„Rozwijajmy się razem”

Program autorski przeznaczony dla dzieci upośledzonych umysłowo, w młodszym wieku szkolnym.

Opracowany przez:

Mgr Sylwię Skowrońską

Beatę Cader

Realizowany w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 7 w Gliwicach w roku szkolnym 2004- 2005.

Wstęp

Wśród wielu potrzeb ludzkich, których spełnienie decydowało kiedyś o utrzymaniu się przy życiu, na pierwszy plan wysuwa się potrzeba przynależności do grupy.

Zwiększanie świadomości dziecka dotyczącej podejmowanych przez nie działań, zachowań w stosunku do innych ludzi a także siebie samego służy jego rozwojowi oraz wytworzeniu postawy odpowiedzialności za własne życie.

To wszystko zaś wpływa na proces przystosowania dziecka do nowej, niekoniecznie typowo szkolnej sytuacji.

Założenia programowe

Realizacja programu miała miejsce w siedzibie Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych w Gliwicach.

Statutowym celem tegoż Stowarzyszenia jest integracja środowiska osób niepełnosprawnych, zwiększanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w szeroko pojętym życiu społecznym oraz przeciwdziałanie ich izolacji.

Dostarczenia uczniom okazji do przeżywania pozytywnych emocji podjęto się wraz z pracownikami stowarzyszenia.

Integracyjne Studio Artystyczne funkcjonujące na terenie Stowarzyszenia stanowiło źródło korektywnych doświadczeń dla naszych uczniów.

Poprzez rysunek, malarstwo sztalugowe, na szkle czy też rękodzieło mogli bowiem docenić swoje mocne strony, nabyć nowe umiejętności.

Dzięki możliwości prezentowania własnoręcznie wykonanych prac w Małej Galerii Artystycznej „W podwórzu” kształtowało się u uczniów poczucie sprawstwa.

Działalność SON to również nieodpłatne imprezy rekreacyjno - kulturalne o charakterze integracyjnym podczas których uczniowie naszej szkoły mieli sposobność nabycia zdolności interpersonalnych, budowania pozytywnych sytuacji społecznych.

Charakterystyka programu:

Cel główny :

Wspomaganie dziecka w jego całościowym rozwoju tak, by było przygotowane, na mirę swoich możliwości do życia w zgodzie z ludźmi i samym sobą.

Cele szczegółowe:

• doskonalenie umiejętności komunikowania się z innymi ludźmi

• rozwijanie umiejętności właściwego wyrażania swoich przeżyć i emocji

• uwrażliwienie na potrzeby drugiego człowieka

• rozwijanie aktywności w zakresie uczestnictwa w coraz szerszych kręgach społecznych

• wzbogacanie zainteresowania sztuką ( odbiorca- twórca)

• doskonalenie umiejętności wykonywania różnych prac plastycznych

Procedury osiągania celów:

Na początku zajęć w SON należy zapoznać dzieci z nowym dla nich otoczeniem i przypomnieć o przestrzeganiu podstawowych zasad BHP.

Prowadzący pomaga dzieciom rozwijać aktywność w zakresie uczestnictwa w coraz szerszych kręgach społecznych , rozwijać zainteresowanie sztuką, doskonalić umiejętności wykonywania prac technicznych.

Zajęcia podczas których dzieci będą wykonywały rożnego rodzaju prace plastyczne powinny kształtować umiejętność koncentracji uwagi, wyrażania we właściwy sposób swoich przeżyć i emocji.

Możliwość zaprezentowania efektów swoich prac w Małej Galerii Artystycznej „W podwórzu” wzmacnia u dzieci poczucie własnej wartości.

Osoby współpracujące w realizacji programu:

Pracownicy Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych przy ul. Zwycięstwa w Gliwicach.

Czas realizacji programu:

2 semestry, w wymiarze 2 godzin 1 raz w miesiącu.

