Emile Durheim- (1858- 1917)- twórca francuskiej szkoły socjologicznej. Jego najważniejsze książki to m.in. ,,O podziale pracy społecznej” i ,,Samobójstwo”. Za właściwy przedmiot socjologii uważał fakty społeczne. Badał procesy socjalizacji i kontroli społecznej. Sformułował pojęcie anomii
Co to jest fakt społeczny?
Fakt społeczny- wszelkie treści pojawiające się w zbiorowościach ludzkich dotyczące norm i reguł zachowania, zasad działania i sposobów myślenia, które obiektywizują się i wywierają wpływ na członków zbiorowości. Fakt społeczny jest zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu. Jest w danym społeczeństwie powszechny, mając jednak własną egzystencję, niezależną od jednostkowych manifestacji.
Fakty społeczne mają charakter zewnętrzny, gdyż sami ich nie stworzyliśmy
Są wspólne dla danej zbiorowości
Nakazują jakieś działanie a zakazują inne (moda, prawo, tradycje)
Wymagają dopełniania obowiązków, które powstały niezależnie od nas.
Wiele obowiązków powstał niezależnie od nas, nawet jeśli żywimy do nich pozytywne uczucia. Należą one do rzeczywistości obiektywnej. Kiedy dziecko przychodzi na świat, pewne normy już istnieją. Np. język, religia itp.
Niepodporządkowanie się zasadom- izolacja
Zawdzięczają swoje istnienie potędze przymusu
Prądy społeczne- fakty społeczne, nie mające skrystalizowanej formy. Nie istnieje określona organizacja. Porywy entuzjazmu , zgorszenia czy litości, nie mające początku w żadnej z jednostkowych świadomości.
Złudzenie, że to co zostało nam narzucone powstało w nas samych
Jednostkowe wcielenia- myśl, znajdująca się we wszystkich świadomościach partykularnych, odruch powtarzany przez wszystkie jednostki.
Wierzenia, skłonności i praktyki grupy konstytuują fakty społeczne
Niektóre z tych sposobów działania lub myślenia nabierają w wyniku ich powtarzania swego rodzaju zwartości, która je utrwala i odróżnia od poszczególnych zdarzeń, będących ich odbiciem.
Sui generis- coś co jest unikalne i charakterystyczne dla danej kultury
Fakt społeczny poznaje się po sile zewnętrznego przymusu. Przymus można poznać po istnieniu określonej sankcji, lub po oporze
Fakty społeczne dzieli D. Na materialne i na niematerialne: materialne to np. kościół, instytucje. Niematerialne to zaś prądy społeczne, świadomość społeczna.
Przymus powoduje powstanie nowych nawyków np. sposoby wychowywania dzieci
Fakt staje się zjawiskiem, kiedy się upowszechnia
Zbiorowe sposoby bycia- fakty społeczne porządku anatomicznego lub morfologicznego
Nie można poznać jak powstawały pewne działy w społeczeństwie i jakie istnieją pomiędzy nimi związki, za pomocą obserwacji geograficznych; ponieważ podziały te są podziałami moralnymi nawet wtedy gdy mają jakąś podstawę fizyczną.
Organizacje można badać poprzez prawo publiczne, gdyż to właśnie ono określa stosunki domowe i cywilne.
Struktura administracyjna społeczeństwa to sposób, w jaki różne składające się na nią segmenty współżyją ze sobą.
I.C. Brown- Człowiek I kultura
Inna kultura- inna rzeczywistość
Zwyczaje, obyczaje- dzięki nim niektóre obszary życia stają się zrozumiałe
,,Nie zna Anglii ten kto zna tylko Anglię”
wiedza na temat innych obyczajów może dać nam nowe wskazówki postępowania
najlepszym podejściem do kultury jest skoncentrowanie się na jej funkcjach
Wszystkie kultury mają wspólny cykl rozwoju człowieka oraz naturę. Inne zaś są sposoby wykorzystywania tego
Wielkie społeczeństwo- odwzorowane sposoby zachowanie we wszystkich społeczeństwach, niezależnie od tego jakie jest ich życie społeczne
Rasa nie przynależy do kultury, bo jest dziedziczna!!!
