Szkoła Chicagowska 10.10.2011 r.
Socjologia amerykańska rozwijała się inaczej niż europejska. Socjologia europejska kładła naciska na teorię, prowadzono mało doświadczeń. Amerykańska socjologia położyła nacisk na empirię. Pierwszym wydziałem socjologii w USA utworzył Albian Small w 1892 r. na Uniwersytecie w Chicago, który stał się pierwszym centrum nauki socjologii. Ludzie tworzący ten wydział byli silnie związani z religią protestancką i przez to byli nastawieni na działania społeczne - trzeba gromadzić taką wiedzę, by ją wprowadzać w życie. Mimo to pojawiło się SOCIAL SURVEY i SOCIOLOGICAL SERVEY - szersze uogólnienie.
Koniec XIX w. był doskonały do obserwacji do obserwacji dla socjologa - boom industrialny i świeża masowa emigracja. Szkoła ta zajmowała się głównie socjologią opisową (idiograficzną), a mniej teorią. Szkoła ta była bardzo płodna, napisano dużo książek, ale nie wynikała z nich żadna ogólna teoria. Teoria miała tylko wspomagać badania, dostarczyć aparatury pojęciowej, chętnie stosowano pojęcia monograficzne. Badane miasto było traktowane jak laboratorium, a wykryte w nim zależności przekładano na wszystkie miasta. Słynny był projekt MIDDLETOWN, w którym badano małżeństwo Lynnd w latach 20-tych i 40-tych. Wszystkie badane elementy mają wpływ na inne.
Najsłynniejszym badaczem w tej szkole był Robert E. Park, współtwórca pierwszego podręcznika socjologii. R. Park zsyntetyzował teorie socjologiczne XIX w. Podstawą teorii Parka jest podział na dwie formy: zbiorowość terytorialną i społeczeństwo (często występują w połączeniu) - Society i Community.
Zbiorowość terytorialna ma charakter ekonomiczny. Istoty biologiczne, a nie ludzie, skumulowane na danym obszarze i koegzystujące. Podstawową relacją w zbiorowości terytorialnej jest konkurencja, która ma charakter naturalny i zwierzęcy. Pierwotne stadium rozwoju ludzkiego. Trochę tego zostało nam do dziś. Zbiorowości składają się nie z ludzi, a jednostek, które nie korzystają z refleksji, a z instynktu, zaspakajając swoje podstawowe potrzeby.
Społeczeństwo składa się z osobników zsocjalizowanych - ludzi. Społeczeństwo tworzy ludzi. Nikt nie rodzi się ludzki. Zbiorowość terytorialna przekształca się w społeczeństwo poprzez wzajemną komunikację, gdy zaczynamy się komunikować, wychodzimy ze zbiorowości terytorialnej. Komunikacja prowadzi do wspólnych ustaleń, wspólnych definicji sytuacji. Potrzebne są jeszcze mechanizmy kontroli społecznej, które gwarantują podtrzymanie ustaleń w ramach komunikacji.
Zbiorowość terytorialna nigdy do końca nie umiera. Ludzie w miastach zachowują się trochę jak pszczoły w lesie. Człowiek tych cech nie zatraca.
Najważniejszym procesem społecznym jest interakcja między ludźmi. Park wyodrębnił cztery formy interakcji:
Konkurencja - Występuje także w zbiorowości terytorialnej, ma charakter instynktowny.
Konflikt - Ma charakter zorganizowany, zdefiniowane strony i interesy, opiera się o jakieś społeczne zasady, niezbędna jest komunikacja, by te zasady ustalać - zachodzi w społeczeństwie, wykluwa się tu nasza tożsamość w społeczeństwie.
Akomodacja - Dostosowywanie się do norm społecznych, często ma charakter społeczny, celem jest odniesienie korzyści, te normy mają charakter nowy.
Asymilacja - Zaawansowana akomodacja, trwałe wprowadzenie zasad do swojej świadomości poprzez asymilację normom nadaje się charakter oczywisty, jest czymś naturalny.
W skrócie o współczesnych teoriach socjologicznych:
Najważniejszym paradygmatem współczesnej socjologii jest funkcjonalizm (Parson funkcjonalizm strukturalny). Podstawą funkcjonowania tej teorii są funkcje wykonywane przez jednostki, żadna nie jest przypadkowa. Funkcjonalizm nie bada człowieka a społeczeństwo - człowiek jest wytworem bezwolnym społeczeństwa - teoria makrosocjologiczna.
Drugi wielki paradygmat to teoria konfliktu, która wyrosłą na krytyce funkcjonalizmu. Podstawą więzi społecznych jest przymus. Funkcje są nam narzucane, a gdzie jest przymus - tam jest konflikt. Powroty do Karola Marksa.