Adresat programu:

Uczniowie klas młodszych szkoły podstawowe specjalnej

Miejsce realizacji programu:

Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych przy ul. Zwycięstwa w Gliwicach

Metody pracy:

• Podające : pogadanka, wyjaśnienie

- Operatywna: praktycznego działania

Formy pracy:

• zbiorowa jednolita

• indywidualna zróżnicowana

Zasady:

• indywidualizacji

• wykorzystania w procesie realizacji wszelkich możliwości dziecka

• kompleksowego oddziaływania

• aktywnego i świadomego oddziaływania

Pomoce dydaktyczne:

• tkaniny

• farby, pędzle

• kolorowy papier

• balony

• słoma, nici

• butelki plastikowe

• widokówki

• przybory szkolne

Działania związane z przygotowaniem i realizacją programu:

• Poznanie sytuacji szkolnej i rodzinnej uczniów na podstawie informacji uzyskanych od wychowawców

• Ustalenie terminu zajęć

• Przygotowanie materiałów i pomocy dydaktycznych

Oczekiwane efekty terapii:

Uczeń:

• posiada zasób słów konieczny do swobodnego porozumiewania się

• werbalizuje myśli, uczucia, emocje

• jest wrażliwy na potrzeby drugiego człowieka

• wykazuje zainteresowanie sztuką

• starannie wykonuje prace plastyczne

Ewaluacja programu:

Przeprowadzenie wśród uczniów biorących udział w programie ankiety.

Czynności związane z zakończeniem zadania:

Podsumowanie zajęć poprzez opracowanie wniosków do ewentualnej dalszej pracy

Opracowując program „Rozwijajmy się razem” pamiętano by w trakcie przeprowadzanych zajęć uwzględnić ujawnione przez dzieci potrzeby oraz opinie i modyfikować go w zależności od ich oczekiwań.

Zajęcia 1.

Cele:

• Integracja grupy

• Usprawnianie dłoni poprzez wykonywanie prac plastycznych

• Wyrabianie umiejętności współdziałania w grupie

1. Przywitanie się z członkami Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych z którymi dzieci będą pracować, zapoznanie z celem zajęć.

2. „Pajączek” - przedstawienie się za pomocą kłębka wełny.

3. Przygotowanie pomocy służących do wykonania wakacyjnej pocztówki.

4. Wykonanie wakacyjnych pocztówek z wykorzystaniem zdjęć, kolorowego papieru, kredek, bibuły.

5. Zabawa w „zgadnij kto to?”- uczestnicy siedzą w kole, jedna osoba zamyka oczy i próbuje ustalić za pomocą dotyku kto siedzi obok niej.

6. Prezentacja prac dzieci i umieszczenie ich w widocznym miejscu sali.

7. Porządkowanie miejsca pracy.

8. Pożegnanie.

9. Powrót do szkoły.

Zajęcia 2

Cele:

• Usprawnianie pracy rąk i dłoni

• Rozwijanie wyobraźni

• Integracja z grupą

1. Powitanie, ukazanie celu zajęć

2. Zabawa " Kogo lubię". Dziecko, wybrane przeze mnie opisuje osobę, którą lubi, np. " Ta osoba, którą lubię ma czerwony sweterek, jasne włosy, zielone tenisówki...", dzieci muszą odgadnąć o kim mowa.

3. Praca plastyczna pt. „Koło, kwadrat, trójkąt...”

   Każdy uczestnik rysuje na swojej kartce koło, kwadrat i trójkąt (w dowolnym miejscu). Następnie wykorzystując te trzy podstawowe figury próbuje je ze sobą powiązać tak, aby powstał jakiś rysunek np.: zwierzę, dom itp.