Skłonność do przekładania swojego własnego typu fizycznego nad innym (Opowieści Malajów o stworzeniu człowieka)
Akulturacja- poznanie nowej kultury
Język- sposób komunikacji, sposób oglądu świata. Różnice w języku:
Kultura- wspólne znaczenia, zbiorowe sposoby myślenia, działania i odczuwania
Kultura deskryptywna- analiza, zapis
Społeczeństwo nie jest kulturą ale ją posiada
Społeczeństwo- mniej lub bardziej trwała, względnie stabilna zbiorowość ludzi, którzy razem żyją i pracują, i którzy podzielają wspólny system znaczeń oraz wartości.
Żydzi- grupa religijna i socjo-religijna
Etnologiczny czas przeszły- sposób opisywania kultur/społeczeństw uwzględniający potencjalne zmiany, jakie mogły zajść od czasu ich opisu.
Peter L. Berger, T. Luchmann- Internalizacja rzeczywistości
Społeczeństwo to proces eksternalizacji, obiektywizacji i internalizacji
Internalizacja- interpretacja obiektywnego zdarzenia wyrażającego znaczenie. Subiektywne odbieranie zdarzenia, które ma obiektywne znaczenie dla kogoś. Internalizacja jest podstawą do zrozumienia ludzi. Przyswojenie norm.
Eksternalizacja- proces uzewnętrzniania przez jednostkę wcześniej zinternalizowanych norm.
Obiektywizacja- weryfikacja wiedzy, poglądów, przekonań powstałych na gruncie osobistego przeświadczenia poprzez konfrontacje z prawdami od nas niezależnymi, faktami itp.
Przejmowanie przez jednostkę świata, w którym inni żyją. Raz przyjęty świat może być zmieniany lub tworzony od nowa.
Internalizacje osiąga się podczas socjalizacji. Socjalizacja pierwotna i wtórna. Wtórna musi przypominać pierwotną
Wchodząc do nowej struktury napotyka się innych, którzy decydują o naszej socjalizacji- znaczący inni
Świat społeczny przefiltrowany jest przefiltrowany przez podwójny wybór. Dziecko z klasy wyższej inaczej zamieszkuje świat niż dziecko z klasy niższej
Emocjonalny związek ze znaczącymi innymi wpływa na socjalizację pierwotną.
Socjalizacja pierwotna- dostrzeżenie ról i postaw w ogóle. Np. z tego, że mama jest zła gdy wyleję zupę wynika to, że nie rozlewa się zupy.
Uogólniony inny- abstrahowanie od ról i postaw konkretnych znaczących innych. Jednostka zaczyna zauważać, że pewne reguły nie dotyczą tylko znaczących innych ale i ogółu.
Rzeczywistość subiektywna, której źródłem nie jest socjalizacja to np. świadomość własnego ciała.
Socjalizacja pierwotna- brak problemu identyfikacji. Znaczący inni są nam z góry narzuceni
Internalizacja języka- np. bycie dzielnym chłopcem m?
Socjalizacja pierwotna- koleje uczenia się. W zależności od społeczno- historycznych różnorodności zmieniają się definicje kolejnych faz uczenia się.
Aby zrozumieć niektóre prawa, trzeba używać innego języka ( w stosunku do dziecka)- gniew aniołków itp.
Socjalizacja pierwotna kończy się z chwilą utrwalenia w świadomości pojęcia uogólnionego innego
Socjalizacja wtórna- charakter zdeterminowany złożonością podziału pracy i podziałem wiedzy. Nabycie wiedzy związanej z rolami- specyficzne słownictwo, ukryte znaczenia
Problem spójności pomiędzy początkową internalizacją a nową (kto się nauczył życia w czystości, ten nie będzie miał problemu z utrzymaniem konia w czystości)
Kolejność uczenia się. Aby poznać rachunek różniczkowy trzeba najpierw poznać podstawy algebry
Socjalizacja wtórna może być wolna od identyfikacji. Zauważa się kontekst instytucjonalny. Role- stopień anonimowości, mogą być oddzielone od wykonawcy
Społeczeństwo to konglomerat rzeczywistości obiektywnej i subiektywnej
Płaszczyznę obiektywną uzyskuje się płaszczyznę intersubiektywną czyli kulturę (literatura, media) Np. dzięki nim wiemy, że nasze zakochanie nie jest jedyne i najtragiczniejsze na świecie.