Twórcy teorii wymiany uzupełnili funkcjonalizm. Podstawą więzi społecznej jest wymiana. Człowiek zawsze oczekuje czegoś w zamian.
Szkoła interakcjonizmu symbolicznego.
23.10.2011 r.
Pearson
Historia wiedzy (socjologia wiedzy). Skupił się na nadbudowie Marksa. Funkcje najważniejsze - funkcjonalizm strukturalny - oparty na socjologizmie.
Paradygmat nr 1: Społeczeństwo jest scentralizowanym systemem, którego celem jest spełnienie swoich funkcji. Społeczeństwo da się zamknąć w jednej teorii. Zajmuje się ładem społecznym, gdzie ten ład ma wpływ na relacje społeczne. Konflikt jest niekorzystnym zdarzeniem.
Drugim paradygmatem jest teoria konfliktu. Pearson znów wyszedł od Marksa. Zmiana motorem napędu. Przymus zmusza nas do ładu. Konflikt ma swoje funkcje, potrafi scementować społeczeństwo demokratyczne, którym zawsze panuje chaos, ludzie chcą więcej, są strajki. Konflikt jest zinstytucjonalizowany (związki zawodowe). Bezkrwawa walka (związki zawodowe). Krwawe walki (strajki). Konflikt przenosi się do gabinetów. W krajach, gdzie demokracja nie istnieje (zamknięte społeczeństwa), konflikt nie jest o coś (płacę, pracę), a jest o wszystko. Jak klasa społeczna funkcjonuje ta klasa w skali mikro? Co sprawia, że jestem robotnikiem, inteligentem? Bada on, w jaki sposób się komunikuje robotnik z menagerem. Klasa wytwarza się w mikrospołecznościach, wychodzi w naszych środkach wyrazu, komunikacji.
Interakcjonizm symboliczny - Thomas. Działa w skali mikro. Makrozależności wywodzą się z mikroskali, są tworzone oddolnie. Tworzą się przez zmiany, przeobrażanie komunikacji, symbole.
Teoria wymiany
Podstawą jest wymiana. Stosunki wymiany, czyli jak to wygląda z perspektywy jednostki i co ona dostaje w zamian. Rozwijają się o lat 60-tych, głownie w USA. Teoria krytyczna → wraca do filozofii i ma badać, w jaki sposób przesądy, które wypływają z tych 4 teorii sterują myślami naukowców, wrócimy do badania świadomości człowieka (hermeneutyki).
Teoria syntetyczna (z krytycznej) posługuje się strukturalizmem (Gidens) Teoria strukturacji, a z drugiej strony konstruktywistyczny strukturalizm. Działanie człowieka (AGENCY), a z drugiej strony struktury społeczne, które ograniczają nasze działanie (STRUCTURE) Gidens.
Socjologia wiedzy
Głównym przedstawicielem Mannheim (marksista) połączył dwa kierunki fenomenologia (cały świat społeczny) jest naszym światem przeżywanym) oraz marksizm. Nadrzędnym celem jest badanie zjawisk świata idei i struktury społecznej, jaki ma wpływ na świat społeczny na ideę i odwrotnie. Jako ideę traktuje też wiedzę, poglądy. Jednostką tej wiedzy jest światopogląd „Weltanschauung” (zbiór naszej wiedzy - religia, wiedza) powinniśmy badać a takie wyobrażenie jednostki * społecznym.
Relatywizm moralny zakłada, że żadna idea nie jest lepsza od innych. Awans społeczny jest przyczyną kryzysu. Kiedyś, jak się urodziłeś, tak umarłeś. Prawdy obiektywnej nie ma. Jest tylko prawda, którą zastajemy tu i teraz. Naukowiec powinien kierować się relacjonizmem. Idee są zależne od sytuacji kulturowej o rozwoju społecznego. Ratunkiem jest klasa inteligencka - niezależna od społeczeństwa, która ma tłumaczyć świat w taki sposób, aby ludzie nie stracili ponownie potrzeby bycia razem.
Religia nie jest najważniejszą ideologią społeczną. Została sprywatyzowana → mój dialog z Bogiem, więc nie powinna się wyróżniać ani być deptana w społeczeństwie.
Dwa rodzaje systemów społecznych: ideologie i utopie.
Ideologia to zespól idei, który legitymizuje (uprawomocnia) obecną rzeczywistość społeczną. Wytwarzane są przez inteligentów oraz tych, którym zależy n zachowaniu obecnego stanu społecznego. Istnieją dwa rodzaje ideologii:
- Totalne - są nie do pogodzenia z inną. Obejmuje całość. Kiedyś to religie miały wydźwięk totalny. Współcześnie, to np. faszyzm.