4. Zabawa „Pomyśl i narysuj”  Z wydartych skrawków kolorowego papieru

dzieci przyklejają skrawek papieru na kartkę i rysują kompozycję według własnego pomysłu i fantazji, wykorzystując skrawek jako element rysunku np.: głowę psa, koronę drzewa

5. Omówienie prac i umieszczenie ich w widocznym miejscu sali GOIN.

6. Pożegnanie.

7. Powrót do szkoły.

Zajęcia 3

Cele:

• Usprawnianie dłoni poprzez wykonywanie karmnika dla ptaków

• Uwrażliwienie na potrzeby przyrody

1. Przywitanie się , przedstawienie celu zajęć

2. Przygotowanie przez dzieci materiałów służących do wykonania karmnika dla ptaków

3. Wspólne stworzenie karmnika dla ptaków z butelki plastikowej- wycielcie w niej otworów, umieszczenie pojemniczków na karmę dla ptaków, zrobienie haczyka w celu zawieszenia karmnika na drzewie, ozdobienie karmnika. Pozostawienie prac w widocznym miejscu sali.

4. Zabawa pt. „Kto ćwiczy a kto naśladuje ?” polegająca na tym iż jedno z dzieci odwraca się plecami do reszty grupy, nauczyciel wskazuje osobę która będzie wykonywała dowolne ruchy. Reszta dzieci będzie naśladować. Zadaniem odwróconego będzie znalezienie kto jest inicjatorem ruchu.

5. Porządkowanie miejsca pracy.

6. Pożegnanie.

7. Powrót do szkoły.

Zajęcia 4

Cele:

• Usprawnianie pracy rąk i dłoni

• Wzmacnianie koncentracji uwagi

• Integracja grupy

1. Powitanie, ukazanie celu zajęć

2. Przygotowanie materiałów do wykonania łańcucha na choinkę: kawałków słomy, wyciętych z bibuły krążków, nitki.

3. Odmierzanie równych długości kawałków słomy poprzez cięcie wg przygotowanego wzornika

4. Nawlekanie na przemian na nitkę kawałków słomy i krążków z wyciętej bibuły

5. Zawieszenie łańcucha na choince stojącej w sali GOIN.

6. Porządkowanie miejsca pracy.

7. Pożegnanie.

8. Powrót do szkoły.

Zajęcia 5

Cele:

• Usprawnianie dłoni poprzez wykonywanie pracy plastycznej

• Kształtowanie umiejętności wyrażania swoich emocji, uczuć, nastroju

• Budowanie atmosfery przynależności do grupy, wzmocnienie więzi społecznych

• Wdrażanie do aktywnej pracy w grupie

1. Powitanie, ukazanie celu zajęć

2. Wyjaśnienie dzieciom iż istnieje możliwość przekazywania treści emocjonalnych za pomocą rysunku- kolorów, barw.

3. Tworzenie prac plastycznych na dowolny temat i dowolną techniką, przedstawiające emocje, nastroje dzieci wywołane słuchaną muzyką

4. Wypowiadanie się na temat swoich odczuć i wrażeń wywoływanych muzyką.

5. Prezentacja i omówienie prac. Zawieszenie ich w wyznaczonym miejscu.

6. Pożegnanie

7. Powrót do szkoły.

Zajęcia 6

Cele:

• Usprawnianie dłoni poprzez wykonywanie origami

• Rozwijanie spostrzegawczości

• Wzmacnianie koncentracji uwagi

1. Przywitanie dzieci, przedstawienie celu zajęć.

2. Wspólne z dziećmi przygotowanie pomocy służących do wykonania wiosennych kwiatów techniką origami.

3. Wykonanie kwiatów z kolorowego papieru, patyczków drewnianych i bibuły.

4. Stworzenie wiosennej kompozycji ze zrobionych kwiatów, umieszczenie ich w wazonie.

5. Zabawa z balonikiem mająca na celu zapoznanie i utrwalenie imion wszystkich uczestników- chętni odbijając balonik muszą powiedzieć imię wybranej osoby do któregj jest on kierowany.