Dopuszczenie swojej subiektywności musi być obiektywnie dopuszczone w formie określeń, które pozwalają drugiej osobie wyobrazić sobie stan, w którym jednostka aktualnie się znajduje
Można źle odczytać obiektywne znaki
Jednostka sama nie może tworzyć znaczeń, gdyż owe znaczenia są zastane. Nawzajem istniejemy w czyichś bytach (rozumiemy innych)
Pierwotne socjalizacje stają się elementami tożsamości
R. K. Merton- najważniejsze dzieło- Teoria socjologiczna I struktura społeczna. Rozwinął teorię społeczeństwa, ról społecznych, anomii
Samospełniające się proroctwo:
W. Thomas- jeśli ludzie definiują jakieś sytuacje jako rzeczywiste to stają się one rzeczywiste
Ludzie reagują nie tylko na obiektywne cechy sytuacji ale także na jej znaczenie
Uprzedzenia rasowe I etniczne są przykładem takich proroctw- np. Słowa, że murzyni są niewykształceni I mniej inteligentni sprawdzają się bo inni nie dopuszczają ich do wykształcenia
Fałszywe idee skonfrontowane z prawdą znikają bardzo powoli
Nie można liczyć na kampanie oświatowe jako środek do likwidacji niechęci etnicznych
Cnoty grupy własnej stają się wadami grupy innej
Wszystko co robią dyskryminowani jest złe
Negatywne ocenianie osiągnięć osobistych, które nie są uzasadnione przez pozycję społeczną
Dyskryminacja często spowodowana jest strachem przed wyższością danej grupy społecznej
Samouwielbienie jest częstą reakcją na poniżenie z zewnątrz
Amerykański podziw dla kariery ,,od pucybuta do milionera”
Samospełniające się proroctwo działa tylko w sytuacji, w której nie podejmuje się świadomej regulacji instytucjonalnej
Podmioty działań I interakcji a podmioty stosunków społecznych
Samospełniające się proroctwo- fałszywa definicja sytuacji, która pociąga za sobą pewne działania, powodujące, że owa sytuacja staje się prawdziwa.
Maria Ossowska- Funkcjonowanie norm w życiu społecznym
Norma zakazująca, która została dobrze przyswojona to taka, której nie odczuwa się potrzeby aby ją złamać. Przestrzega się ją nawet gdy nie ma świadków.
Norma, która nie ciąży- kazirodztwo
Normy wdraża się poprzez rozwijanie postaw emocjonalnych, które sprzyjają ich wysłuchiwaniu
Przeciwobyczaje- sposoby obchodzenia norm, które w danym społeczeństwie mają postać zinstytucjonalizowaną. Po czasie ów postępowanie nabiera statusu nowej normy. Np. ściąganie w polskich szkołach (Lasswell i Kaplan)
Rozdźwięk pomiędzy tym co ludzie głoszą a co czynią
Typologia etyki może stać się typologią moralności, gdy dyrektywy systemu etycznego wsiąkną w życie społeczne i ich akceptacja stanie się masowa
Etyka rezygnacji- nie stawia sobie za zadanie zmiany świata lecz ukształtowanie siebie samego by przystosować swoje pragnienie do świata
Etyka aktywistyczna- zmiana świata
Etyka retrybucji- etyka wyrównania, pilnuje utrzymania status quo. Należy przywrócić pierwotny stan rzeczy
Moralność tradycyjna- cechuje kultury patryjarchalne
Moralność finalistyczna- (utalitarna) stawia sobie dobro otoczenia za cel. M. klas średnich, kapitalistycznych, wolnorynkowa
Moralność cnót- tych, którzy ubiegają się o doskonałość osobistą. Społeczeństwa spokojne
Moralność zachęty i nagany- społeczeństwa w stanie przejściowym. Oddziałowuje na ludzi poprzez ocenę konsekwencji czynów
Moralność imperatywna- (obowiązku i represji) np. Francja po rewolucji
Moralność wzorców idealnych- okresy walk klasowych, strajków
Moralność aspiracji- ruchy oporu
Moralność twórcza- pionierzy
Niskie przyswojenie norm występuje gdy potrzeba bodźca do działania
Uznanie norm- tylko w teorii
Kary: emocjonalne, materialne, symboliczne
Ludzie czasem nie przestrzegają norm, gdyż zmienia się rzeczywistość. I pewne normy nie przystają do dzisiejszego świata, nie nadążają za zmianami.