- Partykularne - mają charakter cząstkowy, boe nie obejmują wszystkich spraw, a jedynie wycinek spraw społecznych (dziś religia), choć ma wspólny mianownik społeczny.
Utopia to zespół idei, ale celem jej nie jest legitymizacja, ale wytworzenie nowego ładu, sytemu społecznego. Utopia - 4 rodzaje (20-30 lata):
- Chiliastyczna - kiepski program, słabo zarysowana, oparta na emocjach, krótkotrwała. Sama nie wie, jak i co zmieniać.
- Liberalna - jednostki trzeba wyzwolić, państwo ma się nie wtrącać w konkurencję między nimi. Liberalno-humanitarna - opiera się na demokracji parlamentarnej, kapitalizmie, wolności gospodarczej, osobistej. Mogę tyle, aby nie łamać prawa i wolności innych ludzi.
- Konserwatywna - jeśli wrócimy do starych dobrych czasów, będzie dobrze. Szanujmy tradycję. Tak jest dobrze.
- Socjalistyczno-komunistyczna - opiera się na egalitaryzmie, odebranie własności (upaństwowienie).
„Lepiej mieć utopię, niż nie mieć nic!” Mannheim
Oba te systemy społeczne nie ograniczają się do świata polityki, ale również do świata społecznego.
Racjonalność zastąpiła pogląd religijny. Ważny jest wgląd naukowy, oparty na wiedzy a nie na wierze, każde działanie musi mieć wyrażony materialnie sens. Wyróżnia się:
Racjonalność substancjalna: Wybieram cele działania - po co to robimy? Jaki mam cel? A później szukam środków do realizacji.
Racjonalność funkcjonalna - wybieram środki, a cel się znajdzie. Środki są gotowe, które służą wybranemu celom, ludzie godzą na to (makdonaldyzacja). Cele są od zawsze (szczęście). Ta konstrukcja nas zniewala, zamiast otworzyć na myślenie, otworzyć oczy. Upodobnić nas do siebie.
Podstawą funkcjonalizmu jest: życie społeczne można badać poprzez zbudowany model. Wyjaśnienie: funkcjonalizm jest podstawą. Odpowiadamy, jaką coś ma funkcję w społeczeństwie. Szukam funkcji, która jest genezą. Potrzeba przyspieszenia technologicznego - muszą się uczyć - aby się uczyć muszę mieć czas - aby mieć czas nie mogę mieć dzieci...
06.11.2011 r. FUNKCJONALIZM
Funkcjonalizm to jeden z głównych kierunków teoretycznych antropologii i socjologii, powstały w 1920 roku. Dąży wyjaśnienia faktów, zjawisk, jak również procesów społecznych poprzez ustalenie funkcji, jaką pełnią one w społeczeństwie. Za prekursorów tej orientacji uważa się polskiego badacza działającego na emigracji, Bronisława Malinowskiego oraz brytyjskiego antropologa Alfreda Radcliffe-Browna. Głównym przedstawicielem w socjologii jest Talcott Parsons i Robert Merton. Funkcjonalizm nawiązywał przede wszystkim do korzeni pozytywistycznych - społeczeństwo jest organizmem i prawie wszystko da się w nim poznać.
Główne cechy funkcjonalizmu:
1. Wyjaśnienie zjawisk przez ich funkcję (po co, dlaczego, jak to działa), kryje się za tym założenie, że świat jest przewidywalnym mechanizmem. Swoisty holizm - jednostka rozumiana przez całą grupę społeczną.
2. Jedność funkcjonalna systemu - każdy element pełni funkcję wobec innego elementu, a cały system jest zintegrowany.
3. Większość funkcjonalistów wierzy w wymogi funkcjonalne.
4. Każdy system społeczny ma odrębne wymagania. Każdy system społeczny ma te same potrzeby i dlatego mają wspólne elementy. Pewne funkcje każdy system musi spełnić.
5. Antyhistoryzm - istnieją ponadhistoryczne prawidłowości.
Talcott Parsons
Wymyślił system tworzenia teorii - system realizmu analitycznego. Istnieje rzeczywistość obiektywna, którą trzeba pojąc i odwzorować w teorii. Skoro całej rzeczywistości się nie da odwzorować, to trzeba wybrać najważniejsze zjawiska społeczne, które mają największy wpływ (fenomeny). Opisujemy je i zaczynamy badać ich powiązania w kierunku poszukiwania prawidłowości. W tym celu trzeba przejść na wysoki abstrakcji. Budujemy abstrakcyjną teorię, ale nie brnijmy w empirię. Teoria musi być przede wszystkim spójna i ma tłumaczyć zależności, ma być nomotetyczna (wyszukiwanie stałych praw). Jak on sam zbudował teorię?