6. Porządkowanie miejsca pracy.

7. Pożegnanie.

8. Powrót do szkoły.

Zajęcia 7

Cele:

• Przygotowanie wielkanocnych ozdób

• Stworzenie warunków do różnorodnej aktywności dzieci

• Usprawnianie pracy rąk i dłoni

1. Powitanie, ukazanie celu zajęć

2. Przygotowanie pomocy potrzebnych do wykonania wielkanocnych ozdób: balony, nożyczki, klej, papier, plastelina, ryż, makaron,

3. Dzieci nadmuchują balony, wiążą jej dokładnie, oklejają nadmuchane balony kilkoma warstwami papieru, po wyschnięciu kleju ozdabiają jajko plasteliną, ryżem, makaronem.

4. Prezentacja prac. Wykonanie ekspozycji.

5. Porządkowanie miejsca pracy.

6. Pożegnanie.

7. Powrót do szkoły.

Zajęcia 8

Cele:

• Rozwijanie umiejętności pracy w grupie

• Rozwijanie samoświadomości

• Wyzwalanie aktywności dziecka

• Usprawnianie pracy rąk i dłoni

1. Przywitanie, ukazanie celu zajęć

2. Przygotowanie materiałów potrzebnych do wykonania świecznika- okrągłego mydła, włóczki, szpilek.

3. Wykonanie z mydła i włóczki kolorowych świeczników:

przygotowanie okrągłego mydła, wbicie szpilek, oplatanie kolorową włóczką .

4. Zabawa w „zgadnij kogo brakuje?” -dzieci ustawiają się w kole, trzymają za rogi dużą płachtę materiału, jedno z dzieci odwraca się a jedno chowa pod płachtą, zadaniem dziecka jest odgadnąć kogo brakuje.

5. Porządkowanie miejsca pracy.

6. Pożegnanie.

7. Powrót do szkoły.

Zajęcia 9

Cele:

• Rozwijanie twórczego myślenia podczas samodzielnego wykonywania ozdobnego opakowania na prezent na Dzień Matki

• Kształtowanie umiejętności prezentowania swojej pracy

• Usprawnianie dłoni poprzez wykonywanie ozdobnych opakowań na prezenty

1. Przywitanie, ukazanie celu pracy

2. Wspólne z dziećmi przygotowanie pomocy służących do zrobienia i ozdobienia opakowań na prezenty dla mam

3. Tworzenie z kartonów ozdobnych opakowań na prezenty dla mam

4. Przyozdabianie opakowań kolorowym papierem, wstążkami, plasteliną, kolorowymi guzikami...

5. Porządkowanie miejsca pracy.

6. Pożegnanie.

7. Powrót do szkoły.

Uwagi końcowe

Dzieci łatwiej uczą się na przykładzie, poprzez naśladownictwo, dlatego wiele umiejętności nabywają szybciej będąc w grupie, gdzie dodatkowo mobilizuje je atmosfera wspólnego wysiłku.

Realizacja programu przebiegała w siedzibie Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych w Gliwicach przy ulicy Zwycięstwa.

Jest to miejsce, do którego przychodzą zainteresowani aby spędzić czas, spotkać się w grupie, porozmawiać. Zawsze mogą liczyć na wsparcie i pomoc.

Dlatego tak ważne jest aby uczniowie biorący udział w programie mieli świadomość możliwości nawiązywania satysfakcjonujących kontaktów i wzmocnienia poczucia własnej wartości.

W trakcie realizacji tegoż programu dzieci doceniły swoje mocne strony, wiedzą, że mogą wykorzystać je w różnorodnych sytuacjach życiowych.

BIBLIOGRAFIA

1. BRAUNER A. I F. : POSTĘPOWANIE WYCHOWAWCZE W UPOŚLEDZENIU UMYSŁOWYM WSiP, WARSZAWA 1995

2. JACHIMSKA M. (OPRAC.) : GRUPA BAWI SIĘ I PRACUJE

UNUS, WAŁBRZYCH, 1984

3. OLECHNOWICZ H. : KONSTRUOWANIE SYTUACJI SPOŁECZNYCH WYZWALAJĄCYCH AKTYWNOŚĆ GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO WSPS, WARSZAWA, 1986

4. SAWICKA K. (RED.) : SOCJOTERAPIA MEN, WARSZAWA,1999

---