Moralność appolińska- wypranie z emocji, chłodna kalkulacja, dobrym człowiekiem jest osoba nie wyróżniająca się z tłumumi cicha
Moralność dionizyjska- rywalizacja, wynoszenie się ponad innych, nadmierna emocjolnalność, kanibalizm (aby wywołać torsje, które spowodują oczyszczenie)
Georg Simmel- najważniejsze dzieła to ,,Socjologia”, ,,Filozofia pieniądza” Analizował kontakty międzyludzkie jako wymianę wartości
Filozofia mody
Moda- ruch, nieustanna zmienność
Tendencja do naśladownictwa, gdyż nie wymaga ono wysiłku
Moda- dziecię myśli i bezmyślności. Daje jednostce poczucie zadowolenia, że nie jest sama w danym postępowaniu
Zaspakaja pragnienie akceptacji społecznej
Moda jest wynikiem zróżnicowania klasowego i roszczeń społecznych
Najnowsza moda oddziałowywuje tylko na klasy wyższe, bo gdy przejmą ja klasy niższe to wyższe odwrócą się od tej mody. Klasa wyższa szuka nowości.
Element demarkacji
Moda jest ceniona gdy importowana jest z zewnątrz. Np. u ludów ,,prymitywnych” rzeczy z zewnątrz stawały się walutą
Postęp cywilizacyjny- oddalenie niepewności w stosunku do tego co inne.
Potrzeba jedności i izolacji
Moda wymaga stosowania jej przez część grupy i skłonienia reszty do naśladownictwa.
Moda- forma życia społecznego, uspołecznienia. Pozwala na kontrolowanie świata.
Obcy
Handel jest dziedziną, w której bez problemu może realizować się ,,obcy”, gdyż może zatrudniać wielu ludzi. („obcy” jako jednostka nadliczbowa) ,,Obcy” nie jest ulokowany w życiu społecznym, handel daje mu atrybut ruchliwości. (,, obcy nie posiada ziemi). Handlarz musi być obcy, gdy chodzi o uzyskanie wyrobów produkowanych wyłącznie poza obrębem danej grupy.
Pozaziemskie istoty nie istnieją dla nas, jako ludzie. Więc nie można ich analizować w kategorii ,,obcości”.
Może zajmować postawę obiektywną. Nie jest skrępowany zobowiązaniami. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że będą podejrzewać go o podżeganie do buntu.
Obiektywność - aktywność umysłu działającego zgodnie z własnymi prawami, eliminującą elementu przypadkowe, uzależnione od różnic obiektywno- subiektywnych i deformujących przedmiot poznania.
Bliskość obcego- gdy odczuwamy wspólne nam i jemu podobieństwo cech narodowych, zawodowych czy ogólnoludzkich
,,Obcy” wprowadza do naszego mikroświata nowe pojęcia, uczy nas nowej kultury i zachowanie.
Abstrakcyjny stosunek do obcego
Wyobcowanie- gdy tracimy poczucie wyjątkowości przeżywanego stosunku
R.K. Merton- Struktura społeczna i anomia
Nonkonformizm wobec struktury zakorzeniony jest już w naturze pierwotnej
Pewne struktury wywierają presję na jednostki do podejmowania nonkonformistycznych działań
Porządek społeczny- służy do kierowania popędami, przetwarzania napięć, zmusza do ,,wyrzeczenia się zaspokojenia zmysłów”. Tak myślano dawniej?
Nonkonformizm wywodzi się z struktury społecznej a nie z uwarunkowań biologicznych.
2 elementy struktury kulturowej:
kulturowo zdefiniowane zamierzenia jako cele dla członków danej społeczności
element ten określa przyjęte sposoby zdążania do tych celów
Wzory życia grupowego- (Linton)- w nich zawierają się cele kulturowe.
Urządzenia kontrolne: przepisanie, uprzywilejowanie, przyzwolenie i zakaz.
Zachowanie aberracyjne- odchodzenie od powszechnie uznanych norm i zasad. Jest symptomem rozziewu pomiędzy kulturowymi aspiracjami a możliwościami ich realizacji.
Anomia- sytuacja kiedy jednostka nie ma możliwości zrealizowania społecznie narzucanych celów lub wartości, za pomocą akceptowanych środków czy norm.
Nacisk na cel osłabił w wielu wypadkach satysfakcję, płynącą z samego udziału we współzawodnictwie.