Wyszedł od człowieka, od jednostki - od relacji między jednostką i społeczeństwem i dlaczego jednostka tak działa, dlaczego się konformizuje, gdzie ma ograniczenia w działaniu. Jednostkę nazwał „aktorem” (w znaczeniu aktora i działającego). Aktor dąży do celu. Twierdził, że ludzie mają cel, nie działają przypadkowo. Cel sobie wybiera, nie jest mu narzucony. Nie każdy cel da się zrealizować - wolność wyboru ograniczają mu czynniki..., które dzielą się na ograniczenia biologiczne i naciski środowiskowe i specyfiki kulturowe, które ograniczają nasze pole wyboru. Cele tak naprawdę wybiera za nas ludzi nasze społeczeństwo. Społeczeństwo wywierając wpływ na aktora, narzuca mu cele. Zatem jednostka dokonuje wyboru pośród wachlarza możliwości, które oferuje mu jego środowisko. Każde środowisko ma różne warianty możliwości.
Na osobowość człowieka składają się nasze motywy wewnętrzne. Skupił się na głównych i stałych i stworzył trzy podstawowe grupy:
1. Motywy kognitywne (poznawcze) - chcemy wiedzieć, jak jest.
2. Motywy katektyczne (emocjonalne).
3. Motywy ewolucyjne - chęć ustalenia, jakie zachowanie jest właściwe.
Kontrola systemu zewnętrznego jednostki grupuje się w trzech typach - system orientacji na wartości - wartości społeczne. Stworzył trzy orientacje wartości:
1. Orientacja kognitywna: Standardy o charakterze obiektywnym, stałym, np. ekonomiczna.
2. Wartości oceniające mają charakter subiektywny, np. standardy estetyczne.
3. Orientacja na wartości moralne - zależą trochę od naszej osobowości a trochę od środowiska, w którym jednostka żyje.
Życie człowieka w sumie jest przewidywalne, więc posługuje się schematami zachowania, posługując się schematem wartości w zasadzie w stałych proporcjach.
System motywów to system osobowości, a system kontroli zewnętrznej to system kulturowy. Z obu tych systemów powstaje system społeczny - system pewnych statusów i ról, względnie stałych.
Działania:
Działanie społeczne złożone jest z motywów kognitywnych i orientacji kognitywnej.
Działania ekspresywne oparte są na motywach katektycznych i wartościach oceniających.
Działania moralne oparte są na motywach ewolucyjnych i orientacji na wartości moralne.
Talcott Parsons wszystkie nasze decyzje zawęził do pięciu wyborów. Wszystkie te podstawowe zmienne wzorów działają na trzech poziomach działań, zmienne te są zależne m. in. od środowiska. Stworzył grupy dychotomii, które stanowią skrajne bieguny wyboru, a przypisane są zależnie od roli społecznej:
1. Afektywne zaangażowanie i afektywna neutralność
2.Orientacja na siebie lub na grupę.
3. Uniwersalizm i partykularyzm. Uniwersalizm to założenie, że całą rzeczywistość zależy ocenić poprzez z góry przyjęte standardy. Partykularyzm to ocenianie ze względu na ich indywidualne relacje.
4. Status przypisany (np. inteligencja) i status osiągnięty (np. pozycja w środowisku), na jakiej bazie mamy oceniać ludzi.
5. Całościowy (widzimy człowieka w całości) i aspektowy (potrafimy zredukować człowieka wyłącznie do jego jednej roli).
20.11.2011 FUNKCJONALIZM
Parsons:
Trzy systemy, jak są scalone. Dwa narzędzi integracji i systemu. Socjalizacja kształtuje osobowość, uczy ról społecznych, orientacji na wartości. Wartości kulturowe naciskają na osobowość i działania społeczne - nawiązywanie do Durkheima i Spencera.
II System (narzędziem) są środki kontroli społecznej: stosunki interpresonalne, które przejawiają się sankcjami nieformalnymi, dla tych, co nie poddają się konformizmowi. Jest to niezinstytucjonalizowane czynności rytualne są elementem kontroli społecznej, które integrują człowieka ze społeczeństwem (przyzwyczajenia też), podtrzymują więź społeczną, ale są oderwane od analizy i myślenia człowieka. Bezpośredni przymus - kolejny środek, najczęściej wykorzystywany przez państwo.
Imperatywy funkcjonale:
A - Adaptacja (Adystation) dla warunków zewnętrznych.
G - Goal Attanmen - osiąganie celów (wspólnych), wyznaczyć i dążyć, kontrolować wykonanie.
I - Integracja - jednostka musi się integrować ze społeczeństwem.
L - Latent Pattents - potrzeba istnienia wzorców postępowania.
