartorzędowe zasady amoniowe 5. Alkohole 6. Biguanidy 7. Pochodne chloru 8.Jod i jodofory 9.KMnO4, H2O2 Cechy środków dezynfekujących szerokie spektrum działania, niskie stężenie przy którym wykazuje aktywność, niska cena, zdrowy dla środowiska, nietoksyczny i nieszkodliwy dla ludzi, nieniszczący powierzchnię, szybko działający - krótszy czas dezynfekcji, szybko odparowywujący (nie wymaga wycierania powierzchni), niepalny i niewybuchowy KONTROLA STERYLIZACJI 1,2.FIZYCZNA I CHEMICZNA za pomocą wskaźników czy urządzenia prawidłowo działają) 3. BIOLOGICZNA informują o osiągnięciu wyjałowienia materiału Sporal A krążek bibuły nasycony zarodnikami Bacilus stearothermophilus, kontrola autoklawu Sporal S krążek bibuły nasycony zarodnikami Bacillus subtilis, kontrola sterylizacji gorącym powietrzem