Wynoszenie celu ponad wszystko powoduje demoralizację
III zasady. I. Wszyscy powinni dążyć do tych samych celów, które są dostępne dla wszystkich. II. Niepowodzenie jest przystankiem do sukcesu. III. Porażką jest wyzbycie się ambicji.
Konformizm jest typową reakcją przystosowawczą. Zinstytucjonalizowanym środkiem i celem kulturowym
Innowacja- typ przystosowawczy, cel kulturowy i zinstytucjonalizowana forma. Akceptacja celów dyktowanych przez istniejące w danym społeczeństwie wartości, przy jednoczesnym odrzuceniu tradycyjnych sposobów ich osiągania.
Wycofanie- ani cel kulturowy ani zinstytucjonalizowany środek. Ma miejsce wtedy, gdy najwyższa wartość celu nie została jeszcze odrzucona. Wycofanie często powstaje na skutek niepowodzeń.
Presja w kierunku innowacji zaciera granicę pomiędzy działalnością kupiecką a oszukańczymi praktykami
Zachowania dewiacyjne u klas niższych wynikają z tego, że z jednej strony wymaga się od nich aby osiągali cel, a z drugiej strony odmawia się im tego.
Zachowania dewiacyjne występują gdy kultura ponad wszystko wywyższa wspólne cele ale struktura uniemożliwia dostęp do tych celów znacznej części społeczeństwa.
Zwykle nie występuje zależność pomiędzy biedą a przestępczością- chyba, że kładzie się duży nacisk na sukces finansowy. (cel dominujący)
Nadmierna ambicja czasami prowadzi do zachowań dewiacyjnych.
Rytualistyczny rodzaj przystosowania- odrzucenie kulturowych celów lub zaniżenie ich do poziomu, na którym aspiracje jednostki mogą zostać zaspokojone. Nie uważa się tego za problem społeczny. Prowadzi do biurokracji.
Ludzie, którzy odrzucają cele kulturowe, pozostają w społeczeństwie ale do niego nie należą.
Resentyment- składa się z 3 elementów. Uczucie nienawiści, wrogości i zawiści połączone z poczuciem niemożności wyrażenia tych emocji wobec warstwy społecznej/ osoby, która je wywołuje. Nieustanne doświadczanie tej wrogości. W resentymencie potępia się to co się potajemnie pożąda. SJP: żal lub uraza do kogoś odczuwane przez dłuższy czas i zwykle powracające na wspomnienie doznanych krzywd. Różni się od buntu tym, że nie obejmuje autentycznej zmiany wartości.
B.Budrowska- Znikoma reprezentacja kobiet w elitach- próby wyjaśnienia
2 odpowiedzi na to pytanie- albo brak odpowiednich zdolności u kobiet albo warunki społeczno- kulturowe, które to spowodowały
produkt, aby uznano go za twórczy musi nosić znamiona nowości i wartości
twórczość- zdolność do wytwarzania produktów i dzieł, które są nowe i wartościowe
Hans Eysenck- twórczość związana jest z płcią
Styl adaptacyjny- rozwiązywanie problemów w ramach istniejącego paradygmatu. Celem adaptacji jest ulepszanie wzorców.
Styl innowacyjny- szukanie nowych rozwiązań
Tendencje innowacyjne wzrastają wraz z ilością trudności już pokonanych.
2 typy świadomości Neumanna- patriachalny- (obiektywizm, nastawienie na cel), matriachalny-(dominacja uczuć, subiektywizm)
uzdolnione matematycznie kobiety zwaracają bardziej uwagę na osoby niż na rzeczy
kobiety: lęk przed konsekwencjami wychylania się
kobieta ma mniejszą samoocenę jeśli przypisuje sobie cechy stereotypowo związane z jej płcią (Kinga Lachowicz- Tabaczek)
orientacja na dominację społeczną- chęć dominacji nad innymi grupami
Linda Brannon- rozstaw pomiędzy liczbą artystów płci żeńskiej i męskiej- kwestia otrzymywania wsparcia
Molestowanie seksualne umacnia ,,szklany sufit” Molestowanie- odwrócenie uwagi kobiety od przywództwa, skierowanie jej na relacje interpersonalne
Stereotyp 3M- miłość, małżeństwo, macierzyństwo
Syndrom superkobiety