A → gospodarka (adaptacja do środowiska)
G → polityka
I → edukacja, system ról (wojsko, sądy, policja) - integrują nas role.
L → kultura - religia, etyka, system wartości narodowych.
Zmiany społeczne: Spencerowskie założenie. Podstawowym zjawiskiem, które wpływa na zmiany jest różnicowanie się społeczeństwa, głównie w odniesieniu do specjalizacji ról społecznych. Społeczeństwo (rodzina) dzieli się na dwa lub kilka mniejszych podziałów, co prowadzi do ewolucji. Zmiana społeczna była też uwolnieniem od „przypisał” wyzwoleniem z domu oraz podporządkowały człowieka biurokratyzacji władzy państwowej.
Robert Merton:
Buduje swój system teoretyczny obok Parsonsa, a nie na nim. Utrzymuje założenia funkcjonalizmu, wyszedł od antropologii kulturowej, ale trzeba je zmodyfikować, bo nie wytrzymuje krytyki. Teoria powinna mieć ograniczone ambicje. Nie można tłumaczyć wszystkiego. Budujmy teorię średniego zasięgu → jakieś zjawisko społeczne, ale istniejące w tym momencie, w tych okolicznościach. Każda teoria średniego zasięgu musi być empirycznie weryfikowalna!
Cele socjologii:
1. Stworzenie ogólnej teorii.
2. Dzięki ogólnej pracy teoretycznej budujemy aparat pojęciowy. Teoria średniego zasięgu tłumaczy aparat pojęciowy oraz go tworzy.
Dokonał twórczej krytyki trzech założeń funkcjonalizmu:
Krytyka założenia o jedności funkcjonalnej społeczeństwa, która składała się z podsystemów. Nie jest jednością, mają one różny stopień integracji. Niektóre zjawiska wpływają na części lub kilku podsystemów, ale nie na wszystkie.
Krytyka założenia o uniwersalności funkcjonalnej. Wszystko jest po coś, ma swoje funkcje, ale nie muszą być pozytywne we wszystkich społeczeństwach, w jednych jest pozytywne, w innych negatywne. Nie wszystko, co istnieje, jest niezbędne społeczeństwu. Może być to potrzebne jednej grupie, człowiekowi, ale nie wszystkim.
Krytyka założenia o niezbędności fukcjonalnej. Na potrzeby społeczeństwa odpowiada tylko jedna funkcja, która ją spełnia - nie jest tak.
Równoważniki funkcjonalne. Na różne potrzeby mamy odpowiedzi w różnych sposobach realizacji potrzeby. Nie ma jednego jasnego sposobu. Istnieją równe zjawiska, które mogą równocześnie odpowiadać na potrzeby. Mając takie odpowiedzi możemy uzyskać odpowiedzi na nurtujące pytanie wyższe. Od szczegółu do ogółu empirycznie dowodząc.
Budując teorię nie zbadamy wszystkiego. Społeczeństwo sprowadza do badania ról, resztę zostawmy psychologom, ekonomistom.
TEORIA KONFLIKTU 04.12.2011
Ma charakter jeszcze bardziej ogólny od funkcjonalizmu. Założeń jest tu mniej i też są bardziej ogólne. Kierunek ten był kontynuacją założeń Marksa i Gumplowicza. Zakładał on, że podstawą więzi społecznej jest konflikt społeczny, w świecie nie ma żadnej harmonii, społeczeństwo jest zbiorem sił - często przeciwstawnym. Współczesna wersja teorii konfliktu poszła w trzy kierunki i nie wszystkie są kontynuacją Marksa:
1. Kierunek funkcjonalistyczny - wyszedł od funkcjonalizmu i uniwersalizmu, zakładał, że konflikt w pewnych warunkach może mieć punkcje pozytywne.
2. Kierunek postmarksistowski - modyfikował Marksa.
3. Amerykański kierunek - próbowano powiązać teorię konfliktu z interakcjonizmem symboliczny,, w skali mikro.
Ad. 1 Wyszli od Simmla i jego teorii konfliktu - Coser. Simmel polemizował z Marksem w zakresie przyczyn społecznych i konfliktu. Simmel zakładał, że ludzie walczą o dobra osobiste, a nie jak uważał Marks, o dobra materialne i pieniądze. Simmel zakładał, że konflikty ekonomiczne są najmniej gwałtowne, bo są najbardziej realne i najlepiej zdefiniowane, można je negocjować. Przy konfliktach ekonomicznych można zakładać koalicję taktyczną. Człowiek więcej poświęci dla abstrakcyjnych symboli - ten paradoks tkwi w człowieku. Simmel też nie zgadza się z Marksem w tym, że nie każdy konflikt jest destrukcyjny, niektóre nawet integrują. Coser cenił funkcjonalistów, zwłaszcza Mertona. Krytykował Parsonsa za to, że nie doceniał konfliktu. Coser nie zajmował się ładem społecznym - wolał dynamikę, odrzucił organicyzm, ale nie odrzucił funkcjonalizmu. Coser zakładał, że
- Świat społeczny to system.
- Konflikt jest częścią tego systemu, który może go zmieniać, rozbijać, ale też i integrować.
Przyczyny konfliktu Coser wziął od Marksa, choć pominął Marksowską świadomość - przyczyną konfliktu jest nierówny podział dóbr w społeczeństwie. Coser zakładał, że konflikt uzależniony jest od kilku czynników:
- Dystans społeczny - Im większe są dystanse społeczne, różnice w dostępie do dóbr między nimi, tym łatwiej o konflikty społeczne, ale konflikty te wcale nie są nieuniknione, bo można je uśmierzać, np. poprzez ruchliwość społeczną (awans pionowy). Blokowanie możliwości awansu wzmaga konflikt.
- Poprawa sytuacji - Coser zakładał za Marksem, że detonatorem konfliktu bywa deprywacja względna. Kiedy ludziom biednym poprawia się sytuacja społeczna, rośnie ich ambicja więcej. Czują wtedy pogłębiający się dystans do tych subiektywnie położonych klasowo wyżej.
- Poziom wewnętrznej dyscypliny - Przy dużym poziomie wewnętrznej dyscypliny w społeczeństwie trudniej o konflikt.
Coser wyznaczył dwa parametry konfliktu - natężenie i gwałtowność konfliktu.
Natężenie - Stan emocjonalny zaangażowania w konflikt o charakterze stałym. Wynika z niego gotowość do dalszego konfliktu. Natężenie konfliktu zależy od rodzaju stosunków społecznych w grupach skonfliktowanych. Im bardziej mechaniczna (pierwotna, o podłożu emocjonalnym) jest ta więź, tym wyższe jest natężenie konfliktu społecznego. Anytytezą stosunków pierwotnych są stosunki wtórne (funkcjonalno-instrumentalne). Przy wtórności relacji natężenie jest mniejsze, bo emocje są mniejsze. Obiektywizacja konfliktu wzmacnia natężenie, występuje w grupach opartych na więziach pierwotnych. Konflikty tłumaczy się tutaj na język konieczności - następuje obiektywizacja przyczyn konfliktu, a konflikt nabiera charakteru niepodważalnego i niezbędnego.
- Gwałtowność konfliktu - Gotowość do wyrządzenia przeciwnikowi krzywdy. Według Cosera zależy w sposób bezpośredni od poziomu realności interesów - im mniej rzeczywiste są interesy, tym większa gwałtowność - symboliczność interesów wzmaga gwałtowność.
Reasumując - podstawą konfliktów według Cosera jest rodzaj więzi, a najważniejsze są stosunki społeczne.
Sztywność struktury społecznej - jest pochodną stosunków społecznych. Najczęściej relacje pierwotne tworzą strukturę sztywną. Wynika to ze ścisłej zależności między elementami społecznymi. Konflikt w takiej strukturze jest rzadki, kontrola społeczna duża, wyraźna hierarchia, ale kiedy konflikt w takiej strukturze wybuchnie jest bardzo natężony i bardzo gwałtowny. Mniej sztywne struktury występują w krajach demokratycznych.
W systemach o niskiej sztywności struktur istnieją relacje funkcjonalne, konflikt jest częsty, ale nie jest tłumiony i najczęściej dotyczy interesów wymiernych i rzeczywistych. Konflikt jest tu zinstytucjonalizowany - zostaje obudowany normami i zasadami - np. legalny strajk.
Czas konfliktu - trwanie czasu konfliktu jest cechą konfliktu, ale nie jest jego parametrem, wpływa na niego:
- zależne od przebiegu - konflikty rzeczywiste trwają krócej, nierealne trwają w nieskończoność;
- umiejętność dwóch stron wspólnego zdefiniowania konfliktu - jedność celu skraca konflikt;
- czas trwania zależy od integralności grupy, im bardziej zintegrowana, tym łatwiej konflikt zakończyć, wpłynąć na ta grupę.
Funkcje konfliktu: Konflikt czasem wzmacnia, a czasem osłabia. Jest to zależne od sztywności struktury - przy dużej sztywności konflikt jest zabójczy i destrukcyjny, przy małej sztywności konflikt może być twórczy, poprzez instytucjonalizację konfliktu może wzmacniać założenia systemu i poziom zaufania do systemu.
Konflikt ma funkcję wobec grup społecznych, które do tego konfliktu przystępują - zawsze jest to funkcja integrująca, ale dotyczy to tylko grup wewnętrznie mało sztywnych, grupy wewnętrzne oparte na strukturze sztywnej usztywniają się bardziej i może się rozpaść, gdy zabraknie zewnętrznego wroga.
Ad 2. Kierunek postmarksistowski. Wallerstein. Chciał przenieść koncepcję Marksa w XX w. do globalizacji. System społeczny to już nie naród, a większe społeczności - doczytać u Turnera. Jego system społeczny powiązany jest głównie ekonomicznie, wiąże ze sobą państwa i narody. W dziejach ludzkości były tylko takie dwa przypadki: autarkie (nierynkowe) i system światów - starożytna Imperia oparta na sile militarnej i współczesna gospodarka światowa - nie ma charakteru narodowego, ale nas wszystkich wiąże. Ten system społeczny to przewaga ekonomiczna, intelektualna i technologiczna w centrum, które jest otwarte, płynne, więc trwa. Poza centrum są półperyferie i peryferie (Kraje 3 Świata). Centrum wyzyskuje 3 Świat, który może tylko zaoferować dla centrum zasoby naturalne, produkty rolne i tanią siłę roboczą. Centrum nie dzieli się z peryferiami swoją technologią, bo to daje mu przewagę.
Ad. 3 Sir Ralph Dahrendorf. Też chciał Marksa przenieś w nasze czasy. Podtrzymywał założenia Marksa w zakresie dialektyki... Zmienił podstawę konfliktu z wyzysku na władzę, wpływ ludzi na ludzi. Władza jest dziś największym dobrem, a majątek jest tylko pochodną władzy. Konflikt jest podstawą więzi społecznych, był będzie i jest. Społeczeństwo integruje się pozornie, bo wciąż trwa w konflikcie. Krytykował Parsonsa za to, że przesadził funkcję kultury, a nie docenił przymusu. Wrócił do koncepcji ładu. Władza współtworzy demokrację, cieszy się swoimi prawami, bo my ją legitymizujemy dla ładu. Jesteśmy przymuszani do bycia w społeczeństwie - żyjemy w pozornej wolności, w której otoczeni jesteśmy nakazami i prawami, o których państwo nie pozwoli nam zapomnieć - taniej dobrowolnie zapłacić podatek niż próbować go nie płacić.
18.12.2011
DAHRENDORF - SPÓJNOŚĆ POGLĄDÓW Z MARKSEM
Dahrendorf też uważał, że podstawą konfliktu jest nierówna dystrybucja dóbr, ale jemu - w przeciwności do Marksa - nie chodzi o dobra ekonomiczne, a o władzę. Władza jest dobrem bardziej przejrzystym i źródłem konfliktu. Dobra finansowe są czynnikiem zbyt skomplikowanym, a władzę można posiadać lub nie. W XX w. znika kapitalista, pojawiają się korporacje, gdzie rządzi władza a nie kapitał, a kapitał już się sam nakręca. Władza stała się ważniejszym kapitałem niż kapitał finansowy. Poprzez dostęp do władzy łatwiej różnicować warstwy społeczne. Dahrendorf odróżnia władzę od pojęcia panowania. Władza to... Panowanie to... Władza jest konkretna, a pozycja (panowanie) teoretyczna.
Dahrendorf ma wizję nieco inną od Marksa. Tak jak Marks opiera on... na konflikcie i woli. Społeczeństwo ma sprzeczne interesy. Marks podzielił społeczeństwo na cztery grupy, a Dahrendorf ma inny podział. Jego podstawową jednostką społeczną jest związek imperatywnie skoordynowany (ZIS). Każdy ZIS zawsze jest oparty na sprzeczności interesów, na konflikcie.
U Dahrendorfa widoczne są wpływy Simmla. Marksa i Webera. Dahrendorf w przeciwności do Marksa wcale nie uważa, że konflikt musi rozsadzać układ społeczny. Społeczeństwo utrzymuje równowagę społeczną, bo każda jednostka pełni różne pozycje w ZIS-ach - w ten sposób w społeczeństwie buduje się równowagę, choć ludzie próbują przenieść władzę z jednego ZIS-u na drugi.
Cykliczność zmian w ZIS-ach też integruje społeczeństwo - następuje zmiana władzy i niekoniecznie na drodze rewolucji. Stworzył trzy możliwe scenariusze zmiany władzy w ZIS-ie: całkowita zmiana personelu na drodze rewolucji, częściowa wymiana personelu - też zmiana rewolucyjna oraz zmiana władzy między pozycjami - jedna pozycja władzę traci, a druga pozycja tą władzę zyskuje.
Dahrendorf tworzy model konfliktu podobny do Marksowskiego, zachodzi tu podobny mechanizm. Dahrendorf tworzy quasi-grupę, podobną do Marksowskiej klasy an sich, tylko ta jest jeszcze mniej świadoma, rozproszona i teoretyczna, zajmują podobne pozycje i przekształcają się w grupę interesów. Nie musi się przekształcać w całości. Grupy interesów są zorganizowane, walczą o swoje prawa. Grupy interesów konkurują też z innymi grupami interesów i nie zawsze reprezentują tylko quasi-grupy. Między quasi-grupami są tylko sytuacje konfliktowe, konflikt istnieje tylko między grupami interesów. By taki konflikt zaistniał grupa musi mieć ideologię i zwierzchnictwo. System polityczny musi być na tyle otwarty, by grupy interesów mogły się tworzyć. Tylko wtedy konflikt może przejść w fazę jawną. By się ujawnił niezbędne są także koncentracja i komunikacja.
RANDAL COLLINS
Podjął się syntezy teorii konfliktu z interakcjonizmem symbolicznym. Interakcje dotyczą tylko skali mikro. W makro działa teoria konfliktu. Chciał stworzyć teorię, która by wyjaśniała zróżnicowanie między warstwami społecznymi - konieczne jest zrozumienie codziennych interakcji ludzi (ton głosu, gesty..). Sygnalizują one naszą odmienność społeczną. Kiedyś podział na klasy był uregulowany prawnie i uwarunkowany instytucjonalnie. Teraz, kiedy teoretycznie jesteśmy równi, ten podział musimy podtrzymywać sami.
Collins twierdził, że istnieją dwa czynniki wpływające na zachowanie człowieka:
1. Dostęp do władzy - ma wpływ trwały na mentalność człowieka, zmienia cechy charakteru.
2. Stopień rozległości sieci komunikacyjnej, czyli liczba osób, z którymi utrzymujemy kontakty, z klasową różnorodnością kontaktów - im wyższa pozycja, tym więcej utrzymujemy kontaktów.
Nawet ludzie, którzy się nie znają i tak przy spotkaniu sygnalizują sobie pozycje społeczne.
Człowiek władzy jest pewny siebie, otwarty w kontaktach, ma wyższość w nawiązywaniu kontaktów, lepszą zdolność myślenia abstrakcyjnego i planowania, ma wyższy współczynnik kosmopolityzmu (więcej kontaktów rozszerza horyzonty i otwiera), a także w pewnym sensie jest bardziej idealistyczny.
U Collinsa podstawową jednostką jest interakcja. Wchodzimy w interakcje po to, aby mieć informację, wpłynąć na innych, otrzymać kapitał kulturowy lub go z kimś wymienić.
Kapitał kulturowy....
Do interakcji dobieramy jednostki na naszym poziomie lub na nieco wyższym od naszego - tylko z takimi możemy wymienić nasz kapitał kulturowy. Wchodzimy tylko w korzystne interakcje. Wchodząc w interakcję z kimś na podobnym poziomie wymieniamy gesty, które dowodzą nam, że mamy podobne poglądy, Kapitał społeczny to siec poglądów.
W dialogu z kimś, kto ma pozycję wyższą od naszej, rozmawiamy inaczej, więcej słuchamy mniej mówimy, usztywniamy się, więcej pobieramy kapitału kulturowego niż go oddajemy. Próbujemy dorównać tym z wyższą pozycją, a nasz interlokutor narzuca nam temat i czas trwania rozmowy.
Socjologia konfliktu. Działem socjologii, która miałaby się zająć konfliktem i w jaki sposób pozycja społeczna wpływa na uczestników interakcji, w jaki sposób interakcje podtrzymują klasy społeczne, jakie cechy są najwyżej cenione w danym społeczeństwie, np. prestiż, władza i jak to się przekłada na interakcje. Warto też badać miejsca spotkań - często to miejsce daje nam przewagę w interakcji. Zasoby materialne i kapitał kulturowy (język, pewność siebie, gesty, postawa fizyczna, które przyjmujemy w trakcie rozmowy) wchodzimy z nimi w interakcje.
Poważanie - Proces manipulowania gestami, który ma na celu albo okazywanie szacunku albo wymuszanie okazania sobie szacunku. Sam akt poważania nazywamy działaniem.
Rytualizacja kontaktu:
1. Każda rozmowa opiera się na rytuałach.
2. Rytualizacja rośnie wprost proporcjonalnie do dystansu społecznego między rozmówcami.
3. Rytualizacja rośnie wraz z gęstością społeczną - im więcej osób w interakcji, tym większa rytualizacja.
4. Tam, gdzie jest wysoki wskaźnik instytucjonalności i gęstości społeczna, tym większa rytualizacja.
Dopisać o klasie społecznej i podziale klasowym...